William Turner
Autoportret z 1798 | |
Imię i nazwisko |
Joseph Mallord William Turner |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Dziedzina sztuki |
malarstwo |
Muzeum artysty | |
Ważne dzieła | |
Joseph Mallord William Turner (ur. 23 kwietnia 1775[a] w Londynie, zm. 19 grudnia 1851 tamże) – angielski malarz, znany przede wszystkim z romantycznych pejzaży. Uważany za prekursora impresjonizmu.
Jego obrazy charakteryzują się pięknymi barwami, głównie żółcieniami. W swych pracach potrafił świetnie uchwycić grę światła. Najbardziej znane prace to Zachód słońca, Deszcz, para, szybkość, Upadek Kartaginy oraz Burza śnieżna na morzu.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w rodzinie perukarza Williama Turnera, przy Maiden Lane w Covent Garden (aktualnie dzielnica Londynu). Jego matką była Mary Marshall. W roku 1785 został wysłany do wuja w Brentford, gdzie mając 14 lat rozpoczął naukę na kursach przygotowawczych do wstąpienia do Królewskiej Akademii Sztuki. Pierwszą akwarelę, scenę z Oxfordu, namalował mając 12 lat, w 1787. W 1790 po raz pierwszy wystawił swój obraz na Salonie Królewskiej Akademii Sztuki, a 10 lutego 1802 został jej członkiem.
Prowadził własną galerię, wiele podróżował po Anglii, wyjeżdżał do Francji (Paryż), Holandii, Prus (Berlin, Szczecin), Saksonii (Drezno), Danii (Kopenhaga), Szwajcarii i Włoch (Wenecja).
Zmarł na cholerę w swym domu w Chelsea. Umierając miał powiedzieć: Słońce jest bogiem. Pochowano go w londyńskiej Katedrze Św. Pawła.
William Turner pozostawił po sobie blisko trzydzieści tysięcy prac, wśród których przeważają szkice krajobrazu[1]. Większość z nich (282 płótna olejne, 19 049 szkiców) przekazał w testamencie Galerii Narodowej w Londynie[2].
W Polsce upamiętnia go Pasaż Turnera w Szczecinie, przylegający do galerii Trafostacja Sztuki; podczas wizyty w Szczecinie w 1835 r. artysta uwiecznił miasto na 21 szkicach[3].
Kalendarium
[edytuj | edytuj kod]- 11 grudnia 1789 – został przyjęty do Królewskiej Akademii Sztuki po egzaminie zdanym przed Joshuą Reynoldsem, założycielem i pierwszym przewodniczącym Akademii.
- 1790 – czternastoletniemu artyście przyznano stypendium umożliwiające nieodpłatne studia w Królewskiej Akademii Sztuki.
- 1791 – otrzymał pierwsze zlecenie – malowanie scenografii w londyńskim teatrze operowym Panteon przy Oxford Street.
- 1792 – odbył podróż w górzyste rejony Walii.
- 1793 – otrzymał nagrodę Wielkiej Srebrnej Palety Królewskiej Akademii Sztuki w kategorii rysunku pejzażowego.
- 1794 – techniką akwaforty wykonano reprodukcję jednej z jego akwarel, przedstawiającej widok Rochester. Wkrótce ryciny oparte na jego obrazach zaczęły ukazywać się na łamach różnych czasopism ilustrowanych.
- 1796 – zaprezentował swój pierwszy obraz olejny – Rybacy na morzu.
- 1797 – wyjechał do Krainy Jezior.
- 1798 – związał się z Sarah Danby, wdową po muzyku Johnie Danby, matką trojga dzieci. Wyprowadził się od ojca, żeby zamieszkać przy Harley Street.
- 1799 – przeprowadzka do Londynu i założenie samodzielnej pracowni malarskiej.
- 4 listopada 1799 – artysta został wybrany członkiem stowarzyszonym Królewskiej Akademii Sztuk.
- 10 lutego 1802 – przyjęto go w poczet pełnoprawnych członków Królewskiej Akademii Sztuki.
- 15 lipca 1802 – wyruszył w podróż po Europie (odwiedził Francję (Muzeum w Luwrze), Szwajcarię (Alpy) – wrażenia z tej podróży wywarły decydujący wpływ na jego twórczość.
- 1803 – rozpoczął budowę własnej galerii – uwidocznił się zmysł ekonomiczny malarza.
- 1804 – zmarła jego matka; otworzył galerię przy Harley Street.
- 1806 – rozpoczął pracę nad zbiorem szkiców – Liber studiorum (Księga studiów).
- 1817-1820 – druga podróż Turnera do Europy, tym razem dotarł do Włoch.
- 1828 – trzecia podróż do Europy, w której głównym celem był Rzym.
- 1829 – głęboko przeżył śmierć ojca; poznał Sophię Booth.
- 1833 – udał się w podróż do Drezna, Berlina, Pragi i Wiednia; zamieszkał z Sophią.
- 1834 – był świadkiem pożaru londyńskiego parlamentu, wykonując liczne szkice według których namalował później obraz (Pożar Izby Lordów i Izby Gmin).
- 1835 – pomiędzy końcem sierpnia a połową października odbył kolejną podróż na kontynent – odwiedził Hamburg, Kopenhagę, Szczecin, Berlin, Drezno, Szwajcarię Saksońską, Teplice, Pragę, Norymbergę, Würzburg, Koblencję, Kolonię i Rotterdam skąd powrócił do Londynu; zapisem tej eskapady jest sześć szkicowników[4].
- 19 grudnia 1851 – zmarł we własnym domu.
Niektóre dzieła
[edytuj | edytuj kod]- Rybacy na morzu (znany także jako Pejzaż morski z Cholmeley) (1796, olej na płótnie, 91,5x122,4 cm, Tate Gallery, Londyn) – pierwszy publicznie zaprezentowany obraz olejny artysty)
- Poranek w górach Coniston Fells, w hrabstwie Cumberland (1798, olej na płótnie)
- Piąta plaga egipska (1800, olej na płótnie, 124x183 cm, Indianapolis Museum of Art)
- Bohater setki bitew (1800–1847, olej na płótnie, Galeria Tate, Londyn) został gruntownie przemalowany w 1847 r.: Turner, darzący księcia Wellingtona szczerym podziwem, przetworzył swój stary obraz w sposób wizjonerski: scenę zarejestrowaną najpewniej w słynnej hucie stali niedaleko Merthyr na południu Walii, przedstawiającą kobietę siedzącą wśród kół zębatych, uzupełnił o nowy, dominujący element – oglądamy proces odlewania posągu bohaterskiego wodza, wielką lawę rozgrzanego stopu metali.
- Holenderskie statki w wichurze (1801, olej na płótnie, 162,5x221 cm, National Gallery w Londynie) – jeden z pierwszych obrazów artysty ukazujący jego mistrzostwo w przedstawianiu żywiołów, dzięki niemu zdobył przychylność Benjamina Westa i Henry’ego Fuseli co otworzyło mu drogę do członkostwa Królewskiej Akademii Sztuki
- Burza śnieżna: Hannibal przekraczający Alpy 1812 obraz olejny, 146x237 cm, Tate Gallery, Londyn) – najbardziej imponujący obraz Turnera, realizujący romantyczną ideę wzniosłości
- Przejście przez strumień (1815, olej na płótnie, 193x165 cm, Tate Gallery, Londyn) – inspirowany przez obrazem Claude’a Lorraina Pejzaż z odpoczynkiem Świętej Rodziny do Egiptu. Czasami płótno jest interpretowane jako alegoria dojrzewania – smukłe drzewa z lewej strony kojarzą się z dorosłością
- Dydona wznosi Kartaginę (1815, olej na płótnie, 155,5x230 cm, National Gallery, Londyn)
- Zatoka Neapolitańska lub Gniew Wezuwiusza (ok. 1817, akwarela na papierze, 17,6 × 28,4 cm, Tate Gallery, London)
- Bitwa pod Trafalgarem (1823–1824, olej na płótnie, 261,5×368,5 cm, National Maritime Museum, Greenwich)
- Ramstage (1826–1828, ołówek i akwarela na papierze, 16×23,2 cm, Tate Gallery, London) z cyklu Porty Anglii
- Ulisses drwiący z Polifema (1829, olej na płótnie, 132,7x203,2 cm, National Gallery, Londyn) – obraz, którego wizjonerskie efekty kolorystyczne wiązano ze świetlistymi odcieniami renesansowych fresków, które malarz miał okazję podziwiać w trakcie pobytu w Pizie
- Pożar Izby Lordów i Izby Gmin (1834, 92,1× 23,2 cm, Philadelphia Museum of Art, Filadelfia)
- Wenecja – widok z kanału Giudecca (1840, 61x91,5 cm, Muzeum Wiktorii i Alberta, Londyn – obraz namalowany na zamówienie bogatego handlarza tkaninami Johna Sheepshanksa, wystawiony w tym samym roku w Royal Academy, a w 1857 został podarowany przez właściciela muzeum w Londynie. Krytycy ten i inne tzw. weneckie obrazy uznali za rapsodie szalonego pędzla Turnera i czyste kaprysy maniakalnego koloryzmu
- Statek niewolniczy (1840, olej na płótnie, 90,8×122,6 cm, Museum of Fine Arts, Boston)
- Księżyc w nowiu lub Straciłem łódkę, nie będziesz mieć serca (1840, olej na desce mahoniowej)
- Deszcz, para, szybkość (1844, 91x122 cm, National Gallery, Londyn) – jeden z najnowocześniejszych obrazów Turnera wyrażający uczucie podniecenia związane z jazdą pociągiem (malując ten obraz artysta odwołał się do wydarzenia, kiedy to w czasie jednej ze swoich pierwszych podróży pociągiem wychylił się przez okno w czasie burzy, by głębiej przeżyć siłę żywiołu)
- Burza śnieżna (Parowiec wychodzący z portu) (1842, olej na płótnie, 91,5x122 cm, Tate Gallery, Londyn)
- Ostatnia droga Temeraire’a (1839, olej na płótnie, 91x122 cm, National Gallery, Londyn)
Biografie
[edytuj | edytuj kod]- G. Crepaldi: Turner i Constable, Warszawa 2006 (Klasycy Sztuki)
- C. Jones: Turner, Warszawa 1997
- William Turner, Poznań 2006 (Wielka Kolekcja Sławnych Malarzy, t. 12)
- D. Zabunyan: William Turner, Siechnice 1999 (Wielcy Malarze, nr 21)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Data urodzenia Turnera bywa kwestionowana.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Deszcz, para, szybkość 1844 – Zwierciadlo.pl [online], zwierciadlo.pl [dostęp 2017-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2015-05-02] (pol.).
- ↑ Monika Małkowska, Malowane ogniem i wodą, „Rzeczpospolita” nr 14.10.2011.
- ↑ Radio Szczecin , "Pasaż Williama Turnera" autorstwa Kamila Kuskowskiego [POSŁUCHAJ] [online], "Pasaż Williama Turnera" autorstwa Kamila Kuskowskiego [POSŁUCHAJ], 15 lutego 2021 [dostęp 2022-02-25] (pol.).
- ↑ Alice Rylance-Watson , Tour of Northern Germany, the Elbe and Prague 1835, Tate, 6 sierpnia 2017, ISBN 978-1-84976-386-8 [dostęp 2022-01-29] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Praca zbiorowa, 2006: Wielka Kolekcja Sławnych Malarzy, t.12 William Turner, Polskie Media Amer.Com, ISBN 83-7425-498-X.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- ISNI: 0000000121454990
- VIAF: 100900492
- ULAN: 500026846
- LCCN: n79060712
- GND: 11862475X
- NDL: 00459271
- LIBRIS: 20dhlvbl3qcz57x
- BnF: 121510346
- SUDOC: 027332446
- NLA: 35751158
- NKC: jn20000701851
- DBNL: turn007
- BNE: XX865570
- NTA: 068543573
- BIBSYS: 14033680, 90086560
- CiNii: DA00374237
- Open Library: OL5252296A
- PLWABN: 9810653788305606
- NUKAT: n97088094
- OBIN: 27854
- J9U: 987007269175705171
- PTBNP: 204704
- CANTIC: a10166099
- LNB: 000157400
- NSK: 000008165
- BNA: 000059625
- CONOR: 7460963
- ΕΒΕ: 220926
- BLBNB: 000370937
- KRNLK: KAC199627992
- LIH: LNB:V*103222;=yh
- PWN: 3990150
- Britannica: biography/J-M-W-Turner
- Treccani: william-turner
- Universalis: joseph-mallord-william-turner, les-voyages-de-turner-reperes-chronologiques
- БРЭ: 4189550
- NE.se: william-turner
- SNL: William_Turner
- VLE: joseph-mallord-william-turner
- Catalana: 0067975
- DSDE: William_Turner
- Hrvatska enciklopedija: 62794