Henry Kissinger
![]() | |
Data i miejsce urodzenia |
27 maja 1923 |
---|---|
56. Sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych | |
Okres |
od 22 września 1973 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
8. Doradca ds. bezpieczeństwa narodowego | |
Okres |
od 20 stycznia 1969 |
Poprzednik | |
Następca | |
![]() | |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |

Henry Kissinger, właśc. Heinz Alfred Kissinger (ur. 27 maja 1923 w Fürth) – niemiecko-amerykański polityk i dyplomata pochodzenia żydowskiego. Profesor nauk politycznych Uniwersytetu Harvarda, doradca ds. bezpieczeństwa narodowego i sekretarz stanu podczas prezydentury Richarda Nixona oraz Geralda Forda. Za swój wkład podczas negocjacji w czasie konfliktu w Wietnamie otrzymał w 1973 Pokojową Nagrodę Nobla. Człowiek Roku tygodnika „Time” w 1972 (razem z prezydentem Nixonem).
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w żydowskiej rodzinie w Niemczech, która w 1938 uciekła przed nazistami do Stanów Zjednoczonych. W 1943 uzyskał amerykańskie obywatelstwo. Po II wojnie światowej służył jako tłumacz w 970 Korpusie Kontrwywiadu Stanów Zjednoczonych w okupowanych Niemczech, gdzie wsławił się dekonspiracją wielu agentów Gestapo.
W 1950 ukończył z wyróżnieniem nauki polityczne na Uniwersytecie Harvarda, a w 1954 na podstawie pracy o systemie Metternicha obronił doktorat. W latach 60. był doradcą gubernatora Nelsona Rockefellera oraz konsultantem ds. bezpieczeństwa różnych agencji rządowych. W latach 1969–1975 pełnił funkcję doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego, a w latach 1973–1977 sekretarza stanu – najpierw w administracji prezydenta Richarda Nixona, a później Geralda Forda.
W 1973 otrzymał – wspólnie z Wietnamczykiem Lê Đức Thọ – Pokojową Nagrodę Nobla. Przyznanie mu jej jest uznawane za jedną z najbardziej kontrowersyjnych decyzji Komitetu Noblowskiego w historii. Jako protest przeciwko tej decyzji dwóch członków Komitetu zrezygnowało z członkostwa, co stało się po raz pierwszy w historii tej nagrody[1][2].
W 2002 był przewodniczącym prezydenckiej komisji ds. zbadania przyczyn zamachów z 11 września 2001.
Uważany za jednego z głównych architektów światowej polityki odprężenia (obok m.in. Richarda Nixona, Charles’a de Gaulle’a czy Willy’ego Brandta), dzięki której w dużej mierze zakończono zimną wojnę. Współodpowiedzialny za obalenie demokratycznie wybranego prezydenta Chile Salvadora Allende i dojście do władzy junty generała Augusto Pinocheta. Walnie przyczynił się do rozpoczęcia tajnego i w świetle prawa międzynarodowego nielegalnego bombardowania Kambodży podczas wojny w Wietnamie.
Zwolennik polityki realnej[3]. Wielu politologów uznaje go za najlepszego sekretarza stanu w historii[4]. Zaś przez wielu obrońców praw człowieka oskarżany jest o zbrodnie wojenne[5][6].
Tuż po wyborze na prezydenta Stanów Zjednoczonych w 2016 Donald Trump zwrócił się do niego z prośbą, aby został doradcą o specjalnym charakterze[7].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Prezydencki Medal Wolności (Stany Zjednoczone, 1977)
- Brązowa Gwiazda (Stany Zjednoczone, 1945)
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy, 1976)
- Order Tomáša Garrigue Masaryka I klasy (Czechy, 1998)
- Rycerz Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego (Wielka Brytania, 1995)
- Order św. Michała i św. Jerzego (Wielka Brytania)
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (Polska, 1997)[8]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1977)
- Bawarski Order Zasługi (Bawaria, 2005)
- Medal za Zasługi dla Badenii-Wirtembergii (Badenia-Wirtembergia, 2007)
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Książki wydane w języku angielskim (wybór)
- Observations: Selected Speaches and Essays, 1982–1984
- Years of Upheaval
- For the Record: Selected Statements, 1977–1980
- White House Years
- American Foreign Policy: The Essays
- Problems of National Strategy: A Book of Readings
- The Troubled Partnership: A Reappraisal of the Atlantic Alliance
- The Necessity for Choice: Prospects of American Foreign Policy
- A World Restored: Castlereagh, Metternich and the Restoration of Peace, 1812-1822
- Does America Need a Foreign Policy? Towards a Diplomacy in 21st Century
- Książki przełożone na język polski
- Dyplomacja, 1996
- Kryzys: Anatomia dwóch kryzysów, 2005
- O Chinach, 2017
- Porządek światowy, 2017
W kulturze[edytuj | edytuj kod]
Henry Kissinger jest drugoplanową postacią w powieści Ericha Segala Absolwenci.
W 2018 filmie Vice w reżyserii Adama McKaya w postać Kissingera wcielił się Kirk Bovillk[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Burton Feldman: The Nobel Prize: A History Of Genius, Controversy, and Prestige. Arcade Publishing, 2001, s. 16. ISBN 978-1-55970-537-0. (ang.).
- ↑ Irwin Abrams: The Nobel Peace Prize and the Laureates: An Illustrated Biographical History, 1901–2001. Science History Pubns, 2001, s. 219. ISBN 978-0-88135-388-4. (ang.).
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2016-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-13)].
- ↑ The Best International Relations Schools in the World. 3 lutego, 2015. [dostęp 2015-08-08]. (ang.).
- ↑ Larry Rohter: As Door Opens for Legal Actions in Chilean Coup, Kissinger Is Numbered Among the Hunted. 28 marca, 2002. (ang.).
- ↑ Protesters Heckle Kissinger, Denounce Him for ‘War Crimes’. 30 stycznia, 2015. (ang.).
- ↑ Adam Rotfeld , Program „Fakty po faktach” TVN 24, emisja 20 stycznia 2017 .
- ↑ M.P. z 1997 r. nr 25, poz. 240.
- ↑ Vice w bazie IMDb (ang.)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Holger Klitzing , The Nemesis of Stability. Henry A. Kissinger’s Ambivalent Relationship with Germany, Trier: WVT, 2007, ISBN 978-3-88476-942-3 .
- Robert D. Schulzinger, Henry Kissinger. Doctor of diplomacy, Columbia Univ. Pr., New York 1989, ISBN 0-231-06952-9.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Biografia Office of the Historian, Bureau of Public Affairs, Departament Stanu Stanów Zjednoczonych (ang.)
- ISNI: 0000 0001 2103 7636
- VIAF: 108958811
- LCCN: n79018911
- GND: 11856255X
- NDL: 00445798
- LIBRIS: nl023cb631cgzmd
- BnF: 12172096d
- SUDOC: 030269008
- SBN: CFIV025395
- NLA: 35274004
- NKC: jn19990004377
- BNE: XX983158
- NTA: 068517971
- BIBSYS: 90078019
- CiNii: DA01384837
- Open Library: OL236243A
- PLWABN: 9810628476605606
- NUKAT: n96612495
- J9U: 987007263925505171
- PTBNP: 51911
- CANTIC: a11261456
- LNB: 000030241
- NSK: 000081781
- CONOR: 6256227
- BNC: 000046626
- ΕΒΕ: 72749
- BLBNB: 000257478
- KRNLK: KAC199615020
- LIH: LNB:V*146596;=BR
- WorldCat: lccn-n79018911
- Sekretarze stanu Stanów Zjednoczonych
- Badacze stosunków międzynarodowych
- Nobliści – nagroda pokojowa
- Amerykańscy nobliści
- Absolwenci Uniwersytetu Harvarda
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Waseda
- Laureaci Międzynarodowej Nagrody Karola Wielkiego
- Ludzie roku tygodnika Time
- Odznaczeni Bawarskim Orderem Zasługi
- Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej
- Odznaczeni Prezydenckim Medalem Wolności
- Odznaczeni Brązową Gwiazdą
- Odznaczeni Orderem Imperium Brytyjskiego
- Odznaczeni Orderem św. Michała i św. Jerzego
- Odznaczeni Orderem Masaryka
- Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
- Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Włoskiej
- Amerykanie pochodzenia niemieckiego
- Amerykanie pochodzenia żydowskiego
- Ludzie urodzeni w Fürth
- Urodzeni w 1923