Marcin Zborowski: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) kat. |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) kat., drobne merytoryczne |
||
Linia 9: | Linia 9: | ||
|tytuł = |
|tytuł = |
||
|dynastia = |
|dynastia = |
||
|rodzina = [[Zborowscy herbu Jastrzębiec |
|rodzina = [[Zborowscy herbu Jastrzębiec]] |
||
|data urodzenia = ok. [[1495]] |
|data urodzenia = ok. [[1495]] |
||
|miejsce urodzenia = |
|miejsce urodzenia = |
||
Linia 24: | Linia 24: | ||
|wikicytaty = |
|wikicytaty = |
||
}} |
}} |
||
'''Marcin Zborowski''' herbu [[Jastrzębiec (herb szlachecki)|Jastrzębiec]] (ur. [[1492]]<ref>Teresa Romańska-Faściszewska, ''Oleśnica''. Wydawnictwo ALLELUJA, Kraków 2007, ISBN 978-83-89660-74-9. Rozdział: "Samuel Zborowski", s.106</ref>, zm. [[1565]]) – [[ |
'''Marcin Zborowski''' herbu [[Jastrzębiec (herb szlachecki)|Jastrzębiec]] (ur. [[1492]]<ref>Teresa Romańska-Faściszewska, ''Oleśnica''. Wydawnictwo ALLELUJA, Kraków 2007, ISBN 978-83-89660-74-9. Rozdział: "Samuel Zborowski", s.106</ref>, zm. [[1565]]) – cześnik koronny w latach [[1527]]-[[1542]], [[kasztelanowie krakowscy|kasztelan krakowski]] w latach [[1562]]-1565, [[Wojewodowie poznańscy i wielkopolscy|wojewoda poznański]] w latach [[1558]]-1562, [[wojewodowie kaliscy|wojewoda kaliski]] w [[1550]] roku, kasztelan kaliski w [[1543]] roku, starosta będziński, odolanowski, stopnicki, szydłowski w latach [1531]]-[[1546]], tłumacki od 1565 roku<ref>Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Stanisław Cynarski i Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik 1990, s. 274.</ref>. |
||
Brat [[Piotr Zborowski (cześnik)|Piotra Zborowskiego]], [[kasztelan]]a [[Kasztelani i starostowie małogoscy|małogoskiego]]. |
|||
Był [[kalwinizm|kalwinistą]]. |
|||
Wziął udział w [[Wojna litewsko-moskiewska 1512-1522|wojnie litewsko-moskiewskiej]], gdzie odznaczył się w [[bitwa pod Orszą (1514)|bitwie pod Orszą]]. W [[1537]] był jednym z przywódców "[[wojna kokosza|wojny kokoszej]]". W [[1540]] roku podejrzewany był o organizację rzekomego [[Bernard Pretwicz|zamachu stanu]]. Wszedł w konflikt w starostwie śniatyńskim ze starostą i kasztelanem krakowskim [[Andrzej Tęczyński (zm. 1561)|Andrzejem Tęczyńskim]]. Był zamieszany w plany ożenku bogatej [[Elżbieta Ostrogska|Halszki Ostrogskiej]] z jednym ze swoich synów, na co nie wyraził zgody król Zygmunt II August. Następnie Zborowski doprowadził w [[1554]] roku do śmierci jej męża [[Dymitr Sanguszko|Dymitra Sanguszki]] w [[Jaroměř|Jaromierzu]], podczas jego ucieczki z Polski. |
Wziął udział w [[Wojna litewsko-moskiewska 1512-1522|wojnie litewsko-moskiewskiej]], gdzie odznaczył się w [[bitwa pod Orszą (1514)|bitwie pod Orszą]]. W [[1537]] był jednym z przywódców "[[wojna kokosza|wojny kokoszej]]". W [[1540]] roku podejrzewany był o organizację rzekomego [[Bernard Pretwicz|zamachu stanu]]. Wszedł w konflikt w starostwie śniatyńskim ze starostą i kasztelanem krakowskim [[Andrzej Tęczyński (zm. 1561)|Andrzejem Tęczyńskim]]. Był zamieszany w plany ożenku bogatej [[Elżbieta Ostrogska|Halszki Ostrogskiej]] z jednym ze swoich synów, na co nie wyraził zgody król Zygmunt II August. Następnie Zborowski doprowadził w [[1554]] roku do śmierci jej męża [[Dymitr Sanguszko|Dymitra Sanguszki]] w [[Jaroměř|Jaromierzu]], podczas jego ucieczki z Polski. |
||
Linia 56: | Linia 60: | ||
{{SORTUJ:Zborowski, Marcin}} |
{{SORTUJ:Zborowski, Marcin}} |
||
[[Kategoria:Cześnicy koronni]] |
|||
[[Kategoria:Kasztelanowie kaliscy]] |
|||
[[Kategoria:Kasztelanowie krakowscy]] |
[[Kategoria:Kasztelanowie krakowscy]] |
||
⚫ | |||
[[Kategoria:Senatorowie świeccy I Rzeczypospolitej]] |
[[Kategoria:Senatorowie świeccy I Rzeczypospolitej]] |
||
[[Kategoria:Starostowie będzińscy]] |
|||
[[Kategoria:Starostowie małogoscy]] |
[[Kategoria:Starostowie małogoscy]] |
||
[[Kategoria:Starostowie odolanowscy]] |
[[Kategoria:Starostowie odolanowscy]] |
||
[[Kategoria:Starostowie stopniccy]] |
|||
[[Kategoria:Starostowie szydłowscy]] |
|||
[[Kategoria:Starostowie tłumaccy]] |
|||
[[Kategoria:Szlachta kalwińska w Polsce]] |
[[Kategoria:Szlachta kalwińska w Polsce]] |
||
[[Kategoria:Urodzeni w 1492]] |
[[Kategoria:Urodzeni w 1492]] |
||
[[Kategoria:Wojewodowie kaliscy (I Rzeczpospolita)]] |
[[Kategoria:Wojewodowie kaliscy (I Rzeczpospolita)]] |
||
⚫ | |||
[[Kategoria:Zborowscy herbu Jastrzębiec|{{PAGENAME}}]] |
[[Kategoria:Zborowscy herbu Jastrzębiec|{{PAGENAME}}]] |
||
[[Kategoria:Zmarli w 1565]] |
[[Kategoria:Zmarli w 1565]] |
Wersja z 09:16, 28 sie 2016
Jastrzębiec | |
Rodzina | |
---|---|
Data urodzenia |
ok. 1495 |
Data śmierci | |
Ojciec |
Andrzej, kasztelan żarnowski |
Matka |
Elżbieta z Szydłowieckich h. Odrowąż |
Żona |
Anna Konarska, córka Stanisława i Zofii z Lanckorońskich |
Dzieci |
szesnaścioro |
Marcin Zborowski herbu Jastrzębiec (ur. 1492[1], zm. 1565) – cześnik koronny w latach 1527-1542, kasztelan krakowski w latach 1562-1565, wojewoda poznański w latach 1558-1562, wojewoda kaliski w 1550 roku, kasztelan kaliski w 1543 roku, starosta będziński, odolanowski, stopnicki, szydłowski w latach [1531]]-1546, tłumacki od 1565 roku[2].
Brat Piotra Zborowskiego, kasztelana małogoskiego.
Był kalwinistą.
Wziął udział w wojnie litewsko-moskiewskiej, gdzie odznaczył się w bitwie pod Orszą. W 1537 był jednym z przywódców "wojny kokoszej". W 1540 roku podejrzewany był o organizację rzekomego zamachu stanu. Wszedł w konflikt w starostwie śniatyńskim ze starostą i kasztelanem krakowskim Andrzejem Tęczyńskim. Był zamieszany w plany ożenku bogatej Halszki Ostrogskiej z jednym ze swoich synów, na co nie wyraził zgody król Zygmunt II August. Następnie Zborowski doprowadził w 1554 roku do śmierci jej męża Dymitra Sanguszki w Jaromierzu, podczas jego ucieczki z Polski.
Kariera polityczna Marcina Zborowskiego rozpoczęła się od jego działalności w obozie egzekucji praw i dóbr, co oznaczało pozostawanie w opozycji wobec króla Zygmunta I Starego. Zwycięstwo tego stronnictwa sprawiło, że po latach zmiennego szczęścia Zborowski otrzymał w 1563 roku najwyższą godność świecką Korony, czyli kasztelanię krakowską.
Bartosz Paprocki napisał o nim: "Ten to Marcin Zborowski był za mojej pamięci bardzo możny w skarby i w majętności, był pan skromny, nie przesadzał się na szaty, ani na żadne niepotrzebne zbytki [...] u królów był w wielkiej łasce, przez wiarę, pilność i stateczność w posługach swych"(...) Wielkie szczęście jego i męstwo znaczne bardzo go zalecało królom, gdy przed nimi nie tylko nieprzyjacioły ich czasu potrzeby bijał, ale też czasu krotochwile zwierz wielki, wieprze, żubry, niedźwiedzie, pojedynkiem łowił. (...) Prawem się z żadnym sąsiadem nie obchodził, każdą krzywdę drogo zapłacił, a też prokuratory na rybnych stolech kijem bijał, o czem mi powiedał Kumelski, sławny prokurator[3].
Marcin Zborowski był ojcem siedmiu synów, z których sześciu przeszło do historii (w kolejności wiekowej):
- Marcin Zborowski.
- Piotr Zborowski – wojewoda krakowski,
- Jan Zborowski – kasztelan gnieźnieński,
- Andrzej Zborowski – marszałek nadworny króla Henryka Walezego,
- Krzysztof Zborowski – podczaszy koronny,
- Samuel Zborowski – magnat, najbardziej znany z rodu Zborowskich (pochowany w Oleśnicy[4]
Był właścicielem m.in. Solca-Zdroju i zamku w Korzkwi. Przebudował zamek Jastrzębiec w okolicach Szydłowa. Założył miasteczko Jastrząb.
Ocena
Władysław Konopczyński określił go jako warchoła-karmazyna[5], a Jerzy Besala uznał, że był to właściwie morderca[6].
- ↑ Teresa Romańska-Faściszewska, Oleśnica. Wydawnictwo ALLELUJA, Kraków 2007, ISBN 978-83-89660-74-9. Rozdział: "Samuel Zborowski", s.106
- ↑ Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Stanisław Cynarski i Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik 1990, s. 274.
- ↑ B. Paprocki, Herby rycerstwa polskiego, Kraków 1858, s. 145–146
- ↑ Zbigniew Ossoliński: Pamiętniki. 1983.
- ↑ W. Konopczyński, Dzieje Polski nowożytnej, t. 1, Warszawa 1986, s. 100 i 137
- ↑ J. Besala, Stefan Batory, Warszawa 1992, s. 85.
Bibliografia
- Teresa Romańska-Faściszewska, Oleśnica. Wydawnictwo ALLELUJA, Kraków 2007, ISBN 978-83-89660-74-9
- Cześnicy koronni
- Kasztelanowie kaliscy
- Kasztelanowie krakowscy
- Senatorowie świeccy I Rzeczypospolitej
- Starostowie będzińscy
- Starostowie małogoscy
- Starostowie odolanowscy
- Starostowie stopniccy
- Starostowie szydłowscy
- Starostowie tłumaccy
- Szlachta kalwińska w Polsce
- Urodzeni w 1492
- Wojewodowie kaliscy (I Rzeczpospolita)
- Wojewodowie poznańscy (I Rzeczpospolita)
- Zborowscy herbu Jastrzębiec
- Zmarli w 1565