Sancho IV (król Nawarry)

Sancho IV
	król Nawarry
Okres	od 15 września 1054; do 3 czerwca 1076
Poprzednik	Garcia III Sanchez
Następca	Alfons VI (część terytorium: La Rioja, Logrono i Calahora) / Sancho Ramirez (na reszcie terytorium, zachował tytuł króla Nawarry)
	Dane biograficzne
Dynastia	Jimenez
Data urodzenia	ok. 1038
Data i miejsce śmierci	4 czerwca 1076 ; Peñalén
Ojciec	Garcia III Sanchez
Matka	Stefania de Foix
Rodzeństwo	Urraka; Ermesinda; Ramiro; Fernando; Ramon; Jimena; Sancha
Żona	Placencia normandzka
Dzieci	Garcia; Garcia Sanchez; Rajmund Sanchez; Urraka Sanchez

Sancho IV Garcés nazywany Szlachetnym albo z Peñalén (jęz. hiszp. Sancho IV Garcés el de Peñalén/el Noble, ur. ok. 1038 – zm. 4 czerwca 1076 w Peñalén^[1]) – król Nawarry w latach 1054–1076.

Najstarszy syn króla Nawarry Garcii III Sancheza i Stefanii de Foix, córki Bernarda Rogera Foix, założyciel domu de Foix i pierwszy hrabia Foix. Już mając około 14 lat przejął władzę w Nawarze po tym, jak jego ojciec został zamordowany przez swego brata, Ferdynanda w bitwie pod Atapuerca, który następnie zmusił Sancho do złożenia hołdu^[2]. Początkowo regentką była jego matka, która kontynuowała politykę Garcii, m.in. wspierając monaster w Nájera, gdzie pochowano kilku monarchów z Nawarry.

Razem ze swoim wujem Ramiro I zmusił al-Muqtadira, władcę Saragossy, do przyjęcia jego zwierzchnictwa i płacenia trybutu.

Przez całe swoje panowanie był skonfliktowany z Kastylią, która chciała odzyskać Burebę (okolica Briviesca) i Alta Roję – tereny zajęte przez Garcię III, a utracone przez Ferdynand I Wielkiego. Ekspansjonistyczne dążenia syna ostatniego, Sancho Mocnego, sprowokowały w latach 1065–1067 konflikt, zwany wojną trzech Sancho (wszyscy byli wnukami Sancho III Wielkiego): Sancho IV z Nawarry, Sancho Ramireza z Aragonii i Sancho II Mocnego z Kastylii. Sojusz Sanchów z Nawarry i Aragonii nie powstrzymały wojsk dowodzonych przez słynnego Cyda i Nawarra utraciła na rzecz Kastylii Alta Roję, Burebę i Arabę.

Zginął 4 czerwca 1076 roku podczas polowania pod Peñalén, podczas którego zmówione rodzeństwo (najstarsza siostra Ermesinda i drugi co do starszeństwa brat Ramiro) zepchnęli go ze skały, prawdopodobnie na żądanie Alfonsa VI Mężnego. Po jego śmierci tereny Nawarry zajął jego kuzyn Sancho Ramirez z Aragonii, zapoczątkowując półwieczną kontrolę aragońską nad terytorium. Wkrótce tereny państwa najechał Alfons i ostatecznie uzyskał ziemie: La Rioja, Logrono i Calahora. Sancho IV uznawany jest za władcę mało znaczącego^[3].

Małżeństwo i potomstwo

Był żonaty z Francuzką imieniem Placencia^[4] (zm. po 14 kwietnia 1088), z którą miał 2 synów:

Garcię (zm. w młodym wieku)
Garcię Sáncheza (zm. 1091, w 1076 tytularnego króla)

Dodatkowo z pozamałżeńskiego związku z niewolnicą imieniem Ximena miał 2 dzieci:

Rajmundo Sáncheza^[5] (ur. przed 1071 – zm. po 1091), pana Esquiroz
Urrakę Sánchez (zm. po 1072^[6]), być może córkę z Placencią

W kulturze

W serii gier wideo Crusader Kings jednym z grywalnych władców jest Antso IV Gartziez Jimena, przedstawiony jako król Nawarry^[7].

Bibliografia

Tadeusz Miłkowski, Paweł Machcewicz: Historia Hiszpanii. Wrocław: Ossolineum, 1998, s. 20-33.

Przypisy

↑ Sancho IV, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2014-10-22] (ang.).
↑ NAVARRE KINGS [online], fmg.ac [dostęp 2023-09-23] .
↑ Manuel Tunón de Lara, Julio Valdeón Baruque, Antonio Domínguez Ortiz: Historia Hiszpanii. Szymon Jędrusiak (tłum.). Kraków: Universitas, 2006, s. 131. ISBN 83-242-0664-7.
↑ HighBeam.com > Women of the World > Placencia. [dostęp 2014-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
↑ 18 lipca 1071 księgi katedry w Pampelunie odnotowują darowiznę ziemi zestrony Sancha dla niewolnicy Ximeny i ich syna Raimundo
↑ Księga monastyru w Leyrze wspomina o niej w 1072, kiedy to król powierza nauczanie córki przeoryszy Larrasoaña, darując jej ziemie w dolinie Sardaraig
↑ Interesting characters – CK3 Wiki [online], ck3.paradoxwikis.com [dostęp 2023-09-23] .

[1] Sancho IV, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2014-10-22] (ang.).

[2] NAVARRE KINGS [online], fmg.ac [dostęp 2023-09-23] .

[3] Manuel Tunón de Lara, Julio Valdeón Baruque, Antonio Domínguez Ortiz: Historia Hiszpanii. Szymon Jędrusiak (tłum.). Kraków: Universitas, 2006, s. 131. ISBN 83-242-0664-7.

[4] HighBeam.com > Women of the World > Placencia. [dostęp 2014-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].

[5] 18 lipca 1071 księgi katedry w Pampelunie odnotowują darowiznę ziemi zestrony Sancha dla niewolnicy Ximeny i ich syna Raimundo

[6] Księga monastyru w Leyrze wspomina o niej w 1072, kiedy to król powierza nauczanie córki przeoryszy Larrasoaña, darując jej ziemie w dolinie Sardaraig

[7] Interesting characters – CK3 Wiki [online], ck3.paradoxwikis.com [dostęp 2023-09-23] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Dynastia Jimenez	Inigo Arista (824–851) Garcia Iniguez (851–880) Fortun Jednooki (880–905) Sancho I (905–926) Garcia I (926–970) Sancho II (970–994) Garcia II Tchórz (994–1000) Sancho III Wielki (1000–1035) Garcia III (1035–1054) Sancho IV (1054–1076) Sancho V (1076–1094) Piotr I (1094–1104) Alfons I Waleczny (1104–1134) Garcia IV Odnowiciel (1134–1150) Sancho VI Mądry (1150–1194) Sancho VII Mocny (1194–1234)
Dynastia z Szampanii	Tybald I Trubadur (1234–1253) Tybald II Młody (1253–1270) Henryk I Gruby (1270–1274) Joanna I (1274–1305)
Kapetyngowie	Filip I Piękny (1284–1305) Ludwik I Kłótliwy (1305–1316) Jan I Pogrobowiec (1316) Filip II Długi (1316–1322) Karol I Piękny (1322–1328) Joanna II Mała (1328–1349)
Dynastia Evreux	Filip III (1328–1343) Karol II Zły (1349–1387) Karol III Szlachetny (1387–1425) Blanka I (1425–1441)
Dynastia Trastámara	Jan II (1425–1479) Eleonora I (1479)
Dynastia Foix	Franciszek Febus (1479–1483) Katarzyna I (1483–1518)
Dynastia Albret	Jan III (1484–1516) Henryk II (1516–1555) Joanna III (1555–1572)
Burbonowie	Antoni I (1555–1562) Henryk III (1572–1610) Ludwik II (1610–1620)