Zamek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Wiśle: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
ilustracja |
ilustracja |
||
| Linia 47: | Linia 47: | ||
21 stycznia 1931 roku, po przekazaniu przez [[Sejm Śląski (II RP)|Sejm Śląski]]<ref> [[Kazimierz Kutz]] uważa, że był to prezent [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]] dla [[Ignacy Mościcki|Ignacego Mościckiego]] za przyjęcie przezeń prezydentury po [[Przewrót majowy|przewrocie majowym]], a decyzję podjął dyspozycyjny wobec Piłsudskiego [[Michał Grażyński]]. ''Kaczki na Mont Evereście'', Gazeta Wyborcza dodatek katowicki, 9 stycznia 2009</ref> [[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|prezydentowi RP]] (wówczas był nim [[Ignacy Mościcki]]), wykorzystywany był przez głowę państwa w celach wypoczynkowych. |
21 stycznia 1931 roku, po przekazaniu przez [[Sejm Śląski (II RP)|Sejm Śląski]]<ref> [[Kazimierz Kutz]] uważa, że był to prezent [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]] dla [[Ignacy Mościcki|Ignacego Mościckiego]] za przyjęcie przezeń prezydentury po [[Przewrót majowy|przewrocie majowym]], a decyzję podjął dyspozycyjny wobec Piłsudskiego [[Michał Grażyński]]. ''Kaczki na Mont Evereście'', Gazeta Wyborcza dodatek katowicki, 9 stycznia 2009</ref> [[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|prezydentowi RP]] (wówczas był nim [[Ignacy Mościcki]]), wykorzystywany był przez głowę państwa w celach wypoczynkowych. |
||
[[Plik: |
[[Plik:Wisła - Zameczek Prezydenta - Zamek dolny.jpg|thumb|250px|left|Zamek Prezydenta - Zamek Dolny]] |
||
[[Plik:Image-Wisła - Zameczek Prezydenta - Wozownia.jpg|thumb|250px|left|Zamek Prezydenta – Gajówka]] |
[[Plik:Image-Wisła - Zameczek Prezydenta - Wozownia.jpg|thumb|250px|left|Zamek Prezydenta – Gajówka]] |
||
W czasie [[Okupacja niemiecka w Polsce 1939-1945|okupacji]] (1939-1945) Zamek znajdował się w dyspozycji [[Niemcy|niemieckiego]] [[Schutzstaffel|SS]]. Niewątpliwie przebywali w nim wyżsi dostojnicy hitlerowskich Niemiec, lecz brak jest pewnych informacji źródłowych. |
W czasie [[Okupacja niemiecka w Polsce 1939-1945|okupacji]] (1939-1945) Zamek znajdował się w dyspozycji [[Niemcy|niemieckiego]] [[Schutzstaffel|SS]]. Niewątpliwie przebywali w nim wyżsi dostojnicy hitlerowskich Niemiec, lecz brak jest pewnych informacji źródłowych. |
||
Wersja z 16:40, 29 sty 2014
 nr rej. A-705/94 z 7.06.1994 r.[1]
| |
_w_Wi%C5%9Ble_2.JPG) Zamek Górny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Zameczek 1 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
5 |
| Rozpoczęcie budowy |
1929 |
| Ukończenie budowy |
1931 |
| Ważniejsze przebudowy |
1938 |
Położenie na mapie województwa śląskiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |
| Strona internetowa | |
Zamek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Wiśle – zamek w Wiśle, modernistyczny, wzniesiony w latach 1929–1930 według projektu Adolfa Szyszko-Bohusza dla prezydenta RP Ignacego Mościckiego; w latach 1931–1952 i od 2002 rezydencja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Pałacyk myśliwski Habsburgów
W 1906 roku arcyksiążę cieszyński Fryderyk Habsburg, zachwycony bogactwem beskidzkich lasów, kazał postawić tu pałacyk myśliwski. Parterowy, modrzewiowy budynek w karpacko-tyrolskim stylu zaprojektował arcyksiążęcy budowniczy Ernest Altmann, a wybudowała go znana firma Eugeniusza Fuldy z Cieszyna. Obiekt składał się z dwóch skrzydeł złożonych na kształt litery "L", każde o długości 37 m. Posiadał ok. 30 pokoi, dużą wieloboczną jadalnię ozdobioną góralskimi sprzętami, obszerny taras i werandę od frontu oraz pomieszczenia gospodarcze od tyłu. W pobliżu wzniesiono zabudowania gospodarcze, a do posesji doprowadzono drogę z doliny Czarnej Wisełki, przedłużoną wkrótce aż na przełęcz Szarculę. Budowę ukończono w 1907 r.
Przyjeżdżano tu głównie by polować w baraniogórskich lasach: wiosną na tokowisko głuszców, a jesienią na rykowisko jeleni. Gośćmi arcyksięcia Fryderyka i jego żony Izabelli księżnej von Croÿ-Dülmen byli m. in. w 1915 r. cesarz niemiecki Wilhelm II z generałem Hindenburgiem, ponadto Karol I, cesarz Austrii z generałem Hötzendorfem.
Tuż po zakończeniu I wojny światowej i rozpadzie monarchii Habsburgów, w listopadzie 1918 r., około 200 miejscowych górali, w akcie zemsty za nadużycia arcyksiążęcej (w większości pochodzącej ze Styrii lub Tyrolu) służby leśnej, obrabowało pałacyk. Wkrótce cieszyńskie majątki arcyksięcia znacjonalizowano. W odrodzonej Polsce pałacyk stał się własnością Ministerstwa Rolnictwa, które jednak nie miało pomysłu na jego zagospodarowanie. W 1927 roku Sejm województwa śląskiego na wniosek ówczesnego wojewody Michała Grażyńskiego uchwalił wyremontować obiekt i przeznaczyć go na rezydencję prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Dar miał być symbolem jedności Śląska z Polską i miejscem wypoczynku dla prezydentów. Remont zakończono 23 grudnia 1927 r., a już w nocy z 23 na 24 grudnia, w niewyjaśnionych okolicznościach obiekt spłonął całkowicie.
Rezydencja prezydentów RP
Po pożarze pałacyku Sejm Śląski podjął decyzję o budowie nowego, bardziej reprezentacyjnego obiektu na rezydencję wypoczynkową dla prezydenta RP, jako dar Śląska i Ślązaków dla głowy państwa. Przeznaczył na to 2 mln zł z kasy województwa śląskiego. Przeprowadzono także zbiórki pieniężne wśród śląskiego społeczeństwa i tutejszych przemysłowców.
Do zaprojektowania nowej, w miejsce spalonego pałacyku, rezydencji zaproszono wybitnego krakowskiego architekta prof. Adolfa Szyszko-Bohusza który w latach 1929-1931 zaprojektował modernistyczny obiekt. Pierwotnie budynki miały płaskie dachy, dopiero w 1938 r. dobudowano kryte miedzią dachy dwuspadowe. Do wykonania projektu wnętrz zaproszono prof. Andrzeja Pronaszkę oraz Włodzimierza Padlewskiego. W miejscu dawnego pałacyku myśliwskiego powstał Zamek Dolny, natomiast właściwa rezydencja powstała nieco wyżej, na warstwicy łączącej Zadni Groń z Baranią Górą (łukowy kształt budynku odpowiada przebiegowi warstwicy), w miejscu z którego roztaczał się widok na widły Białej i Czarnej Wisełki (obecnie jest tu Jezioro Czerniańskie).
21 stycznia 1931 roku, po przekazaniu przez Sejm Śląski[2] prezydentowi RP (wówczas był nim Ignacy Mościcki), wykorzystywany był przez głowę państwa w celach wypoczynkowych.
W czasie okupacji (1939-1945) Zamek znajdował się w dyspozycji niemieckiego SS. Niewątpliwie przebywali w nim wyżsi dostojnicy hitlerowskich Niemiec, lecz brak jest pewnych informacji źródłowych.
Po wojnie budynek, z którego zginęła część wyposażenia, szybko odrestaurowano i przekazano z powrotem do dyspozycji prezydenta. W 1948 r. przebywał tu Bolesław Bierut. Po likwidacji urzędu prezydenta służył jako ośrodek wypoczynkowy Urzędu Rady Ministrów. Kilkakrotnie tylko był tu Władysław Gomułka, za to regularnie przyjeżdżał tu polować na głuszce Konstanty Rokossowski. Dwa razy do roku, na Wielkanoc i Boże Narodzenie, gościł tu premier Józef Cyrankiewicz. Bywali Piotr Jaroszewicz, Edward Ochab, Franciszek Waniołka, Włodzimierz Sokorski, Edward Gierek. Zameczek użyczał też gościny ludziom nauki (Tadeusz Kotarbiński, Szczepan Pieniążek, Zygmunt Skibniewski) i sztuki (Nina Andrycz, Iga Cembrzyńska, Władysław Hańcza, Czesław Wołłejko).
Od 1981 roku obiekt stał się domem wczasowym KWK Pniówek, lecz cały czas pozostawał własnością Skarbu Państwa. W latach 90. był dzierżawiony przez Jastrzębską Agencję Turystyczną. W 2002 r. został na powrót przejęty przez Kancelarię Prezydenta RP. Remontowany w latach 2003-2005 z jednoczesną przebudową obiektów towarzyszących. Oddany do ponownego użytku w 2005 r. przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego jako Rezydencja Prezydenta RP Zamek - Narodowy Zespół Zabytkowy w Wiśle.
Zamek Górny, oprócz funkcji reprezentacyjnych i wypoczynkowych dla prezydenta RP, jest także udostępniany zwiedzającym (grupy do 20 osób, rezerwacja na co najmniej 7 dni wcześniej). Zwiedzać można: hal wejściowy, werandę zwaną też salonem Pronaszki (jest to główne pomieszczenie recepcyjne Górnego Zamku), reprezentacyjną jadalnię, salon i palarnię (inaczej pokój kominkowy). Na drugim piętrze zwiedzać można zachowany gabinet Prezydenta Mościckiego oraz łazienkę. Większość umeblowania stanowią oryginalne meble wg projektu Pronaszki. Zachowały się też żyrandole i kinkiety. Odtworzono kolorystykę ścian z 1931 roku (kolor wanilii i odcienie szarości).
Obecnie składa się z:
- Zamku Górnego - właściwej rezydencji Prezydenta RP,
- Zamku Dolnego - część konferencyjna i pokoje hotelowe,
- Zamku Dolnego - Gajówki - restauracja i pokoje hotelowe,
- Kaplicy z 1909 r. pod wezwaniem Św. Jadwigi Śląskiej.
Zamek Dolny i Gajówka, poza okresami kiedy w rezydencji przebywa Prezydent RP lub jego goście, pełnią funkcje hotelowo-konferencyjne i są ogólnodostępne.
Kaplica
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 marca 2024.
- ↑ Kazimierz Kutz uważa, że był to prezent Józefa Piłsudskiego dla Ignacego Mościckiego za przyjęcie przezeń prezydentury po przewrocie majowym, a decyzję podjął dyspozycyjny wobec Piłsudskiego Michał Grażyński. Kaczki na Mont Evereście, Gazeta Wyborcza dodatek katowicki, 9 stycznia 2009
Bibliografia
- Purchla J. (red.): Zamek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Wiśle, Kraków 2005;
- Semik Teresa: Kasztel na Zadnim Groniu, w: "Dziennik Zachodni" 28–30.12.1990;
- Świechowski Zygmunt: Zameczek prezydenta Ignacego Mościckiego w Wiśle i jego wyposażenie, w: “O sztuce Górnego Śląska i przyległych ziem małopolskich”.Materiały IV Seminarium Sztuki Górnośląskiej - Zakładu Historii Sztuki Uniwersytetu Śląskiego i Oddziału Górnośląskiego S[towarzyszenia] H[istoryków] S[ztuki] - odbytego w dniach 26-27 października 1987 roku w Katowicach. Katowice 1993, s. 279 - 290;
- Then Wanda: Scheda po Mościckim, w: "Dziennik Zachodni" 03.10.1997.