Nityzynon
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C14H10F3NO5 | ||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
329,23 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
bladożółty, krystaliczny proszek | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||||||||||||||||
| ATC | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Nityzynon (łac. nitisinonum) – inhibitor dioksygenazy 4-hydroksyfenylopirogronianu[4][5], stosowany w leczeniu tyrozynemii typu 1. Pierwotnie nityzynon był stosowany jako herbicyd.
Mechanizm działania[6][edytuj | edytuj kod]
Tyrozynemia typu 1 jest chorobą dziedziczną, polegającą na braku hydrolazy fumaryloacetooctanu, który jest enzymem końcowym szlaku katabolicznego tyrozyny. Nityzynon, to konkurencyjny inhibitor dioksygenazy 4-hydroksyfenylopirogronianu. Enzym ten poprzedza hydrolazę fumaryloacetooctanu w szlaku katabolicznym tyrozyny, przez co dochodzi do zahamowania kumulacji toksycznych produktów przemiany tego aminokwasu, przede wszystkim maleiloacetooctanu i fumaryloacetooctanu. U chorych na tyrozynemię typu 1 zostają one bowiem przekształcone w bursztynyloaceton i bursztynyloacetooctan. Bursztynyloaceton wykazuje działanie toksyczne poprzez hamowanie szlaku syntezy porfiryny[7], co prowadzi do kumulacji kwasu kwasu 5-aminolewulinowego.
Nityzynon normalizuje syntezę porfiryny i stężenie kwasu 5-aminolewulinowego we krwi, zmniejsza wydalanie z moczem bursztynyloacetonu, zwiększa stężenie tyrozyny w osoczu oraz zwiększa wydalanie z moczem kwasów fenolowych. Dane kliniczne wskazują, że nityzynon u 90% pacjentów powodował spadek stężenia bursztynyloacetonu w moczu do poziomu niewykrywalnego już po kilku dniach.
Stosowanie leku wraz z przestrzeganiem diety ubogiej w fenyloalaninę i tyrozynę zwiększa szanse przeżycia chorych z tyrozynemią typu 1[8]. Ponadto leczenie nityzynonem zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia raka wątrobowokomórkowego od 2,3- do 3,7-krotnie.
Farmakokinetyka[edytuj | edytuj kod]
Nie ma wielu badań odnośnie do farmakokinetyki nityzynonu. Okres półtrwania w osoczu wynosi 54 godziny u zdrowych ochotników, zaś u chorych na tyrozynemię typu 1 – 52,1 godziny. Wydaje się, że metabolizm leku przebiega w wątrobie przy udziale CYP3A4[9].
Wskazania[edytuj | edytuj kod]
Potwierdzona diagnozą tyrozynemia typu 1[10][11].
Przeciwwskazania[edytuj | edytuj kod]
- nadwrażliwość na nityzynon lub jakikolwiek inny składnik preparatu,
- ciąża i karmienie piersią.
Ostrzeżenia specjalne[edytuj | edytuj kod]
- Leczenie nityzynonem powinien prowadzić lekarz doświadczony w leczeniu tego typu chorób.
- Podawanie leku powinno rozpocząć się jak najwcześniej w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia powikłań oraz zwiększenia szans przeżycia.
- Dawkowanie ustalane jest indywidualnie, w zależności od wyników badań i masy ciała. Dawka zalecana to 1 mg/kg mc./dobę, podzielona na dwie dawki. Jeżeli w ciągu miesiąca bursztynyloaceton będzie nadal wykrywalny w moczu, dawkę można zwiększyć do 1,5 mg/kg mc./dobę. Jest to dawka maksymalna. Późniejszych modyfikacji dawkowania należy dokonywać tylko w przypadku wzrostu masy ciała.
- Zaburzenia widzenia są jednym ze skutków tyrozynemii typu 1[12]. Gdy wystąpią one podczas leczenia nityzynonem, należy oznaczyć stężenie tyrozyny we krwi. Jeżeli przekracza ono 500 mikromoli/l, konieczne jest wprowadzenie bardziej restrykcyjnej diety.
- Należy uważnie kontrolować czynność wątroby (testy wątrobowe, obrazowanie), a także oznaczać stężenie alfa-fetoproteiny[13] we krwi, bowiem wzrost jej poziomu może być oznaką nieprawidłowego leczenia. W takich przypadkach chorzy powinni być diagnozowani w kierunku złośliwych nowotworów wątroby.
- Podczas leczenia nityzynonem zaobserwowano kilka przypadków trombocytopenii i leukopenii.
- Podawanie nityzynonu powoduje wzrost stężenia tyrozyny we krwi. Może to prowadzić do nieodwracalnego zmętnienia rogówki i zmian hiperkeratotycznych. Dlatego ważne jest bezwzględne przestrzeganie diety ubogiej w tyrozynę i fenyloalaninę[14].
Interakcje[edytuj | edytuj kod]
Nie prowadzono żadnych badań dotyczących interakcji z innymi lekami, podawanymi razem z nityzynonem. Jako że lek metabolizowany jest przez CYP3A4, łączne stosowanie nityzynonu i leków będących inhibitorami/induktorami tego izoenzymu może powodować konieczność modyfikacji dawki nityzynonu.
Działania niepożądane[edytuj | edytuj kod]
Najczęstszymi objawami niepożądanymi są:
- zmiany w morfologii krwi (trombocytopenia, leukopenia, granulocytopenia),
- zapalenie spojówki, zmętnienie rogówki, zapalenie rogówki, bóle oka, światłowstręt.
Rzadziej wystąpić może leukocytoza, zapalenie powiek, złuszczające zapalenie skóry, wysypka, świąd.
Inne zastosowania[edytuj | edytuj kod]
Trwają badania nad zastosowaniem nityzynonu w leczeniu alkaptonurii[15].
Preparaty[edytuj | edytuj kod]
- Orfadin – Swedish Orphan International AB – kapsułki twarde 2/5/10 mg.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c ChemSpider. [dostęp 2019-11-17]. (ang.).
- ↑ a b c Nitisinone SC-208100. Santa Cruz Biotechnology. [dostęp 2019-11-17]. (ang.).
- ↑ Nitisinone, [w:] DrugBank, University of Alberta, DB00348 (ang.).
- ↑ Yang DY. 4-Hydroxyphenylpyruvate dioxygenase dioxygenase as a drug discovery target.. „Drug news & perspectives”. 8 (16), s. 493–6, październik 2003. PMID: 14668946.
- ↑ Kavana M., Moran GR. Interaction of (4-hydroxyphenyl)pyruvate dioxygenase with the specific inhibitor 2-[2-nitro-4-(trifluoromethyl)benzoyl]-1,3-cyclohexanedione.. „Biochemistry”. 34 (42), s. 10238–45, wrzesień 2003. DOI: 10.1021/bi034658b. PMID: 12939152.
- ↑ Ros Viladoms J., Vilaseca Buscà M.A., Lambruschini Ferri N., Mas Comas A., González Pascual E., Holme E. [Evolution of a case of tyrosinemia type I treated with NTBC]. „Anales españoles de pediatría”. 3 (54), s. 305–9, marzec 2001. PMID: 11262262.
- ↑ Vanden Eijnden S., Blum D., Clercx A., Goyens P., De Laet C., Vamos E. Cutaneous porphyria in a neonate with tyrosinaemia type 1.. „European journal of pediatrics”. 7 (159), s. 503–6, lipiec 2000. PMID: 10923223.
- ↑ Ros J., Vilaseca M.A., Lambruschini N., Mas A., Lindstedt S., Holme E. NTBC as palliative treatment in chronic tyrosinaemia type I.. „Journal of inherited metabolic disease”. 5 (22), s. 665–6, czerwiec 1999. PMID: 10399099.
- ↑ Hall M.G., Wilks M.F., Provan W.M., Eksborg S., Lumholtz B. Pharmacokinetics and pharmacodynamics of NTBC (2-(2-nitro-4-fluoromethylbenzoyl)-1,3-cyclohexanedione) and mesotrione, inhibitors of 4-hydroxyphenyl pyruvate dioxygenase (HPPD) following a single dose to healthy male volunteers.. „British journal of clinical pharmacology”. 2 (52), s. 169–77, sierpień 2001. PMID: 11488774.
- ↑ McKiernan P.J. Nitisinone in the treatment of hereditary tyrosinaemia type 1.. „Drugs”. 6 (66), s. 743–50, 2006. PMID: 16706549.
- ↑ Santra S., Baumann U. Experience of nitisinone for the pharmacological treatment of hereditary tyrosinaemia type 1.. „Expert opinion on pharmacotherapy”. 7 (9), s. 1229–36, maj 2008. DOI: 10.1517/14656566.9.7.1229. PMID: 18422479.
- ↑ Gissen P., Preece M.A., Willshaw H.A., McKiernan P.J. Ophthalmic follow-up of patients with tyrosinaemia type I on NTBC.. „Journal of inherited metabolic disease”. 1 (26), s. 13–6, 2003. PMID: 12872835.
- ↑ Baumann U., Duhme V., Knerr I., Pronicka E., Auth M.K., Voit P.T. [Lectin-reactive alpha-fetoprotein in tyrosinaemia type I]. „Klinische Pädiatrie”. 3 (217). s. 142–6. DOI: 10.1055/s-2005-836508. PMID: 15858705.
- ↑ Lock E.A., Gaskin P., Ellis M.K., Robinson M., Provan W.M., Smith L.L. The effect of a low-protein diet and dietary supplementation of threonine on tyrosine and 2-(2-nitro-4-trifluoromethylbenzoyl) cyclohexane-1,3-dione-induced corneal lesions, the extent of tyrosinemia, and the activity of enzymes involved in tyrosine catabolism in the rat.. „Toxicology and applied pharmacology”. 1 (150), s. 125–32, maj 1998. DOI: 10.1006/taap.1998.8404. PMID: 9630461.
- ↑ Phornphutkul C., Introne W.J., Perry M.B., Bernardini I., Murphey M.D., Fitzpatrick D.L., Anderson P.D., Huizing M., Anikster Y., Gerber L.H., Gahl W.A. Natural history of alkaptonuria.. „The New England journal of medicine”. 26 (347), s. 2111–21, grudzień 2002. DOI: 10.1056/NEJMoa021736. PMID: 12501223.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Sprawozdanie producenta preparatu (EPAR). [dostęp 2009-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 listopada 2006)]. (pol.).
- Informacja o leku w RxList. [dostęp 2009-04-18]. (ang.).
