Balad asz-Szajch
32°46′18″N 35°02′32″E/32,771667 35,042222 Zachowany dom wioski | |
| Państwo | |
|---|---|
| Dystrykt |
Dystrykt Hajfa |
| Wysokość |
75 m n.p.m. |
| Populacja (1945) • liczba ludności |
|
| Data zniszczenia |
25 kwietnia 1948 |
| Powód zniszczenia |
atak Hagany |
| Obecnie | |
Położenie na mapie Mandatu Palestyny  | |
| 32°46′18″N 35°02′32″E/32,771667 35,042222
| |
| Strona internetowa | |
Balad asz-Szajch (arab. بلد الشيخ) – nieistniejąca już arabska wieś, która była położona w Dystrykcie Hajfy w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny w wyniku ataku Hagany w dniu 25 kwietnia 1948 roku.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Balad asz-Szajch leżała na północno-wschodnim krańcu masywu górskiego Karmel, powyżej Emek Zewulun. Według danych z 1945 do wsi należały ziemie o powierzchni 984,9 ha. We wsi mieszkało wówczas 4120 osób[1].
| Własność gruntów | Powierzchnia gruntów [ha] |
|---|---|
| Arabowie | 584,4 |
| Żydzi | 28,5 |
| publiczne | 372 |
| Razem | 984,9 |
| Rodzaj użytkowanych gruntów | Arabowie [ha] | Żydzi [ha] |
|---|---|---|
| uprawy nawadniane | 36,8 | 0 |
| uprawy zbóż | 456,3 | 7,8 |
| uprawy oliwek | 41,8 | 0 |
| nieużytki | 439,2 | 20,7 |
| zabudowane | 24,1 | 0 |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Według lokalnej tradycji, wieś została założona przez szejka Abdullaha asz-Szajch, który pobierał podatki na rzecz osmańskiego sułtana Selima II. Na miejscowym cmentarzu znajduje się jego grobowiec, a wieś nazwano na jego cześć[2]. W 1887 roku we wsi otworzono szkołę podstawową dla chłopców[1]. W latach 1903-1905 nastąpiło ożywienie gospodarcze całego regionu związane z budową odnogi linii kolejowej Hidżaz, która prowadziła do portowego miasta Hajfa. Linia kolejowa przechodziła w odległości około 0,5 km na północny wschód od wsi. W wyniku I wojny światowej w 1918 roku Balad asz-Szajch wraz z całą Palestyną przeszła pod panowanie Brytyjczyków, którzy utworzyli Mandat Palestyny. Podczas zamieszek w Palestynie w 1929 roku, mieszkańcy Balad asz-Szajch zaatakowali miejscową fabrykę cementu i spalili sąsiednie żydowskie gospodarstwo rolnicze[3][4]. W 1934 roku w pobliżu wioski założono nowy cmentarz dla muzułmańskich mieszkańców Hajfy[5]. Rok później pochowano na nim Izz ad-Din al-Kassama, przywódcę arabskiej organizacji paramilitarnej Czarna Ręka[2]. Podczas arabskiego powstania w Palestynie (1936–1939) w rejonie wsi Balad asz-Szajch doszło do licznych ataków na żydowskie pojazdy[6]. W październiku 1936 roku w pobliżu wsi doszło do bitwy arabskich powstańców z brytyjskimi żołnierzami, których wspierały samoloty[7]. W dniu 22 lutego 1937 roku we wsi dwóch brytyjskich policjantów prowadziło dochodzenie w sprawie zabójstwa trzech Żydów z kibucu Jagur. Jeden z tych policjantów został wówczas zabity[8]. Po kolejnych licznych atakach na żydowskie pojazdy, w dniu 18 kwietnia 1939 roku do wsi wkroczyły duże siły policji i wojska. Aresztowano 10 osób podejrzanych o udział w zabójstwach[9].
W poszukiwaniu skutecznego rozwiązania narastającego konfliktu izraelsko-arabskiego w dniu 29 listopada 1947 roku została przyjęta Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181. Zakładała ona między innymi, że obszar ten miał znaleźć się w granicach nowo utworzonego państwa żydowskiego[10]. Arabowie odrzucili tę rezolucję i dzień później doprowadzili do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. W trakcie jej trwania siły Arabskiej Armii Wyzwoleńczej paraliżowały żydowską komunikację w rejonie całej Galilei. W dniu 2 grudnia 1947 roku we wsi Balad asz-Szajch ostrzelano żydowski autobus jadący z robotnikami do cementowni Neszer[11]. 8 grudnia w pobliżu wioski zamordowanych zostało 2 Żydów[12]. Dwa dni później do wsi razem z konwojem żydowskich autobusów wjechał patrol umundurowanych żydowskich policjantów Policji Żydowskich Osiedli. Otworzyli oni ogień do Arabów blokujących przejazd. W obawie przed możliwą masakrą, wieś opuściło wtedy kilka rodzin[13]. Po tym incydencie żydowskie konwoje zaczęły unikać wioski Balad asz-Szajch, wybierając okrężną drogę z Hajfy przez Kefar Chasidim Alef i Jagur do Doliny Jezreel.
W dniu 30 grudnia 1947 roku członkowie żydowskiej organizacji Irgun rzucili granaty w tłum arabskich robotników przed bramą wejściową do Rafinerii w Hajfie. Rozwścieczeni Arabowie wtargnęli wówczas do rafinerii, gdzie doszło do pogromu żydowskich robotników. W masakrze w rafinerii w Hajfie zginęło 6 Arabów i 39 Żydów, natomiast rannych było 42 Arabów i 49 Żydów. Była to największa i najbardziej brutalna masakra ludności cywilnej do jakiej doszło w Mandacie Palestyny od czasu wybuchu wojny domowej[14]. W ramach działań odwetowych, 31 grudnia kompanie szturmowe Palmach wkroczyła do wiosek Balad asz-Szajch i Hausza. Żydowscy żołnierze byli przebrani za Arabów, dzięki czemu zmylili czujność arabskich obrońców i do walki doszło bezpośrednio w obrębie wioski oraz w domach. W masakrze w Balad asz-Szajch zginęło 14 mieszkańców, w tym 10 kobiet i dzieci (niektóre źródła mówią o 60 zabitych[1]). W tej akcji zginęło również 3 żydowskich żołnierzy[15]. Po tym ataku, w dniu 7 stycznia 1948 roku część mieszkańców uciekła ze swoich domów, a ich miejsce zajęli członkowie arabskich milicji z Hajfy. Czuli się oni stosunkowo bezpiecznie, gdyż w ich sąsiedztwie przebywali transjordańscy żołnierze Legionu Arabskiego, którego dowódcami byli brytyjscy oficerowie. Jednak w kwietniu 1948 roku legioniści wycofali się, a wraz z nimi mieszkańcy południowo-wschodniej części wsi (położonej w sąsiedztwie opuszczonego obozu Legionu Arabskiego) uciekli do sąsiedniej Hajfy[16]. Gdy w dniach 21-22 kwietnia toczona była bitwa o Hajfę, zdecydowana większość mieszkańców uciekła ze wsi[17]. 24 kwietnia 1948 roku żołnierze Brygady Karmeli otoczyli wieś, żądając zdania całej posiadanej przez Arabów broni. Obrońcy wioski przekazali 22 karabiny i poprosili o zawieszenie broni. Gdy w odpowiedzi usłyszeli ponowione żądanie zdania całej posiadanej broni, Arabowie zwrócili się o pomoc do Brytyjczyków. Rankiem następnego dnia Żydzi wystrzelili na wieś kilka pocisków moździerzowych, wywołując panikę we wsi. Godzinę później na miejsce przybyli brytyjscy żołnierze, i pozostali Arabowie opuścili Balad asz-Szajch pod ich ochroną[18][19].
Miejsce obecnie[edytuj | edytuj kod]
Obszar wioski Balad asz-Szajch został wchłonięty przez rozrastające się miasto Neszer. Palestyński historyk Walid Chalidi, tak opisał pozostałości wioski Balad asz-Szajch: „Wiele arabskich domów i sklepów nadal stoi, i są zajęte przez mieszkańców miasta. Widoczny cmentarz jest zaniedbany”[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Welcome To Balad al-Shaykh. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
- ↑ a b Khalidi 1992 ↓, s. 152.
- ↑ Tzadok Eshel: The Cement and his Manufacturers. The Portland Cement Company „Nesher”, 1976, s. 68.
- ↑ Aharon Kaminker: Neighborhood in the shadow of Chimney smoke. 1978, s. 93-97.
- ↑ Location of Haifa cemetery. [w:] The Palestine Post [on-line]. 1936-05-22. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
- ↑ Security in the North. [w:] The Palestine Post [on-line]. 1936-05-05. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
- ↑ Fighting on Carmel. [w:] The Palestine Post [on-line]. 1936-10-09. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
- ↑ How constable Fares was killed. [w:] The Palestine Post [on-line]. 1937-02-26. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
- ↑ Extensive searches in Haifa and countryside. [w:] The Palestine Post [on-line]. 1939-04-19. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
- ↑ Oficjalna mapa podziału Palestyny opracowana przez UNSCOP. [w:] United Nations [on-line]. 1948. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
- ↑ Riots mark start of strike. [w:] The Palestine Post [on-line]. 1947-12-03. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
- ↑ 6 Arabes killed in Haifa. [w:] The Palestine Post [on-line]. 1947-12-12. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
- ↑ Legionnaire shoots Jews. [w:] The Palestine Post [on-line]. 1947-12-10. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
- ↑ Haifa Refinery Riots. [w:] MidEast Web Historical Documents [on-line]. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
- ↑ Balad Esh-Sheikh (December 31-January 1 night, 1947). [w:] Research Guide to the Israel-Palestinian conflict [on-line]. [dostęp 2014-04-19]. (ang.).
- ↑ Morris 2004 ↓, s. 207-208.
- ↑ Morris 2004 ↓, s. 207.
- ↑ Morris 2004 ↓, s. 208.
- ↑ Morris 2008 ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Walid Chalidi: All That Remains: The Palestinian Villages Occupied and Depopulated by Israel in 1948. Washington D.C.: Institute for Palestine Studies, 1992. ISBN 0-88728-224-5.
- Benny Morris: The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited. Cambridge: Cambridge University Press, 2004. ISBN 0-521-00967-7.
- Benny Morris: 1948: A History of the First Arab-Israeli War. New Haven: Yale University Press, 2008. ISBN 978-0300126969.