Aleksiej Nawalny: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Nagrody i wyróżnienia: literówka |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Biogram infobox |
{{Biogram infobox |
||
|imię i nazwisko = Aleksiej Nawalny |
|imię i nazwisko = Aleksiej Nawalny |
||
|imię i nazwisko org = |
|imię i nazwisko org = |
||
|grafika = Alexey Navalny (cropped) 1.jpg |
|grafika = Alexey Navalny (cropped) 1.jpg |
||
|opis grafiki = Aleksiej Nawalny (2011) |
|opis grafiki = Aleksiej Nawalny (2011) |
||
|podpis = |
|podpis = |
||
|data urodzenia = [[4 czerwca]] [[1976]] |
|data urodzenia = [[4 czerwca]] [[1976]] |
||
|miejsce urodzenia = Butyń |
|miejsce urodzenia = Butyń |
||
|data śmierci = |
|data śmierci = |
||
|miejsce śmierci = |
|miejsce śmierci = |
||
|zawód = [[prawnik]], [[polityk]] |
|zawód = [[prawnik]], [[polityk]] |
||
|partia = [[Jabłoko]] (2000–2007), Partia Postępu (2013–2018), Rosja Przyszłości (od 2019) |
|partia = [[Jabłoko]] (2000–2007), Partia Postępu (2013–2018), Rosja Przyszłości (od 2019) |
||
|odznaczenia = |
|odznaczenia = |
||
|commons = Category:Alexey Navalny |
|commons = Category:Alexey Navalny |
||
|wikicytaty = Aleksiej Nawalny |
|wikicytaty = Aleksiej Nawalny |
||
|www = http://navalny.ru/ |
|www = http://navalny.ru/ |
||
}} |
}} |
||
{{Listen|filename= Aleksej |
{{Listen|filename= Aleksej Naval’nyij voice.oga |title= Głos Aleksjeja Nawalnego |type= speech |description= nagranie z sierpnia 2013 r.}} |
||
'''Aleksiej Anatoljewicz Nawalny''' ([[język rosyjski|ros.]] Алексей Анатольевич Навальный, ur. [[4 czerwca]] [[1976]] w Butyniu) – [[Rosjanie|rosyjski]] [[prawnik]], [[Publicystyka|publicysta]] i działacz polityczny. Autor dwóch kanałów na YouTube, na których zamieszcza filmy o szczegółach korupcji w administracji Putina: ''Алексей Навальный''<ref>{{Cytuj |tytuł = Алексей Навальный |data dostępu = 2020-02-02 |opublikowany = YouTube |url = https://www.youtube.com/channel/UCsAw3WynQJMm7tMy093y37A |język = pl}}</ref> oraz ''Navalny Live''<ref>{{Cytuj |tytuł = Навальный LIVE |data dostępu = 2020-02-02 |opublikowany = YouTube |url = https://www.youtube.com/channel/UCgxTPTFbIbCWfTR9I2-5SeQ |język = pl}}</ref> także autor jednego z najpopularniejszych w Rosji blogów. |
'''Aleksiej Anatoljewicz Nawalny''' ([[język rosyjski|ros.]] Алексей Анатольевич Навальный, ur. [[4 czerwca]] [[1976]] w Butyniu) – [[Rosjanie|rosyjski]] [[prawnik]], [[Publicystyka|publicysta]] i działacz polityczny. Autor dwóch kanałów na YouTube, na których zamieszcza filmy o szczegółach korupcji w administracji Putina: ''Алексей Навальный''<ref>{{Cytuj |tytuł = Алексей Навальный |data dostępu = 2020-02-02 |opublikowany = YouTube |url = https://www.youtube.com/channel/UCsAw3WynQJMm7tMy093y37A |język = pl}}</ref> oraz ''Navalny Live''<ref>{{Cytuj |tytuł = Навальный LIVE |data dostępu = 2020-02-02 |opublikowany = YouTube |url = https://www.youtube.com/channel/UCgxTPTFbIbCWfTR9I2-5SeQ |język = pl}}</ref> także autor jednego z najpopularniejszych w Rosji blogów. |
||
| Linia 39: | Linia 39: | ||
Najpopularniejsze śledztwa korupcyjne przeprowadzone przez Aleksieja Nawalnego: |
Najpopularniejsze śledztwa korupcyjne przeprowadzone przez Aleksieja Nawalnego: |
||
* o korupcji [[Dmitrij Miedwiediew|Dmitrija Miedwiediewa]], którego wyniki zostały przedstawione w ''[[On wam nie Dimon]]''<ref>{{Cytuj odcinek|tytuł=Он вам не Димон|url=https://www.youtube.com/watch?v=qrwlk7_GF9g|data dostępu=2020-02-02}}</ref><ref name="youtube.com">{{Cytuj odcinek|tytuł=Секретная дача Дмитрия Медведева|url=https://www.youtube.com/watch?v=nMVJxTcU8Kg|data dostępu=2020-02-02}}</ref> |
* o korupcji [[Dmitrij Miedwiediew|Dmitrija Miedwiediewa]], którego wyniki zostały przedstawione w ''[[On wam nie Dimon]]''<ref>{{Cytuj odcinek |tytuł = Он вам не Димон |url = https://www.youtube.com/watch?v=qrwlk7_GF9g |data dostępu = 2020-02-02}}</ref><ref name="youtube.com">{{Cytuj odcinek |tytuł = Секретная дача Дмитрия Медведева |url = https://www.youtube.com/watch?v=nMVJxTcU8Kg |data dostępu = 2020-02-02}}</ref> |
||
* o korupcji Prokuratora Generalnego [[Jurij Czajka|Jurija Czajki]]<ref>{{Cytuj odcinek|tytuł=«Чайка». Фильм Фонда борьбы с коррупцией.|url=https://www.youtube.com/watch?v=eXYQbgvzxdM|data dostępu=2020-02-02}}</ref> |
* o korupcji Prokuratora Generalnego [[Jurij Czajka|Jurija Czajki]]<ref>{{Cytuj odcinek |tytuł = «Чайка». Фильм Фонда борьбы с коррупцией. |url = https://www.youtube.com/watch?v=eXYQbgvzxdM |data dostępu = 2020-02-02}}</ref> |
||
* o korupcji [[Władimir Putin|Władimira Putina]]<ref name="youtube.com" /> |
* o korupcji [[Władimir Putin|Władimira Putina]]<ref name="youtube.com" /> |
||
* o korupcji [[Dmitrij Pieskow|Dmitrija Pieskowa]], rzecznika prasowego Putina<ref>{{Cytuj odcinek|tytuł=Сын Пескова: из английской тюрьмы в российскую элиту|url=https://www.youtube.com/watch?v=tQGSAh8BioY|data dostępu=2020-02-02}}</ref> |
* o korupcji [[Dmitrij Pieskow|Dmitrija Pieskowa]], rzecznika prasowego Putina<ref>{{Cytuj odcinek |tytuł = Сын Пескова: из английской тюрьмы в российскую элиту |url = https://www.youtube.com/watch?v=tQGSAh8BioY |data dostępu = 2020-02-02}}</ref> |
||
* o korupcji ochroniarza Putina generała [[Wiktor Zołotow|Wiktora Zołotowa]]<ref>{{Cytuj odcinek|tytuł=Ответ генералу Золотову|url=https://www.youtube.com/watch?v=_2KfjJ-7914|data dostępu=2020-02-02}}</ref> |
* o korupcji ochroniarza Putina generała [[Wiktor Zołotow|Wiktora Zołotowa]]<ref>{{Cytuj odcinek |tytuł = Ответ генералу Золотову |url = https://www.youtube.com/watch?v=_2KfjJ-7914 |data dostępu = 2020-02-02}}</ref> |
||
* o korupcji głównego propagandysty Putina Władimira Sołowjowa<ref>{{Cytuj odcinek|tytuł=Квартиры, дача и итальянская вилла Владимира Соловьева|url=https://www.youtube.com/watch?v=9MHqpyN6iAk|data dostępu=2020-02-02}}</ref> |
* o korupcji głównego propagandysty Putina Władimira Sołowjowa<ref>{{Cytuj odcinek |tytuł = Квартиры, дача и итальянская вилла Владимира Соловьева |url = https://www.youtube.com/watch?v=9MHqpyN6iAk |data dostępu = 2020-02-02}}</ref> |
||
* o korupcji nowego premiera [[Michaił Miszustin|Michaiła Miszustina]]<ref>{{Cytuj odcinek|tytuł=Засекреченные миллиарды премьера Мишустина|url=https://www.youtube.com/watch?v=fyPWPTYf-b0|data dostępu=2020-02-02}}</ref> |
* o korupcji nowego premiera [[Michaił Miszustin|Michaiła Miszustina]]<ref>{{Cytuj odcinek |tytuł = Засекреченные миллиарды премьера Мишустина |url = https://www.youtube.com/watch?v=fyPWPTYf-b0 |data dostępu = 2020-02-02}}</ref> |
||
=== Otrucie === |
=== Otrucie === |
||
| Linia 53: | Linia 53: | ||
22 sierpnia Nawalny został w stanie [[Śpiączka|śpiączki]] przewieziony drogą lotniczą na leczenie z Omska do [[Berlin]]a<ref>{{Cytuj |tytuł = Samolot z Aleksiejem Nawalnym wylądował w Berlinie |data dostępu = 2020-08-22 |opublikowany = wiadomosci.onet.pl |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/aleksiej-nawalny-wyladowal-w-berlinie/frkxwf8}}</ref>. 2 września rząd Niemiec poinformował, że przeprowadzone przez niemieckie laboratorium wojskowe badania próbek pobranych od Nawalnego, wykazały obecność bojowego środka trującego z grupy [[Nowiczoki|nowiczoków]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Rząd federalny Niemiec: Nawalny został otruty nowiczokiem. Rzecznik Kremla: czekamy na informacje od Niemiec |data dostępu = 2020-09-02 |opublikowany = wiadomosci.onet.pl |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/rzad-federalny-niemiec-nawalny-zostal-otruty-nowiczokiem/gvw1097}}</ref>. |
22 sierpnia Nawalny został w stanie [[Śpiączka|śpiączki]] przewieziony drogą lotniczą na leczenie z Omska do [[Berlin]]a<ref>{{Cytuj |tytuł = Samolot z Aleksiejem Nawalnym wylądował w Berlinie |data dostępu = 2020-08-22 |opublikowany = wiadomosci.onet.pl |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/aleksiej-nawalny-wyladowal-w-berlinie/frkxwf8}}</ref>. 2 września rząd Niemiec poinformował, że przeprowadzone przez niemieckie laboratorium wojskowe badania próbek pobranych od Nawalnego, wykazały obecność bojowego środka trującego z grupy [[Nowiczoki|nowiczoków]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Rząd federalny Niemiec: Nawalny został otruty nowiczokiem. Rzecznik Kremla: czekamy na informacje od Niemiec |data dostępu = 2020-09-02 |opublikowany = wiadomosci.onet.pl |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/rzad-federalny-niemiec-nawalny-zostal-otruty-nowiczokiem/gvw1097}}</ref>. |
||
Internetowi detektywi z [[Bellingcat |
Internetowi detektywi z [[Bellingcat]]u pomogli Nawalnemu wykryć wydział [[Federalna Służba Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej|FSB]], który odpowiedzialny był za próbę otrucia. Wyniki śledztwa opublikowane zostały 14 grudnia jednocześnie na stronie Bellingcatu<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.bellingcat.com/news/uk-and-europe/2020/12/14/fsb-team-of-chemical-weapon-experts-implicated-in-alexey-navalny-novichok-poisoning/ |tytuł = FSB Team of Chemical Weapon Experts Implicated in Alexey Navalny Novichok Poisoning (Grupa ekspertów od broni chemicznej z FSB zamieszana w otrucie Aleksjeja Nawalnego nowiczokiem) |opublikowany = Bellingcat (www.bellingcat.com) |data = 14 grudnia 2020 |język = en |data dostępu = 2021-01-22}}</ref>, niezależnej gazety rosyjskiej „The Insider”, a także przez [[CNN]], niemiecki tygodnik [[Der Spiegel]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.spiegel.de/politik/ausland/fall-alexej-nawalny-mutmassliche-taeter-eines-geheimdienstkommandos-enttarnt-a-19e6378b-1726-4fce-9058-f78adb197828 |tytuł = Das sind die Männer, die Nawalny töten sollten (To są ludzie, którzy mieli zabić Nawalnego) |nazwisko = Dobrokhotov |imię = Roman |nazwisko2 = Gebauer |imię2 = Matthias |nazwisko3 = Grozev |imię3 = Christo |nazwisko4 = Lehberger |imię4 = Roman |nazwisko5 = Schmid |imię5 = Fidelius |data = 2020-12-14 |opublikowany = [[Der Spiegel]] |język = de}}</ref>, a także Fundację Walki z Korupcją Nawalnego na jego prywatnym kanale na [[YouTube|YouTubie]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.youtube.com/watch?v=smhi6jts97I |tytuł = Дело раскрыто. Я знаю всех, кто пытался меня убить (Sprawa rozwiązana. Znam wszystkich, który próbowali mnie zabić) |nazwisko = Nawalnyj |imię = Aleksjej |data = 2020-12-14 |opublikowany = YouTube (www.youtube.com) |język = ru |data dostępu = 2020-12-21}}(napisy [[Język angielski|ang.]]).</ref>. Z przedstawionych wyników śledztwa wynika, że w dniu zatrucia opozycjonisty nowiczokiem niedaleko miejsca jego pobytu w [[Tomsk]]u znajdowali się funkcjonariusze wydziału FSB specjalizującego się w środkach chemicznych. Informacje ujawnione przez Bellingcat i Nawalnego dotyczą nie tylko okoliczności związanych z trucicielskim zamachem na jego życie w Tomsku, ale także lat wcześniejszych. Jak wynika z przedstawionych materiałów, program potajemnego śledzenia Nawalnego przez funkcjonariuszy komórki FSB d.s. środków chemicznych zaczął się w 2017 roku, a konkretnie wraz z ogłoszeniem przez niego zamiaru startowania w wyborach prezydenckich<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.youtube.com/watch?v=smhi6jts97I |tytuł = Дело раскрыто. Я знаю всех, кто пытался меня убить (Sprawa rozwiązana. Znam wszystkich, który próbowali mnie zabić) |nazwisko = Nawalnyj |imię = Aleksjej |data = 2020-12-14 |opublikowany = YouTube (www.youtube.com) |język = ru |data dostępu = 2020-12-21}}(napisy [[Język angielski|ang.]]).</ref>. Funkcjonariusze odwiedzali te same miejsca podczas jego podróży poza Moskwę, co on, latali za nim 40 razy<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.theguardian.com/world/2021/jan/17/poison-squad-stalked-alexei-navalny-on-40-flights-says-bellingcat-investigator |tytuł = Poison squad stalked Alexei Navalny on 40 flights, says Bellingcat investigator (Jak twiedzi Bellingcat, pluton trucicieli śledził Nawalnego podczas 40 lotów) |nazwisko = Walker |imię = Shawn |data = 17 stycznia 2021 |opublikowany = The Guardian (www.theguardian.com) |język = en |data dostępu = 2020-12-21}}</ref> i kilka razy podejmowali próby otrucia lub podtrucia go w celu wysondowania odpowiedniej dawki środka chemicznego. Jak wynika z przedstawionych materiałów, próba taka została podjęta w 2020 roku podczas pobytu małżonków Nawalnych w [[Kaliningrad]]zie. Wtedy jednak to jego żona miała symptomy zbliżone do objawów Nawalnego po otruciu nowiczokiem w Tomsku, tylko lżejszego rodzaju. Nawalny uważa, że funkcjonariusze FSB w rzeczywistości chcieli zatruć jego i trucizna tylko przez pomyłkę dostała się do organizmu jego żony<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-55303703 |tytuł = Alexei Navalny: Report names ‘Russian agents’ in poisoning case (Aleksjej Nawalny: W raporcie ujawnione nazwiska ‘rosyjskich agentów’ zamieszanych w otrucie) |opublikowany = BBC News |data = 14 grudnia 2020 |język = en |data dostępu = 2020-12-14}}</ref>. Ujawnione zostały nazwiska funkcjonariuszy bezpośrednio zamieszanych w otrucie i kaliningradzką próbę otrucia<ref>{{Cytuj stronę |url = https://edition.cnn.com/2020/12/14/europe/russia-navalny-agents-bellingcat-ward/index.html |tytuł = CNN-Bellingcat investigation identifies Russian specialists who trailed Putin’s nemesis Alexey Navalny before he was poisoned () |nazwisko = Lister |imię = Tim |nazwisko2 = Ward |imię2 = Clarissa |nazwisko3 = Shukla |imię3 = Sebastian |język = en |opublikowany = [[CNN International]] |data = 14 grudnia 2020 |data dostępu = 2020-12-14}}</ref>. |
||
W dniu 14 grudnia Nawalny, podając się za fikcyjnego pomocnika dyrektora FSB [[Nikołaj Patruszew|Nikołaja Petruszewa]], Maksima Ustinowa, dzwonił o godzinie 7 rano czasu moskiewskiego do pracowników FSB, którzy uczestniczyli w jego otruciu. Większość z nich się nie odzywała i rozłączała, jeden z nich, Oleg Demidow, powiedział, że jest chory na koronawirusa i nie może rozmawiać. Aż w końcu na liście obdzwanianych funkcjonariuszy był Konstantin Kudrjawcew, który <!-- nie tylko nie odwiedzili i nie wymówił się z rozmowy, ale --> dał się wciągnąć w 49-minutową konwersację<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.bellingcat.com/news/uk-and-europe/2020/12/21/if-it-hadnt-been-for-the-prompt-work-of-the-medics-fsb-officer-inadvertently-confesses-murder-plot-to-navalny/ |tytuł = PL „If it Hadn’t Been for the Prompt Work of the Medics”: FSB Officer Inadvertently Confesses Murder Plot to Navalny („Gdyby nie szybkie działanie medyków”: Oficer FSB nieświadomie wyjawia Nawalnemu szczegóły potajemnego planu zabójstwa) |data = 2020-12-21 |opublikowany = Bellingcat (www.bellingcat.com) |język = en |data dostępu = 2020-12-21}} Na dole artykułu można znaleźć pełną transkrypcję rozmowy w tłumaczeniu angielskim oraz w oryginale rosyjskim.</ref>. Kudriawcew jest jednym z tych funkcjonariuszy FSB, którzy po lądowaniu samolotu z Nawalnym w Omsku i hospitalizacji ofiary zamachu polecieli do Omska w celu zatarcia śladów, czyli zlikwidowania z odzieży Nawalnego pozostałości trucizny. W rozmowie jako milczący świadkowie i pomocnicy towarzyszyły mu dwie osoby: bułgarski dziennikarz śledczy Bellingcatu [[Christo Grozjew]] ([[Język angielski|ang.]]: Christo Grozev), który wcześniej zasłużył się w wykryciu winnych otrucia [[Siergiej Skripal|Sergieja Skripala]] i jego córki nowiczokiem w brytyjskim [[Salisbury]] oraz współpracownica Nawalnego w Fundacji Walki z Korupcją [[Marija Piewczich]]. Christo Grozjew, siedzący po lewej stronie Nawalnego, dbał o sprawy techniczne i podsunął kilka razy Nawalnemu pytania do zadania, Marija Piewczich, siedząca po lewej stronie dzwoniącego, zaczęła filmować rozmowę swoim telefonem komórkowym od momentu, kiedy się okazało, że Kudriawcew dał się w nią wciągnąć i bodajże raz też podsunęła Nawalnemu pytanie. Poza komórką Mariji Piewczich cała rozmowa i reakcje Nawalnego, Grozewa i Piewczich były filmowane z frontu przez czwartą osobę. |
W dniu 14 grudnia Nawalny, podając się za fikcyjnego pomocnika dyrektora FSB [[Nikołaj Patruszew|Nikołaja Petruszewa]], Maksima Ustinowa, dzwonił o godzinie 7 rano czasu moskiewskiego do pracowników FSB, którzy uczestniczyli w jego otruciu. Większość z nich się nie odzywała i rozłączała, jeden z nich, Oleg Demidow, powiedział, że jest chory na koronawirusa i nie może rozmawiać. Aż w końcu na liście obdzwanianych funkcjonariuszy był Konstantin Kudrjawcew, który <!-- nie tylko nie odwiedzili i nie wymówił się z rozmowy, ale --> dał się wciągnąć w 49-minutową konwersację<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.bellingcat.com/news/uk-and-europe/2020/12/21/if-it-hadnt-been-for-the-prompt-work-of-the-medics-fsb-officer-inadvertently-confesses-murder-plot-to-navalny/ |tytuł = PL „If it Hadn’t Been for the Prompt Work of the Medics”: FSB Officer Inadvertently Confesses Murder Plot to Navalny („Gdyby nie szybkie działanie medyków”: Oficer FSB nieświadomie wyjawia Nawalnemu szczegóły potajemnego planu zabójstwa) |data = 2020-12-21 |opublikowany = Bellingcat (www.bellingcat.com) |język = en |data dostępu = 2020-12-21}} Na dole artykułu można znaleźć pełną transkrypcję rozmowy w tłumaczeniu angielskim oraz w oryginale rosyjskim.</ref>. Kudriawcew jest jednym z tych funkcjonariuszy FSB, którzy po lądowaniu samolotu z Nawalnym w Omsku i hospitalizacji ofiary zamachu polecieli do Omska w celu zatarcia śladów, czyli zlikwidowania z odzieży Nawalnego pozostałości trucizny. W rozmowie jako milczący świadkowie i pomocnicy towarzyszyły mu dwie osoby: bułgarski dziennikarz śledczy Bellingcatu [[Christo Grozjew]] ([[Język angielski|ang.]]: Christo Grozev), który wcześniej zasłużył się w wykryciu winnych otrucia [[Siergiej Skripal|Sergieja Skripala]] i jego córki nowiczokiem w brytyjskim [[Salisbury]] oraz współpracownica Nawalnego w Fundacji Walki z Korupcją [[Marija Piewczich]]. Christo Grozjew, siedzący po lewej stronie Nawalnego, dbał o sprawy techniczne i podsunął kilka razy Nawalnemu pytania do zadania, Marija Piewczich, siedząca po lewej stronie dzwoniącego, zaczęła filmować rozmowę swoim telefonem komórkowym od momentu, kiedy się okazało, że Kudriawcew dał się w nią wciągnąć i bodajże raz też podsunęła Nawalnemu pytanie. Poza komórką Mariji Piewczich cała rozmowa i reakcje Nawalnego, Grozewa i Piewczich były filmowane z frontu przez czwartą osobę. |
||
| Linia 62: | Linia 62: | ||
=== Powrót do Rosji === |
=== Powrót do Rosji === |
||
17 stycznia 2021 Nawalny powrócił do Rosji na pokładzie lotu DP936, lądując w [[Port lotniczy Moskwa-Szeremietiewo|Porcie lotniczym Moskwa-Szeremietiewo]], po tym jak lot ten został przekierowany z lotniska docelowego |
17 stycznia 2021 Nawalny powrócił do Rosji na pokładzie lotu DP936, lądując w [[Port lotniczy Moskwa-Szeremietiewo|Porcie lotniczym Moskwa-Szeremietiewo]], po tym jak lot ten został przekierowany z lotniska docelowego – [[Port lotniczy Moskwa-Wnukowo|Portu lotniczego Moskwa-Wnukowo]]. Podczas kontroli paszportowej został aresztowany. Tego samego dnia FSIN potwierdziło aresztowanie Nawalnego i oznajmiło, że pozostanie on w areszcie do czasu rozprawy sądowej<ref>{{Cytuj |autor = The Moscow Times |tytuł = As it Happened: Navalny Returns to Russia |data = 2021-01-17 |data dostępu = 2021-01-19 |opublikowany = The Moscow Times |url = https://www.themoscowtimes.com/2021/01/17/as-it-happened-navalny-returns-to-russia-a72635 |język = en}}</ref>. [[Amnesty International]] określiło Nawalnego [[Więzień sumienia|więźniem sumienia]] i zaapelowało o jego uwolnienie<ref>{{Cytuj |tytuł = Russia: Aleksei Navalny becomes prisoner of conscience after arrest on arrival in Moscow |data dostępu = 2021-01-19 |opublikowany = www.amnesty.org |url = https://www.amnesty.org/en/latest/news/2021/01/russia-aleksei-navalny-becomes-prisoner-of-conscience-after-arrest-on-arrival-in-moscow/ |język = en}}</ref>. |
||
18 stycznia 2021 decyzją sądu jego areszt został przedłużony do 15 lutego. Następna rozprawa, mająca na celu ustalić czy jego wyrok w zawieszeniu powinien zostać zamieniony na wyrok pozbawienia wolności, została zaplanowana na 29 stycznia<ref>{{Cytuj |tytuł = Alexei Navalny: Poisoned Putin critic Navalny to be kept in custody |czasopismo = BBC News |data = 2021-01-19 |data dostępu = 2021-01-19 |url = https://www.bbc.com/news/world-europe-55700312 |język = en}}</ref>. Nawalny określił cały proceder mianem „ostatecznego bezprawia” i nawoływał swoich popleczników do wyjścia na ulice<ref>{{Cytuj |autor = Michael Mainville for AFP |tytuł = Navalny Urges Russians To 'Take To The Streets’ Over Jailing |data = 2021-01-18 |data dostępu = 2021-01-19 |opublikowany = The Moscow Times |url = https://www.themoscowtimes.com/2021/01/18/navalny-urges-russians-to-take-to-the-streets-over-jailing-a72646 |język = en}}</ref>. |
18 stycznia 2021 decyzją sądu jego areszt został przedłużony do 15 lutego. Następna rozprawa, mająca na celu ustalić czy jego wyrok w zawieszeniu powinien zostać zamieniony na wyrok pozbawienia wolności, została zaplanowana na 29 stycznia<ref>{{Cytuj |tytuł = Alexei Navalny: Poisoned Putin critic Navalny to be kept in custody |czasopismo = BBC News |data = 2021-01-19 |data dostępu = 2021-01-19 |url = https://www.bbc.com/news/world-europe-55700312 |język = en}}</ref>. Nawalny określił cały proceder mianem „ostatecznego bezprawia” i nawoływał swoich popleczników do wyjścia na ulice<ref>{{Cytuj |autor = Michael Mainville for AFP |tytuł = Navalny Urges Russians To 'Take To The Streets’ Over Jailing |data = 2021-01-18 |data dostępu = 2021-01-19 |opublikowany = The Moscow Times |url = https://www.themoscowtimes.com/2021/01/18/navalny-urges-russians-to-take-to-the-streets-over-jailing-a72646 |język = en}}</ref>. |
||
| Linia 68: | Linia 68: | ||
{{Zobacz też|Protesty w obronie Aleksieja Nawalnego}} |
{{Zobacz też|Protesty w obronie Aleksieja Nawalnego}} |
||
Według nieoficjalnych doniesień prasowych Nawalny został 28 lutego 2021 przewieziony do kolonii karnej w [[Pokrow (Rosja)|Pokrowie]]<ref>{{Cytuj pismo |nazwisko =Radziwinowicz |imię =Wacław |tytuł =Nawalny dotarł do IK 2 |czasopismo =Gazeta Wyborcza |wolumin =49 |wydanie =9633 |strony =11 |data =1 marca 2021 |
Według nieoficjalnych doniesień prasowych Nawalny został 28 lutego 2021 przewieziony do kolonii karnej w [[Pokrow (Rosja)|Pokrowie]]<ref>{{Cytuj pismo |nazwisko = Radziwinowicz |imię = Wacław |tytuł = Nawalny dotarł do IK 2 |czasopismo = Gazeta Wyborcza |wolumin = 49 |wydanie = 9633 |strony = 11 |data = 1 marca 2021 |issn =}}</ref>. |
||
== Poglądy == |
== Poglądy == |
||
Nawalny jest ostrym krytykiem prezydenta [[Władimir Putin|Władimira Putina]] i partii [[Jedna Rosja]]. Opowiada się za koniecznością zdecydowanej walki z [[korupcja|korupcją]] i nadużyciami władzy. Uważa również, że należy podjąć działania na rzecz ograniczenia imigracji z [[Kaukaz (region)|Kaukazu]]<ref>{{cytuj stronę |url = http://swiat.newsweek.pl/aleksiej-nawalny--bloger--ktorego-boi-sie-putin,85672,1,1.html |tytuł = Aleksiej Nawalny. Bloger, którego boi się Putin |autor = Michał Kacewicz |data = 2011-12-27 |opublikowany = newsweek.pl |data dostępu = 20 sierpnia 2012}}</ref>. |
Nawalny jest ostrym krytykiem prezydenta [[Władimir Putin|Władimira Putina]] i partii [[Jedna Rosja]]. Opowiada się za koniecznością zdecydowanej walki z [[korupcja|korupcją]] i nadużyciami władzy. Uważa również, że należy podjąć działania na rzecz ograniczenia imigracji z [[Kaukaz (region)|Kaukazu]]<ref>{{cytuj stronę |url = http://swiat.newsweek.pl/aleksiej-nawalny--bloger--ktorego-boi-sie-putin,85672,1,1.html |tytuł = Aleksiej Nawalny. Bloger, którego boi się Putin |autor = Michał Kacewicz |data = 2011-12-27 |opublikowany = newsweek.pl |data dostępu = 20 sierpnia 2012}}</ref>. |
||
Po powrocie Nawalnego do Rosji w styczniu 2021 opublikowano na stronie internetowej historię budowy pałacu dla Putina w [[Gelendżyk |
Po powrocie Nawalnego do Rosji w styczniu 2021 opublikowano na stronie internetowej [[Pałac dla Putina|historię budowy pałacu dla Putina]] w [[Gelendżyk]]u<ref>{{Cytuj |tytuł = Дворец для Путина |data dostępu = 2021-02-01 |opublikowany = palace.navalny.com |url = https://palace.navalny.com/ |język = ru}}</ref>. |
||
== Nagrody i wyróżnienia == |
== Nagrody i wyróżnienia == |
||
Wielu norweskich członków parlamentu wysunęło kandydaturę Nawalnego do |
Wielu norweskich członków parlamentu wysunęło kandydaturę Nawalnego do Pokojowej [[Nagroda Nobla|Nagrody Nobla]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.aftenposten.no/norge/politikk/i/jBL23A/flere-fredsprisforslag-foer-fristen-gikk-ut |tytuł = Flere fredsprisforslag før fristen gikk ut |autor = |opublikowany = www.aftenposten.no |data = 2021-02-01 |język = no |data dostępu = 2021-03-01}}</ref><ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.dagsavisen.no/nyheter/verden/hektisk-nomineringsaktivitet-for-fredsprisfrist-1.1827991 |tytuł = Hektisk nomineringsaktivitet før fredsprisfrist |nazwisko = Haug |imię = Kenneth Kandolf |opublikowany = www.dagsavisen.no |data = 2021-01-31 |język = no |data dostępu = 2021-03-01}}</ref>. |
||
Ponad 42 tysiące osób (stan na 2 marca 2021 r.) podpisało internetową petycję do [[Norweski Komitet Noblowski|Komitetu Noblowskiego]] z poparciem jego kandydatury<ref>{{Cytuj stronę | |
Ponad 42 tysiące osób (stan na 2 marca 2021 r.) podpisało internetową petycję do [[Norweski Komitet Noblowski|Komitetu Noblowskiego]] z poparciem jego kandydatury<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.change.org/p/the-norwegian-nobel-committee-nobel-peace-prize-for-navalny |tytuł = Nobel Peace Prize for Navalny |nazwisko = Litvinenko |imię = Marina |rok = 2021 |miesiąc = 01 |opublikowany = www.change.org |język = en |data dostępu = 2021-03-02}}</ref><ref>{{Cytuj stronę |url = https://metro.co.uk/2021/01/27/alexander-litvinenkos-widow-wants-nobel-prize-for-man-opposing-putin-13977044/ |tytuł = Alexander Litvinenko’s widow wants man standing up to Putin to get Nobel Prize |nazwisko = Layton |imię = Josh |opublikowany = metro.co.uk |data = 2021-01-27 |język = en |data dostępu = 2021-03-01}}</ref>. |
||
W dniu 27 lutego 2021 Fundacja Borisa Niemcowa na rzecz Wolności przyznała Nawalnemu Nagrodę Borisa Niemcowa za Odwagę<ref>{{Cytuj stronę|url= https://nemtsovfund.org/en/2021/02/boris-nemtsov-prize-for-courage-2021-awarded-to-alexei-navalny | |
W dniu 27 lutego 2021 Fundacja Borisa Niemcowa na rzecz Wolności przyznała Nawalnemu Nagrodę Borisa Niemcowa za Odwagę<ref>{{Cytuj stronę |url = https://nemtsovfund.org/en/2021/02/boris-nemtsov-prize-for-courage-2021-awarded-to-alexei-navalny |tytuł = Boris Nemtsov Prize for Courage-2021 awarded to Alexei Navalny |opublikowany = nemtsovfund.org |data = 2021-02-27 |język = en |data dostępu = 2021-03-01}}</ref>. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Wersja z 16:57, 14 kwi 2021
_1.jpg) Aleksiej Nawalny (2011) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Zawód, zajęcie | |
| Partia |
Jabłoko (2000–2007), Partia Postępu (2013–2018), Rosja Przyszłości (od 2019) |
| |
| Strona internetowa | |
Plik:Aleksej Naval’nyij voice.oga
nagranie z sierpnia 2013 r.
Aleksiej Anatoljewicz Nawalny (ros. Алексей Анатольевич Навальный, ur. 4 czerwca 1976 w Butyniu) – rosyjski prawnik, publicysta i działacz polityczny. Autor dwóch kanałów na YouTube, na których zamieszcza filmy o szczegółach korupcji w administracji Putina: Алексей Навальный[1] oraz Navalny Live[2] także autor jednego z najpopularniejszych w Rosji blogów.
Życiorys
Ukończył dwa fakultety – prawo i finanse ze specjalizacją w operacjach giełdowych i papierach wartościowych. W swej działalności politycznej i społecznej początkowo związany z partią Jabłoko. Następnie zdecydował się na prowadzenie działań na własną rękę. Wykupywał niewielkie pakiety akcji koncernów państwowych w celu uzyskania możliwości domagania się szczegółowych raportów z działalności spółek. Odnajdowane przez siebie nieprawidłowości publikował w Internecie, wskazując na liczne przykłady malwersacji i korupcji. Po wyborach parlamentarnych w 2011 roku zaangażował się w protesty. W czasie jednej z pierwszych demonstracji został zatrzymany i na 15 dni trafił do aresztu[3].
Gazeta Wiedomosti uznała go za polityka roku 2011 w Rosji[4].
25 czerwca 2012 został wybrany do rady nadzorczej Aerofłotu[5]. Miał zamiar walczyć w Aerofłocie z korupcją. Przy kolejnych wyborach 24 czerwca 2013 nie wysunięto jego kandydatury i przestał być członkiem rady nadzorczej Aerofłotu.
18 lipca 2013 sąd w Kirowie skazał Nawalnego na pięć lat więzienia. Według sądu działalność polityka w państwowej spółce Kirowles przynosiła jej straty[6]. Po ogłoszeniu wyroku na ulicach Moskwy i Petersburga odbyły się demonstracje wyrażające poparcie dla Nawalnego[7]. W październiku sąd drugiej instancji podtrzymał wyrok, jednakże zawiesił wykonanie kary na okres pięciu lat[8]. Po uprawomocnieniu wyroku, 4 grudnia Izba Adwokacka pozbawiła Nawalnego statusu adwokata[9].
We wrześniu 2013 wziął udział w wyborach na mera Moskwy, w których zajął drugie miejsce zdobywając 27,24% głosów[10]. Polityk nie uznał wyników wyborów i żądał przeprowadzenia II tury. Cztery dni po wyborach złożył wniosek w moskiewskim sądzie miejskim o unieważnienie wyborów[11]. We wniosku skarżył się na nierówny dostęp kandydatów do mediów oraz wykorzystywanie w nieprawidłowy sposób urzędu mera przez Siergieja Sobianina. 20 września sąd oddalił wniosek Nawalnego[12].
W dniu 26 marca 2017 roku Nawalny wezwał Rosjan do wieców antykorupcyjnych. Na jego apel odpowiedzieli mieszkańcy 95 miast rosyjskich i czterech miast za granicą, to jest Londynu, Pragi, Bazylei oraz Bonn[13].
W dniu 27 kwietnia 2017 roku przed biurem Fundacji Walki z Korupcją Nawalnego zaatakowali nieznani sprawcy, którzy polali mu twarz zielenią brylantową zapewne z domieszką innych składników (tzw. atak zeljonką). Podobno utracił w 80 procentach zdolność widzenia w prawym oku[14][15]. O zlecenie napaści Nawalny oskarżył Kreml[16][17].
Śledztwa korupcyjne
Najpopularniejsze śledztwa korupcyjne przeprowadzone przez Aleksieja Nawalnego:
- o korupcji Dmitrija Miedwiediewa, którego wyniki zostały przedstawione w On wam nie Dimon[18][19]
- o korupcji Prokuratora Generalnego Jurija Czajki[20]
- o korupcji Władimira Putina[19]
- o korupcji Dmitrija Pieskowa, rzecznika prasowego Putina[21]
- o korupcji ochroniarza Putina generała Wiktora Zołotowa[22]
- o korupcji głównego propagandysty Putina Władimira Sołowjowa[23]
- o korupcji nowego premiera Michaiła Miszustina[24]
Otrucie
20 sierpnia 2020 podczas lotu z Tomska do Moskwy Aleksiej Nawalny doznał nagłego i głębokiego pogorszenia stanu zdrowia, z powodu którego trafił do szpitala w Omsku, gdzie samolot wykonał awaryjne lądowanie[25][26]. Wstępna diagnoza lekarska stwierdziła „zatrucie niezidentyfikowanym środkiem psychodysleptycznym”. Współpracownicy Nawalnego przypuszczali, że mógł on zostać otruty[27].
Pobyt w Niemczech
22 sierpnia Nawalny został w stanie śpiączki przewieziony drogą lotniczą na leczenie z Omska do Berlina[28]. 2 września rząd Niemiec poinformował, że przeprowadzone przez niemieckie laboratorium wojskowe badania próbek pobranych od Nawalnego, wykazały obecność bojowego środka trującego z grupy nowiczoków[29].
Internetowi detektywi z Bellingcatu pomogli Nawalnemu wykryć wydział FSB, który odpowiedzialny był za próbę otrucia. Wyniki śledztwa opublikowane zostały 14 grudnia jednocześnie na stronie Bellingcatu[30], niezależnej gazety rosyjskiej „The Insider”, a także przez CNN, niemiecki tygodnik Der Spiegel[31], a także Fundację Walki z Korupcją Nawalnego na jego prywatnym kanale na YouTubie[32]. Z przedstawionych wyników śledztwa wynika, że w dniu zatrucia opozycjonisty nowiczokiem niedaleko miejsca jego pobytu w Tomsku znajdowali się funkcjonariusze wydziału FSB specjalizującego się w środkach chemicznych. Informacje ujawnione przez Bellingcat i Nawalnego dotyczą nie tylko okoliczności związanych z trucicielskim zamachem na jego życie w Tomsku, ale także lat wcześniejszych. Jak wynika z przedstawionych materiałów, program potajemnego śledzenia Nawalnego przez funkcjonariuszy komórki FSB d.s. środków chemicznych zaczął się w 2017 roku, a konkretnie wraz z ogłoszeniem przez niego zamiaru startowania w wyborach prezydenckich[33]. Funkcjonariusze odwiedzali te same miejsca podczas jego podróży poza Moskwę, co on, latali za nim 40 razy[34] i kilka razy podejmowali próby otrucia lub podtrucia go w celu wysondowania odpowiedniej dawki środka chemicznego. Jak wynika z przedstawionych materiałów, próba taka została podjęta w 2020 roku podczas pobytu małżonków Nawalnych w Kaliningradzie. Wtedy jednak to jego żona miała symptomy zbliżone do objawów Nawalnego po otruciu nowiczokiem w Tomsku, tylko lżejszego rodzaju. Nawalny uważa, że funkcjonariusze FSB w rzeczywistości chcieli zatruć jego i trucizna tylko przez pomyłkę dostała się do organizmu jego żony[35]. Ujawnione zostały nazwiska funkcjonariuszy bezpośrednio zamieszanych w otrucie i kaliningradzką próbę otrucia[36].
W dniu 14 grudnia Nawalny, podając się za fikcyjnego pomocnika dyrektora FSB Nikołaja Petruszewa, Maksima Ustinowa, dzwonił o godzinie 7 rano czasu moskiewskiego do pracowników FSB, którzy uczestniczyli w jego otruciu. Większość z nich się nie odzywała i rozłączała, jeden z nich, Oleg Demidow, powiedział, że jest chory na koronawirusa i nie może rozmawiać. Aż w końcu na liście obdzwanianych funkcjonariuszy był Konstantin Kudrjawcew, który dał się wciągnąć w 49-minutową konwersację[37]. Kudriawcew jest jednym z tych funkcjonariuszy FSB, którzy po lądowaniu samolotu z Nawalnym w Omsku i hospitalizacji ofiary zamachu polecieli do Omska w celu zatarcia śladów, czyli zlikwidowania z odzieży Nawalnego pozostałości trucizny. W rozmowie jako milczący świadkowie i pomocnicy towarzyszyły mu dwie osoby: bułgarski dziennikarz śledczy Bellingcatu Christo Grozjew (ang.: Christo Grozev), który wcześniej zasłużył się w wykryciu winnych otrucia Sergieja Skripala i jego córki nowiczokiem w brytyjskim Salisbury oraz współpracownica Nawalnego w Fundacji Walki z Korupcją Marija Piewczich. Christo Grozjew, siedzący po lewej stronie Nawalnego, dbał o sprawy techniczne i podsunął kilka razy Nawalnemu pytania do zadania, Marija Piewczich, siedząca po lewej stronie dzwoniącego, zaczęła filmować rozmowę swoim telefonem komórkowym od momentu, kiedy się okazało, że Kudriawcew dał się w nią wciągnąć i bodajże raz też podsunęła Nawalnemu pytanie. Poza komórką Mariji Piewczich cała rozmowa i reakcje Nawalnego, Grozewa i Piewczich były filmowane z frontu przez czwartą osobę.
Tydzień po rozmowie, 21 grudnia 2020 roku, zamieścił nagrania z rozmowy na dwóch kanałach na YouTubie: całość w wersji audio na kanale Навальный LIVE[38] oraz nieco skrócony w wersji wideo (wideo – 33 min., sama rozmowa telefoniczna z Kudriawcewem – około 25 minut) na swoim prywatnym kanale[39][40].
W dniu 31 grudnia 2020 dziennikarz Bellingcatu Christo Grozjew udostępnił na Google Docs dane o wyjazdach funkcjonariuszy podejrzewanych o to, że są zamieszani w otrucie Nawalnego[41]. Grozjew zachęca rosyjskojęzycznych dziennikarzy śledczych do analizowania zamieszczonych danych pod kątem ich zbieżności z innymi przypadkami otruć znanych i mało znanych osób. Tym samym otrucie Nawalnego stało się katalizatorem do rozleglejszego śledztwa na temat trucicielskiej aktywności pracowników rosyjskich służb bezpieczeństwa.
Powrót do Rosji
17 stycznia 2021 Nawalny powrócił do Rosji na pokładzie lotu DP936, lądując w Porcie lotniczym Moskwa-Szeremietiewo, po tym jak lot ten został przekierowany z lotniska docelowego – Portu lotniczego Moskwa-Wnukowo. Podczas kontroli paszportowej został aresztowany. Tego samego dnia FSIN potwierdziło aresztowanie Nawalnego i oznajmiło, że pozostanie on w areszcie do czasu rozprawy sądowej[42]. Amnesty International określiło Nawalnego więźniem sumienia i zaapelowało o jego uwolnienie[43].
18 stycznia 2021 decyzją sądu jego areszt został przedłużony do 15 lutego. Następna rozprawa, mająca na celu ustalić czy jego wyrok w zawieszeniu powinien zostać zamieniony na wyrok pozbawienia wolności, została zaplanowana na 29 stycznia[44]. Nawalny określił cały proceder mianem „ostatecznego bezprawia” i nawoływał swoich popleczników do wyjścia na ulice[45].
Według nieoficjalnych doniesień prasowych Nawalny został 28 lutego 2021 przewieziony do kolonii karnej w Pokrowie[46].
Poglądy
Nawalny jest ostrym krytykiem prezydenta Władimira Putina i partii Jedna Rosja. Opowiada się za koniecznością zdecydowanej walki z korupcją i nadużyciami władzy. Uważa również, że należy podjąć działania na rzecz ograniczenia imigracji z Kaukazu[47].
Po powrocie Nawalnego do Rosji w styczniu 2021 opublikowano na stronie internetowej historię budowy pałacu dla Putina w Gelendżyku[48].
Nagrody i wyróżnienia
Wielu norweskich członków parlamentu wysunęło kandydaturę Nawalnego do Pokojowej Nagrody Nobla[49][50].
Ponad 42 tysiące osób (stan na 2 marca 2021 r.) podpisało internetową petycję do Komitetu Noblowskiego z poparciem jego kandydatury[51][52].
W dniu 27 lutego 2021 Fundacja Borisa Niemcowa na rzecz Wolności przyznała Nawalnemu Nagrodę Borisa Niemcowa za Odwagę[53].
Przypisy
- ↑ Алексей Навальный [online], YouTube [dostęp 2020-02-02] (pol.).
- ↑ Навальный LIVE [online], YouTube [dostęp 2020-02-02] (pol.).
- ↑ Agnieszka Kamińska: Polityk roku 2011 w Rosji: Aleksiej Nawalny. polskieradio.pl, 2012-01-08. [dostęp 20 sierpnia 2012].
- ↑ Polityk roku 2011 w Rosji: Aleksiej Nawalny.
- ↑ Rosyjski rząd walczy z ekstremizmem czy z opozycją?, rp.pl.
- ↑ Nawalny skazany na pięć lat więzienia. rp.pl. [dostęp 18 lipca 2013]. (pol.).
- ↑ Policja zatrzymuje zwolenników Nawalnego. rp.pl. [dostęp 18 lipca 2013]. (pol.).
- ↑ Piotr Jendroszczyk: Aleksiej Nawalny nie pójdzie do łagru. Na razie. rp.pl. [dostęp 4 grudnia 2013]. (pol.).
- ↑ Aleksiej Nawalny pozbawiony statusu adwokata. rp.pl. [dostęp 4 grudnia 2013]. (pol.).
- ↑ Sobianin oficjalnie zwycięzcą wyborów mera Moskwy. rp.pl. [dostęp 12 września 2013]. (pol.).
- ↑ Nawalny złożył wniosek o unieważnienie wyborów w Moskwie. rp.pl. [dostęp 12 września 2013]. (pol.).
- ↑ Мосгорсуд отказал Навальному. interfax.ru. [dostęp 2017-03-27].
- ↑ Мы ждем перемен? [Czekamy na zmiany?]. ROSBALT, 23 marca 2017. [dostęp 2017-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-19)]. (ros.).
- ↑ Navalny Accuses Police Of Failing To Investigate Attack (Nawalny zarzuca policji brak śledztwa w sprawie ataku). Radio Free Europe/Radio Liberty (www.rferl.org), 2 maja 2017. [zarchiwizowane z tego adresu (2 maja 2017)]. (ang.).
- ↑ Zelyonka: The Green ‘Weapon Of Choice’ (Zeljonka: Zielona ‘broń z wyboru’). Radio Free Europe/Radio Liberty (www.rferl.org), 2 maja 2017. [zarchiwizowane z tego adresu (2 maja 2017)]. (ang.).
- ↑ Navalny Sues Police, Loses Vision in One Eye, and Launches New Manhunt (Nawalny pozywa policję, traci wzrok w jednym oku i rozpoczyna nową obławę). The Moscow Times, 2 maja 2017. [dostęp 2017-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 maja 2017)]. (ang.).
- ↑ Alexei Navalny, Putin foe, claims vision loss after chemical attack; blames Kremlin (Wróg Putina Aleksjej Nawalny twierdzi, że wskutek ataku chemicznego utracił wzrok i oskarża Kreml). The Washington Post, 2 maja 2017. [dostęp 2017-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 maja 2017)]. (ang.).
- ↑ Он вам не Димон. [dostęp 2020-02-02].
- ↑ a b Секретная дача Дмитрия Медведева. [dostęp 2020-02-02].
- ↑ «Чайка». Фильм Фонда борьбы с коррупцией.. [dostęp 2020-02-02].
- ↑ Сын Пескова: из английской тюрьмы в российскую элиту. [dostęp 2020-02-02].
- ↑ Ответ генералу Золотову. [dostęp 2020-02-02].
- ↑ Квартиры, дача и итальянская вилла Владимира Соловьева. [dostęp 2020-02-02].
- ↑ Засекреченные миллиарды премьера Мишустина. [dostęp 2020-02-02].
- ↑ Aleksiej Nawalny nieprzytomny na oddziale reanimacji. „Doznał zatrucia toksynami” [online], wiadomosci.dziennik.pl, 20 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ Edmund DeMarche, Alexei Navalny, a top Putin foe, allegedly poisoned: reports [online], Fox News, 20 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-20] (ang.).
- ↑ Nawalny w ciężkim stanie, nie odzyskał przytomności. „Reakcja lekarzy tylko potwierdza, że to otrucie” [online], TVN24 [dostęp 2020-08-20].
- ↑ Samolot z Aleksiejem Nawalnym wylądował w Berlinie [online], wiadomosci.onet.pl [dostęp 2020-08-22].
- ↑ Rząd federalny Niemiec: Nawalny został otruty nowiczokiem. Rzecznik Kremla: czekamy na informacje od Niemiec [online], wiadomosci.onet.pl [dostęp 2020-09-02].
- ↑ FSB Team of Chemical Weapon Experts Implicated in Alexey Navalny Novichok Poisoning (Grupa ekspertów od broni chemicznej z FSB zamieszana w otrucie Aleksjeja Nawalnego nowiczokiem). Bellingcat (www.bellingcat.com), 14 grudnia 2020. [dostęp 2021-01-22]. (ang.).
- ↑ Roman Dobrokhotov, Matthias Gebauer, Christo Grozev, Roman Lehberger, Fidelius Schmid: Das sind die Männer, die Nawalny töten sollten (To są ludzie, którzy mieli zabić Nawalnego). Der Spiegel, 2020-12-14. (niem.).
- ↑ Aleksjej Nawalnyj: Дело раскрыто. Я знаю всех, кто пытался меня убить (Sprawa rozwiązana. Znam wszystkich, który próbowali mnie zabić). YouTube (www.youtube.com), 2020-12-14. [dostęp 2020-12-21]. (ros.).(napisy ang.).
- ↑ Aleksjej Nawalnyj: Дело раскрыто. Я знаю всех, кто пытался меня убить (Sprawa rozwiązana. Znam wszystkich, który próbowali mnie zabić). YouTube (www.youtube.com), 2020-12-14. [dostęp 2020-12-21]. (ros.).(napisy ang.).
- ↑ Shawn Walker: Poison squad stalked Alexei Navalny on 40 flights, says Bellingcat investigator (Jak twiedzi Bellingcat, pluton trucicieli śledził Nawalnego podczas 40 lotów). The Guardian (www.theguardian.com), 17 stycznia 2021. [dostęp 2020-12-21]. (ang.).
- ↑ Alexei Navalny: Report names ‘Russian agents’ in poisoning case (Aleksjej Nawalny: W raporcie ujawnione nazwiska ‘rosyjskich agentów’ zamieszanych w otrucie). BBC News, 14 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-14]. (ang.).
- ↑ Tim Lister, Clarissa Ward, Sebastian Shukla: CNN-Bellingcat investigation identifies Russian specialists who trailed Putin’s nemesis Alexey Navalny before he was poisoned (). CNN International, 14 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-14]. (ang.).
- ↑ PL „If it Hadn’t Been for the Prompt Work of the Medics”: FSB Officer Inadvertently Confesses Murder Plot to Navalny („Gdyby nie szybkie działanie medyków”: Oficer FSB nieświadomie wyjawia Nawalnemu szczegóły potajemnego planu zabójstwa). Bellingcat (www.bellingcat.com), 2020-12-21. [dostęp 2020-12-21]. (ang.). Na dole artykułu można znaleźć pełną transkrypcję rozmowy w tłumaczeniu angielskim oraz w oryginale rosyjskim.
- ↑ Aleksjej Nawalnyj: Телефонный разговор Навального с одним из его убийц. Полная версия (Rozmowa telefoniczna Nawalnego z jednym z jego zabójców. Pełna wersja). YouTube (www.youtube.com), 2020-12-21. [dostęp 2020-12-21]. (ros.).
- ↑ Aleksjej Nawalnyj: PL Я позвонил своему убийце. Он признался (Zadzwoniłem do swojego zabójcy. Przyznał się). YouTube (www.youtube.com), 2020-12-21. [dostęp 2020-12-21]. (ros.). (napisy ang.).
- ↑ PL „If it Hadn’t Been for the Prompt Work of the Medics”: FSB Officer Inadvertently Confesses Murder Plot to Navalny („Gdyby nie szybkie działanie medyków”: Oficer FSB nieświadomie wyjawia Nawalnemu szczegóły potajemnego planu zabójstwa). Bellingcat (www.bellingcat.com), 2020-12-21. [dostęp 2020-12-21]. (ang.). Na dole artykułu można znaleźć pełną transkrypcję rozmowy w tłumaczeniu angielskim oraz w oryginale rosyjskim.
- ↑ Christo Grozjew: PL Welcome to the FSB travel data dump! (Witajcie w zrzucie danych o podróżach FSB). 2020-12-31. [dostęp 2021-01-22]. (ros.). (fragmenty po ang.).
- ↑ The Moscow Times, As it Happened: Navalny Returns to Russia [online], The Moscow Times, 17 stycznia 2021 [dostęp 2021-01-19] (ang.).
- ↑ Russia: Aleksei Navalny becomes prisoner of conscience after arrest on arrival in Moscow [online], www.amnesty.org [dostęp 2021-01-19] (ang.).
- ↑ Alexei Navalny: Poisoned Putin critic Navalny to be kept in custody, „BBC News”, 19 stycznia 2021 [dostęp 2021-01-19] (ang.).
- ↑ Michael Mainville for AFP, Navalny Urges Russians To 'Take To The Streets’ Over Jailing [online], The Moscow Times, 18 stycznia 2021 [dostęp 2021-01-19] (ang.).
- ↑ Wacław Radziwinowicz. Nawalny dotarł do IK 2. „Gazeta Wyborcza”. 49 (9633), s. 11, 1 marca 2021.
- ↑ Michał Kacewicz: Aleksiej Nawalny. Bloger, którego boi się Putin. newsweek.pl, 2011-12-27. [dostęp 20 sierpnia 2012].
- ↑ Дворец для Путина [online], palace.navalny.com [dostęp 2021-02-01] (ros.).
- ↑ Flere fredsprisforslag før fristen gikk ut. www.aftenposten.no, 2021-02-01. [dostęp 2021-03-01]. (norw.).
- ↑ Kenneth Kandolf Haug: Hektisk nomineringsaktivitet før fredsprisfrist. www.dagsavisen.no, 2021-01-31. [dostęp 2021-03-01]. (norw.).
- ↑ Marina Litvinenko: Nobel Peace Prize for Navalny. www.change.org, 01 2021. [dostęp 2021-03-02]. (ang.).
- ↑ Josh Layton: Alexander Litvinenko’s widow wants man standing up to Putin to get Nobel Prize. metro.co.uk, 2021-01-27. [dostęp 2021-03-01]. (ang.).
- ↑ Boris Nemtsov Prize for Courage-2021 awarded to Alexei Navalny. nemtsovfund.org, 2021-02-27. [dostęp 2021-03-01]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Алексей Навальный. livejournal.com. [dostęp 20 sierpnia 2012]. (ros.).
- О Навальном. livejournal.com. [dostęp 20 sierpnia 2012]. (ros.).
- Piotr Skwieciński: Wróg Kremla numer jeden. rp.pl, 2011-12-27. [dostęp 21 sierpnia 2012].
Kontrola autorytatywna (osoba):