Cmentarz Grabiszyński: Różnice pomiędzy wersjami
51°05′19″N 16°58′20″E/51,088611 16,972222| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
dodana pochowana artystka Znacznik: Wycofane |
Anulowanie wersji 62186570 autorstwa 37.7.199.192 (dyskusja), wpisujemy wg alfabetu (ABC) Znacznik: Anulowanie edycji |
||
| Linia 103: | Linia 103: | ||
* prof. [[Józef Ziółkowski]] (1934‒2008) – chemik, wykładowca [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu Wrocławskiego]] |
* prof. [[Józef Ziółkowski]] (1934‒2008) – chemik, wykładowca [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu Wrocławskiego]] |
||
* [[Michał Żywień]] (1927‒2008) – dziennikarz |
* [[Michał Żywień]] (1927‒2008) – dziennikarz |
||
* [[Ewa Dworska-Kopycińska]] (1931-2012) - malarka |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Wersja z 14:09, 29 sty 2021
 Kaplica Karoliny Gierth | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Grabiszyńska 333 |
| Typ cmentarza |
komunalny |
| Stan cmentarza |
czynny |
| Data otwarcia |
1868 |
| Zarządca |
Gmina Wrocław |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51°05′19″N 16°58′20″E/51,088611 16,972222
| |
| Strona internetowa | |
Cmentarz Grabiszyński – obok Cmentarza Osobowickiego, Cmentarza Świętej Rodziny, Cmentarza Świętego Wawrzyńca jedna z największych nekropolii we Wrocławiu. Cmentarz w swoich obecnych granicach to jedna z trzech części stanowiących w pierwszej połowie XX w. większy kompleks cmentarny. Początkowo był to cmentarz na którym chowano zmarłych z południowych parafii Wrocławia, ewangelickich: św. Elżbiety i św. Trójcy, katolickich: św. Karola Boromeusza i św. Elżbiety Węgierskiej oraz zakonników z klasztoru Bonifratrów. Później stał się cmentarzem komunalnym - Kommunal Friedhof in Graebschen.
Historia
Cmentarz Grabiszyński I znajdował się między ulicami: Hallera, Romera i Grabiszyńską, w miejscu, w którym znajduje się dziś Park Grabiszyński. Został założony w roku 1868, w centralnej części cmentarza stała kaplica, wybudowana według projektu architekta Zimmermanna w stylu naśladującym renesans włoski. Kaplica i cmentarz zostały zniszczone w czasie oblężenia Wrocławia. Po wojnie cmentarz nie był użytkowany i ulegał ciągłej dewastacji, decyzję o likwidacji cmentarza podjęto w latach 60. Po likwidacji cmentarza w jego miejscu utworzono park, dawny układ alei cmentarnych został zmieniony, jedynie w kilku miejscach znaleźć można fragmenty grobów i innych urządzeń cmentarnych.
Cmentarz Grabiszyński II został założony w 1881 r., jest jedyną częścią dawnego kompleksu cmentarnego, używaną do dziś. W 1882 r. wybudowano według projektu architekta Kesslera neoromańską kaplicę poświęconą pamięci Karoliny Gierth, kaplica ta używana jest dziś do odprawiania ceremonii żałobnych. Zdecydowana większość niemieckich nagrobków została zlikwidowana w latach 50. Oprócz pól grzebalnych, z grobami ziemnymi znajdują się także pola urnowe oraz kolumbarium, dwie kwatery zarezerwowane są dla zmarłych wyznania prawosławnego.
Cmentarz Grabiszyński III powstał w 1916 r. po wschodniej stronie ulicy Grabiszyńskiej, na południowym skraju najstarszej części kompleksu cmentarnego. Centralny element cmentarza stanowiło wybudowane w 1926 r. według projektu Konwiarza krematorium. W 1927 r. w jednej z wolnych kwater na południowym skraju nekropolii urządzono Cmentarz Żołnierzy Włoskich we Wrocławiu, zmarłych w niewoli niemieckiej pod koniec I wojny światowej, który dziś, wraz z niewielką kwaterą grobów dziecięcych znajdującą się przy pętli tramwajowej, stanowi jedyny zachowany element dawnej nekropolii. W latach 1946‒1949 obok nekropolii włoskiej urządzono Francuski cmentarz wojenny, zlikwidowany w 1952 r. Tereny Cmentarza Grabiszyńskiego III stanowią obecnie zasadniczą część Parku Grabiszyńskiego.
Pochowani na Cmentarzu Grabiszyńskim
Na cmentarzu spoczywają m.in.:
- Andrzej Adamus (1949‒2004) – wydawca, założyciel Wydawnictwa Dolnośląskiego
- doc. Stanisław Baranowski (1935‒1978) – meteorolog, glacjolog, polarnik wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- Piotr Bednarz (1949‒2009) – działacz opozycji w PRL-u, odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
- prof. Janina Bogusławska-Jaworska (1930‒2002) – lekarz, założycielka Kliniki Onkologii i Hematologii Dziecięcej we Wrocławiu
- prof. Marcin Bukowski (1902‒1997) – architekt kierujący odbudową wrocławskich zabytków
- Andrzej Bułat (1948-2020) - dziennikarz
- Stanisław Chaciński (1936‒1990) – poeta
- płk. Zygmunt Cšadek (1895‒1979) – oficer Wojska Polskiego
- Zbigniew Cynkutis (1938‒1987) – reżyser teatralny
- prof. Władysław Czapliński (1905‒1981) – historyk, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- prof. Jerzy Czernik (1938‒2010) – chirurg dziecięcy, prezes Polskiego Towarzystwa Chirurgów Dziecięcych
- Adam Dotzauer (1924-2003) - lekkoatleta,trener, nauczyciel-dydaktyk
- Ryszard Francman (1943‒2010) – kaskader
- Bolesław Hebrowski (1921‒2014) – żołnierz AK, Honorowy Prezes Dolnośląskiego Oddziału PZITS
- Lothar Herbst (1940‒2000) – poeta, dziennikarz
- Tadeusz Hordt (1901‒1983) – major piechoty Wojska Polskiego
- Vilma Illing (1871‒1903) – aktorka dramatyczna
- Henryk Jagodziński (1928‒2000) – satyryk, aforysta
- Antoni Jahołkowski (1931‒1981) – aktor
- prof. Marian Jakóbiec (1910‒1998) – pisarz, slawista, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- Roman Jasielski (1871‒1947) – księgarz, wydawca
- Jan Kaczmarek (1945‒2007) – satyryk
- Józef Kaleta (1925‒2007) – ekonomista, prof. AE, polityk
- Edward Kalisz (1951‒2017) – aktor
- prof. Andrzej Klisiecki – pierwszy rektor Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
- dr Aleksander Korman (1926‒2004) – ekonomista, samorządowiec, działacz społeczny i historyk-amator, doktor ekonomii, radny miasta Wrocławia
- Agnieszka Kotlarska (1972‒1996) – Miss Polski 1991, Miss International 1991
- Rafał Maszkowski (1838‒1901) – muzyk, dyrygent Wrocławskiego Towarzystwa Muzycznego
- Jan Mazur (1947‒2008) – dziennikarz muzyczny
- Kazimierz Michalczyk (1955‒1982) – tokarz z Elwro, ofiara stanu wojennego, postrzelony 31 sierpnia 1982 r., zmarł w szpitalu 2 września
- Mikołaj Michalewicz (1978‒2005) – aktor (współzałożyciel teatru Ad Spectatores)
- Zygmunt Molik (1930‒2010) – aktor
- Marek Motas (1945‒2007) – kompozytor i autor tekstów, satyryk, reżyser dźwięku
- Jan Pławnicki (1936‒2009) – dziennikarz, działacz społeczny
- prof. Stanisław Rospond (1906‒1982) – językoznawca, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- Jan Różewicz (1953‒2008) – reżyser i scenarzysta teatralny
- prof. Czesław Ryll-Nardzewski – matematyk, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej
- Zdzisław Smektała (1951‒2018) – dziennikarz, felietonista, aktor[1]
- Wawrzyniec Staliński (1899‒1985) – piłkarz, reprezentant Polski
- Matylda Szczudłowska (1902‒2006) – lekarz weterynarii, specjalistka okulistyki weterynaryjnej
- Robert „Robs” Szecówka (1936–2020) – karykaturzysta, satyryk, ilustrator, animator kultury
- Stanisław Szeligowski (1887‒1966) – astronom
- ks. Paweł Szuflat (1889‒1981) – duchowny greckokatolicki
- Tadeusz Szwed (1938‒1999) – fotoreporter
- prof. Stefan Ślopek (1914‒1995) – lekarz mikrobiolog
- prof. Andrzej Karol Teisseyre (1938‒1991) – geolog, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- prof. Mieczysław Teisseyre (1925‒2008) – wykładowca Politechniki Wrocławskiej
- Bronisław Trytko (zm. 2018) – plastyk, projektant lalek i pedagog[2]
- Jan Trzynadlowski (1912‒1995) – literaturoznawca
- Bruno Tschötschel (1874‒1941) – rzeźbiarz
- dr Bronisław Turoń (1923‒1984) – mediewista, działacz ruchu turystycznego
- Krystyna Tyszkowska (1926‒2017) – polska dziennikarka[3]
- prof. Wojciech Walczak (1916‒1984) – geograf, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- Andrzej Waligórski (1926‒1992) – poeta i satyryk
- prof. Józef Wąsowicz (1900‒1964) – kartograf, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- Adam Wójcik (1970‒2017) – polski koszykarz, wielokrotny reprezentant Polski
- prof. Wojciech Wrzesiński (1934‒2013) – historyk, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego[4]
- prof. Seweryn Wysłouch (1900‒1968) – historyk państwa i prawa, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- prof. Zdzisław Zagrobelny (1932‒2011) – chirurg, twórca polskiej szkoły krioterapii, rektor Akademii Wychowania Fizycznego w latach 1984‒1990 i 1996‒2002
- prof. Henryk Zieliński (1920‒1981) – historyk, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- prof. Józef Ziółkowski (1934‒2008) – chemik, wykładowca Uniwersytetu Wrocławskiego
- Michał Żywień (1927‒2008) – dziennikarz
Przypisy
- ↑ Katarzyna Kaczorowska: Przyjaciele pożegnali Zdzisława Smektałę. gazetawroclawska.pl, 2018-01-23. [dostęp 2018-01-23]. (pol.).
- ↑ Bronisław Trytko: Nekrologi; Opublikowano w Gazeta Wrocławska dnia 27.05.2018). nekrologi.net. [dostęp 2017-07-07]. (pol.).
- ↑ Krystyna Tyszkowska: Nekrologi; Opublikowano w Gazeta Wrocławska dnia 27.06.2017). nekrologi.net. [dostęp 2017-07-07]. (pol.).
- ↑ Nekrolog na stronie Uniwersytetu Wrocławskiego [1]
Bibliografia
- Z. Antkowiak: Wrocław od A do Z. Wrocław: ZNiO Ossolineum, 1997. ISBN 83-04-04340-8. (pol.).
- M. Burak, H. Okólska: Cmentarze dawnego Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Muzeum Architektury we Wrocławiu, 2007. ISBN 978-83-89262-38-7. (pol.).
Linki zewnętrzne
