Pomorze Gdańskie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne |
drobne merytoryczne |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
[[Plik:POL województwo pomorskie COA.svg|thumb|120px|[[Herb województwa pomorskiego]]]] |
[[Plik:POL województwo pomorskie COA.svg|thumb|120px|[[Herb województwa pomorskiego]]]] |
||
'''Pomorze Gdańskie, Pomorze Nadwiślańskie, Pomorze Wschodnie, Pomerelia'''<ref>Przykład zastosowania nazwy Pomerelia w tekście polskojęzycznym: [http://nepomuki.pl/nepomuk/pomorze.htm nepomuki.pl/nepomuk]</ref> ([[język kaszubski|kasz.]] ''Pòrénkòwô Pòmòrskô'', [[język niemiecki|niem.]] ''Pommerellen'') – historyczna dzielnica [[Polska|Polski]]<ref>Hasło [http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3960216 "Pomorze Gdańskie"] w internetowej ''Encyklopedii PWN'' [dostęp 7 kwietnia 2010]</ref> nad dolną [[Wisła|Wisłą]] nad [[Morze Bałtyckie|Morzem Bałtyckim]] w przybliżeniu obejmująca swym obszarem szeroki pas wokół dolnej Wisły, tj. wschodnią część [[województwo pomorskie|województwa pomorskiego]] oraz północną część [[województwo kujawsko-pomorskie|województwa kujawsko-pomorskiego]]<ref>Według ''Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN'', t. 9, Warszawa 1967, str. 267, Pomorze Gdańskie to obszar "na zachód od Wisły"</ref>. Historycznie Pomorze Gdańskie obejmowało także od zachodu Ziemię Sławieńską |
'''Pomorze Gdańskie, Pomorze Nadwiślańskie, Pomorze Wschodnie, Pomerelia'''<ref>Przykład zastosowania nazwy Pomerelia w tekście polskojęzycznym: [http://nepomuki.pl/nepomuk/pomorze.htm nepomuki.pl/nepomuk]</ref> ([[język kaszubski|kasz.]] ''Pòrénkòwô Pòmòrskô'', [[język niemiecki|niem.]] ''Pommerellen'') – historyczna dzielnica [[Polska|Polski]]<ref>Hasło [http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3960216 "Pomorze Gdańskie"] w internetowej ''Encyklopedii PWN'' [dostęp 7 kwietnia 2010]</ref> nad dolną [[Wisła|Wisłą]] nad [[Morze Bałtyckie|Morzem Bałtyckim]] w przybliżeniu obejmująca swym obszarem szeroki pas wokół dolnej Wisły, tj. wschodnią część [[województwo pomorskie|województwa pomorskiego]] oraz północną część [[województwo kujawsko-pomorskie|województwa kujawsko-pomorskiego]]<ref>Według ''Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN'', t. 9, Warszawa 1967, str. 267, Pomorze Gdańskie to obszar "na zachód od Wisły"</ref>. Historycznie Pomorze Gdańskie obejmowało także od zachodu Ziemię Sławieńską, która sąsiadowała z [[Pomorze Zachodnie|Pomorzem Zachodnim]], zaś od Wschodu Pomorze Gdańskie sąsiadowało z [[Prusy (kraina historyczna)|Prusami]]. |
||
== Zarys historyczny == |
== Zarys historyczny == |
||
Wersja z 12:31, 17 paź 2011
Pomorze Gdańskie, Pomorze Nadwiślańskie, Pomorze Wschodnie, Pomerelia[1] (kasz. Pòrénkòwô Pòmòrskô, niem. Pommerellen) – historyczna dzielnica Polski[2] nad dolną Wisłą nad Morzem Bałtyckim w przybliżeniu obejmująca swym obszarem szeroki pas wokół dolnej Wisły, tj. wschodnią część województwa pomorskiego oraz północną część województwa kujawsko-pomorskiego[3]. Historycznie Pomorze Gdańskie obejmowało także od zachodu Ziemię Sławieńską, która sąsiadowała z Pomorzem Zachodnim, zaś od Wschodu Pomorze Gdańskie sąsiadowało z Prusami.
Zarys historyczny
Na początku II wieku n.e. obszar Pomorza Gdańskiego zajęli przybyli ze Skandynawii Gepidzi i Goci, których ślady określane przez archeologów są jako kultura wielbarska. Plemiona germańskie wywędrowały na południe i po V wieku osiedlili się tu Słowianie[4]. Istnieją również teorie autochtoniczne mówiące o słowiańskim charakterze np. kultury łużyckiej[5].
W X wieku Pomorze Gdańskie zamieszkiwali Pomorzanie, od których wywodzą się współcześni Kaszubi.
Pierwsza wiadomość historyczna o Gdańsku pochodzi z 997 roku dzięki wysłaniu św. Wojciecha przez Bolesława Chrobrego w celu szerzenia wiary chrześcijańskiej – dotarł on do osady o nazwie Gyddanyzc. Dowodzi ta wiadomość również, że Gdańsk z okolicznymi ziemiami należał do pierwszego historycznego władcy Polski Mieszka I. W późniejszym okresie z większą lub mniejszą samodzielnością Gdańsk przynależał do Polski, aż do rzezi i zajęcia miasta przez Krzyżaków w 1308 roku.
W 1454 r. zostało utworzone województwo pomorskie, które ostatecznie ukształtowało się po II pokoju toruńskim w 1466 r. Było zwyczajowo zaliczane do obszaru Prus Królewskich.
Przez następne stulecia będący formalnie pod wpływami Polski Gdańsk, jak również inne miasta Prus Królewskich – tzw. trzy wielkie miasta pruskie (Gdańsk, Toruń i Elbląg)[6], posiadały znaczną samodzielność i przywileje.
W wyniku rozbiorów Polski Pomorze Gdańskie przeszło pod panowanie Prus, później Niemiec, pod nazwą Prus Zachodnich. Stan ten trwał do zakończenia I wojny światowej, oprócz okresu 1807–1814, kiedy istniało Wolne Miasto Gdańsk. Po wojnie w wyniku traktatu wersalskiego Pomorze Gdańskie wróciło do Polski oprócz Gdańska i ziem do niego przylegających, które ponownie utworzyły Wolne Miasto Gdańsk w latach 1920–1939.
II wojna światowa przyniosła kolejne zmiany terytorialne: Pomorze Gdańskie i Gdańsk wcielono do III Rzeszy jako Gdańsk-Prusy Zachodnie. W 1945 roku całe Pomorze Gdańskie razem z Gdańskiem znalazło się w Polsce.
Miasta
- Gdańsk, Gdynia, Sopot, Pruszcz Gdański, Tczew, Puck, Reda, Rumia, Wejherowo, Żukowo
- Hel, Władysławowo, Łeba, Lębork, Kartuzy, Kościerzyna, Chojnice, Człuchów, Tuchola, Starogard Gdański, Nowy Staw, Nowy Dwór Gdański
- ↑ Przykład zastosowania nazwy Pomerelia w tekście polskojęzycznym: nepomuki.pl/nepomuk
- ↑ Hasło "Pomorze Gdańskie" w internetowej Encyklopedii PWN [dostęp 7 kwietnia 2010]
- ↑ Według Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN, t. 9, Warszawa 1967, str. 267, Pomorze Gdańskie to obszar "na zachód od Wisły"
- ↑ Dzieje Polski. Atlas ilustrowany. Demart 2007, str. 22-23
- ↑ Na stronie Muzeum Archeologicznego w Gdańsku pisze, że w III lub IV w. p.n.e. uformowała się lokalna grupa kultury łużyckiej, nazywana inaczej grupą kaszubską.
- ↑ Te miasta razem wzięte stanowiły większą część ludności Prus Królewskich, które liczyły ok. 36,5% ludności miejskiej Rzeczypospolitej.