Wiesław Gołas

Wiesław Gołas

Wiesław Gołas (2008)
Data i miejsce urodzenia	9 października 1930 Kielce
Data i miejsce śmierci	9 września 2021 Warszawa
Zawód	aktor filmowy i teatralny
Współmałżonek	Elżbieta Szczepańska (rozwód) Maria Krawczyk-Gołas (jego śmierć)
Lata aktywności	1953–2008
Odznaczenia

Wiesław Gołas z Ireną Kwiatkowską

Wiesław Ryszard Gołas (ur. 9 października 1930 w Kielcach, zm. 9 września 2021 w Warszawie) – polski aktor teatralny, filmowy i kabaretowy, wykonawca piosenki aktorskiej.

Życiorys

Jego ojciec, Teofil (1903 – ok. 1942), był ogniomistrzem w 2. Pułku Artylerii Lekkiej Legionów. Po klęsce kampanii wrześniowej ukrywał się. Ostatecznie został schwytany przez Niemców i zamordowany na Majdanku.

Przed wybuchem II wojny światowej Wiesław Gołas uczęszczał do szkoły powszechnej na kieleckim Baranówku, a następnie do Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego. W 1943 wstąpił do Szarych Szeregów. Przybrał pseudonim Wilk. Brał udział w akcjach zdobywania broni, a także w rozstrzelaniu konfidenta. W grudniu 1944, podczas nieudanej akcji, został aresztowany przez gestapo. Trafił do celi, w której wcześniej więziony był jego ojciec.

Po wojnie studiował w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej, kierowanej przez Aleksandra Zelwerowicza. Studia ukończył w 1954 roku. Debiut w Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze. Aktor Teatru Dramatycznego w Warszawie (1955–1985), Teatru Polskiego w Warszawie (1985–1992). Twórca doskonałych kreacji komediowych, współtwórca Kabaretu Koń, członek Kabaretu Starszych Panów, członek Kabaretu Dudek, wykonawca piosenki W Polskę idziemy autorstwa Jerzego Wasowskiego i Wojciecha Młynarskiego. Występował również w Teatrze Polskim w Warszawie.

W 2016 z okazji 85 urodzin aktora powstał film dokumentalny Gołas absolutnie!.

Życie prywatne

Grób Wiesława Gołasa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Grób aktora Wiesława Gołasa po pogrzebie na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Elżbieta Szczepańska (rozwód na początku lat 70.), a drugą – Maria Krawczyk-Gołas. Z pierwszego małżeństwa miał córkę Agnieszkę.

W 2008 miał zawał mięśnia sercowego, z kolei w październiku 2020 i we wrześniu 2021 przeszedł udary mózgu, wskutek których zmarł. 14 września 2021 został pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 2021)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1978)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1963)
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1968)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1975)
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2009)
• Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”
• Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za całokształt twórczości (2020)

Pozostałe nagrody

• 1966 – „Srebrna Maska” w plebiscycie Expressu Wieczornego
• 1967 – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki III stopnia
• 1977 – Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
• 1996 – Nagroda (Opole – XXI OKT – wyróżnienie za role Filipa w Grubych rybach w Teatrze Polskim w Warszawie)
• 2002 – Statuetka Gwiazda Telewizji Polskiej wręczona z okazji 50-lecia TVP „za kreacje aktorskie w filmie i teatrze telewizji” (26.10)
• 2003 – SuperWiktor
• 2006 – Nagroda Honorowa za całokształt twórczości na XIII Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej Prowincjonalia we Wrześni

Filmografia

• 1954: Pokolenie – jako żandarm niemiecki na patrolu
• 1956: Szkice węglem – jako Wawrzon Rzepa
• 1956: Cień – jako bojowiec z organizacji podziemnej
• 1958: Dezerter – jako Heinrich
• 1958: Miasteczko – jako Władek
• 1958: Rancho Texas – jako Marcyś
• 1959: Lotna – jako ułan kradnący kury
• 1959: Tysiąc talarów – jako prowadzący pokaz mody
• 1960: Zezowate szczęście – jako ubek
• 1960: Przygoda w terenie – jako Stasiek Pietrzak
• 1960: Szklana góra – jako kierowca autobusu
• 1960: Ostrożnie Yeti – jako gangster w czerni
• 1960: Mąż swojej żony – jako Ciapuła
• 1961: Dotknięcie nocy – jako kapitan Prokosz
• 1961: Ogniomistrz Kaleń – jako ogniomistrz Kaleń
• 1962: Jak być kochaną – jako podoficer
• 1962: Dom bez okien – jako Robert
• 1963: Przygoda noworoczna – jako sprzedawca baloników
• 1963: Naprawdę wczoraj – jako szyper
• 1963: Zacne grzechy – jako Trzaska
• 1963: Żona dla Australijczyka – jako Robert
• 1964: Prawo i pięść – jako Smółka
• 1964: Beata – jako okularnik
• 1964: Upał – jako Albin
• 1964: Rękopis znaleziony w Saragossie – jako gitarzysta w gospodzie
• 1965: Kapitan Sowa na tropie – jako kapitan Sowa
• 1965: Markiza de Pompadour – jako ogrodnik Winnykamień, narzeczony Krystyny (cykl Perły i dukaty, cz. 1)
• 1965: Wózek – jako jeniec radziecki
• 1965: Trzy kroki po ziemi – jako Szkudlarek (cz. 2)
• 1966: Chudy i inni – jako Chudy
• 1967: Cześć kapitanie – jako Mundek
• 1967: Kwestia sumienia – jako włóczęga Drame Brone
• 1967: Przeraźliwe łoże – jako Tom
• 1967: Zamrożone błyskawice – jako kolejarz Edward
• 1967: Czas może powrócić
• 1968–1970: Czterej pancerni i pies – jako Tomasz Czereśniak
• 1968: Lalka – jako baron Krzeszowski
• 1968: Gra – jako Franek
• 1969: Piąta rano – jako woźna, urzędniczka, urzędnik, naczelnik (4 role)
• 1969: Nowy – jako komendant straży pożarnej
• 1970: Dzięcioł – jako Stefan Waldek
• 1970: Hydrozagadka – jako taksówkarz
• 1970: Mały – jako Nijaki, współlokator Małego
• 1970: Dziura w ziemi – jako piekarz Kazio
• 1971: Kłopotliwy gość – jako komendant straży pożarnej
• 1971: Kareta – jako kowboj
• 1971: Niebieskie jak Morze Czarne
• 1972: Poszukiwany, poszukiwana – jako Karpiel
• 1973: Droga – jako kierowca Marian Szyguła
• 1974: Czterdziestolatek – jako Ziemia, dowódca plutonu SP (odc. 1)
• 1974: Potop – jako Stefan Czarniecki
• 1974: Nie ma róży bez ognia – jako Malinowski
• 1975: Kazimierz Wielki – jako Maćko Borkowic
• 1975: Dyrektorzy – jako brat Adama (odc. 2)
• 1976: Brunet wieczorową porą – jako Kazik
• 1976: Zaklęty dwór – jako Michał Horawa
• 1977: Wszyscy i nikt – jako Twardy, żołnierz LWP wracający z wojny
• 1978: Jarosławna, korolewa Francji – jako król Kazimierz
• 1978: Hallo Szpicbródka, czyli ostatni występ króla kasiarzy – jako Inspicjent
• 1979: Klincz – jako Król
• 1979: Ród Gąsieniców – jako Józuś Sabała
• 1980: Dzień Wisły – jako żołnierz
• 1980: Polonia Restituta – jako Józef Dowbor-Muśnicki
• 1980: Alicja – jako gangster
• 1981: Filip z konopi – jako fryzjer Czesław
• 1981: Miłość ci wszystko wybaczy – jako inspicjent
• 1981: Gdzie szukać szczęścia? – jako kataryniarz
• 1981: Kto ty jesteś? – jako homoseksualista, członek szajki
• 1982: Niech cię odleci mara – jako Zalewski
• 1982: Przygrywka – jako złodziej Bonanza (odc. 3)
• 1982: Noc poślubna w biały dzień – jako chłop Biernacki
• 1982: Latawiec – jako Stec
• 1982: Polonia Restituta – jako Józef Dowbór-Muśnicki (odc. 6)
• 1982: Oko proroka – jako Midopak
• 1983: Kasztelanka – jako rybak
• 1983: Tajemnica starego ogrodu – jako Mniszek
• 1983: Alternatywy 4 – jako Majewski
• 1984: Zabicie ciotki – jako oficer dyżurny
• 1984: Przeklęte oko proroka – jako kozak Midopak
• 1985: Oko proroka, czyli Hanusz Bystry i jego przygody – jako kozak Midopak, wspólnik Semena
• 1985: Dłużnicy śmierci – jako Listwa
• 1989: Rififi po sześćdziesiątce – jako Wojciech Kukliński „Pulop”
• 1993: Czterdziestolatek. 20 lat później – jako mężczyzna przy budce telefonicznej (odc. 2)
• 1996: Szabla od komendanta – jako Ignatko

Dubbing

• 1951: Alicja w Krainie Czarów – zajączek
• 2000: Pompei: Legenda Wezuwiusza – Popidiusz

Bibliografia

• Agnieszka Gołas-Ners, Na Gołasa, Wydawnictwo „Świat Książki”, Warszawa 2008. ISBN 978-83-247-0821-5.

Linki zewnętrzne

• Wiesław Gołas w bazie filmpolski.pl
• Wiesław Gołas, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [online] [dostęp 2022-07-14] .
• Wiesław Gołas w bazie IMDb (ang.)
• Wiesław Gołas w bazie Filmweb

• Wiesław Gołas na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
• Wiesław Gołas w bazie Akademii Polskiego Filmu
• Wiesław Gołas o sobie, wirtualny album [dostęp 2019-10-08]
• biogram na stronie Ośrodka Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej