Władysław Hańcza

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Władysław Hańcza
Władysław Hańcza, jako Władysław Kargul - relief na ścianie kina Praha w Warszawie
Władysław Hańcza, jako Władysław Kargul - relief na ścianie kina Praha w Warszawie
Imię i nazwisko Władysław Tosik
Data i miejsce urodzenia 18 maja 1905
Łódź
Data i miejsce śmierci 19 listopada 1977
Warszawa
Zawód aktor
Współmałżonek 1. Helena Chaniecka (rozwód)
2. Barbara Ludwiżanka
Lata aktywności 1927–1977
Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Władysław Hańcza w filmie Dwie godziny, 1946
Władysław Hańcza (po prawej) i Edmund Biernacki w filmie Stalowe serca, 1947
Wacław Kowalski, jako Kazimierz Pawlak i Władysław Hańcza, jako Władysław Kargul, pomnik w Toruniu

Władysław Hańcza; właściwie Władysław Tosik (ur. 18 maja 1905 w Łodzi, zm. 19 listopada 1977 w Warszawie) – polski aktor filmowy i teatralny, pedagog.

Młodość i kariera sceniczna[edytuj]

Urodził się w Łodzi 18 maja 1905 w rodzinie związanej z przemysłem włókienniczym[1]. Naprawdę nazywał się Władysław Tosik, a nazwisko zmienił na początku lat 30. W 1924 zdał maturę w Gimnazjum Humanistycznym im. ks. I. Skorupki w Łodzi. Początkowo miał być inżynierem włókiennikiem, ale sprawy rodzinne przeszkodziły mu w wyjeździe na studia do Belgii. Wtedy zdecydował przenieść się do Poznania, gdzie na Uniwersytecie Poznańskim podjął studia filozoficzne i polonistyczne. W 1927 rozpoczął również naukę w Szkole Dramatycznej przy Teatrze Polskim w Poznaniu, statystując także na scenie. 27 listopada 1927 zadebiutował jako aktor na poznańskiej scenie rolą Hermesa w przedstawieniu Noc listopadowa według Wyspiańskiego. W czerwcu 1929 zdał egzamin kwalifikacyjny ZASP-u i stał się pełnoprawnym aktorem. Na poznańskiej scenie występował do roku 1930, później do wybuchu wojny grał kolejno w: Teatrze Śląskim w Katowicach w latach 1930–1931, Teatrze Miejskim w Toruniu w latach 1931–1932, Teatrze Stanisławy Wysockiej w Łodzi w latach 1932–1933, ponownie w Teatrze Polskim w Poznaniu w latach 1933–1937 oraz w łódzkich teatrach – w sezonie 1937/1938 w teatrze Kameralnym[2] i Teatrze Miejskim w latach 1937–1939. Tuż przed wybuchem wojny przeniósł się do Warszawy, gdzie miał grać w Teatrze Narodowym. W czasie wojny pracował w Warszawie jako magazynier i konwojent. Po upadku powstania warszawskiego został wywieziony przez Niemców do obozu pracy w Chociebużu, gdzie przebywał od października 1944 do maja 1945. Po powrocie do kraju występował w latach 1945–1946 i 1947–1948 w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi, a w sezonie 1946–1947 krótko grał w Krakowie, gdzie zadebiutował również jako reżyser teatralny. W 1948 rozpoczął pracę w Teatrze Polskim w Warszawie, którego aktorem pozostał aż do śmierci w 1977. Lektor Polskiej Kroniki Filmowej w latach 1944–1953. Przez wiele lat był wykładowcą PWST w Warszawie.

Kariera filmowa[edytuj]

W filmie zadebiutował dopiero po wojnie rolą byłego obozowego kapo Filipa w filmie Dwie godziny z 1946 (premiera odbyła się w 1957). To właśnie role filmowe przyniosły Hańczy największą popularność i uznanie. Zagrał w ok. 40 filmach i serialach telewizyjnych; kreował zwykle role drugoplanowe, jednak jego wyrazista sylwetka, dykcja i charakterystyczny głos zwracały uwagę i utrwalały się w pamięci. Prawdziwą sławę i stałe miejsce w pamięci widzów przyniosły mu głównie trzy wybitne filmowe kreacje. Pierwsza z nich to Władysław Kargul w komediowej trylogii Sylwestra Chęcińskiego, na którą składają się filmy: Sami swoi (1967), Nie ma mocnych (1974) oraz Kochaj albo rzuć (1977). Stworzył w nich niezapomniany duet z Wacławem Kowalskim. Kolejnymi wielkimi rolami Hańczy były: Maciej Boryna w serialu Chłopi (1971–1972) Jana Rybkowskiego oraz Janusz Radziwiłł w Potopie (1974) Jerzego Hoffmana.

22 lipca 1973 roku otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia[3].

Życie prywatne[edytuj]

Pierwszą żoną Władysława Hańczy była aktorka Helena Chaniecka. Byli małżeństwem od 1929 do rozwodu w latach 30. Mieli jednego syna, również Władysława[4] (ur. 1932, zm. 1966). Jego drugą żoną była popularna aktorka Barbara Ludwiżanka. Byli małżeństwem do śmierci Hańczy w 1977. Nie mieli dzieci.

Grób Władysława Hańczy na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Hańcza zachorował niespodziewanie jesienią 1977. Trafił do szpitala w Warszawie, gdzie zmarł 19 listopada 1977. Miał 72 lata. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 167-III-4). W 1990 spoczęła obok niego żona, Barbara Ludwiżanka.

Filmografia[edytuj]

Filmy[edytuj]

Seriale telewizyjne[edytuj]

Ważniejsze role teatralne[edytuj]

Słuchowiska dla dzieci[edytuj]

Odznaczenia[edytuj]

Przypisy

  1. ↑ Czy wiesz, kto to jest?, Warszawa 1938, ss. 248-249
  2. ↑ „Łódź w Ilustracji”, 1 I 1938, nr 1, s. 1 (w sztuce G. Zapolskiej Kobieta bez skazy)
  3. ↑ Dziennik Polski, rok XXIX, nr 172 (9145), s. 2.
  4. ↑ niektóre źródła podają formę imienia Włodzisław; np. Tomasz Mościcki Władysław Hańcza w: culture.pl lub Stanisław Dąbrowski, Zbigniew Raszewski Słownik biograficzny teatru polskiego, IS PAN PWN 1994, albo Włodzimierz, np. Słowo Ludu, nr 110, 10-11 maja 1958
  5. ↑ W filmie Sami swoi był dubbingowany przez Bolesława Płotnickiego (strona o Bolesławie Płotnickim w bazie filmpolski.pl)
  6. ↑ 11 lipca 1955 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki” M.P. z 1955 r. Nr 91, poz. 1144
  7. ↑ 15 stycznia 1955 M.P. z 1955 r. Nr 101, poz. 1400, str. 1631

Bibliografia[edytuj]

Linki zewnętrzne[edytuj]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władysław_Hańcza&oldid=46061018”