Osada Jana
50°26′03″N 18°52′03″E/50,434250 18,867444| Dzielnica Tarnowskich Gór | |
 Pawilon handlowy przy ul. Słoneczników 41 w funkcjonalnym centrum dzielnicy (zdj. 2020) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| Zarządzający |
Stefan Wrodarczyk |
| Powierzchnia |
0,93 km² |
| Populacja (2022) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
4403,2 os./km² |
| Strefa numeracyjna |
(+48) 32 |
| Kod pocztowy |
42-606 |
| Tablice rejestracyjne |
STA |
Położenie na mapie Tarnowskich Gór  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |
| 50°26′03″N 18°52′03″E/50,434250 18,867444
| |
Osada Jana – najmniejsza pod względem powierzchni dzielnica Tarnowskich Gór, utworzona w 1998 roku, nie stanowiąca odrębnej miejscowości[2], otoczona z trzech stron przez dzielnicę Śródmieście-Centrum, od południa graniczy z dzielnicą Bobrowniki Śląskie-Piekary Rudne. Prawie cały obszar dzielnicy położony jest na terenie obrębu ewidencyjnego Tarnowskie Góry, jedynie trzy niewielkie skrawki przy Obwodnicy i ul. Bytomskiej należą do obrębu Bobrowniki Śląskie[3].
Historycznie prawie cały obszar Osady Jana leżał na terytorium Bobrownik[4].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Większą część dzielnicy stanowi budowane od 1967 roku do lat 80. XX wieku Osiedle XXV-lecia PRL, znane jako „Manhattan”[5]. Natomiast starszą, pierwotną część Osady Jana, założonej pod koniec lat 20. XX wieku, stanowią zabudowania domów jedno- i wielorodzinnych z czworokątnym placem u zbiegu ulic Kopernika, Targowej i Stromej oraz siatką ulic, z trzech stron otaczające Park Ojców Kamilianów. Trzecia, rekreacyjna część dzielnicy, położona jest na zachód od szosy bytomskiej (ul. Bytomska), obejmując kompleks nieużytków pogórniczych z powstałym w latach 70. XX w. Parkiem Piny i dawnych pól zajętych dziś przez rozległe ogródki działkowe.
Jedynym zabytkowym obiektem istniejącym na Osadzie Jana jest budynek kościoła filialnego św. Jana Chrzciciela i św. Kamila i szpitala OO. Kamilianów z 1907 roku, należący do parafii pw. Matki Bożej Uzdrowienie Chorych.
Osada Jana jest najgęściej zaludnioną dzielnicą Tarnowskich Gór.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Śląska forma nazwy osady (Galenberg) jest uproszczeniem niemieckiej nazwy wzgórza Galgenberg, na którym od XVI w. znajdowała się miejska szubienica Tarnowskich Gór, a od 1907 roku stoi klasztor i szpital OO. Kamilianów, otoczony parkiem, założonym w 1910 roku. Z kolei polska nazwa Osada Jana wzięła się od pierwotnej nazwy klasztoru OO. Kamilianów – Domu św. Jana (niem. St. Johanneshaus) i późniejszego wezwania kościoła klasztornego, a zarazem istniejącej w latach 1942–2004 rzymskokatolickiej parafii św. Jana Chrzciciela i św. Kamila.
Przyroda i ochrona środowiska[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Osady Jana znajdują się dwa obszary wykazujące pewne walory przyrodnicze – Park Piny na zachodnim skraju dzielnicy oraz Park Ojców Kamilianów obok kościoła św. Jana Chrzciciela i św. Kamila.
Transport[edytuj | edytuj kod]
Komunikacja miejska[edytuj | edytuj kod]
Publiczny transport zbiorowy na terenie dzielnicy obejmuje przewozy autobusowe, których organizatorem od 1 stycznia 2019 jest Zarząd Transportu Metropolitalnego[6].
Według stanu z marca 2024 przez Osadę Jana przejeżdżają i zatrzymują się autobusy kursujące na liniach[7]:
- M3 (Tarnowskie Góry Dworzec – Katowice Piotra Skargi),
- M102 (Tarnowskie Góry Dworzec – Bytom Dworzec),
- 3 (Osada Jana Pawilon – Stare Tarnowice GCR),
- 19 (Tarnowskie Góry Dworzec – Bytom Dworzec),
- 94 (Tarnowskie Góry Dworzec – Radzionków Kościół),
- 142 (Tarnowskie Góry Dworzec – Strzybnica Kościelna),
- 151 (Miasteczko Śląskie Huta – Tarnowskie Góry Dworzec),
- 158 (Tarnowskie Góry Dworzec – Rokitnica Pętla),
- 174 (Sowice Czarna Huta – Bobrowniki Śląskie),
- 289 (Tarnowskie Góry Dworzec – Repty Śląskie Witosa),
- 614 i 615 (Rybna Lotników – Miasteczko Śląskie Osiedle),
- 735 (Bytom Dworzec – Tarnowskie Góry Dworzec),
- 749 (Tarnowskie Góry Plac Zembali – Stare Tarnowice GCR).
Na terenie dzielnicy znajdują się przystanki: Osada Jana, Osada Jana Pawilon, Osada Jana Kopernika, Osada Jana Chopina, Osada Jana Młodości oraz przystanek na żądanie Osada Jana Słoneczników[7].
Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]
- 4 sierpnia 2015 przez Osadę Jana (ulicą Bytomską) przebiegała trasa 3. etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne 2015[8],
- 7 i 8 września 2016 na terenie Osady Jana (pawilon przy ul. Słoneczników, garaże przy ul. Chopina i wiadukt nad koleją na Obwodnicy) został nakręcony teledysk do singla Królowa łez Agnieszki Chylińskiej. Wyreżyserował go Adam Gawenda[9].
- 5 grudnia 2022 roku w dzielnicy odsłonięto rzeźbę gwarka[10].
Herb[edytuj | edytuj kod]
Według statutu dzielnicy Osada Jana do 2015 roku herbem dzielnicy był:
(...) srebrne skrzydło husarii, a pod nim skrzyżowane nawzajem młot i pyrlik w kolorze złotym, umieszczone na niebieskim polu[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Ludność miasta Tarnowskie Góry według stanu na dzień 31.12.2022 r.. 2023-01-11. [dostęp 2023-02-07]. (pol.).
- ↑ Osada Jana jest tylko nazwą jednostki pomocniczej gminy i nie figuruje w żadnym wykazie urzędowych nazw miejscowości; brak jej również w Rejestrze TERYT [1].
- ↑ System Informacji o Terenie miasta Tarnowskie Góry [online] [dostęp 2019-01-27].
- ↑ Mapy historyczne. 1883, [w:] ORSIP – Geoportal Województwa Śląskiego [dostęp 2019-11-11].
- ↑ Tarnogórski Manhattan ma 50 lat, „Gwarek”, nr 46, 21 listopada 2017 [dostęp 2019-01-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-21].
- ↑ Paweł Pawlik: Koniec KZK GOP, MZK Tychy i MZKP Tarnowskie Góry. Teraz to ZTM. onet.pl, 2019-01-02. [dostęp 2021-11-01]. (pol.).
- ↑ a b Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista przystanków: Tarnowskie Góry. Transport GZM. [dostęp 2024-03-04]. (pol.).
- ↑ TK: Tour de Pologne 2015 w Tarnowskich Górach UTRUDNIENIA NA DROGACH. Dziennik Zachodni, 2015-07-31. [dostęp 2016-08-27]. (pol.).
- ↑ Tomasz Klyta: Agnieszka Chylińska „Królowa Łez”: Teledysk powstał w Tarnowskich Górach. dziennikzachodni.pl. [dostęp 2016-10-05]. (pol.).
- ↑ Barbórka 2022 – 10. figura Gwarka odsłonięta! [online], Tarnowskie Góry, 5 grudnia 2022 [dostęp 2023-02-13] (pol.).
- ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego; tytuł: uchwała nr VII/78/2011 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach z dnia 16 marca 2011 r. w sprawie Statutu Dzielnicy OSADA JANA.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wojciech Węglicki: Monografia Rzymskokatolickiej Parafii pw. św. Jana Chrzciciela i św. Kamila w Tarnowskich Górach 1942–2002. Tarnowskie Góry: Epigraf S.C., 2002. ISBN 83-909658-5-2.
- ↑ Jednostki pomocnicze (dzielnice) wymienione w Rozdz. 4. § 8 pkt. 2 Statutu Gminy Tarnowskie Góry.