Okopy (województwo podlaskie): Różnice pomiędzy wersjami
53°35′16″N 23°09′07″E/53,587778 23,151944| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.1 |
m drobne merytoryczne |
||
| Linia 47: | Linia 47: | ||
== Inne == |
== Inne == |
||
Najstarsze pokolenie mieszkańców wsi Okopy i jej okolic w codziennych kontaktach używa [[Dialekt|gwary]] [[Język białoruski|języka białoruskiego]] z naleciałościami zapożyczonymi z [[Język polski|języka polskiego]]{{r|Derecki}} |
Najstarsze pokolenie mieszkańców wsi Okopy i jej okolic w codziennych kontaktach używa [[Dialekt|gwary]] [[Język białoruski|języka białoruskiego]] z naleciałościami zapożyczonymi z [[Język polski|języka polskiego]]{{r|Derecki}}<ref>{{Cytuj |autor = Piotr Znaniecki |tytuł = Po prostemu, po swojemu, czyli nasza mowa, https://sokolka.pl/2020/09/24/po-prostemu-po-swojemu-czyli-nasza-mowa/, [dostęp 2020-12-17] (pol.). |data = }}</ref>. W opracowaniach dotyczących biografii księdza Jerzego Popiełuszki, którego pierwszym językiem, według niektórych źródeł - była „mowa prosta”<ref>{{Cytuj |autor = Piotr Znaniecki |tytuł = Po prostemu, po swojemu, czyli nasza mowa, https://sokolka.pl/2020/09/24/po-prostemu-po-swojemu-czyli-nasza-mowa/, [dostęp 2021-05-06] (pol.).}}</ref>, można spotkać się z różnymi nazwami tego dialektu, takimi jak: ''podlaska gwara białoruska''<ref>{{Cytuj stronę | url =http://www.wilnoteka.lt/artykul/popieluszko-bohaterem-bialorusinow | tytuł = Popiełuszko bohaterem Białorusinów | autor = | opublikowany = Wilnoteka.lt | data = 2017-03-31 | język = | data dostępu = 2018-07-03}}</ref>, ''polsko-białoruski dialekt''{{r|Waingertner}}, bądź ''język polski, ale z dużymi białoruskimi naleciałościami''{{r|Interia}}. Sami mieszkańcy wsi określają swój język mianem ''prostego'' (będącego samodzielnym historycznym językiem Wielkiego Księstwa [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litewskie]]<nowiki/>go, którego zasięg w dużym stopniu pokrywał się z granicami WKL<ref>{{Cytuj |autor = Jerzy Chmielewski |tytuł = To język Wielkiego Księstwa Litewskiego, Czasopis, ISSN 1230-1876, nr 12 (341), grudzień 2020, s. 4,5, https://czasopis.pl/wp-content/uploads/2020/12/ZmiestCz12_2020.pdf |data = }}</ref>) bądź ''tutejszego''{{r|Waingertner|Czasopis05/2015|Janowicz}}. Z perspektywy [[Dialektologia|dialektologicznej]] nazywani są oni terminem ''białoruskojęzycznych [[Kościół łaciński|katolików]]'' bądź ''Białorusinami [[Sokółka|Sokólszczyzny]]''{{r|Wysocka|Janowicz}}. Mimo to nie wykształcili oni [[Białorusini|białoruskiej świadomości narodowej]] i w pełni utożsamiają się z [[Polacy|narodem polskim]]. Pojęcie polskości w tym przypadku stało się synonimem [[katolicyzm]]u. [[Wspólnota religijna|Więź religijna]] [[Białorusini w Polsce|białoruskojęzycznych]] mieszkańców wsi Okopy, jak i jej okolic okazała się silniejsza od więzi [[Język (mowa)|językowej]] i dlatego zdecydowała o włączeniu się tej społeczności w skład polskiej [[Naród|wspólnoty narodowej]]{{r|Pawluczuk}}. Współcześnie, wspomnianą powyżej, białoruską gwarę mieszkańców wsi Okopy uznać należy za pozostającą na granicy wymarcia, gdyż umiejętność posługiwania się nią ograniczona jest do grupy osób w podeszłym wieku i nie jest ona przekazywana młodszym pokoleniom{{r|Glinka|Glinka2}}. |
||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Wersja z 22:37, 13 paź 2021
| Artykuł |
53°35′16″N, 23°09′07″E |
|---|---|
| - błąd |
38 m |
| WD |
53°35'16"N, 23°9'7"E |
| - błąd |
38 m |
| Odległość |
4 m |
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
85 |
| Kod pocztowy |
16-150[1] |
| Tablice rejestracyjne |
BSK |
| SIMC |
0041163[2] |
Położenie na mapie gminy Suchowola  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu sokólskiego  | |
| 53°35′16″N 23°09′07″E/53,587778 23,151944
| |
Okopy – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Suchowola[2].
Wieś znana jest jako miejsce urodzenia błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki[3].
Historia
Wieś powstała w XVI wieku w czasie zasiedlania Puszczy Nowodworskiej, należała do ekonomii grodzieńskiej. Nazwa wsi odnosi się do kurhanów średniowiecznych, zwanych przez miejscową ludność okopami.
W końcu XVIII wieku była to wieś królewska ekonomii grodzieńskiej położona w powiecie grodzieńskim województwa trockiego Wielkiego Księstwa Litewskiego[4].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie białostockim.
List intencyjny w sprawie powołania Muzeum Ks. Jerzego Popiełuszko w Okopach – Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku podpisali 25.06.2020 r. w Warszawie w obecności ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotra Glińskiego oraz marszałka województwa podlaskiego, Artura Kosickiego, przedstawiciel Fundacji im. ks. Jerzego Popiełuszko „Dobro” Józef Popiełuszko oraz dyrektor Muzeum Podlaskiego w Białymstoku Waldemar Wilczewski.[5]
22 grudnia 2020 r. w Warszawie odbyło się spotkanie poświęcone budowie muzeum błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki w Okopach, którego celem będzie gromadzenie, przechowywanie, opracowanie i udostępnianie materiałów związanych z życiem działalnością i spuścizną błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki oraz prowadzenie badań naukowych i działań edukacyjnych poświęconych życiu kapłana. Wziął w nim udział wicepremier Jarosław Kaczyński.[6]
Projekt koncepcyjny Muzeum Bł. księdza Jerzego Popiełuszki w Okopach przygotowali architekci pracowni Mirosława Nizio – Nizio Design International. Muzeum powstaje z inicjatywy Fundacji im. ks. Jerzego Popiełuszko „Dobro” i po wybudowaniu stanie się oddziałem Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.[7]
Zabytki
- Dom, w którym urodził się ks. Jerzy Popiełuszko
- Pomnik – głaz z tablicą poświęconą księdzu Jerzemu oraz kapliczka
- Duży, drewniany krzyż
- Duży pomnik upamiętniający II wojnę światową znajdujący się za domem ks. J. Popiełuszki
- Dwa kurhany w pobliżu wsi oraz kilka zabytkowych krzyży wotywnych
Inne
Najstarsze pokolenie mieszkańców wsi Okopy i jej okolic w codziennych kontaktach używa gwary języka białoruskiego z naleciałościami zapożyczonymi z języka polskiego[8][9]. W opracowaniach dotyczących biografii księdza Jerzego Popiełuszki, którego pierwszym językiem, według niektórych źródeł - była „mowa prosta”[10], można spotkać się z różnymi nazwami tego dialektu, takimi jak: podlaska gwara białoruska[11], polsko-białoruski dialekt[12], bądź język polski, ale z dużymi białoruskimi naleciałościami[13]. Sami mieszkańcy wsi określają swój język mianem prostego (będącego samodzielnym historycznym językiem Wielkiego Księstwa Litewskiego, którego zasięg w dużym stopniu pokrywał się z granicami WKL[14]) bądź tutejszego[12][15][16]. Z perspektywy dialektologicznej nazywani są oni terminem białoruskojęzycznych katolików bądź Białorusinami Sokólszczyzny[17][16]. Mimo to nie wykształcili oni białoruskiej świadomości narodowej i w pełni utożsamiają się z narodem polskim. Pojęcie polskości w tym przypadku stało się synonimem katolicyzmu. Więź religijna białoruskojęzycznych mieszkańców wsi Okopy, jak i jej okolic okazała się silniejsza od więzi językowej i dlatego zdecydowała o włączeniu się tej społeczności w skład polskiej wspólnoty narodowej[18]. Współcześnie, wspomnianą powyżej, białoruską gwarę mieszkańców wsi Okopy uznać należy za pozostającą na granicy wymarcia, gdyż umiejętność posługiwania się nią ograniczona jest do grupy osób w podeszłym wieku i nie jest ona przekazywana młodszym pokoleniom[19][20].
Zobacz też
Bibliografia
- Izabela Walijewska: Haworym pa prostu. Słowniczek gwary gminy Suchowola. Suchowola: Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Turystyki w Suchowoli, 2012.
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych. Poczta Polska S.A., lipiec 2015. s. 845. [dostęp 2015-10-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1461, 2013-02-13. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. ISSN 0867-3411. [dostęp 2015-10-22].
- ↑ Gabriel Bartoszewski: Kalendarium życia sługi Bożego ks. Jerzego Popiełuszki. Centrum Opatrzności Bożej, 2010-03-20. [dostęp 2015-10-22].
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 96.
- ↑ Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, Muzeum Bł. Księdza Jerzego Popiełuszki w Okopach będzie oddziałem Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, https://www.gov.pl/web/kulturaisport/muzeum-bl-ksiedza-jerzego-popieluszki-w-okopach-bedzie-oddzialem-muzeum-podlaskiego-w-bialymstoku.
- ↑ Sokolka.eu. Internetowa, Delegacja z Suchowoli spotkała się z Jarosławem Kaczyńskim, https://isokolka.eu/suchowola/36703-delegacja-z-suchowoli-spotkala-sie-z-jaroslawem-kaczynskim, [dostęp 2020-12-23] (pol.).
- ↑ Kamil Białas, Muzeum Bł. księdza Jerzego Popiełuszki w Okopach projektu Mirosława Nizio, https://www.whitemad.pl/muzeum-bl-ksiedza-jerzego-popieluszki-w-okopach-projektu-miroslawa-nizio/.
- ↑ Mariusz Derecki: Okopy księdza Jerzego Popiełuszki. [w:] Mapa Kultury [on-line]. Narodowe Centrum Kultury, 2011-12-12. [dostęp 2015-10-22].
- ↑ Piotr Znaniecki, Po prostemu, po swojemu, czyli nasza mowa, https://sokolka.pl/2020/09/24/po-prostemu-po-swojemu-czyli-nasza-mowa/, [dostęp 2020-12-17] (pol.).
- ↑ Piotr Znaniecki, Po prostemu, po swojemu, czyli nasza mowa, https://sokolka.pl/2020/09/24/po-prostemu-po-swojemu-czyli-nasza-mowa/, [dostęp 2021-05-06] (pol.).
- ↑ Popiełuszko bohaterem Białorusinów. Wilnoteka.lt, 2017-03-31. [dostęp 2018-07-03].
- ↑ a b Przemysław Waingertner: Rocznica męczeńskiej śmierci bł. ks. Jerzego. [w:] Tygodnik Solidarność [on-line]. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. [dostęp 2015-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ Konstanty Juliański: Rodzinne Okopy. INTERIA.PL S.A., 2009-10-14. [dostęp 2015-10-21].
- ↑ Jerzy Chmielewski, To język Wielkiego Księstwa Litewskiego, Czasopis, ISSN 1230-1876, nr 12 (341), grudzień 2020, s. 4,5, https://czasopis.pl/wp-content/uploads/2020/12/ZmiestCz12_2020.pdf.
- ↑ Krzysztof Goss. To nasz język regionalny. Rozmowa z Marzeną Kalinowską. „Czasopis”. 5 (286), s. 18, maj 2015. Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich. ISSN 1230-1876. [dostęp 2015-10-25].
- ↑ a b Dokumenty i komentarze dotyczące miejscowości w gminach. W: Jarosław Janowicz: Likwidacja oficjalnego nazewnictwa miejscowości Białostocczyzny pochodzenia białoruskiego przez administrację rządową w latach 1921–2004. Dokumenty. Komentarze. Białystok: Scripta Manent, 2004. ISBN 83-919340-1-2.
- ↑ Dorota Wysocka. Białorusini Sokólszczyzny – gdzież są?. „Przegląd Prawosławny”. 3 (273), marzec 2008. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. ISSN 1230-1078. [dostęp 2016-01-24].
- ↑ Włodzimierz Pawluczuk, Światopogląd jednostki w warunkach rozpadu społeczności tradycyjnej, Warszawa 1972, s. 40–42.
- ↑ Stanisław Glinka: Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1980, s. 40. [dostęp 2016-01-24].
- ↑ Stanisław Glinka, Granica językowa i przykłady zróżnicowania fonetycznego gwar białoruskich Białostocczyzny, „Sprawozdania z Prac Naukowych Wydziału Nauk Społecznych” 1960, s. 5.
| Miasta | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Kolonie | |
| Integralne części miasta | |
| Integralne części wsi |
|
