Henry Kissinger

Henry Kissinger
Data i miejsce urodzenia	27 maja 1923 ; Fürth
	56. Sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych
Okres	od 22 września 1973; do 20 stycznia 1977
Przynależność polityczna	Partia Republikańska
Poprzednik	William P. Rogers
Następca	Cyrus Vance
	8. Doradca ds. bezpieczeństwa narodowego
Okres	od 20 stycznia 1969; do 3 listopada 1975
Poprzednik	Walt Rostow
Następca	Brent Scowcroft
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Prezydent Richard Nixon (po lewej) i Henry Kissinger, 1972

Kissinger z żoną Nancy, 1978

Kissinger w trakcie Światowego Forum Ekonomicznego w Davos (2008).

Henry Kissinger, właśc. Heinz Alfred Kissinger (ur. 27 maja 1923 w Fürth) – niemiecko-amerykański polityk i dyplomata pochodzenia żydowskiego. Profesor nauk politycznych Uniwersytetu Harvarda, doradca ds. bezpieczeństwa narodowego i sekretarz stanu podczas prezydentury Richarda Nixona oraz Geralda Forda. Za swój wkład podczas negocjacji w czasie konfliktu w Wietnamie otrzymał w 1973 Pokojową Nagrodę Nobla. Człowiek Roku tygodnika „Time” w 1972 (razem z prezydentem Nixonem).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w żydowskiej rodzinie w Niemczech, która w 1938 uciekła przed nazistami do Stanów Zjednoczonych. W 1943 uzyskał amerykańskie obywatelstwo. Po II wojnie światowej służył jako tłumacz w 970 Korpusie Kontrwywiadu Stanów Zjednoczonych w okupowanych Niemczech, gdzie wsławił się dekonspiracją wielu agentów Gestapo.

W 1950 ukończył z wyróżnieniem nauki polityczne na Uniwersytecie Harvarda, a w 1954 na podstawie pracy o systemie Metternicha obronił doktorat. W latach 60. był doradcą gubernatora Nelsona Rockefellera oraz konsultantem ds. bezpieczeństwa różnych agencji rządowych. W latach 1969–1975 pełnił funkcję doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego, a w latach 1973–1977 sekretarza stanu – najpierw w administracji prezydenta Richarda Nixona, a później Geralda Forda.

W 1973 otrzymał – wspólnie z Wietnamczykiem Lê Đức Thọ – Pokojową Nagrodę Nobla. Przyznanie mu jej jest uznawane za jedną z najbardziej kontrowersyjnych decyzji Komitetu Noblowskiego w historii. Jako protest przeciwko tej decyzji dwóch członków Komitetu zrezygnowało z członkostwa, co stało się po raz pierwszy w historii tej nagrody^[1]^[2].

W 2002 był przewodniczącym prezydenckiej komisji ds. zbadania przyczyn zamachów z 11 września 2001.

Uważany za jednego z głównych architektów światowej polityki odprężenia (obok m.in. Richarda Nixona, Charles’a de Gaulle’a czy Willy’ego Brandta), dzięki której w dużej mierze zakończono zimną wojnę. Współodpowiedzialny za obalenie demokratycznie wybranego prezydenta Chile Salvadora Allende i dojście do władzy junty generała Augusto Pinocheta. Walnie przyczynił się do rozpoczęcia tajnego i w świetle prawa międzynarodowego nielegalnego bombardowania Kambodży podczas wojny w Wietnamie.

Zwolennik polityki realnej^[3]. Wielu politologów uznaje go za najlepszego sekretarza stanu w historii^[4]. Zaś przez wielu obrońców praw człowieka oskarżany jest o zbrodnie wojenne^[5]^[6].

Tuż po wyborze na prezydenta Stanów Zjednoczonych w 2016 Donald Trump zwrócił się do niego z prośbą, aby został doradcą o specjalnym charakterze^[7].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Prezydencki Medal Wolności (Stany Zjednoczone, 1977)
Brązowa Gwiazda (Stany Zjednoczone, 1945)
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy, 1976)
Order Tomáša Garrigue Masaryka I klasy (Czechy, 1998)
Rycerz Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego (Wielka Brytania, 1995)
Order św. Michała i św. Jerzego (Wielka Brytania)
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (Polska, 1997)^[8]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1977)
Bawarski Order Zasługi (Bawaria, 2005)
Medal za Zasługi dla Badenii-Wirtembergii (Badenia-Wirtembergia, 2007)

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

Książki wydane w języku angielskim (wybór)

Observations: Selected Speaches and Essays, 1982–1984
Years of Upheaval
For the Record: Selected Statements, 1977–1980
White House Years
American Foreign Policy: The Essays
Problems of National Strategy: A Book of Readings
The Troubled Partnership: A Reappraisal of the Atlantic Alliance
The Necessity for Choice: Prospects of American Foreign Policy
A World Restored: Castlereagh, Metternich and the Restoration of Peace, 1812-1822
Does America Need a Foreign Policy? Towards a Diplomacy in 21st Century

Książki przełożone na język polski

Dyplomacja, 1996
Kryzys: Anatomia dwóch kryzysów, 2005
O Chinach, 2017
Porządek światowy, 2017

W kulturze[edytuj | edytuj kod]

Henry Kissinger jest drugoplanową postacią w powieści Ericha Segala Absolwenci.

W 2018 filmie Vice w reżyserii Adama McKaya w postać Kissingera wcielił się Kirk Bovillk^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Burton Feldman: The Nobel Prize: A History Of Genius, Controversy, and Prestige. Arcade Publishing, 2001, s. 16. ISBN 978-1-55970-537-0. (ang.).
↑ Irwin Abrams: The Nobel Peace Prize and the Laureates: An Illustrated Biographical History, 1901–2001. Science History Pubns, 2001, s. 219. ISBN 978-0-88135-388-4. (ang.).
↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2016-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-13)].
↑ The Best International Relations Schools in the World. 3 lutego, 2015. [dostęp 2015-08-08]. (ang.).
↑ Larry Rohter: As Door Opens for Legal Actions in Chilean Coup, Kissinger Is Numbered Among the Hunted. 28 marca, 2002. (ang.).
↑ Protesters Heckle Kissinger, Denounce Him for ‘War Crimes’. 30 stycznia, 2015. (ang.).
↑ AdamA. Rotfeld AdamA., Program „Fakty po faktach” TVN 24, emisja 20 stycznia 2017 .
↑ M.P. z 1997 r. nr 25, poz. 240.
↑ Vice w bazie IMDb (ang.)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

HolgerH. Klitzing HolgerH., The Nemesis of Stability. Henry A. Kissinger’s Ambivalent Relationship with Germany, Trier: WVT, 2007, ISBN 978-3-88476-942-3 .
Robert D. Schulzinger, Henry Kissinger. Doctor of diplomacy, Columbia Univ. Pr., New York 1989, ISBN 0-231-06952-9.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Biografia Office of the Historian, Bureau of Public Affairs, Departament Stanu Stanów Zjednoczonych (ang.)

[1] Burton Feldman: The Nobel Prize: A History Of Genius, Controversy, and Prestige. Arcade Publishing, 2001, s. 16. ISBN 978-1-55970-537-0. (ang.).

[2] Irwin Abrams: The Nobel Peace Prize and the Laureates: An Illustrated Biographical History, 1901–2001. Science History Pubns, 2001, s. 219. ISBN 978-0-88135-388-4. (ang.).

[3] Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2016-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-13)].

[4] The Best International Relations Schools in the World. 3 lutego, 2015. [dostęp 2015-08-08]. (ang.).

[5] Larry Rohter: As Door Opens for Legal Actions in Chilean Coup, Kissinger Is Numbered Among the Hunted. 28 marca, 2002. (ang.).

[6] Protesters Heckle Kissinger, Denounce Him for ‘War Crimes’. 30 stycznia, 2015. (ang.).

[7] AdamA. Rotfeld AdamA., Program „Fakty po faktach” TVN 24, emisja 20 stycznia 2017 .

[8] M.P. z 1997 r. nr 25, poz. 240.

[9] Vice w bazie IMDb (ang.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Dwight D. Eisenhower	Robert Cutler Dillon Anderson William Jackson Robert Cutler Gordon Gray
John F. Kennedy	McGeorge Bundy
Lyndon B. Johnson	McGeorge Bundy Walt Rostow
Richard Nixon	Henry Kissinger
Gerald Ford	Henry Kissinger Brent Scowcroft
Jimmy Carter	Zbigniew Brzeziński
Ronald Reagan	Richard V. Allen William P. Clark Jr. Robert McFarlane John Poindexter Frank Carlucci Colin Powell
George H.W. Bush	Brent Scowcroft
Bill Clinton	Anthony Lake Sandy Berger
George W. Bush	Condoleezza Rice Stephen Hadley
Barack Obama	James L. Jones Tom Donilon Susan Rice
Donald Trump	Michael T. Flynn Keith Kellogg H.R. McMaster John R. Bolton Charles Kupperman Robert O’Brien
Joe Biden	Jake Sullivan

Prezydent	Richard Nixon
Wiceprezydent	Spiro T. Agnew Gerald Ford
Szefowie departamentów	Dyplomacja: William P. Rogers Henry Kissinger – Skarb: David M. Kennedy John Connally George P. Shultz William Simon – Obrona: Melvin Laird Elliot Richardson James Schlesinger – Sprawiedliwość: John N. Mitchell Richard Kleindienst Elliot Richardson William Saxbe – Poczta: Winton M. Blount – Zasoby Wewnętrzne: Walter Joseph Hickel Rogers Morton – Rolnictwo: Clifford M. Hardin Earl Butz – Handel: Maurice H. Stanst Peter G. Peterson Frederick B. Dent – Praca: George P. Shultz James D. Hodgson Peter J. Brennan – Zdrowie, Edukacja i Opieka Społeczna: Robert Finch Elliot Richardson Caspar Weinberger – Urbanizacja: George W. Romney James T. Lynn – Transport: John A. Volpe Claude S. Brinegar
Pozostali członkowie gabinetu	Szef Sztabu Białego Domu: H.R. Haldeman Alexander Haig – Kierownik Agencji Ochrony Środowiska: William D. Ruckelshaus Russell E. Train – Dyrektor Urzędu Planowania i Budżetu: Robert Mayo George P. Shultz Caspar Weinberger Roy Ash – Reprezentant ds. Handlu: Carl J. Gilbert William D. Eberle – Ambasador przy ONZ: Charles W. Yost George H.W. Bush John A. Scali

Prezydent	Gerald Ford
Wiceprezydent	Nelson Rockefeller
Szefowie departamentów	Dyplomacja: Henry Kissinger – Skarb: William E. Simon – Obrona: James Schlesinger Donald Rumsfeld – Sprawiedliwość: William Saxbe Edward Levi – Zasoby Wewnętrzne: Rogers Morton Stanley Hathaway Thomas Savig Kleppe – Rolnictwo: Earl Butz John A. Knebel – Handel: Frederick B. Dent Rogers Morton Elliot Richardson – Praca: Peter J. Brennan John T. Dunlop William Usery, Jr. – Zdrowie, Edukacja i Opieka Społeczna: Caspar Weinberger Forrest D. Mathews — Urbanizacja: James T. Lynn Carla A. Hills – Transport: Claude Brinegar William T. Coleman, Jr.
Pozostali członkowie gabinetu	Szef Sztabu Białego Domu: Alexander Haig Donald Rumsfeld Dick Cheney – Kierownik Agencji Ochrony Środowiska: Russell E. Train – Dyrektor Urzędu Planowania i Budżetu: Roy Ash James T. Lynn – Reprezentant ds. Handlu: William D. Eberle Frederick B. Dent – Ambasador przy ONZ: John A. Scali Daniel Patrick Moynihan William Scranton