Nieborów (województwo łódzkie)
52°04′41″N 20°04′05″E/52,078056 20,068056
| wieś | |
 Pałac w Nieborowie, widok od strony parku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
921[2] |
| Strefa numeracyjna |
46 |
| Kod pocztowy |
99-416[3] |
| Tablice rejestracyjne |
ELC |
| SIMC |
0733412 |
Położenie na mapie gminy Nieborów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu łowickiego  | |
| 52°04′41″N 20°04′05″E/52,078056 20,068056[1]
| |
Nieborów – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie łowickim, w gminie Nieborów.
Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sochaczewskim ziemi sochaczewskiej województwa rawskiego[4]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa skierniewickiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy Nieborów.
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0733429 | Brzóstowa | część wsi |
| 0733441 | Nieborów-Parcela | część wsi |
| 0733464 | Zygmuntów | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Gmina Nieborów położona jest w dolinie rzeki Bzury wśród charakterystycznego dla tej części Mazowsza krajobrazu nizinnego. Okolice Nieborowa były zaludniane od dawna, o czym świadczą odkryte w pobliskiej Wólce Łasieckiej, a ostatnio w Kompinie, stanowiska kulturowe z późnego okresu rzymskiego (III-IV w. n.e.).
Na południowy zachód od Nieborowa, w pobliżu Bełchowa, występowała tzw. Pustynia Nieborowska, której piaski do niedawna wykorzystywane były w hutnictwie szkła.
Nazwa Nieborów (w brzmieniu Nyeborowo lub Nyeborow) pojawia się w źródłach historycznych po raz pierwszy w dokumentach kościelnych z XIV wieku, wykazujących sumy pobierane w diecezji tytułem świętopietrza. Nazwa Nieborów jest nazwą dzierżawczą, założycielem jej mógł być zatem bliżej nieznany Niebor, którego imię jest zaświadczoną w źródłach formą antroponimiczną. Na początku XVI w. wzniesiono w Nieborowie gotycko-renesansowy dwór, który przetrwał do końca XVII w. Dobra nieborowskie stanowiły wówczas własność rodu Nieborowskich herbu Prawda.
W 1694 r. dobra Nieborowskich kupił prymas Polski kardynał Michał Stefan Radziejowski, który wzniósł barokowy pałac zaprojektowany przez Tylmana z Gameren.
W XVIII w. dobra często zmieniały właściciela. W 1774 r. Nieborów objął wojewoda wileński Michał Hieronim Radziwiłł, który wyposażył pałac w stylowe meble, tkaniny, obrazy i rzeźby oraz przedmioty rzemiosła artystycznego. Założył bogatą w zbiory bibliotekę (ponad 10 tys. woluminów dzieł polskich i obcych w tym starodruki z XV w.). Jego żona Helena z Przeździeckich Radziwiłłowa założyła w tym czasie słynny ogród romantyczny w Arkadii. Stał się on miejscem spotkań twórców epoki oświecenia.
Założona w 1881 r. przez Michała Piotra Radziwiłła manufaktura majoliki dostarczała do pałacu ozdobne piece kaflowe i ceramikę artystyczną, która z czasem utworzyła cenny zespół majoliki nieborowskiej.
Dobra nieborowskie pozostały w rękach Radziwiłłów do lutego 1945 r., następnie zespół pałacowo-parkowy w Nieborowie i Arkadii został oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do rejestru zabytków wpisane są następujące obiekty[7]:
- kościół pw. MB Bolesnej, 1871-83, nr rej.: 521 z 27.12.1979
- cmentarz rzymskokatolicki, 2 poł. XIX, nr rej.: 802 A z 20.11.1991
- zespół pałacowy, obecnie muzeum, XVIII, XIX-XX:
- pałac, nr rej.: 116-VI-25 z 18.01.1962 oraz 146 z 12.08.1967
- browar, nr rej.: 547 z 12.08.1967
- oranżeria I, nr rej.: 548 z 12.08.1967
- oranżeria II, nr rej.: 549 z 12.08.1967
- spichrz, nr rej.: 550 z 12.08.1967
- oficyna, nr rej.: 551 z 12.08.1967
- dom oficjalisty I, nr rej.: 552 z 12.08.1967
- dom oficjalisty II, nr rej.: 553 z 12.08.1967
- stajnia, nr rej.: 554 z 12.08.1967
- wozownia, nr rej.: 555 z 12.08.1967
- budynek zarządu, nr rej.: 556 z 12.08.1967
- kuźnia, nr rej.: 557 z 12.08.1967
- chlew, nr rej.: 558 z 12.08.1967
- budynek gospodarczy w parku, nr rej.: 559 z 12.08.1967
- obora, nr rej.: 560 z 12.08.1967
- park, nr rej.: 147-P-VI-2 z 26.10.1948, 98/561 z 12.09.1967 oraz 98 z 19.05.1982
- dwie aleje (Nieborów-Łasieczniki, Nieborów-Piaski), nr rej.: A/1150/296 z 5.05.1980
Urodzeni w Nieborowie[edytuj | edytuj kod]
- Stefan de Latour (ur. 2 sierpnia 1862, zm. 9 listopada 1923 w Toruniu) – generał major Armii Imperium Rosyjskiego, generał brygady Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
- Wilhelm Kotarbiński (1848-1921) - malarz
Pozostałe informacje[edytuj | edytuj kod]
- W Nieborowie realizowano zdjęcia do filmu Akademia pana Kleksa, Pan Samochodzik i niesamowity dwór oraz serialu W krainie Władcy Smoków. Nakręcono tu również odcinek amerykańsko-polsko-brytyjskiego serialu telewizyjnego Sherlock Holmes and Doctor Watson (1980), zatytułowany The speckled band (w rolach głównych: Geoffrey Whitehead oraz Donald Pickering), a także był rezydencją biskupa w polskim serialu Ojciec Mateusz (w roli głównej Artur Żmijewski).
- W Nieborowie rosną dwa okazałe platany posadzone około 1770 roku[8].
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Nieborów ma bezpośrednie połączenia autobusowe PKS z miejscowościami:
W latach osiemdziesiątych i na początku lat dziewięćdziesiątych do Nieborowa kursował autobus miejski o numerze 10 Miejskich Zakładów Komunikacyjnych w Skierniewicach.
We wsi funkcjonuje prywatne, śmigłowcowe lądowisko Nieborów, zakładu zajmującego się naprawą oraz rozwojem sprzętu pożarniczego – ZNSP Wyszogrodzki. Istnieje tu też prywatne muzeum motoryzacji.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 86351
- ↑ Ludność w miejscowościach statystycznych według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2017-07-02].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 809 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-17].
- ↑ Barokowy Ogród w Nieborowie.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jakub Z. Lichański, Arkadia koło Nieborowa: homagium dla romantyzmu, Rocznik Historii Sztuki, 34 (2009), s. 81–93 [1]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona internetowa Muzeum w Nieborowie i Arkadii
- Strona internetowa Gminy Nieborów. nieborow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-04)].
- Nieborów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 40.
- Nieborów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 375.
- Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona
Siedziba gminy: Nieborów
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonia | |
| Osada | |
| Osady leśne | |
| Części wsi |
|
| Kolonia wsi | |
| Część kolonii |
|
