Judeopolonia
Judeopolonia (lub Judeo-Polonia) – teoria spiskowa o rzekomym zagrożeniu dla polskości i państwa polskiego przypisująca Żydom plany dominacji i utworzenia swojego państwa na terytorium Polski[1][2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wizja Polski zdominowanej przez Żydów pojawiła się po raz pierwszy w książce Juliana Ursyna Niemcewicza Rok 3333, czyli Sen niesłychany, opublikowanej kilkadziesiąt lat po jej napisaniu – w 1858 roku w „Przeglądzie Poznańskim”. Pod nazwą Moszkopolis Niemcewicz rysuje obraz Warszawy w przyszłości, opanowanej przez Żydów[3].
Pod koniec XIX wieku pojęcie „Judeo-Polonii” upowszechniło się w publicystyce nacjonalistycznej ostrzegającej przed rzekomym niebezpieczeństwem zdominowania Polski przez Żydów. Pamflet Niemcewicza był wielokrotnie wznawiany i rozpowszechniany jako ostrzeżenie przed „żydowskim zagrożeniem”. W opublikowanej w 1912 roku książce „Poznaj żyda” Teodor Jeske-Choiński propaguje antysemityzm jako „działanie obronne uzasadnione zagrożeniem ze strony Żydów”, grożących „zaduszeniem Polaków, jeśli nie zostanie spełnione ich żądanie utworzenia Judeo-Polonii i narodu Judeo-Polskiego”[4]. Według Jerzego Jedlickiego, Żydzi stali się dla tych publicystów personifikacją „wewnętrznego wroga, spiskującego w celu ubezwłasnowolnienia Polaków i zmiany Polski w Judeo-Polskę”. Odzwierciedlało to według tego autora poczucie niepewności i zagrożenia w obliczu mocarstw i zewnętrznych sił będących poza kontrolą. Jak twierdzi Jedlicki, „obraz spiskującego Żyda czynił tajemniczy świat jaśniejszym, prostszym i bardziej zrozumiałym”.
Od 1914 roku – od początku I wojny światowej – Niemcy wspierali ruchy odśrodkowe i opozycyjne w Rosji. Nasyłali szpiegów i usiłowali wykorzystywać mniejszości, Litwinom obiecywali niepodległość, Żydom – „Judeopolonię”[5]. Nazwano to „akcją rewolucjonizacji i insurekcjonizacji” i było prowadzone przez niemiecki wywiad wojskowy za zgodą cesarza Wilhelma II[6]. Realizacją zajmował się Wydział III b niemieckiego Sztabu Generalnego. Celem tej operacji było wewnętrzne rozbicie i osłabienie Imperium Rosyjskiego[6].
W 1981 służby specjalne PRL wydały (w ramach zwalczania opozycji) książkę pt. Judeopolonia. Nieznane karty historii PRL[7][8]. Jej autorem był oficer informacji wojskowej płk Zdzisław Ciesiołkiewicz (pod jego nazwiskiem książka została wznowiona w 1989 przez wydawnictwo Unia Nowoczesnego Humanizmu[9] Władysława Brulińskiego).
Od lat 90. XX w. jako „Judeopolonia” przedstawiany jest również projekt Federacji Wschodnioeuropejskiej z 1914 roku[10] (operacja rewolucjonizacji i insurekcjonizacji niemieckiego wywiadu wojskowego z czasów I wojny światowej), choć w samych planach tego projektu to określenie nigdy się nie pojawiło.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Joanna Beata Michlic: Obraz Żyda od 1880 roku do chwili obecnej. Nebraska: University of Nebraska Press, 2006, s. 48, 55–56. ISBN 0-8032-3240-3.
- ↑ „Judeopolonia, czyli Polacy u Żydów”. W: Praca zbiorowa, redakcja naukowa: Jarosław Ławski i Barbara Olech: Żydzi wschodniej Polski. Białystok: Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku, 2014, s. 148–150. ISBN 978-83-64081-03-3.
- ↑ Joanna Beata Michlic(niem.), Poland’s Threatening Other: The Image of the Jew from 1880 to the Present, University of Nebraska Press 2006, s. 48
- ↑ Joanna Beata Michlic, Poland’s Threatening Other: The Image of the Jew from 1880 to the Present, University of Nebraska Press 2006, s. 56.[1].
- ↑ Bohdan Urbankowski. Lenin odczarowany. „Nowe Państwo”, s. 40–45, maj 2017. Warszawa. ISSN 18954960.
- ↑ a b Richard Pipes: Rewolucja Rosyjska. Warszawa: PWN, 1994, s. 499–502; 521–526. ISBN 83-01-11521-1.
- ↑ Historia i kultura Żydów polskich. Słownik, red. Alina Cała, Hanna Węgrzynek, Gabriela Zalewska, hasło „Literatura antyżydowska”. Według innego źródła ta książka lub jej kolejne wydanie nosiła tytuł: Judeopolonia 1944–1981 (nieznane karty historii), Kraków 1982.
- ↑ Wpis dotyczący publikacji Judeopolonia: nieznane karty historii PRL: 1944–1981 nieznanego autorstwa w katalogu Biblioteki Narodowej w Warszawie.
- ↑ Encyklopedia Solidarności: Unia Nowoczesnego Humanizmu.
- ↑ Jako pierwszy użyli go w tym kontekście Andrzej Leszek Szcześniak (2001, 2004, 2005, 2008) i Jerzy Robert Nowak (2000).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- New Encyclopedia of Zionism and Israel, 1, Londyn i Toronto 1994.
- Iwo Cyprian Pogonowski, Jews in Poland. A Documentary History, Nowy Jork: Hippocrene Books, 1998, ISBN 0-7818-0604-6, OCLC 751541086.
- Andrzej Leszek Szcześniak, Judeopolonia. Żydowskie państwo w państwie polskim. Wyd. 2 popr., Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2004, s. 99. Seria: Biblioteka „Białych Plam”, ISBN 83-88822-92-6.
- Andrzej Leszek Szcześniak, Judeopolonia II. Anatomia zniewolenia Polski. Wyd. 2 popr., Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2005, s. 201. Seria: Biblioteka „Białych Plam”, ISBN 83-89862-03-4.
- Andrzej Leszek Szcześniak, Judeo Polonia. Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2008, s. 96, ISBN 978-83-7557-029-8.
- The Universal Jewish Encyclopedia, 1–10, New York 1948.
- Alina Cała, Hanna Węgrzynek, Gabriela Zalewska: Historia i kultura Żydów polskich. Słownik. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2000. ISBN 83-02-07813-1.
- Jerzy Robert Nowak, Spory o historię i współczesność. Wyd. von Borowiecky, Warszawa 2000, s. 655, ISBN 83-87689-29-7.