Giuseppe Tomasi di Lampedusa

Giuseppe Tomasi di Lampedusa

Data i miejsce urodzenia	23 grudnia 1896 Palermo
Data i miejsce śmierci	23 lipca 1957 Rzym
Narodowość	włoska
Dziedzina sztuki	pisarz
Ważne dzieła
Lampart

Giuseppe Tomasi di Lampedusa w pałacu w Stommersee w Inflantach (lata 30. XX wieku)

Giulio Tomasi di Lampedusa (ur. 23 grudnia 1896 w Palermo, zm. 23 lipca 1957 w Rzymie) – włoski pisarz i arystokrata, książę Lampedusy i diuk Palmy.

Życiorys

Urodził się w arystokratycznej rodzinie w Palermo na Sycylii jako syn Giulio Mario Tomasiego księcia Lampedusy i diuka Palma di Montechiaro.

W czasie pierwszej wojny światowej służył jako oficer artylerii. Dostał się do niewoli na Węgrzech, ale uciekł i na piechotę powrócił do Włoch. Wydarzenia te spowodowały u niego problemy nerwowe i i uniemożliwiły karierę dyplomaty, do której był przygotowywany.

Posiadany majątek pozwolił mu na poświęcenie się rozwojowi intelektualnemu - czytał literaturę piękną w kilku językach obcych, dyskutował o niej w grupie najbliższych przyjaciół, pisał dla własnej przyjemności.

W 1932 ożenił się z Alexandrą von Wolff, pochodzącą z niemieckiej arystokratycznej rodziny mieszkającej na Łotwie, w rodowej rezydencji w Stāmerienie (niem. Stomersee).

Był przeciwnikiem dyktatury Benita Mussoliniego, w okresie rządów faszystów starał się jednak trzymać się z daleka od spraw publicznych. Po II wojnie światowej ten rozmiłowany w kulturze europejskiej erudyta, znawca literatury francuskiej i angielskiej, prowadził prywatne, pod koniec swego życia, wykłady dla studentów uniwersytetu w Palermo.

Zmarł w 1957 w Rzymie.

Zarówno jego najsłynniejsza powieść Lampart, jak i inne jego dokonania literackie zostały opublikowane już po jego śmierci.

Twórczość

Lampart

Jako pisarz zasłynął dzięki pisanej w latach 1955-1957, a wydanej w 1958 już po śmierci książce Lampart (wł. Il Gattopardo). Dzieło, napisane w konwencji powieści XIX-wiecznej, ukazuje schyłek świata starej burbońskiej arystokracji na Sycylii w czasach zjednoczenia Włoch. Powieść w samych Włoszech miała ponad sto wznowień.

W 1959 roku powieść wyróżniono najbardziej prestiżowa włoską nagrodą literacką - Nagrodą Stregi.

W 1963 Lampart został sfilmowany przez włoskiego reżysera Luchina Viscontiego z gwiazdorską obsadą - w rolach głównych wystąpili Burt Lancaster (jako tytułowy Lampart - książę Fabrizio Salina), Alain Delon i Claudia Cardinale. Film zdobył wiele nagród i wyróżnień - na festiwalu w Cannes w 1963 został wyróżniony Złotą Palmą. Znalazł się takżena watykańskiej liście 45 filmów fabularnych, które propagują szczególne wartości religijne, moralne lub artystyczne, a w w plebiscycie krytyków filmowych, zorganizowanym w 2012 r. przez czasopismo Brytyjskiego Instytutu Filmowego „Sight & Sound”, zajął 57 miejsce.

W 2009 ukazała się w Polsce książka Davida Gilmoura Ostatni Lampart. Życie Giuseppe Tomasi di Lampedusy, będąca opowieścią biograficzną o artyście. W październiku 2009 ukazał się nowy polski przekład najsłynniejszej książki autora, pod tytułem Gepard (tytuł jest trudny do przetłumaczenia, gdyż dosłownie oznacza przedstawiciela rodziny kotowatych. W książce il gattopardo jest herbem rodowym rodziny Salina) (ISBN 978-83-60318-77-5).

Giuseppe Tomasi pisał także opowiadania oraz eseje poświęcone literaturze Stendhala i Szekspira (wydane również w Polsce), jednak żadna z prób pisarskich nie doczekała się sławy zbliżonej do Lamparta.

Publikacje

Książki Giuseppe Tomasiego wydane po polsku

• Lampart (1961) (wł.: Il gattopardo, 1958), wydanie z 2008 jako Gepard
• Opowiadania (1964) (wł.: Racconti, 1961)
• O Stendhalu (wł.: Lezioni su Stendhal)
• Szekspir (wł.: Il mito, la gloria)

Upamiętnienie

Na jego cześć jedna z planetoid pasa głównego została nazwana (14846) Lampedusa.