Malbork (stacja kolejowa)

Malbork
	nr rej. A-1239 z 1.08.1988
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Miejscowość	Malbork
Lokalizacja	Śródmieście
Data otwarcia	1852
Poprzednie nazwy	Marienburg, Marienburg (Westpreußen), Malborg
	Dane techniczne
Liczba peronów	4
Liczba krawędzi; peronowych	7
Kasy
	Linie kolejowe
	9 Warszawa Wschodnia Osobowa – Gdańsk Główny; 204 Malbork – Braniewo; 207 Toruń Wschodni – Malbork; 222 Małdyty – Malbork (linia rozebrana);
	Położenie na mapie Malborka Malbork
	Położenie na mapie Polski Malbork
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Malbork
	Położenie na mapie powiatu malborskiego Malbork
	54°02′16″N 19°02′21″E/54,037778 19,039167
	Multimedia w Wikimedia Commons

Malbork – stacja kolejowa w Malborku, w województwie pomorskim, w Polsce. Według klasyfikacji PKP ma kategorię dworca regionalnego^[1]. Stacja powstała w 1852. Budynek dworca (z 1891), budynek ekspedycji towarowej i szalet są wpisane do rejestru zabytków. Ostatnia renowacja miała miejsce w 2012.

Ruch pasażerski

Rok	Wymiana roczna	Wymiana pasażerska na dobę	miejsce w Polsce
2017^[2]	1 500 000	4 100	65
2018^[3]	1 790 000	4 900	68
2019^[2]	1 860 000	5 100	57
2020^[2]	1 100 000	3 000	58
2021^[2]	1 390 000	3 800	57
2022^[4]		5 400	68

Położenie

Stacja znajduje się w środkowej części miasta, około 1 km na wschód od zamku oraz na północ od centrum. Obok dworca przejeżdżają prawie wszystkie linie autobusowe w mieście, z wyjątkiem linii Nr 7^[5].

Historia

Budowa Królewskiej Kolei Wschodniej

Kolej dotarła do Malborka za pośrednictwem Królewskiej Kolei Wschodniej, która miała połączyć Berlin – stolicę Prus – z Królewcem i Gdańskiem. W 1845 rozpoczęto budowę mostu w Malborku. Ostateczny wariant tej trasy został ustalony w 1847. Rozpoczęte w październiku prace zostały jednak wstrzymane. Rozwiązano Komisję Kolejową w Elblągu, a na miejscu budowy zostawiono tylko inżynierów i geodetów, którzy mieli nie dopuszczać do pogarszania się stanu niedokończonych obiektów. W wyniku Wiosny Ludów w 1848 sytuacja gospodarcza pogorszyła się, ponadto w Berlinie wzrosło bezrobocie i zaczęły się polityczne niepokoje. W wyniku czego władze pruskie postanowiły dokończyć rozpoczętą inwestycję za pomocą "wywrotowych elementów", a wschodnie rubieże bardzo dobrze się do tego nadawały. Z drugiej strony zatrudnienie berlińczyków i Ślązaków nie podobało się miejscowej ludności^[6].

1852-1945

Do Malborka kolej dotarła w 1852 od strony Braniewa. Odcinek Braniewo – Malbork został oddany do użytku 19 października 1852. W 1853 przedłużono go do Królewca^[7]. Prace budowlane były utrudnione przez epidemię cholery, która powodowała opóźnienia w budowie^[6]. 12 października 1857 otwarto połączenie z Tczewem, dzięki temu powstało pierwsze połączenie kolejowe Berlina z Królewcem. W czerwcu 1870 położono drugi tor pomiędzy Malborkiem a Elblągiem. 1 sierpnia 1876 otwarto pierwszy odcinek kolei Malborsko-Mławskiej, przez co Malbork stał się węzłem kolejowym^[7]. 15 sierpnia 1883 Malbork uzyskał połączenie z Grudziądzem i Toruniem^[6]. W 1897 radni powiatu malborskiego zdecydowali wybudować koleje wąskotorowe na trasach dojazdowych do miasta. W 1888 powódź uszkodziła szlak pomiędzy Malborkiem a Elblągiem^[8]. W 1899 utworzona została spółka Westpreußische Kleinbahnen AG (WKAG)^[9]. W latach 1888–1890 ukończono drugi tor pomiędzy Malborkiem a Tczewem, prawdopodobnie wówczas przebudowano stację^[7]. W 1890 WKAG zbudowała stację wąskotorową w sąsiedztwie stacji normalnotorowej. Obie stacje miały połączenie umożliwiające transport wagonów normalnotorowych transporterami wąskotorowymi^[9].

W 1891 zbudowano dworzec w Malborku. Wystawny budynek zbudowany w staroniemieckim stylu był wizytówką miasta^[7]. W 1900 linia Toruń – Malbork została linią pierwszorzędną^[10].

W latach 1920–1939 stacja w Malborku była stacją graniczną. Choć wzdłuż rzeki Nogat przebiegała granica Rzeszy Niemieckiej i Wolnego Miasta Gdańska, to spotykały się tutaj koleje PKP i DRG (Deutsche Reichsbahn). Na ówczesnej stacji Marienburg (Westpreussen) odbywała się wymiana lokomotyw w pociągach tranzytowych Rzesza-Prusy Wschodnie, jak też i w otwartych dla połączeń przez terytorium Polski oraz z Wolnym Miastem Gdańsk.

1945-1989

Dworzec w Malborku uniknął większych zniszczeń podczas II wojny światowej. W czerwcu 1945 po przekazaniu obiektu polskiej administracji żołnierze Armii Czerwonej próbowali podpalić dworzec, jednak pożar został szybko wykryty i ugaszony. Wnętrze zostało zachowane, z wyjątkiem herbu pruskiego nad kasami, który został przemalowany na polski^[7].

W 1975 w wyniku reformy administracyjnej powstało województwo elbląskie i mimo że Elbląg został stolicą województwa, to Malbork był głównym węzłem kolejowym województwa^[11].

W 1983 zelektryfikowano odcinek Malbork-Tczew, co pozwoliło na prowadzenie pociągów z Gdyni do Malborka trakcją elektryczną. W 1985 dokończono elektryfikację linii Warszawa – Gdańsk oraz doprowadzono elektryfikację do Elbląga^[12].

W 1988 dworzec został wpisany w wojewódzki rejestr zabytków^[7].

po 1989

1 marca 2009 w wyniku wspólnych działań samorządów województwa pomorskiego i kujawsko-pomorskiego. Ruch na trasie Malbork – Kwidzyn przejęła Arriva PCC. Zmiana ta spowodowała utworzenie połączeń bezpośrednich pomiędzy Malborkiem a Toruniem Głównym^[13].

W 2010 rozpoczęto remont dworca, podczas którego odrestaurowano wnętrze (m.in.usunięto powojenne malowidła). Jedyną zachowaną zmianą powojenną jest herb Polski nad kasami biletowymi^[7]. W latach 2012–14 stacja została gruntownie zmodernizowana: zmodernizowano urządzenia SRK, przebudowano układ torowy, wybudowano nowe perony.

Linie kolejowe

Malbork jest węzłem kolejowym, w którym krzyżują się: linia kolejowa nr 9 Warszawa Wschodnia – Gdańsk Główny, linia kolejowa nr 204 Malbork – Mamonowo (Rosja), linia kolejowa nr 207 Toruń Wschodni – Malbork oraz rozebrana linia kolejowa nr 222 Małdyty – Malbork. Wszystkie linie są normalnotorowe. Linie nr 9 i 204 są dwutorowe zelektryfikowane, natomiast pozostałe jednotorowe niezelektryfikowane^[14].

Pociągi

Do Malborka docierają pociągi 3 przewoźników:

Polregio (REGIO),
PKP Intercity (EIP/EIC/EC/IC/TLK),
Koleje Mazowieckie (w okresie wakacji pociąg osobowy "Słoneczny", zawieszony w roku 2020 i 2021 z powodu pandemii koronawirusa).

Infrastruktura

Budynek dworca

Dworzec jest budynkiem wielobryłowym, piętrowym z poddaszem. Wykonany jest z cegły pełnej, natomiast elewacja jest wykonana z licówki, nietynkowana. Portal od strony placu jest wykonany z piaskowca. Wnętrza są częściowo otynkowane, a częściowo wyłożone boazerią. Podłogi są wykonane z ceramiki. W oknach poczekalni znajdują się witraże przedstawiające herby okolicznych miast. Stropy są drewniane, w poczekalni rzeźbione^[7].

Perony

Na stacji są 3 perony (w tym 1 końcowy), mające w sumie 6 krawędzi peronowych. Perony są niskie, częściowo kryte. Dojściem do peronów jest tunel^[14].

Pozostałe budynki

Na terenie stacji znajduje się lokomotywownia, szalet oraz wieża wodna^[14].

Przypisy

↑ Wykaz stacji pasażerskich wraz z ich kategoryzacją oraz określeniem dostępności do obiektu, l.p. 246
↑ ^a ^b ^c ^d Urząd TransportuU.T. Kolejowego Urząd TransportuU.T., Przewozy pasażerskie [online], Portal statystyczny UTK [dostęp 2023-02-20] (pol.).
↑ Wymiana pasażerska na stacjach w Polsce w 2018 r. [online], Urząd Transportu Kolejowego [dostęp 2020-01-30] .
↑ Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska - Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].
↑ Rozkład dla wybranej linii. mzk.malbork.pl. [dostęp 2015-09-08].
↑ ^a ^b ^c Michał Jerczyński. Królewska Kolej Wschodnia – jak powstała legenda. „Świat Kolei”. 7/2001. s. 18-25. ISSN 1234-5962.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Marcin Przegiętka. Malbork. „Świat Kolei”. 4/2012. s. 44-45. ISSN 1234-5962.
↑ Marcin Przegiętka. O tym pisano w marcu. „Świat kolei”. 3/2008, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
↑ ^a ^b Roman Witkowski. Koleje wąskotorowe na Żuławach Wiślanych (2). „Świat kolei”. 8/2007, s. 16-27. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
↑ Filip Karoński. O tym pisano w listopadzie. „Świat kolei”. 11/2010, s. 6. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
↑ :Poznaj swoje województwo. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1979, s. 42-46.
↑ Teofil Lijewski: Geografia Transportu Polski. Warszawa: PWE, 1986, s. 39. ISBN 83-208-0474-4.
↑ Lucjan Jeziorny. Pożegnanie PKP PR między Malborkiem a Kwidzynem. „Koleje Małe i Duże”. 1/2010, s. 6. Katowice: Apland. ISSN 1641-117X.
↑ ^a ^b ^c Jarosław Woźny i Marek Potocki(red.): Malbork. [dostęp 2012-06-22]. (pol.).

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Malbork w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl

Malbork
Linia 9 Warszawa Wschodnia – Gdańsk Główny (277,888 km)
Gronajny odległość: 5,498 km		Malbork Kałdowo odległość: 1,723 km
Linia 204 Malbork – Braniewo (0,25 km)
		Królewo Malborskie odległość: 4,798 km
Linia 207 Toruń Wschodni – Malbork (133,453 km)
Gościszewo odległość: 7,837 km
Linia 222 Małdyty – Malbork (55,514 km)
		Szropy odległość: 9,084 km

[pkp-1] Wykaz stacji pasażerskich wraz z ich kategoryzacją oraz określeniem dostępności do obiektu, l.p. 246

[utk2-2] Urząd TransportuU.T. Kolejowego Urząd TransportuU.T., Przewozy pasażerskie [online], Portal statystyczny UTK [dostęp 2023-02-20] (pol.).

[utk1-3] Wymiana pasażerska na stacjach w Polsce w 2018 r. [online], Urząd Transportu Kolejowego [dostęp 2020-01-30] .

[utk23-4] Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska - Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].

[5] Rozkład dla wybranej linii. mzk.malbork.pl. [dostęp 2015-09-08].

[ŚK_7/2001-6] Michał Jerczyński. Królewska Kolej Wschodnia – jak powstała legenda. „Świat Kolei”. 7/2001. s. 18-25. ISSN 1234-5962.

[ŚK_4/2012-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Marcin Przegiętka. Malbork. „Świat Kolei”. 4/2012. s. 44-45. ISSN 1234-5962.

[ŚK_3/2008-8] Marcin Przegiętka. O tym pisano w marcu. „Świat kolei”. 3/2008, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.

[ŚK_8/2007-9] Roman Witkowski. Koleje wąskotorowe na Żuławach Wiślanych (2). „Świat kolei”. 8/2007, s. 16-27. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.

[ŚK_11/2010-10] Filip Karoński. O tym pisano w listopadzie. „Świat kolei”. 11/2010, s. 6. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.

[Poznajswojewojewództwo-11] :Poznaj swoje województwo. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1979, s. 42-46.

[Lijewski39-12] Teofil Lijewski: Geografia Transportu Polski. Warszawa: PWE, 1986, s. 39. ISBN 83-208-0474-4.

[KMiD_1/2010-13] Lucjan Jeziorny. Pożegnanie PKP PR między Malborkiem a Kwidzynem. „Koleje Małe i Duże”. 1/2010, s. 6. Katowice: Apland. ISSN 1641-117X.

[kolej.one-14] Jarosław Woźny i Marek Potocki(red.): Malbork. [dostęp 2012-06-22]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Stacje węzłowe	Malbork Szymankowo
Pozostałe stacje i przystanki kolejowe (normalnotorowe)	Królewo Malborskie Lisewo Malbork Kałdowo Nowy Staw Stare Pole Stogi Stogi Malborskie Tralewo
linie kolejowe	9 204 207 222 256.