Kalunja
31°47′39″N 35°09′27″E/31,794167 35,157500
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Dystrykt |
Dystrykt Jerozolimy |
| Wysokość |
650 m n.p.m. |
| Populacja (1945) • liczba ludności |
|
| Data zniszczenia |
11 kwietnia 1948 |
| Powód zniszczenia |
atak Hagany |
| Obecnie | |
Położenie na mapie Mandatu Palestyny  | |
| 31°47′39″N 35°09′27″E/31,794167 35,157500
| |
| Strona internetowa | |
Kalunja (arab. قالونيا) – nieistniejąca już arabska wieś, która była położona w Dystrykcie Jerozolimy w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona i zniszczona podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny, po ataku sił żydowskiej organizacji paramilitarnej Hagana 11 kwietnia 1948 roku.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Kalunja leżała na wschodnich zboczach wzgórza na wysokości 650 metrów n.p.m. w Górach Judzkich, w odległości 6 km na zachód od Jerozolimy. Według danych z 1945 roku do wsi należały ziemie o powierzchni 484,4 ha. We wsi mieszkało wówczas 1260 osób, w tym 350 Żydów[1].
| Własność gruntów | Powierzchnia gruntów [ha] |
|---|---|
| Arabowie | 359,4 |
| Żydzi | 108,4 |
| publiczne | 16,6 |
| Razem | 484,4 |
| Rodzaj użytkowanych gruntów | Powierzchnia arabska [ha] | Powierzchnia żydowska [ha] |
|---|---|---|
| uprawy nawadniane | 102,2 | 20,2 |
| uprawy zbóż | 84,6 | 10,9 |
| uprawy oliwek | 20 | 0 |
| nieużytki | 181,4 | 62,4 |
| zabudowane | 7,8 | 14,9 |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś Kalunja została zidentyfikowana z kananejskim miastem Mosa[a]. W 71 roku cesarz Wespazjan osiedlił w osadzie 800 rzymskich żołnierzy, zmieniając jej nazwę na Colonia Amosa lub Colonia Emaus[2]. W okresie panowania Bizancjum nazwa ewoluowała na Koloneia, a w czasach krzyżowców na Qalonie lub Kalunja. Arabski historyk Mujir al-Din wymienia wieś w 1192 roku, informując, że była ona położona w pobliżu Jerozolimy[2]. Tureckie sprawozdania podatkowe z 1596 roku wymieniają Kalunja jako małą wieś, której mieszkańcy płacili podatki z upraw pszenicy, jęczmienia i oliwek, oraz hodowli kóz i pszczół[3]. Pod koniec XIX wieku była opisywana jako niewielkiej wielkości wieś, położona na zboczu wzgórza nad drogą prowadzącą do Jerozolimy. Podróżnicy informowali, że znajdował się w niej „nowoczesny” zajazd. Mieszkańcy hodowali drzewa pomarańczowe i cytrusy, które rosły w całej dolinie[4]. W wyniku I wojny światowej, w 1918 roku cała Palestyna przeszła pod panowanie Brytyjczyków, którzy utworzyli Mandat Palestyny. W okresie panowania Brytyjczyków Kalunja była małą wsią[1]. Podczas arabskich zamieszek w Palestynie (1929 r.) kilku mieszkańców Kalunji wdarło się do sąsiedniego żydowskiego osiedla Moca i zaatakowało odosobniony dom należący do rodziny Maklef – zginął ojciec, matka, syn, dwie córki i ich dwoje gości. Troje dzieci uciekło przez tylne okno i dzięki temu przeżyło. Jednym z nich był Mordechaj Maklef. Napastnicy zabili także samotnego policjanta i pasterza zatrudnionego przez rodzinę Maklef[5].
Przyjęta 29 listopada 1947 roku Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 zakładała podział Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie. Plan podziału przyznawał obszar wioski Kalunja państwu arabskiemu[6]. Żydzi zaakceptowali plan podziału, jednak Arabowie doprowadzili dzień później do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. Już w grudniu 1947 roku wieś zajęły arabskie milicje, które atakowały żydowską komunikację w okolicy. Z tego powodu siły żydowskiej organizacji paramilitarnej Hagana przeprowadziły operację Nachszon, podczas której 11 kwietnia 1948 roku siły Palmach zajęły wieś. Wysiedlono wówczas wszystkich jej mieszkańców, a większość budynków wyburzono[1].
Miejsce obecnie[edytuj | edytuj kod]
Tereny wsi włączono w obszar żydowskiej miejscowości Mewasseret Cijjon. Palestyński historyk Walid Chalidi, tak opisał pozostałości wioski Kalunja: „Tylko kilka domów wciąż stoi, w południowo-zachodniej części terenu jest cmentarz. Mają one łukowate drzwi i okna. Jeden z domów jest obecnie zajmowany przez żydowską rodzinę. Po całym terenie rozproszony jest kamienny gruz, części zawalonych dachów cementowych i żelazne ramy okienne. Nadal stoi stara synagoga zbudowana w 1871 roku; ma ona łukowe bramy i okna. Obszar porasta dzika trawa, która jest co roku wypalana, aby wyczyścić podejście do sąsiedniej osady. Zachowały się tarasy wsi. Teren porastają drzewa migdałowe, figowe i oliwki”[1].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zobacz: Księga Jozuego 18,26: „I Misfe, i Kafara, i Mosa”. Tłumaczenie według Biblii gdańskiej.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Welcome To Qalunya. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2014-10-19]. (ang.).
- ↑ a b Khalidi 1992 ↓, s. 309.
- ↑ Hütteroth 1977 ↓, s. 118.
- ↑ Conder 1883 ↓, s. 17.
- ↑ Segew 1999 ↓, s. 324.
- ↑ Oficjalna mapa podziału Palestyny opracowana przez UNSCOP. [w:] United Nations [on-line]. 1948. [dostęp 2014-10-18]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Claude Reignier Conder, H.H. Kitchener: The Survey of Western Palestine. London: Committee of the Palestine Exploration Fund, 1883.
- Wolf-Dieter Hütteroth, Kamal Abdulfattah: Historical Geography of Palestine, Transjordan and Southern Syria in the Late 16th Century. Erlanger Geographische Arbeiten. Erlangen: Vorstand der Fränkischen Geographischen Gesellschaft, 1977.
- Walid Chalidi: All That Remains: The Palestinian Villages Occupied and Depopulated by Israel in 1948. Washington D.C.: Institute for Palestine Studies, 1992. ISBN 0-88728-224-5.
- Tom Segew: One Palestine, Complete. Metropolitan Books, 1999. ISBN 0-8050-4848-0.