Most Królewski w Krakowie

Most Królewski

Most Królewski – rycina Józefa Brodowskiego z 1820 r. Widok na Kazimierz, widoczne kościoły Bożego Ciała (po lewej) i św. Katarzyny (ponad mostem).
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków
Podstawowe dane
Przeszkoda	Stara Wisła
Data budowy	XIV w.
Data zburzenia	1880
Data remontu	1824–1827
Położenie na mapie Polski Most Królewski
Położenie na mapie województwa małopolskiego Most Królewski
Położenie na mapie Krakowa Most Królewski
50°03′06,367″N 19°56′30,007″E

Most Królewski (Pons Regalis, most Stradomski) – dawniej istniejący most na nieistniejącej już odnodze Wisły w Krakowie. Łączył on Stradom z Kazimierzem, znajdował się w miejscu dzisiejszych Plant Dietlowskich u wylotu ulic Stradomskiej i Krakowskiej. Miał konstrukcję drewnianą. Mianem most Królewski określano także całe przedmieście Stradom. Pozostałości mostu odkryte zostały podczas prac budowlanych w 2019 roku.

Historia

Most powstał jako przeprawa przez wytyczone w XIII wieku nowe koryto Wisły. Wraz z pierwotnym korytem (nazwanym później Zakazimierką) utworzyło ono bowiem wyspę, na której w 1335 r. król Kazimierz III Wielki założył miasto Kazimierz. Rozwój miasta niejako wymusił budowę mostu łączącego je z Wawelem. Zmiana głównego koryta Wisły oznaczała utratę znaczenia wcześniejszego przewozu pod Skałką. Zaszła natomiast konieczność budowy nowego traktu wiodącego do Bramy Grodzkiej pod Wawelem przez Wisłę na południe, w stronę Wieliczki (gdzie na początku XIV wieku znacznie wzrosła produkcja soli w związku z budową nowych szybów), Myślenic i dalej ku Węgrom. Most był cały moszczony drewnem lub brukowany, zaś teren wyrównano nasypami.

Most zniszczyła powódź 26 sierpnia 1813 r. Wówczas Wisła zalała Stradom, Kazimierz i Podgórze, zrywając również most Karola. Była to największa powódź, jaką odnotowały kroniki miejskie Krakowa. Most Stradomski został odbudowany według projektu Augusta Plasqude w latach 1824–1827 głównie z budulca pozyskanego ze zburzonej Bramy Grodzkiej. Posiadał murowane przyczółki i środkowy filar oraz 2 drewniane przęsła. Ozdobiono go żelazną balustradą oraz dwiema latarniami, dzięki czemu budził zachwyt wśród mieszkańców Krakowa.

W latach 1878–1880 postanowiono zasypać koryto Wisły przebiegające wzdłuż dzisiejszych Plant Dietlowskich, co spowodowało likwidację znajdującego się tam mostu Stradomskiego, stanowiącego do wtedy najważniejszą przeprawę w mieście.

W czerwcu 2019 podczas remontu drogi na ulicy Dietla natrafiono na pozostałości mostu.

• 
  Pozostałości zachodniego przyczółka mostu (od strony Stradomia), wyeksponowane podczas remontu skrzyżowania ulicy Dietla, Stradomskiej i Krakowskiej,
  październik 2019.
• 
  Pozostałości wschodniego przyczółka mostu (od strony Kazimierza), wyeksponowane podczas remontu skrzyżowania ulicy Dietla, Stradomskiej i Krakowskiej,
  czerwiec 2020.

Bibliografia

• StefanS. Świszczowski StefanS., Miasto Kazimierz pod Krakowem, Kraków: Wyd. Literackie, 1981, s. 52, ISBN 83-08-00624-8, OCLC 830212319 .