Janusz Gajos
| |||||||||||||
![]() Janusz Gajos, 2008 | |||||||||||||
Imię i nazwisko | Janusz Jerzy Gajos | ||||||||||||
Data i miejsce urodzenia | 23 września 1939 Dąbrowa Górnicza | ||||||||||||
Zawód | aktor, pedagog | ||||||||||||
Współmałżonek | (1) Zoja Gajos; (2) Ewa Miodyńska; (3) Barbara Nabiałczyk; (4) Elżbieta Brożek | ||||||||||||
Lata aktywności | od 1964 | ||||||||||||
Zespół artystyczny | |||||||||||||
Teatr Narodowy w Warszawie | |||||||||||||
| |||||||||||||
Odznaczenia | |||||||||||||
![]() ![]() ![]() ![]() | |||||||||||||
![]() |



Janusz Jerzy Gajos (ur. 23 września 1939 w Dąbrowie Górniczej) – polski aktor teatralny i filmowy, pedagog, fotograf, profesor sztuk teatralnych, doktor honoris causa łódzkiej szkoły filmowej, uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich aktorów.
Jest laureatem wielu nagród i wyróżnień, w tym nagród publiczności oraz odznaczeń. Jest sześciokrotnym laureatem prestiżowej filmowej nagrody „Orły” oraz nagród przyznawanych przez jury festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Laureat pięciu Wiktorów i jednego Super Wiktora- nagród którymi honorowane są wybitne osobowości małego ekranu[1]. Na 40. Festiwalu Filmów Polskich w Gdyni uhonorowany Diamentowymi Lwami – nagrodą dla najlepszego aktora czterdziestolecia.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W jedenastym roku życia zamieszkał wraz z rodzicami w Będzinie, gdzie ukończył szkołę podstawową, zdał maturę w III Liceum Ogólnokształcącym (1957). Zawodu aktora uczył się w Teatrze Dzieci Zagłębia pod opieką Jana Dormana, kilkakrotnie starając się o przyjęcie do Szkół Teatralnych w Łodzi i Krakowie, ciągle bez powodzenia. Odbył służbę wojskową (1960–1961).
Studiował na Wydziale Aktorskim PWSFTiT w Łodzi (1961–1965), dyplom uzyskał w roku 1971. Debiutował w filmie Marii Kaniewskiej Panienka z okienka (1964) w roli Pietrka. Jako aktor występował w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi, od 1970 w teatrach warszawskich (Komedia, Polski, Kwadrat i Dramatyczny), Teatrze Powszechnym w Warszawie (od 1985), Teatrze Narodowym w Warszawie (2003) oraz w spektaklach Teatru Telewizji. W 2003 został wykładowcą PWSFTiT w Łodzi, a w 2006 członkiem rady programowej Fundacji Centrum Twórczości Narodowej. Występował w roli Tureckiego w odcinkach Kabaretu Olgi Lipińskiej oraz w skeczach telewizyjnego programu specjalnego Kabaretu Dudek pt. W telewizyjnej kawiarni.
Zajmuje się również fotografią, pierwszą wystawę swoich zdjęć zorganizował w Katowicach (2002).
W 2008 otrzymał tytuł profesora sztuk teatralnych[2]. 7 października 2016 został uhonorowany tytułem doktora honoris causa Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi[3].
Został członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi 2010[4] oraz przed wyborami prezydenckimi w Polsce w 2015 roku[5].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Czterokrotnie żonaty: z Zoją; z aktorką Ewą Miodyńską; z realizatorką telewizyjną Barbarą Nabiałczyk, z którą ma jedyną córkę (Agatę); obecnie z Elżbietą Brożek[6].
Nagrody i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Złoty Krzyż Zasługi – 1974 w związku z jubileuszem Polski Ludowej[7].
- Orzeł 2001 Polskiej Akademii Filmowej, nagroda za drugoplanową rolę męską w filmie To ja, złodziej
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 2002[8]
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – 2007[9]
- Orzeł 2007 Polskiej Akademii Filmowej za rolę Brata Zdrówko w filmie Jasminum (2007)
- Wiktor 2007 w kategorii Najpopularniejszy aktor telewizyjny
- Orzeł 2010 Polskiej Akademii Filmowej, nagroda za drugoplanową rolę męską w filmie Mniejsze zło
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski – 2011[10]
- Orzeł 2016 Polskiej Akademii Filmowej, nagroda za osiągnięcie życia[11].
- Orzeł 2016 Polskiej Akademii Filmowej, nagroda za główną rolę męską w filmie Body/Ciało[12].
- Orzeł 2019 Polskiej Akademii Filmowej, nagroda za drugoplanową rolę męską w filmie Kler
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
- 1964: Panienka z okienka – jako Pietrek
- 1964: Obok prawdy – jako Zyga
- 1965: Kapitan Sowa na tropie – jako listonosz, współpracownik Sowy (odc. 3)
- 1966: Bariera – jako tramwajarz niosący bohaterkę na drzwiach z literą „E”
- 1966: Bicz boży – jako Kleń, funkcjonariusz MO
- 1966–1970: Czterej pancerni i pies – jako Janek Kos
- 1966: Powrót na ziemię – jako żołnierz eskortujący rannego mówcę
- 1966: Szyfry – jako zakonnik w klasztorze Cystersów
- 1967: Cyrograf dojrzałości – jako aktor Janek
- 1967: Stajnia na Salvatorze – jako Michał Słowiński
- 1967: Zwariowana noc – partyzant słowacki Stanko
- 1970: Mały – jako Julek „Mały”
- 1970: Wakacje z duchami – jako „Antoniusz”, asystent profesora
- 1971: Kocie ślady – jako porucznik MO Wojciech Góralczyk
- 1972: Dary magów – jako Julek
- 1974: Karino – jako Janczar
- 1974: Zaczarowane podwórko – jako milicjant
- 1975–1977: Czterdziestolatek – jako Antek, brat Magdy Karwowskiej (odc. 9 i 19)
- 1975: Beniamiszek – jako handlarz
- 1976: Bezkresne łąki – jako inspektor
- 1976: Karino – jako Janczar
- 1976: Mgła – jako oficer informacji
- 1977: Milioner – jako Józef Mikuła
- 1977: Niedziela pewnego małżeństwa w mieście przemysłowym średniej wielkości – jako brat Witolda
- 1978: Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz? – jako kierownik delikatesów
- 1979: Dyrygent – jako dygnitarz z Warszawy
- 1979: Kung-fu – jako Maciek, redaktor naczelny
- 1979: Pełnia – jako Janek
- 1980: Kontrakt – jako Bolesław Bartoszuk, ojciec Lilki
- 1981: Człowiek z żelaza – jako zastępca szefa Radiokomitetu
- 1981: Z dalekiego kraju – dyrektor huty
- 1981: Limuzyna Daimler-Benz – jako Kuschmerek
- 1981: Wahadełko – jako Michał Szmańda
- 1981: Wojna światów – następne stulecie – jako robotnik z wodociągów
- 1982: Gwiezdny pył – jako sąsiad Jabłonka
- 1982: Nieciekawa historia – jako Aleksander Gnekker, narzeczony Lizy
- 1982: Przesłuchanie – jako major „Kąpielowy”
- 1983: Alternatywy 4 – jako Jan Winnicki, działacz partyjny
- 1983: Stan wewnętrzny – jako Jakub Jasiński, komandor jachtklubu Stoczni Gdańskiej
- 1983: Wedle wyroków twoich... – jako kierowca
- 1984: Idol – jako Józef Winiecki, redaktor naczelny
- 1984: Przemytnicy – jako Józef Trofida
- 1984: Rok spokojnego słońca – jako szef szabrowników
- 1986: Big bang – jako Janek
- 1988: Dekalog IV – jako Michał
- 1988: Mistrz i Małgorzata – jako Nieznajomy (odc. 3)
- 1988: Piłkarski poker – jako Jan Laguna, sędzia piłkarski
- 1990: Ucieczka z kina „Wolność” – jako cenzor Rabkiewicz
- 1991: Panny i wdowy – jako adwokat Andrzej Obłuka (odc. 3)
- 1992: Kiedy rozum śpi – jako Cinqueda
- 1992: Psy – jako Gross „Siwy”, były major SB z Lublina
- 1992: Szwadron – jako rotmistrz Jan Dobrowolski
- 1993: 40-latek. 20 lat później – jako Antek Sławek, brat Magdy Karwowskiej (odc. 8, 9 i 12)
- 1993: Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza – jako radny Niezgoda, ojciec Bartosza
- 1993: Trzy kolory: Biały – jako Mikołaj
- 1994: Śmierć jak kromka chleba – jako Miodek, przewodniczący samorządu pracowniczego
- 1994: Zespół adwokacki – jako były kochanek Elżbiety Siudy (odc. 11)
- 1995: Akwarium – jako pułkownik Nikołaj Krawcow
- 1995: Akwarium, czyli samotność szpiega – jako pułkownik Nikołaj Krawcow
- 1995: Łagodna – jako mąż, właściciel lombardu
- 1996: Ekstradycja 2 – jako Jan Tuwara, szef mafii rosyjskiej (odc. 9)
- 1996: Poznań 56 – jako profesor w wagonie
- 1997: Czas zdrady – jako Niccolo Machiavelli
- 1997: Szczęśliwego Nowego Jorku – jako „Profesor”
- 1998: Ekstradycja 3 – jako Jan Tuwara, szef mafii, formalnie prezes „Geobanku”
- 1999: Egzekutor – jako Kowalik „Zadzior”
- 1999: Fuks – jako śledczy
- 1999: Ostatnia misja – jako komisarz Piotr Sobczak
- 2000: Żółty szalik – jako bohater
- 2000: To ja, złodziej – jako Roman Wyskocz, właściciel warsztatu samochodowego
- 2000: Weiser – jako antykwariusz
- 2001: Przedwiośnie – jako Seweryn Baryka, ojciec Cezarego
- 2001: Tam i z powrotem – jako Andrzej Hoffman
- 2002: Chopin. Pragnienie miłości – jako wielki książę Konstanty Pawłowicz
- 2002: Przedwiośnie – jako Seweryn Baryka, ojciec Cezarego (odc. 1 i 2)
- 2002: Zemsta – jako Cześnik Maciej Raptusiewicz
- 2005: Pitbull (serial TV) – jako Zbigniew Chyb „Benek” (odc. 1–5)
- 2005: Pitbull – jako Zbigniew Chyb „Benek”
- 2005: Solidarność, Solidarność... – jako prezes (cz. 10)
- 2005: Zakochany Anioł – jako Lupin, kloszard warszawski
- 2006: Jasminum – jako brat Zdrówko
- 2007: Ekipa – jako Henryk Nowasz, były premier
- 2009: Mniejsze zło – jako Mieczysław Nowak, ojciec Kamila
- 2011: Wygrany – jako Frank Goretzky
- 2011–2012: Bez tajemnic – jako Gustaw Staroń
- 2013: Układ zamknięty – jako prokurator Andrzej Kostrzewa
- 2015: Body/Ciało – jako prokurator
- 2016: Zaćma – jako ksiądz Cieciorka
- 2016: Konwój – jako dyrektor Nowacki
- 2017: Najlepszy – jako Marek Kotański
- 2018: Kamerdyner – jako Bazyli Miotke
- 2018: Kler – jako arcybiskup Mordowicz
- 2019: Solid Gold – jako Nowicki, wysoki oficer CBŚ
- 2020: Bez skrupułów (serial TV) – jako Stefan Nowicki (odc. 1–5)
Dubbing[edytuj | edytuj kod]
- 1998: Hopkins FBI – jako Hopkins
- 2002: Planeta skarbów – jako John Silver
Spektakle Teatru Telewizji[edytuj | edytuj kod]
- 1969: Zamach (reż. Roman Sykała), jako Popinot
- 1969: Kochankowie z Nohant (reż. Abdellah Drissi), jako Chopin
- 1969: Młodość Jasia Kunefała (reż. Janusz Kłosiński), jako Jaś Kunefał
- 1969: Mgła (reż. Maria Kaniewska), jako lekarz
- 1971: Toccata (reż. Ireneusz Kanicki) jako Adam
- 1973: Pierwszy dzień wolności (reż. Jan Bratkowski), jako Karol
- 1977: Oscar (reż. Edward Dziewoński), jako Oskar
- 1978: Las (reż. Edward Dziewoński), jako Sczastliwcew
- 1980: Igraszki z diabłem (reż. Tadeusz Lis), jako diabeł Omnimor
- 1985: Przedstawienie Hamleta we wsi Głucha Dolna (reż. Olga Lipińska) jako Mate Bukara
- 1985: Zapomniany diabeł (reż. Tadeusz Lis), jako diabeł Trepifajksel, później Maciej
- 1987: Opowieści Hollywoodu (reż. Kazimierz Kutz), jako Odon von Horvath[13]
- 1988: Ławeczka (reż. Maciej Wojtyszko), jako On
- 1988: Teatr czasów Nerona i Seneki (reż. Konstanty Ciciszwili), jako Neron
- 1988: Samobójca (rez. Kazimierz Kutz), jako Siemion Siemionowicz Podsiekalnikow
- 1990: Kolacja na cztery ręce (reż. Kazimierz Kutz), jako Johann Sebastian Bach
- 1994: O przemyślności kobiety niewiernej (reż. Maciej Dutkiewicz), jako Giovanni Boccaccio
- 1997: Odbita sława (reż. Janusz Zaorski), jako Alfred
- 1997: Mistrz (reż. Agnieszka Lipiec-Wróblewska), jako Prefekt Herbert
- 1997: Adrianne Lecouvreur (reż. Mariusz Treliński), jako Michonet
- 1998: Ksiądz Marek (reż. Krzysztof Nazar), jako Kreczetnikow
- 1999: Rozmowy przy wycinaniu lasu (reż. Stanisław Tym), jako Bimber
- 1999: Wielka Magia (reż. Maciej Englert), jako Otto Marvuglia
- 1999: Brand (reż. Krzysztof Lang), jako Brand
- 1999: Płaszcz (reż. Andrzej Domalik), jako Gromotrubow
- 1999: Chińska kokaina, czyli sen o Paryżu (reż. Krzysztof Zaleski), jako Ametystow
- 1999: Bigda idzie! (reż. Andrzej Wajda), jako Mateusz Bigda
- 2000: Piękny Widok (reż. Janusz Kijowski), jako Nick
- 2000: Miłość na Madagaskarze (reż. Waldemar Krzystek), jako Ritter
- 2000: Simpatico (reż. Mariusz Grzegorzak), jako Carter
- 2001: Klub kawalerów (reż. Krystyna Janda), jako Sobieniewski, prezes klubu
- 2001: Herbatka u Stalina (reż. Janusz Morgenstern), jako Stalin
- 2001: Skiz (reż. Gustaw Holoubek), jako Tolo
- 2004: Hamlet (reż. Łukasz Barczyk), jako Klaudiusz
- 2006: Norymberga (reż. Waldemar Krzystek), jako pułkownik
- 2007: Narty Ojca Świętego (reż. Piotr Cieplak), jako ksiądz Kubala
- 2010: W roli Boga (reż. Tomasz Wiszniewski), jako dr Jack Klee
- 2011: Boulevard Voltaire (reż. Andrzej Bart), jako pan R.
- 2012: Daily Soup (reż Małgorzata Bogajewska), jako ojciec
- 2013: Udręka życia (reż. Jan Englert), jako Jona,
- 2013: Saksofon (reż. Izabella Cywińska), jako bohater[14]
- 2013: Trzy razy Fredro. Nikt mnie nie zna (reż. Jan Englert), jako Łapka, Lichwiarz
Wystawy fotograficzne[edytuj | edytuj kod]
- 2002: Wystawa w Galerii Akwarela w Pałacu Młodzieży – Katowice
- 2004: Wystawa w Galerii Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej – Warszawa
- 2008: Wystawa pt. „Trochę teatru” w Galerii Sztuki Krystyny Napiórkowskiej – Warszawa
- 2008: Wystawa na X Festiwalu Nauki i Sztuki – Siedlce
- 2008: Wystawa na X Polkowickich Dniach Teatru
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Janusz Gajos | wystawa fotografii, Punkt Informacji Kulturalnej - Poznań, 31 maja 2019 [dostęp 2020-07-18] (pol.).
- ↑ M.P. z 2008 r. nr 35, poz. 314
- ↑ Janusz Gajos doktorem h.c. Szkoły Filmowej w Łodzi, rp.pl, 7 października 2016 [dostęp 2016-10-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-08] .
- ↑ Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego, onet.pl, 16 maja 2010 [dostęp 2014-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2014-08-01] .
- ↑ Barbara Sowa , Kto wszedł do komitetu poparcia Komorowskiego, a kto z niego wypadł? Cała lista, Dziennik.pl, 16 marca 2015 [dostęp 2015-03-21] .
- ↑ Tygodnik Życie na Gorąco nr 34, 21 sierpnia 2014, s. 35.
- ↑ Odznaczenia dla wybitnych twórców i działaczy kultury. „Dziennik Polski”. Nr 175 (9456), s. 2, 26 lipca 1974.
- ↑ M.P. z 2003 r. nr 6, poz. 81 – pkt 3.
- ↑ Medale „Gloria Artis” dla Kabaretu Pod Egidą, teatry.art.pl, 17 kwietnia 2007 [zarchiwizowane z adresu 2012-01-11] .
- ↑ Prezydent odznaczył ludzi kultury. prezydent.pl, 17 stycznia 2011. [dostęp 2011-03-03].
- ↑ Znamy nazwisko pierwszego Laureata. [dostęp 2016-03-04].
- ↑ Polskie nagrody filmowe. [dostęp 2016-03-07].
- ↑ Opowieści Hollywoodu – Christopher Hampton. e-teatr.pl. [dostęp 2013-11-06].
- ↑ Saksofon | Izabella Cywińska
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Gajos w bazie filmpolski.pl
- Janusz Gajos w bazie e-teatr.pl
- Elżbieta Baniewicz: Gajos. Warszawa: Wydawnictwo Marginesy, 2013. ISBN 978-83-63656-88-1.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Gajos w bazie IMDb (ang.)
- Janusz Gajos w bazie Filmweb
- Portrety. Janusz Gajos, teatry.art.pl
- Janusz Gajos na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Janusz Gajos w bazie Akademii Polskiego Filmu
- Jacek Sieradzki, Janusz Gajos w serwisie Encyklopedia teatru polskiego. Zawiera galerię zdjęć. Data dostępu: 2021-02-16.
|
- Polscy aktorzy filmowi
- Polscy aktorzy teatralni
- Absolwenci Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi
- Aktorzy Kabaretu Olgi Lipińskiej
- Członkowie Polskiej Akademii Filmowej
- Laureaci Polskiej Nagrody Filmowej dla najlepszej drugoplanowej roli męskiej
- Laureaci Polskiej Nagrody Filmowej dla najlepszej głównej roli męskiej
- Laureaci Polskiej Nagrody Filmowej Za Osiągnięcia Życia
- Najlepsi aktorzy drugoplanowi na FPFF
- Najlepsi aktorzy pierwszoplanowi na FPFF
- Polscy fotografowie współcześni
- Polscy reżyserzy filmowi
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (1944–1989)
- Odznaczeni Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Doktorzy honoris causa Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi
- Ludzie związani z Będzinem
- Ludzie urodzeni w Dąbrowie Górniczej
- Urodzeni w 1939