Władysław Hańcza

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Władysław Hańcza
Ilustracja
Władysław Hańcza, jako Władysław Kargul – relief na ścianie kina Praha w Warszawie
Imię i nazwisko Władysław Tosik
Data i miejsce urodzenia 18 maja 1905
Łódź
Data i miejsce śmierci 19 listopada 1977
Warszawa
Zawód aktor
Współmałżonek 1. Helena Chaniecka (rozwód)
2. Barbara Ludwiżanka
Lata aktywności 1927–1977
Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Władysław Hańcza w filmie Dwie godziny, 1946
Władysław Hańcza (po prawej) i Edmund Biernacki w filmie Stalowe serca, 1947
Wacław Kowalski, jako Kazimierz Pawlak i Władysław Hańcza, jako Władysław Kargul, pomnik w Toruniu

Władysław Hańcza; właściwie Władysław Tosik (ur. 18 maja 1905 w Łodzi, zm. 19 listopada 1977 w Warszawie) – polski aktor filmowy i teatralny, pedagog.

Młodość i kariera sceniczna[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Łodzi 18 maja 1905 w rodzinie związanej z przemysłem włókienniczym[1]. Naprawdę nazywał się Władysław Tosik, a nazwisko zostało zmienione 17 lipca 1946 roku aktem nr XX.O.IV.3-1/76/46 prezydenta miasta Łodzi. W 1924 zdał maturę w Gimnazjum Humanistycznym im. ks. I. Skorupki w Łodzi. Początkowo miał być inżynierem włókiennikiem, ale sprawy rodzinne przeszkodziły mu w wyjeździe na studia do Belgii. Wtedy zdecydował przenieść się do Poznania, gdzie na Uniwersytecie Poznańskim podjął studia filozoficzne i polonistyczne. W 1927 rozpoczął również naukę w Szkole Dramatycznej przy Teatrze Polskim w Poznaniu, statystując także na scenie. 27 listopada 1927 zadebiutował jako aktor na poznańskiej scenie rolą Hermesa w przedstawieniu Noc listopadowa według Wyspiańskiego. W czerwcu 1929 zdał egzamin kwalifikacyjny ZASP-u i stał się pełnoprawnym aktorem. Na poznańskiej scenie występował do roku 1930, później do wybuchu wojny grał kolejno w: Teatrze Śląskim w Katowicach w latach 1930–1931, Teatrze Miejskim w Toruniu w latach 1931–1932, Teatrze Stanisławy Wysockiej w Łodzi w latach 1932–1933, ponownie w Teatrze Polskim w Poznaniu w latach 1933–1937 oraz w łódzkich teatrach – w sezonie 1937/1938 w teatrze Kameralnym[2] i Teatrze Miejskim w latach 1937–1939. Tuż przed wybuchem wojny przeniósł się do Warszawy, gdzie miał grać w Teatrze Narodowym. W czasie wojny pracował w Warszawie jako magazynier i konwojent. Po upadku powstania warszawskiego został wywieziony przez Niemców do obozu pracy w Chociebużu, gdzie przebywał od października 1944 do maja 1945. Po powrocie do kraju występował w latach 1945–1946 i 1947–1948 w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi, a w sezonie 1946–1947 krótko grał w Krakowie, gdzie zadebiutował również jako reżyser teatralny. W 1948 rozpoczął pracę w Teatrze Polskim w Warszawie, którego aktorem pozostał aż do śmierci w 1977. Lektor Polskiej Kroniki Filmowej w latach 1944–1953. Przez wiele lat był wykładowcą PWST w Warszawie.

Kariera filmowa[edytuj | edytuj kod]

W filmie zadebiutował dopiero po wojnie rolą byłego obozowego kapo Filipa w filmie Dwie godziny z 1946 (premiera odbyła się w 1957). To właśnie role filmowe przyniosły Hańczy największą popularność i uznanie. Zagrał w ok. 40 filmach i serialach telewizyjnych; kreował zwykle role drugoplanowe, jednak jego wyrazista sylwetka, dykcja i charakterystyczny głos zwracały uwagę i utrwalały się w pamięci. Prawdziwą sławę i stałe miejsce w pamięci widzów przyniosły mu głównie trzy wybitne filmowe kreacje. Pierwsza z nich to Władysław Kargul w komediowej trylogii Sylwestra Chęcińskiego, na którą składają się filmy: Sami swoi (1967), Nie ma mocnych (1974) oraz Kochaj albo rzuć (1977). Stworzył w nich niezapomniany duet z Wacławem Kowalskim. Kolejnymi wielkimi rolami Hańczy były: Maciej Boryna w serialu Chłopi (1971–1972) Jana Rybkowskiego oraz Janusz Radziwiłł w Potopie (1974) Jerzego Hoffmana.

22 lipca 1973 roku otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia[3].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Pierwszą żoną Władysława Hańczy była aktorka Helena Chaniecka. Byli małżeństwem od 1929 do rozwodu w latach 30. Mieli jednego syna, również Władysława[4] (ur. 1932, zm. 1966). Jego drugą żoną była popularna aktorka Barbara Ludwiżanka. Byli małżeństwem do śmierci Hańczy w 1977[5]. Nie mieli dzieci.

Grób Władysława Hańczy na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Hańcza zachorował niespodziewanie jesienią 1977. Trafił do szpitala w Warszawie, gdzie zmarł 19 listopada 1977. Miał 72 lata. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 167-III-4). W 1990 spoczęła obok niego żona, Barbara Ludwiżanka.

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Filmreel-icon.svg Filmy fabularne
Rok Tytuł Reżyser Rola
1946 Dwie godziny Stanisław Wohl, Józef Wyszomirski kapo Filip
1948 Stalowe serca Stanisław Januszewski inżynier Karol
1953 Żołnierz zwycięstwa Wanda Jakubowska generał Janczar
1962 Jadą goście jadą... Andrzej Trzos-Rastawiecki proboszcz
1964 Upał Kazimierz Kutz głos premiera
1965 Popioły Andrzej Wajda ojciec Rafała
1965 Miejsce dla jednego Witold Lesiewicz dyrektor Zjednoczenia Rybicki
1966 Kochankowie z Marony Jerzy Zarzycki Gulbiński
1967 Tortura nadziei Ewa Petelska, Czesław Petelski Wielki Inkwizytor
1967 Sami swoi Sylwester Chęciński Władysław Kargul; rola dubbingowana przez Bolesława Płotnickiego
1967 Ja gorę! Janusz Majewski duch księcia Wilibalda Zatorskiego; tylko głos
1968 Hrabina Cosel Jerzy Antczak generał Schulenburg
1969 Pan Wołodyjowski Jerzy Hoffman Nowowiejski
1970 Romantyczni Stanisław Różewicz dziedzic Nawrocki
1970 Epilog norymberski Jerzy Antczak Hjalmar Schacht
1970 Dzięcioł Jerzy Gruza major Maksymilian Przebóg-Łaski
1971 Niebieskie jak Morze Czarne Jerzy Ziarnik dyrektor fabryki występujący w telewizji
1971 Kłopotliwy gość Jerzy Ziarnik przewodniczący Rady Narodowej
1971 Diament radży Sylwester Chęciński generał Thomas Vandeleur
1971 Pięć i pół bladego Józka Henryk Kluba proboszcz
1972 Kaprysy Łazarza Janusz Zaorski ksiądz proboszcz
1973 Chłopi Jan Rybkowski Maciej Boryna
1973–1974 Potop Jerzy Hoffman książę Janusz Radziwiłł
1974 Nie ma mocnych Sylwester Chęciński Władysław Kargul
1975 Noce i dnie Jerzy Antczak Jan Łada
1975 Kazimierz Wielki Ewa Petelska, Czesław Petelski Jarosław Bogoria ze Skotnik
1975 Dzieje grzechu Walerian Borowczyk doktor Wielgosiński
1975 Doktor Judym Włodzimierz Haupe Kalinowicz
1976 Zielone, minione... Gerard Zalewski
1976 Karino Jan Batory prezes klubu jeździeckiego
1977 Kochaj albo rzuć Sylwester Chęciński Władysław Kargul
1977 Granica Jan Rybkowski minister
Filmreel-icon.svg Seriale telewizyjne
Rok Tytuł Reżyser Rola
1968 Stawka większa niż życie Janusz Morgenstern, Andrzej Konic hrabia Edwin Wąsowski (odc. 6)
1968 Hrabina Cosel Jerzy Antczak generał Schulenberg
1969 Przygody pana Michała Paweł Komorowski Nowowiejski (odc. 7, 8 i 9)
1972 Chłopi Jan Rybkowski Maciej Boryna
1973 Wielka miłość Balzaka Wojciech Solarz Karol Hański (odc. 5)
1973 Stawiam na Tolka Banana Stanisław Jędryka „Fater” (odc. 6)
1973 Droga Sylwester Chęciński Władysław Kargul (odc. 5)
1975, 1977 Czterdziestolatek Jerzy Gruza ojciec Magdy Karwowskiej (odc. 9, 19 i 20)
1977 Noce i dnie Jerzy Antczak Jan Łada (odc. 1 i 2)

Ważniejsze role teatralne[edytuj | edytuj kod]

Słuchowiska dla dzieci[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Czy wiesz, kto to jest?, Warszawa 1938, ss. 248-249
  2. ↑ „Łódź w Ilustracji”, 1 I 1938, nr 1, s. 1 (w sztuce G. Zapolskiej Kobieta bez skazy)
  3. ↑ Dziennik Polski, rok XXIX, nr 172 (9145), s. 2.
  4. ↑ niektóre źródła podają formę imienia Włodzisław; np. Tomasz Mościcki Władysław Hańcza w: culture.pl lub Stanisław Dąbrowski, Zbigniew Raszewski Słownik biograficzny teatru polskiego, IS PAN PWN 1994, albo Włodzimierz, np. Słowo Ludu, nr 110, 10–11 maja 1958
  5. ↑ Tygodnik „Życie na Gorąco” nr 18, 5 maja 2016, s. 32-33
  6. ↑ 11 lipca 1955 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki” M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144
  7. ↑ 15 stycznia 1955 M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400, str. 1631

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władysław_Hańcza&oldid=56413415”