Powiat łódzki

Powiat łódzki
	powiat
	1867-1975
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Data likwidacji	1 czerwca 1975
Siedziba	Łódź
Powierzchnia	954 km²
Populacja (1973); • liczba ludności	; 115 800
• gęstość	121 os./km²
brak współrzędnych

Powiat łódzki – powiat utworzony przez władze rosyjskie w 1867 roku i istniejący do roku 1975 na terenie obecnych powiatów: łódzkiego wschodniego, pabianickiego, zgierskiego, łaskiego i piotrkowskiego. Jego ośrodkiem administracyjnym była Łódź, która nie była częścią powiatu, ponieważ stanowiła miasto wydzielone jako gmina na prawach powiatu.

W skład powiatu wchodziły miasta: Aleksandrów Łódzki, Konstantynów Łódzki, Tuszyn i Rzgów (wówczas wieś) oraz gminy Andrespol, Brójce, Czarnocin, Lutomiersk i Nowosolna (razem z wykluczoną z niej dziś Nowosolną). Powiat wchodził w skład guberni piotrkowskiej (1867–1915), woj. łódzkie (1919–1939) i woj. łódzkiego (1945–1975).

Po reformie administracyjnej w 1975 roku terytorium powiatu zostało podzielone pomiędzy nowe (dużo mniejsze) województwo łódzkie, województwo piotrkowskie oraz województwo sieradzkie. Powiat ziemski z siedzibą w Łodzi przywrócono w roku 1999 pod nazwą powiat łódzki wschodni, w granicach obejmujących w przybliżeniu wschodnią część dawnego powiatu łódzkiego (gminy Koluszki, Rzgów, Tuszyn, Andrespol, Brójce i Nowosolna). Łódź została miastem na prawach powiatu.

Starostowie

Antoni Remiszewski (1919–1926)
Jan Dychdalewicz (1926–1927)
Aleksy Rżewski (1927–1933)
Wincenty Makowski (1933–1937)
Franciszek Denys (1938–1939)

Przynależność wojewódzka	gubernia piotrkowska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–39) woj. łódzkie (1945–75)
Miasta	Aleksandrów (Łódzki) (do 1870 i od 1924) Andrespol (1915–1919) Kazimierz (do 1870) Konstantynów (Łódzki) (do 1870 i od 1924) Łódź (do 1928 →) Ruda Pabianicka (1923–46) Rzgów (do 1870 i 1915-1919) Tuszyn (do 1870 i od 1924) Zgierz (do 1951 →)
Osiedla (1954–72)	Andrespol (od 1963)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Aleksandrów Łódzki (od 1973) Andrespol (od 1973) Babice (do 1953) Bełdów (do 1954) Brójce Brus (do 1946) Brużyca (do 1924) Brużyca Wielka (1924–54) Chojny (do 1946) Czarnocin Dzierżązna (do 1915) Gospodarz (do 1953) Górki (do 1924) Kazimierz (1953–54) Kruszów (1925–54) Ksawerów (od 1973) Lućmierz (do 1954) Lutomiersk (od 1973) Łagiewniki (do 1946) Nakielnica (do 1924) Nowosolna (do 1954) Puczniew (do 1954) Radogoszcz (do 1946) Rąbień (do 1954) Rszew (do 1927) Rzgów (od 1953) Stoki (do 1868) Tuszyn (od 1973) Wiskitno (do 1954) Zgierz (od 1973) Żeromin (do 1924)
Gromady (1954–72)	Andrespol (← 1958–63) Andrzejów (1954–63) Bełdów (1954–72) Biała (← 1956–72) Brójce (1954–72) Brużyca Wielka (1954–72) Czarnocin (1954–72) Dalków (1954–57) Emilia (1954–68) Gospodarz (1954–68) Górki Małe (1954–68) Grotniki (← 1956–72) Kalinko (1954–57) Kazimierz (1954–72) Kruszów (1954–68) Ksawerów (← 1959–72) Kuciny (1954–68) Kurowice (1954–72) Lutomiersk (← 1958–72) Nowosolna (1954–72) Proboszczewice (1954–69) Puczniew (1954–57) Rąbień (1954–72) Ruda-Bugaj (1954–57) Rzgów (1954–72) Słowik (1970–72) Smardzew (← 1956–72) Sobień (← 1958) Szydłów (1954–72) Szynczyce (1954–57) Tuszyn (1968–72) Wiskitno (1954–72) Wiśniowa Góra (1954–57) Wodzin (1954–58) Zofiówka (← 1956–57)