Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Toruniu

Kościół Świętych Apostołów
Piotra i Pawła
w Toruniu
	nr rej. A/402 z 13 lipca 1936 ; (zespół klasztorny reformatów)
	kościół parafialny
	; Klasztor widziany od strony wschodniej
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Apostołów Piotra i Pawła w Toruniu
Wezwanie	świętych Apostołów Piotra i Pawła
Wspomnienie liturgiczne	Świętych Apostołów Piotra i Pawła
Historia
Data zakończenia budowy	1661
Data poświęcenia	22 czerwca 1659
Fundator	kasztelan bydgoski Stanisław Sokołowski
Dane świątyni
Styl	barokowy
Dzwonnica; • typ dzwonnicy	; wolnostojąca
	Położenie na mapie Torunia Kościół Świętych Apostołów ; Piotra i Pawła ; w Toruniu
	Położenie na mapie Polski Kościół Świętych Apostołów ; Piotra i Pawła ; w Toruniu
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Kościół Świętych Apostołów ; Piotra i Pawła ; w Toruniu
	52°59′38,9″N 18°35′53,7″E/52,994139 18,598250
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ten artykuł od 2023-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Toruniu – barokowy kościół i klasztor poreformacki w Toruniu – ufundowany w 1644 przez Stanisława Sokołowskiego, starostę dybowskiego i kasztelana bydgoskiego; w 1661 ukończono budowę kościoła, klasztor uległ kasacie w 1832. Franciszkanie powrócili tu w 1987.

Historia

Osobny artykuł: Klasztor oo. franciszkanów w Toruniu.

Architektura

Barokowy, murowany i tynkowany kościół składa się z dwuprzęsłowego, wielobocznie zamkniętego prezbiterium zwróconego na wschód i szerszej trójprzęsłowej nawy, krytych sklepieniem kolebkowo-krzyżowym. Od północy do nawy została dobudowana nieco późniejsza kwadratowa kaplica NMP. Piętrowy, trójskrzydłowy klasztor przylega do kościoła od południa, na parterze sklepione krużganki z 4 stron otaczają kwadratowy wirydarz.

Długość nawy kościelnej wynosi 17,6 m, szerokość 10,3 m, wysokość 9 m; prezbiterium (o takiej samej wysokości) ma 9,2 m długości i 6,2 m szerokości. Skromny wygląd budowli ściśle odpowiada zakonnym przepisom. Jedynym bardziej efektownym akcentem jest wolutowy zachodni szczyt kościoła, ozdobiony wnękami. Działał tu warsztat budowlany, zatrudniony na potrzeby zakonu także we Włocławku i w Pułtusku. Dwie wieżyczki na kalenicy świątyni wzniesiono w XVIII w. Wolnostojąca dzwonnica została zbudowana w 1925 r.

Wnętrze

Wyposażenie wnętrza jest jednolite, rokokowe, z lat 60. XVIII w. Zgodnie z zakonnymi przepisami pozbawione jest złoceń i polichromii, a wyglądem nawiązuje do wyposażenia świątyni reformackiej w Boćkach. Składa się na nie 6 ołtarzy, ambona, konfesjonały i ławki. Są one dziełem dobrego warsztatu snycerskiego o wielkopolskiej proweniencji, działającego na potrzeby zakonu m.in. również w Brodnicy, Grudziądzu, Płocku i w Pułtusku. Wykonał on również figury tworzące grupę Grobu Świętego. Ołtarz główny pierwotnie był ustawiony w połowie prezbiterium, za nim mieściła się zakrystia i oratorium zakonne. Starsze od reszty wyposażenia są 2 obrazy – "Wręczenie św. Piotrowi kluczy Królestwa Niebios" z 1668 r. (zapewne z pierwszego ołtarza głównego) i Zaślubiny Marii – prawdopodobnie dzieło toruńskie z pierwszej połowy XVIII w. Obrazy w ołtarzu Niepokalanego Poczęcia NMP w kaplicy i stacje drogi krzyżowej malował w latach 1788-1794 Kazimierz Łukaszewicz z Włocławka. Główny obraz w kaplicy jest naśladownictwem dzieła Carlo Maratty w kościele św. Izydora w Rzymie z 1653 r. Bogata dekoracja malarska sklepień z lat 1957-1958 jest dziełem Leonarda i Anny Torwirtów – wcześniej zgodnie z zasadami reformackimi, kościół był pozbawiony dekoracji malarskiej. Spośród niegdyś licznych portretów i epitafiów dobrodziejów klasztoru, m.in. Dąmbskich i Kościelskich, zachowało się tylko parę. Obraz ołtarzowy "Św. Piotr z Alkantary" znajduje się w zbiorach Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej.

W 1979 roku we wnęce, na zewnętrznej, wschodniej ścianie prezbiterium odsłonięto tablicę upamiętniającą podgórzan, zamordowanych przez Niemców w 1939 roku^[1].

Kościół figuruje w gminnej ewidencji zabytków (nr 2352)^[2].

Przypisy

↑ Ziółkiewicz 2009 ↓, s. 56.
↑ Gmina Miasta Toruń: Gminny Program Opieki nad Zabytkami Miasta Torunia na lata 2022–2025. 2021, s. 126.

Bibliografia

Antoni Ziółkiewicz: Toruńskie pomniki. Pomniki, tablice, kamienie. Toruń: Wydawnictwo Urbański, 2009. ISBN 978-83-88219-32-0.
JerzyJ. Domasłowski JerzyJ., Kościół świętych Piotra i Pawła i klasztor franciszkanów (dawniej reformatów) na Podgórzu w Toruniu, Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 2007, ISBN 978-83-87639-89-1, OCLC 831356931 .
Dzieje i skarby kościołów Torunia Podgórza. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki przy współpracy Domu Muz w Toruniu (Toruń, 18 listopada 2006 roku), red. nauk. Katarzyna Kluczwajd, Toruń, TNOiK Dom Organizatora, 2007, ISBN 978-83-7285-367-7

[CITEREFZiółkiewicz200956-1] Ziółkiewicz 2009 ↓, s. 56.

[2] Gmina Miasta Toruń: Gminny Program Opieki nad Zabytkami Miasta Torunia na lata 2022–2025. 2021, s. 126.

[1]

[2]