Przejdź do zawartości

Mikołaj Janowski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mikołaj Janowski
Data i miejsce urodzenia

1728
Kraków

Data i miejsce śmierci

6 kwietnia 1777
Kraków?

Zawód, zajęcie

malarz

Mikołaj Janowski (ur. 1728 w Krakowie, zm. 6 kwietnia 1777 tamże?) – polski malarz działający w Krakowie w drugiej połowie XVIII stulecia.

Był synem Jana[1]. Urodził się w 1728 roku w Krakowie. Uczył się malarstwa zapewne u Tadeusza Kuntzego[2]. W 1747 roku został towarzyszem krakowskiego cechu malarzy[3], w tym samym roku wpisano go do Albumu Studiosorum, metryki Akademii Krakowskiej[4].

W cechu szybko osiągnął godność mistrza (1748), był aktywny w obronie jego praw, kilkukrotnie wybierano go starszym cechu[5] (1754, 1755, 1759–1763, 1767, 1770–1775)[1]. Uczniami Janowskiego, których wyzwolił na malarzy, byli Stanisław Karbowski (wyzwoliny 1752), Ignacy Kozubski (1760) i Maciej Krasucki (1773)[3]. W 1762 roku, razem z Łukaszem Orłowskim, poświadczył starodawność obrazu przedstawiającego Wincentego Kadłubka, który znajdował się w klasztorze cysterskim w Jędrzejowie[6]. Przez trzy lata (1766–1769) nauczał rysunku w Szkołach Nowodworskich[5].

Fragment polichromii kościoła w Nowym Korczynie – Bolesław Wstydliwy przyjmujący pasek św. Franciszka

Janowski w 1761 roku, razem z Maciejem Rejchanem, przyozdobił malowidłami wnętrza kościoła franciszkańskiego w Nowym Korczynie[5]. Spośród szeregu prac na ścianach i sklepieniach sygnaturą NJ 1761 opatrzył tylko jedną, wykonaną na tęczy, przedstawiającą księcia Bolesława Wstydliwego przyjmującego pasek św. Franciszka[7]. Polichromia z Nowego Korczyna jest pierwszym znanym bliżej przykładem jego twórczości w zakresie malowideł naściennych[8].

Siedem lat później, podpisał, wespół z Janem Neyderferem (Nayderfferem), umowę na wykonanie dekoracji wzdłuż ulicy św. Anny oraz kościoła św. Anny i Collegium Maius. Prace te były związane z obchodami kanonizacji św. Jana Kantego, które ostatecznie odbyły się w 1775 roku[2]. Wygląd tych dekoracji (ukończonych w 1768[4] czy też raczej w 1775[9]) jest znany z rysunku Francesca Placidiego (w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej) oraz anonimowego rysunku tuszem z zakrystii kościoła św. Anny[a][3].

W 1774 roku Janowski wykonał polichromię dla kaplicy św. Jana Kantego w kościele Wszystkich Świętych w Krakowie[6]. Był również autorem malowideł o tematyce nowotestamentowej[b] w zapleckach stalli kolegiaty św. Floriana na Kleparzu, które powstały około 1777 roku[10]. Oprócz tego pracował dla kilku zakonów, mających swoje klasztory w Krakowie, jak i poza nim. Namalował obrazy ołtarzowe do kościołów Dominikanów[c] i Karmelitów na Piasku[d] oraz Karmelitanek Bosych na Wesołej[e][4]. Ponadto jego płótna, o nieokreślonej tematyce, znajdowały się w świątyniach reformatów i kapucynów, jak również w klasztorach benedyktynek w Staniątkach i bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej[7], zaś cykl 20 obrazów, ilustrujących regułę benedyktyńską, przygotował dla kościoła klasztornego w Tyńcu[4]. Z kolei dla kościoła parafialnego w Podegrodziu koło Nowego Sącza wykonał obraz Matki Bożej Niepokalanego Poczęcia[7].

Mikołaj Janowski zmarł 6 kwietnia 1777 roku, najprawdopodobniej w Krakowie. Jego brat Walenty był również malarzem. Niekiedy błędnie z Mikołajem łączono obraz z kaplicy Skotnickich w katedrze na Wawelu, który w rzeczywistości wykonał Walenty[11].

Olejny portret Mikołaja Janowskiego został wykonany przez nieznanego autora, jednak płótno to się nie zachowało. Znane jest tylko z akwarelowej kopii Józefa Brodowskiego (1836)[f][7].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Za element tych dekoracji uznawano sześć obrazów ze scenami z życia św. Jana Kantego, zachowanych w prezbiterium tego kościoła, PSB ↓, s. 571. Jednak późniejsze badania wykluczyły taką możliwość, Prószyńska 1979 ↓, s. 224.
  2. ↑ Chrystus i Samarytanka, Cudowny połów ryb, Uzdrowienie ślepego i winobranie, Przypowieść o zaproszeniu na gody, Komunia apostołów, Panny mądre i głupie, Wskrzeszenie Łazarza, Przypowieść o robotnikach w winnicy, Symbol życia wiecznego – winna latorośl, Prószyńska 1979 ↓, s. 224.
  3. ↑ W kaplicy Różańcowej były to obrazy-zasuwy przedstawiające św. Antoniego Padewskiego i św. Wincentego Ferriera, według Prószyńska 1979 ↓, s. 224. Natomiast PSB ↓, s. 571 podaje św. Wojciecha zamiast Padewczyka.
  4. ↑ Dla jednej z kaplic wykonał niezidentyfikowany obraz Matki Bożej, Prószyńska 1979 ↓, s. 224.
  5. ↑ W ołtarzu głównym obraz Wizja św. Jana od Krzyża, zaś w ołtarzu bocznym wizerunek św. Józefa, Prószyńska 1979 ↓, s. 225.
  6. ↑ Janowski przedstawiony został w kontuszu, w półpostaci, z głową ujętą w trzech czwartych, skierowaną w prawo, Opalińska 2005 ↓, s. 115.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Prószyńska 1979 ↓, s. 224.
  2. ↑ a b PSB ↓, s. 571; Prószyńska 1979 ↓, s. 224; Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 336.
  3. ↑ a b c PSB ↓, s. 571; Prószyńska 1979 ↓, s. 224.
  4. ↑ a b c d Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 336.
  5. ↑ a b c PSB ↓, s. 571; Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 336.
  6. ↑ a b PSB ↓, s. 571; Prószyńska 1979 ↓, s. 225.
  7. ↑ a b c d Prószyńska 1979 ↓, s. 225.
  8. ↑ PSB uzupełnienia ↓, s. 28.
  9. ↑ Rożek 1975 ↓, s. 251.
  10. ↑ Prószyńska 1979 ↓, s. 224; Encyklopedia Krakowa 2000 ↓, s. 336.
  11. ↑ PSB ↓, s. 571.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Encyklopedia Krakowa. red. prowadzący Antoni Henryk Stachowski. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 336 (hasło Janowski Mikołaj). ISBN 83-01-13325-2.
  • Józef Lepiarczyk: Janowski Mikołaj. W: Polski Słownik Biograficzny. T. X: Horoch Mieczysław–Jarosiński Paweł. Wrocław-Warszawa-Kraków: Polska Akademia Nauk, Instytut Historii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1962–1964, s. 571.
  • Stanisława Opalińska: Józef Brodowski 1781–1853. Malarz i rysownik starego Krakowa. Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, 2005, seria: Biblioteka Krzysztoforska, nr 1. ISBN 83-89599-42-2.
  • Polski Słownik Biograficzny: uzupełnienia i sprostowania do tomów I–XL. Warszawa-Kraków: Polska Akademia Nauk-Polska Akademia Umiejętności, 2002. ISBN 83-88909-00-2.
  • Zuzanna Prószyńska: Janowski Mikołaj. W: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy. red. Jolanta Maurin Białostocka, Janusz Derwojed. T. III: H–Ki. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1979, s. 224–225.
  • Michał Rożek: Uroczystości w barokowym Krakowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1976, seria: Cracoviana, seria 2: Ludzie i Wydarzenia.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikołaj_Janowski&oldid=73443409”