Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego w Warszawie
nr rej. 875 z 13 grudnia 1973 | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Dzielnica | |
Powierzchnia |
58 ha |
Data założenia |
1906–1922 |
Projektant |
Franciszek Szanior |
Położenie na mapie Warszawy | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
52°14′34″N 21°03′24″E/52,242778 21,056667 | |
Strona internetowa |
Park Skaryszewski im. Ignacego Jana Paderewskiego – zabytkowy park krajobrazowy znajdujący się w dzielnicy Praga-Południe w Warszawie, wpisany do rejestru zabytków z dn. 13 grudnia 1973 pod numerem 875. Został założony na terenach skaryszewskiego pastwiska miejskiego w latach 1906–1922 przez Franciszka Szaniora.
W 2009 uzyskał tytuł Najpiękniejszego Parku w Polsce oraz trzecią lokatę w konkursie Najpiękniejszego Parku w Europie[1].
Opis
Park został założony w 1906 na terenie dawnej osady Kamion, na tarasie zalewowym Wisły[2]. Współcześnie jego granice wyznaczają al. Zieleniecka, al. Waszyngtona i ul. Międzynarodowa oraz południowa linia brzegowa Jeziorka Kamionkowskiego. Od wschodu, razem z ciągnącymi się aż do ul. Kinowej Kamionkowskimi Błoniami Elekcyjnymi, tworzy jedną z największych w Warszawie enklaw zieleni.
Park został zaprojektowany przez Franciszka Szaniora w stylu angielskim[2]. Powstał jako wielkomiejski ośrodek parkowy dla rekreacji i wypoczynku, z rozwiniętą siecią komunikacyjną, przystosowaną do ówczesnego ruchu pojazdów konnych.
Zaprojektowane sztuczne jeziorka współgrają z bogatą szatą roślinną, którą wysadził rozległy park. Całości dopełniają nasypane wzgórza, sztuczny wodospad i rozarium. W parku można podziwiać 280 gatunków drzew i krzewów. Bogactwo przyrodnicze Parku opisuje m.in. raport Przyroda Parku Skaryszewskiego wydany w 2015 w ramach społecznego projektu koordynowanego przez prof. Macieja Luniaka[3]. Na wnioski wynikające z raportu powołują się m.in. mieszkańcy okolic parku zabiegający o utrzymanie parkowej funkcji tego terenu[4].
Nazwa
Powstał jako park Skaryszewski, zachowując nazwę pastwiska miejskiego, na którego terenie powstał. Nazwa pochodzi od lokowanego w pobliżu, na terenach wsi Kamion, miasta Skaryszew. W okresie międzywojennym nadano mu imię Ignacego Jana Paderewskiego – polskiego pianisty, kompozytora, polityka – jednego z twórców niepodległego państwa polskiego. Po wojnie, z powodów politycznych usunięto imię Paderewskiego z nazwy. Przywrócono je w 1980. Potocznie nazywany jest określeniem z gwary warszawskiej – Skaryszakiem.
Informacje historyczne
- W 2006 roku w parku zadomowiły się bobry. Skala zniszczeń, które poczyniły w roku 2008, spowodowała konieczność zabezpieczenia drzew i wywiezienia zwierząt do ZOO.
- Biała kapliczka stojąca w jednej z alejek parku podczas okupacji niemieckiej służyła jako skrzynka kontaktowa dla łączniczek podziemia.
- Park pozostaje jednym z głównych miejsc uroczystości organizowanych w Polsce w związku z rocznicą zamachów z 11 września 2001 roku w Nowym Jorku[5][6]. Szczególną oprawę miały uroczystości przy pomniku poświęconym ofiarom w roku 2011, w 10. rocznicę ataków[7]. Obecny był m.in. ambasador Lee A. Feinstein, wicepremier Waldemar Pawlak oraz minister Radosław Sikorski[8].
- W 2015 z Jeziorka Kamionkowskiego wyłowiono zbiornik na paliwo i pocisk pochodzące najprawdopodobniej z brytyjskiego samolotu Liberator EV 961 ze 178 dywizjonu RAF zestrzelonego przez Niemców nad parkiem 14 sierpnia 1944[9][10].
- W 2017 prawo użytkowania wieczystego do fragmentu parku Skaryszewskiego położonego między ogrodem różanym, aleją Zieleniecką a Jeziorem Kamionkowskim zostało sprzedane przez Miejskie Przedsiębiorstwo Realizacji Inwestycji. Transakcja wzbudziła sprzeciw radnych m.st. Warszawy[11], a także zainteresowanie Centralnego Biura Antykorupcyjnego[12].
- Do 2017 administratorem Parku był Zarząd Oczyszczania Miasta. Od 1 lipca 2017 opiekę nad Parkiem przejęła nowa jednostka – Zarząd Zieleni m.st. Warszawy[13]. W 2018 nowy zarządca przedstawił plany remontu parku obejmujące takie kwestie jak oświetlenie, likwidacja ogrodzenia po wschodniej stronie parku oraz zmiany dot. głównych alei parkowych[14][15].
- W październiku 2018 rozebrano znajdujący się na osi alei głównej pomnik Wdzięczności Żołnierzom Armii Radzieckiej[16].
Rzeźby i pomniki
- Osobny artykuł:
galeria zdjęć
- Popiersie Ignacego Jana Paderewskiego (na osi głównej alei od strony ronda Waszyngtona),
- Rzeźba „Rytm” Henryka Kuny (1929),
- Rzeźba „Tancerka” Stanisława Jackowskiego (1927),
- Rzeźba „Kąpiąca się” Olgi Niewskiej (1929),
- Pomnik E. M. House’a (1932, rekonstrukcja 1992),
- Płyta pamięci Poległych Lotników Brytyjskich 1944 (1988)
- Kamień w miejscu potyczki oddziału Armii Krajowej obwodu Praga z Niemcami w dniu wybuchu powstania warszawskiego 1944,
- Płyta pamięci poległych w II wojnie światowej sportowców-akademików,
- Kapliczka wykonana przez architekta Janusza Alchimowicza,
- Pomnik Polaków – Ofiar Ataku Terrorystycznego w Nowym Jorku z 11 września 2001 (2002)
Nieistniejące
Obiekty na terenie Parku
Muszla koncertowa
Muszla koncertowa – administrowana przez Centrum Promocji Kultury[17]
Stadion
Stadion – obecnie użytkowany przez klub sportowy Drukarz. Pierwsze wzmianki o stadionie Akademickiego Związku Sportowego pochodzą z 1917[18]. W 1926 po uzyskaniu dotacji od miasta w wysokości 59500 zł z funduszu dla bezrobotnych[19] rozpoczęto budowę. Stadion uruchomiono we wrześniu 1927. W jego skład wchodziły: bieżnia i skocznie lekkoatletyczne, boisko piłkarskie, 6 kortów tenisowych i pływalnia na Jeziorku Kamionkowskim. Stadion mógł pomieścić 6000 widzów, był wyposażony w krytą trybunę (1000 miejsc). Na bieżni odbył się w 1929 bieg lekkoatletyczny z udziałem Paavo Nurmiego, który nieoczekiwanie przegrał go ze Stanisławem Pietkiewiczem.
Użytkownikiem stadionu był zarówno AZS, jak i poszczególne uczelnie. Odbywały się tam międzyuczelniane zawody znane jako Tydzień Sportu Akademickiego. Był również wynajmowany przez kluby sportowe takie jak Jur, Hakoah, PWATT.
W czasie II wojny światowej trybuny spłonęły.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Park Skaryszewski najpiękniejszym polskim parkiem. pap.pl, 2009-12-19. [dostęp 12 lipca 2017].
- ↑ a b Krzysztof Oktabiński. Od wirydarza do parku krajobrazowego. „Kronika Warszawy”. 101/102, s. 54, 1996.
- ↑ „Przyroda Parku Skaryszewskiego” – raport z inwentaryzacji przyrodniczej dostępny na naszej stronie. stop.eko.org.pl, 2016-02-22. [dostęp 12 lipca 2017].
- ↑ Nie chcą masowych imprez i samochodów w parku Skaryszewskim. warszawa.wyborcza.pl, 2017-01-09. [dostęp 12 lipca 2017].
- ↑ Ku czci poległych 11 września w WTC. pragapld.waw.pl, 2005-09-12. [dostęp 11 września 2011].
- ↑ 9. rocznica ataków na World Trade Center i Pentagon. pragapld.waw.pl, 2010-09-14. [dostęp 11 września 2011].
- ↑ Tomasz Urzykowski: Tłumy polityków będą pod pomnikiem ofiar zamachu 11.09. gazeta.pl, 2011-09-09. [dostęp 11 września 2011].
- ↑ Tomasz Urzykowski: „Wszyscy byliśmy Amerykanami”. Warszawa uczciła ofiary. gazeta.pl, 2011-09-11. [dostęp 11 września 2011].
- ↑ Wyłowili z jeziorka zbiornik i pocisk. "Pochodzą z zestrzelonego Liberatora". tvnwarszawa.tvn24.pl, 2015-10-22. [dostęp 12 lipca 2017].
- ↑ Szczątki Bombowca B-24 Liberator wyłowione z Jeziorka Kamionkowskiego. 1944.pl. [dostęp 12 lipca 2017].
- ↑ [http://tvnwarszawa.tvn24.pl/informacje,news,radni-przeciwko-sprzedazy-dzialki-w-parku-skaryszewskim,231756.html Radni przeciwko sprzedaży działki w parku Skaryszewskim]. tvnwarszawa.tvn24.pl, 2017-05-11. [dostęp 12 maja 2017].
- ↑ Sprzedaż części Parku Skaryszewskiego w Warszawie pod lupą CBA. forsal.pl, 2017-05-12. [dostęp 12 maja 2017].
- ↑ Zarząd Zieleni m.st. Warszawy. warszawa19115.pl. [dostęp 12 lipca 2017].
- ↑ Tomasz Urzykowski: Zmiany w parku Skaryszewskim: nawierzchnia mineralna zamiast asfaltu i nowe latarnie. warszawa.wyborcza.pl, 2018-04-21. [dostęp 3 maja 2018].
- ↑ "Skaryszak" przejdzie zmiany. Zerwą asfalt, wymienią latarnie. tvnwarszawa.tvn24.pl, 2018-04-20. [dostęp 3 maja 2018].
- ↑ Tomasz Urzykowski. Żołnierze trafią do muzeum. „Gazeta Stołeczna”, s. 5, 18 października 2018.
- ↑ Muszla koncertowa. cpk.art.pl. [dostęp 1 czerwca 2010].
- ↑ „Kurier Warszawski” 28.06.1917.
- ↑ Robert Gawkowski: Encyklopedia klubów sportowych Warszawy i jej najbliższych okolic w latach 1918-39. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, s. 312. ISBN 978-83-235-0382-8.
Linki zewnętrzne
- Park Skaryszewski na stronach m.st. Warszawy
- Park Skaryszewski z satelity
- Inwentaryzacja Parku Skaryszewskiego. „Chcieliśmy udokumentować stan jego przyrody”. rdc.pl, 2016-05-12. [dostęp 12 lipca 2017].
- Jest sprawa: działka w Parku Skaryszewskim sprzedana. rdc.pl, 2017-05-15. [dostęp 12 lipca 2017].