Pożar w Zakładach „Stomil” w Poznaniu (1972)
Zawalony budynek magazynu | |
Państwo | |
---|---|
Miejsce |
„Stomil” |
Rodzaj zdarzenia |
pożar |
Data |
9–12 marca 1972 |
Godzina |
ok. 21:00 |
Położenie na mapie Poznania | |
Położenie na mapie Polski w latach 1951–1975 | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego | |
52°22′28,121″N 16°56′11,735″E/52,374478 16,936593 |
Pożar w Zakładach „Stomil” w Poznaniu (1972) – największy powojenny pożar w Poznaniu[1] i jeden z większych pożarów obiektów przemysłowych w powojennej Polsce[2].
9 marca 1972 około godziny 21 w Poznańskich Zakładach Opon Samochodowych „Stomil” w magazynie mieszanek wybuchł pożar[3][4]. Po kilku godzinach konstrukcja magazynu rozpadła się[5].
Pożar był gaszony przez jednostki straży pożarnej z Poznania oraz Szczecina, Torunia, Bydgoszczy, Łodzi, Wrocławia, Legnicy, Zielonej Góry, Koła; w akcji brali również udział słuchacze Wyższej Oficerskiej Szkoły Pożarnictwa z Warszawy i Szkoły Chorążych Pożarnictwa z Poznania[5][6][7][8], a także strażacy z Ochotniczych Straży Pożarnych, m.in. z Chełmc[9], Dobrzycy[10], Lubonia[11], Lwówka[12], Ostrowitego[13], Pleszewa[14], Połajewa[15], Sieroszewic[16], Strzałkowa[17], Witkowa[18][19] oraz Ludowe Wojsko Polskie[a][5]. Udział w akcji mieli też pracownicy dużych zakładów znajdujących się w Poznaniu: Fabryki Maszyn Żniwnych „Agromet”, POMETu, ZNTK[6], Alco-Centra i Lechii[5]. Pożar ogółem gasiło 105 sekcji gaśniczych[b] i 8 sekcji specjalnych[7].
Na miejsce przybyli sekretarze KW PZPR: Jerzy Zasada i Tadeusz Grabski oraz prezydent miasta Stanisław Cozaś[5].
12 marca udało się zlokalizować źródło pożaru i ograniczyć jego zasięg[6]. Przez następne dni dogaszano pożar[7][1]. Do gaszenia zużyto 165 ton środków gaśniczych[7].
Według oficjalnych danych jedynym poszkodowanym był strażak, który uległ zatruciu gazem[6]. Pożar zniszczył magazyn mieszanek i część walcowni[3]; straty oszacowano na 100 mln zł. Przyczyną pożaru było podpalenie przez jednego z pracowników, który miał zatarg z kierownikiem magazynu[6].
30 grudnia 1972 oddano do użytku odbudowaną walcownię; na uroczystość przybył wicepremier Franciszek Kaim i I sekretarz KW PZPR Jerzy Zasada[20]. Nowe magazyny zakładu zbudowano w Karolinie[6].
Przebieg wydarzeń
[edytuj | edytuj kod]Miejsce[21]
[edytuj | edytuj kod]Zakłady Stomil w 1972 składały się z 4 obiektów (walcownia, magazyn kauczuku, hala produkcyjna, budynek biurowy) oraz stawu (zbiornik przeciwpożarowy). Magazyn kauczuku znajdował się bezpośrednio przy hali produkcyjnej. Magazyn, o konstrukcji szkieletowej żelbetowej, miał 5 kondygnacji (4 nadziemne i 1 podziemna). Wyposażony był w windę (drugi szyb windy był w budowie) i klatki schodowe. Wjazd do budynku – z poziomu piwnicy (brama). W magazynie składowano łatwopalne materiały produkcyjne:
- w piwnicy: 695 ton kauczuku; 1,5 ton emalii i lakierów; 1,9 ton kwasów i octanów; 3 tony innych palnych cieczy,
- na I piętrze: 946 mb tkanin poliamidowych i bawełnianych, 21,3 ton materiałów palnych,
- na II piętrze: stearyna, siarka i inne chemikalia: 255 ton oraz 6 ton sadzy,
- na III piętrze: 828 ton sadzy.
Parter budynku zajmowały biura, odważalnia oraz walcarki. Magazyn pracował na 3 zmiany, z jednogodzinną przerwą między 6 a 7.
9 marca[21][22]
[edytuj | edytuj kod]przed 21:00: Magazynier, pod koniec drugiej zmiany, opuścił budynek, pozostawiając magazyn bez dozoru.
21:05: Mistrz walcowni zauważył dym w budynku magazynu. Prawdopodobne ognisko pożaru znajdowało się w piwnicy, w strefie składowania kauczuku, na powierzchni około 1200m² (połowa powierzchni kondygnacji).
21:07: Mistrz zmianowy zawiadomił Zakładową Zawodową Straż Pożarną. Do pożaru wyjechało 7 osób w samochodzie Star GBAM.
21:15: Dowódca sekcji prosił o posiłki z uwagi na trudne warunki do gaszenia. Dwa prądy piany skierowano do szybu po windzie.
21:25: Przyjechały 2 sekcje: GBAM i SD z Zawodowej Straży Pożarnej w Poznaniu.
21:30: Natarcie wewnątrz piwnicy 4 prądami, na odległość 50 m od wejścia. Płynny kauczuk, temperatura i dym uniemożliwiały pracę strażakom wewnątrz budynku.
21:35: Przyjechało 5 sekcji drugiego rzutu z Zawodowej Straży Pożarnej w Poznaniu. Rozmieściły sprzęt gaśniczy przy oknach budynku (zasięg do wewnątrz ok. 10 m).
ok. 21:45: Wycofanie się z wnętrza budynku z uwagi na niebezpieczne warunki.
21:58: Przyjechał komendant Zawodowej Straży Pożarnej w Poznaniu Zygfryd Bittner, jego zastępca i grupa operacyjna.
22:10: Przyjechały kolejne jednostki ZSP w Poznaniu i 3 sekcje ze Szkoły Chorążych Pożarnictwa w Poznaniu (GBM). Zbudowano linie zasilające z Warty dla 12 prądów piany ciężkiej.
22:30: Podjęcie decyzji o dalszym wsparciu: 9 jednostek straży zawodowych i ochotniczych z okolic Poznania, 11 jednostek straży z województwa poznańskiego oraz jednostek z odwodu centralnego. Wezwanie na miejsce 7 oficerów Wojewódzkiej Komendy Straży Pożarnej. Gromadzenie zapasów piany, motopomp z innych zakładów pracy, montaż reflektorów dostarczonych przez Ludowe Wojsko Polskie.
22:40: Uruchomienie agregatu na pianę lekką w celu zatkania szybu windy i odcięcia dopływu powietrza do piwnicy. Piana nie zdołała powstrzymać dymu, była wypierana ku górze.
10 marca[21]
[edytuj | edytuj kod]po 0:00: Dowództwo przejął płk. Fidler.
0:50: Przyjechała jednostka Portu Lotniczego Ławica.
1:00: Przyjechały siły z Lotniska Wojskowego Krzesiny – 7 sekcji (3 Tatra i 4 GBM) z 34 ludźmi. Pożar gaszony jest 20 prądami piany ciężkiej, 7 prądami wody i agregatem na pianę lekką.
ok. 6:00: Przyjechały 3 jednostki z odwodu centralnego.
8:05: Rozpoczęto natarcie. Wcześniej zgromadzono zapasy środka pianotwórczego (według obliczeń miało to być 30 ton).
ok. 8:35: Niepowodzenie natarcia. Piana wypływała z budynku kanałami do Warty i do stawu przeciwpożarowego. Rozpoczęcie ewakuacji strażaków z budynku. Budynek zaczął pękać wzdłuż fundamentów.
9:30: Zawalenie się konstrukcji magazynu. Pożar przeniósł się na wyższe kondygnacje. Budowa dodatkowych linii zasilających z rzeki.
11 marca
[edytuj | edytuj kod]Burzenie pozostałości murów zawalonej konstrukcji magazynu w celu stłumienia pożaru[5].
12 marca
[edytuj | edytuj kod]Opanowanie i dogaszanie pożaru[6].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ m.in. dostarczono reflektory przeciwlotnicze do oświetlenia terenu.
- ↑ 24 GCBA, 81 GBM i GBAM (zob. oznaczenia samochodów pożarniczych)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Krzysztof Nowicki: Perełka z gumy, o której niewielu pamięta.... codziennypoznan.pl, 2014-04-17. [dostęp 2014-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-19)]. (pol.).
- ↑ BS, Straż pożarna ćwiczyła na terenie Stomilu [online], epoznan.pl, 24 września 2013 [dostęp 2024-02-24] (pol.).
- ↑ a b Historia firmy. Stomil-Poznań. [dostęp 2014-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-16)].
- ↑ Sprawozdania. „Kronika Miasta Poznania”. 3/1972. s. 148. (pol.).
- ↑ a b c d e f Zbyszek Snusz , Wielki pożar w Stomilu. Płomienie szalały przez 4 dni! [ZDJĘCIA] [online], Poznań Nasze Miasto, 3 lipca 2013 [dostęp 2024-02-24] .
- ↑ a b c d e f g Piotr Bojarski, Wielki pożar Stomilu. Tym żył Poznań w 1972 r. [online], Gazeta Wyborcza, 9 marca 2016 [dostęp 2024-02-24] .
- ↑ a b c d Lata '70 [online], prl998.pl [dostęp 2024-02-24] .
- ↑ Mariusz Straszewski , Historia [online], Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Kole, 25 września 2020 [dostęp 2024-02-24] (pol.).
- ↑ 100-lecie OSP Chełmce oraz 90 - lecie Orkiestry Dętej w Chełmcach [online], krzysztofgrabowski.eu [dostęp 2024-02-25] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-19] .
- ↑ OSP w Dobrzycy [online], strazacki.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).
- ↑ Organizacja [online], Ochotnicza Straż Pożarna w Luboniu [dostęp 2024-02-24] (pol.).
- ↑ Historia. OSP Lwówek. [dostęp 2014-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-18)].
- ↑ Historia OSP Ostrowite [online], OSP Ostrowite [dostęp 2024-02-25] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-19] .
- ↑ Ochotnicza Straż Pożarna w Pleszewie 1881-2006. Muzeum Regionalne w Pleszewie. [dostęp 2014-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-18)].
- ↑ Bogdan Garstecki (oprac.), Ochotnicza Straż Pożarna Połajewo [online], polajewo.com [dostęp 2024-02-24] .
- ↑ Ewa Kotowska-Rasiak , Jubileusz 90-lecia istnienia Ochotniczej Straży Pożarnej w Sieroszewicach [online], Gmina Sieroszewice [dostęp 2024-02-25] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-19] .
- ↑ Historia. Ochotnicza Straż Pożarna w Strzałkowie. [dostęp 2014-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-19)].
- ↑ OSP Witkowo [online], Związek Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej [dostęp 2024-02-25] [zarchiwizowane z adresu 2013-09-12] .
- ↑ Historia [online], OSP Witkowo [zarchiwizowane z adresu 2012-12-14] .
- ↑ Wydarzenia. „Kronika Miasta Poznania”. 2/1973. s. 133. (pol.).
- ↑ a b c Maciej Schroeder , Pożar w „Stomilu”, „Przegląd Pożarniczy” (6/2012), Komendant Główny PSP, s. 46–48, ISSN 0137-8910 [dostęp 2024-02-25] .
- ↑ Akcje z przeszłości uczą!, „W Akcji” (1/2012), s. 55–57 .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Piotr Bojarski: Wielki pożar w „Stomilu” – tym żył Poznań 40 lat temu w: Gazeta Wyborcza z 9.03.2012, fot.; on-line: [1]
- Wielki pożar w Stomilu. Płomienie szalały przez 4 dni! w: poznan.naszemiasto.pl z 3.07.2013, fot.
- Maciej Schroeder: Pożar w „Stomilu” w: Przegląd Pożarniczy 6/2012 s. 46–48
- Czesław Wysocki: To był czarny dzień w: Przegląd Pożarniczy 6/2012 s. 49
- Akcje z przeszłości uczą! w: W Akcji 1/2012 s. 55–57