Sajańsko-Szuszeński Rezerwat Biosfery: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m kat.
m ilustracja
Linia 4: Linia 4:
|kod obszaru =
|kod obszaru =
|logo =
|logo =
|grafika = Водный перекресток.jpg
|grafika = Sayano-Shushensky reservate, Enisey river.jpg
|opis grafiki =
|opis grafiki = Rzeka Jenisej
|rodzaj = [[rezerwat przyrody]]
|rodzaj = [[rezerwat przyrody]]
|państwo = RU-KYA
|państwo = RU-KYA
Linia 31: Linia 31:


'''Sajańsko-Szuszeński Rezerwat Biosfery'''<ref name="KSNG">{{cytuj książkę|autor=[[Główny Urząd Geodezji i Kartografii]]|tytuł=Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata|url=http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/wykaz_polskich_nazw_geograficznych.pdf|rok=2019|wydawca=[[Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej]]|isbn=978-83-254-1988-2|strony=252}}</ref> ([[Język rosyjski|ros.]] Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский») – ścisły [[rezerwat przyrody]] ([[Zapowiednik (rezerwat przyrody)|zapowiednik]]) w [[Kraj Krasnojarski|Kraju Krasnojarskim]] w [[Rosja|Rosji]]. Znajduje się w rejonach [[Rejon jermakowski|jermakowskim]] i [[Rejon szuszeński|szuszeńskim]]. Jego obszar wynosi 3903,66 km², a strefa ochronna 1062 km². Rezerwat został utworzony dekretem rządu [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka|Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]] z dnia 17 marca 1976 roku. W 1985 roku otrzymał status [[Rezerwat biosfery|rezerwatu biosfery]] [[UNESCO]]. Na północny zachód od niego znajduje się [[Park Narodowy „Szuszenskij bor”]], a na południe [[Rezerwat Biosfery „Kotlina Uwska” (Rosja)|Rezerwat Biosfery „Kotlina Uwska”]]. Dyrekcja rezerwatu znajduje się w miejscowości [[Szuszenskoje]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Саяно-Шушенский {{!}} ООПТ России |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = oopt.aari.ru |url = http://oopt.aari.ru/oopt/%D0%A1%D0%B0%D1%8F%D0%BD%D0%BE-%D0%A8%D1%83%D1%88%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский» |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = sayanzapoved.ru |url = http://sayanzapoved.ru/}}</ref><ref name=":0">{{Cytuj |autor = |tytuł = Sayano-Shushensky Biosphere Reserve, Russian Federation |data = 2019-04-19 |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = UNESCO |url = https://en.unesco.org/biosphere/eu-na/sayano-shushensky |język = en}}</ref>.
'''Sajańsko-Szuszeński Rezerwat Biosfery'''<ref name="KSNG">{{cytuj książkę|autor=[[Główny Urząd Geodezji i Kartografii]]|tytuł=Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata|url=http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/wykaz_polskich_nazw_geograficznych.pdf|rok=2019|wydawca=[[Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej]]|isbn=978-83-254-1988-2|strony=252}}</ref> ([[Język rosyjski|ros.]] Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский») – ścisły [[rezerwat przyrody]] ([[Zapowiednik (rezerwat przyrody)|zapowiednik]]) w [[Kraj Krasnojarski|Kraju Krasnojarskim]] w [[Rosja|Rosji]]. Znajduje się w rejonach [[Rejon jermakowski|jermakowskim]] i [[Rejon szuszeński|szuszeńskim]]. Jego obszar wynosi 3903,66 km², a strefa ochronna 1062 km². Rezerwat został utworzony dekretem rządu [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka|Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]] z dnia 17 marca 1976 roku. W 1985 roku otrzymał status [[Rezerwat biosfery|rezerwatu biosfery]] [[UNESCO]]. Na północny zachód od niego znajduje się [[Park Narodowy „Szuszenskij bor”]], a na południe [[Rezerwat Biosfery „Kotlina Uwska” (Rosja)|Rezerwat Biosfery „Kotlina Uwska”]]. Dyrekcja rezerwatu znajduje się w miejscowości [[Szuszenskoje]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Саяно-Шушенский {{!}} ООПТ России |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = oopt.aari.ru |url = http://oopt.aari.ru/oopt/%D0%A1%D0%B0%D1%8F%D0%BD%D0%BE-%D0%A8%D1%83%D1%88%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский» |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = sayanzapoved.ru |url = http://sayanzapoved.ru/}}</ref><ref name=":0">{{Cytuj |autor = |tytuł = Sayano-Shushensky Biosphere Reserve, Russian Federation |data = 2019-04-19 |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = UNESCO |url = https://en.unesco.org/biosphere/eu-na/sayano-shushensky |język = en}}</ref>.
[[Plik:Capra ibex in Sayano-Shushensky reservate.jpg|lewo|mały|Koziorożec syberyjski]]

== Opis ==
== Opis ==
Rezerwat obejmuje trudno dostępny fragment [[Łańcuch górski|łańcucha górskiego]] [[Sajany|Sajan Zachodni]]. Zajmuje w dużej części [[Góry Sajańskie|Pasmo Sajańskie]], północne zbocza leżącego na południe od niego [[Pasmo Chemczikskie|Pasma Chemczikskiego]] i wschodnią część leżącego na północ od niego [[Pasm Kantegirskie|Pasma Kantegirskiego]]. Znajduje się na wysokościach od 400 m n.p.m do 2735 m n.p.m. Jego wschodnią granicą jest zbiornik [[Sajańsko-Szuszeńska Elektrownia Wodna|Sajańsko-Szuszeńskiej Elektrowni Wodnej]] na rzece [[Jenisej]]. Przez rezerwat przepływa kilkanaście rzek. Są to m.in.: Gołaja, Tałowka, Uzun-Sug, Małyje Ury, Bolszije Ury<ref>{{Cytuj |tytuł = Физико-географическая характеристика — Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский» |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = sayanzapoved.ru |url = http://sayanzapoved.ru/fiziko-geograficheskaja-harakteristika}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Гидрография — Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский» |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = sayanzapoved.ru |url = http://sayanzapoved.ru/gidrografija}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = Саяно-Шушенский заповедник |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = www.ecotravel.ru |url = http://www.ecotravel.ru/regions/reserves/1/17/76/}}</ref><ref name=":0" />.
Rezerwat obejmuje trudno dostępny fragment [[Łańcuch górski|łańcucha górskiego]] [[Sajany|Sajan Zachodni]]. Zajmuje w dużej części [[Góry Sajańskie|Pasmo Sajańskie]], północne zbocza leżącego na południe od niego [[Pasmo Chemczikskie|Pasma Chemczikskiego]] i wschodnią część leżącego na północ od niego [[Pasm Kantegirskie|Pasma Kantegirskiego]]. Znajduje się na wysokościach od 400 m n.p.m do 2735 m n.p.m. Jego wschodnią granicą jest zbiornik [[Sajańsko-Szuszeńska Elektrownia Wodna|Sajańsko-Szuszeńskiej Elektrowni Wodnej]] na rzece [[Jenisej]]. Przez rezerwat przepływa kilkanaście rzek. Są to m.in.: Gołaja, Tałowka, Uzun-Sug, Małyje Ury, Bolszije Ury<ref>{{Cytuj |tytuł = Физико-географическая характеристика — Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский» |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = sayanzapoved.ru |url = http://sayanzapoved.ru/fiziko-geograficheskaja-harakteristika}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Гидрография — Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский» |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = sayanzapoved.ru |url = http://sayanzapoved.ru/gidrografija}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = Саяно-Шушенский заповедник |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = www.ecotravel.ru |url = http://www.ecotravel.ru/regions/reserves/1/17/76/}}</ref><ref name=":0" />.
Linia 43: Linia 43:
[[Fauna]] rezerwatu liczy ponad 61 gatunków [[Ssaki|ssaków]], 260 gatunków [[Ptaki|ptaków]], 21 gatunków [[Ryby|ryb]], 6 gatunków [[Gady|gadów]] i 3 gatunki [[Płazy|płazów]], 777 gatunków [[Owady|owadów]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Саяно-Шушенский заповедник |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = zapovednikssh.rgo.ru |url = https://zapovednikssh.rgo.ru/}}</ref>.
[[Fauna]] rezerwatu liczy ponad 61 gatunków [[Ssaki|ssaków]], 260 gatunków [[Ptaki|ptaków]], 21 gatunków [[Ryby|ryb]], 6 gatunków [[Gady|gadów]] i 3 gatunki [[Płazy|płazów]], 777 gatunków [[Owady|owadów]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Саяно-Шушенский заповедник |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = zapovednikssh.rgo.ru |url = https://zapovednikssh.rgo.ru/}}</ref>.


Z zagrożonych ssaków żyją tu m.in. [[irbis śnieżny]], [[manul stepowy]], [[piżmowiec syberyjski]], [[renifer tundrowy]]. Inne ssaki żyjące w rezerwacie to m.in. [[łasica syberyjska]], [[gronostaj europejski]], [[wydra europejska]], [[borsuk azjatycki]]. [[soból tajgowy]], [[niedźwiedź brunatny]], [[rosomak tundrowy]], [[ryś euroazjatycki]], [[wilk szary]], [[koziorożec syberyjski]], [[łoś euroazjatycki]], [[jeleń szlachetny]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Фауна — Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский» |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = sayanzapoved.ru |url = http://sayanzapoved.ru/fauna}}</ref><ref name=":3">{{Cytuj |tytuł = Саяно-Шушенский биосферный заповедник: заповедники России |data = 2013-05-02 |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = Мир живой природы |url = https://xn----htbkbrpfgcb7j.xn--p1ai/%d1%81%d0%b0%d1%8f%d0%bd%d0%be-%d1%88%d1%83%d1%88%d0%b5%d0%bd%d1%81%d0%ba%d0%b8%d0%b9-%d0%b7%d0%b0%d0%bf%d0%be%d0%b2%d0%b5%d0%b4%d0%bd%d0%b8%d0%ba.html |język = ru-RU}}</ref>.
Z zagrożonych ssaków żyją tu m.in. [[irbis śnieżny]], [[manul stepowy]], [[piżmowiec syberyjski]], [[renifer tundrowy]], [[koziorożec syberyjski]]. Inne ssaki żyjące w rezerwacie to m.in. [[łasica syberyjska]], [[gronostaj europejski]], [[wydra europejska]], [[borsuk azjatycki]]. [[soból tajgowy]], [[niedźwiedź brunatny]], [[rosomak tundrowy]], [[ryś euroazjatycki]], [[wilk szary]], [[łoś euroazjatycki]], [[jeleń szlachetny]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Фауна — Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский» |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = sayanzapoved.ru |url = http://sayanzapoved.ru/fauna}}</ref><ref name=":3">{{Cytuj |tytuł = Саяно-Шушенский биосферный заповедник: заповедники России |data = 2013-05-02 |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = Мир живой природы |url = https://xn----htbkbrpfgcb7j.xn--p1ai/%d1%81%d0%b0%d1%8f%d0%bd%d0%be-%d1%88%d1%83%d1%88%d0%b5%d0%bd%d1%81%d0%ba%d0%b8%d0%b9-%d0%b7%d0%b0%d0%bf%d0%be%d0%b2%d0%b5%d0%b4%d0%bd%d0%b8%d0%ba.html |język = ru-RU}}</ref>.


Z ptaków żyją tu m.in.: [[drozd czarnogardły]], [[drozd rdzawogardły]], [[trznadel białogłowy]], [[sikora brunatna]], [[kapturka]], [[kowalik zwyczajny]], [[głuszec zwyczajny]], [[cietrzew zwyczajny]], [[bocian czarny]], [[puchacz zwyczajny]], [[pustułka stepowa]], [[orzeł przedni]], [[bielik]], [[orlik grubodzioby]], [[orzeł stepowy]], [[rybołów]], [[sokół wędrowny]]<ref name=":3" /><ref name=":2" /><ref>{{Cytuj |tytuł = ООПТ России - Саяно-Шушенский биосферный заповедник |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = oopt.info |url = http://oopt.info/index.php?oopt=278}}</ref>.
Z ptaków żyją tu m.in.: [[drozd czarnogardły]], [[drozd rdzawogardły]], [[trznadel białogłowy]], [[sikora brunatna]], [[kapturka]], [[kowalik zwyczajny]], [[głuszec zwyczajny]], [[cietrzew zwyczajny]], [[bocian czarny]], [[puchacz zwyczajny]], [[pustułka stepowa]], [[orzeł przedni]], [[bielik]], [[orlik grubodzioby]], [[orzeł stepowy]], [[rybołów]], [[sokół wędrowny]]<ref name=":3" /><ref name=":2" /><ref>{{Cytuj |tytuł = ООПТ России - Саяно-Шушенский биосферный заповедник |data dostępu = 2021-12-07 |opublikowany = oopt.info |url = http://oopt.info/index.php?oopt=278}}</ref>.

Wersja z 17:21, 7 gru 2021

Sajańsko-Szuszeński Rezerwat Biosfery
Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский»
Ilustracja
Rzeka Jenisej
rezerwat przyrody
Państwo

 Rosja

Kraj

 Krasnojarski

Siedziba

Szuszenskoje

Data utworzenia

17 marca 1976 roku

Powierzchnia

3903,66 km²

Powierzchnia otuliny

1062 km²

Ochrona

kategoria IUCN – Ia (ścisły rezerwat przyrody)

Położenie na mapie Kraju Krasnojarskiego
Mapa konturowa Kraju Krasnojarskiego, blisko dolnej krawiędzi nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Sajańsko-Szuszeński Rezerwat Biosfery”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, na dole znajduje się punkt z opisem „Sajańsko-Szuszeński Rezerwat Biosfery”
Ziemia52°07′44″N 91°47′34″E/52,128889 91,792778
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Sajańsko-Szuszeński Rezerwat Biosfery[1] (ros. Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский») – ścisły rezerwat przyrody (zapowiednik) w Kraju Krasnojarskim w Rosji. Znajduje się w rejonach jermakowskim i szuszeńskim. Jego obszar wynosi 3903,66 km², a strefa ochronna 1062 km². Rezerwat został utworzony dekretem rządu Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej z dnia 17 marca 1976 roku. W 1985 roku otrzymał status rezerwatu biosfery UNESCO. Na północny zachód od niego znajduje się Park Narodowy „Szuszenskij bor”, a na południe Rezerwat Biosfery „Kotlina Uwska”. Dyrekcja rezerwatu znajduje się w miejscowości Szuszenskoje[2][3][4].

Koziorożec syberyjski

Opis

Rezerwat obejmuje trudno dostępny fragment łańcucha górskiego Sajan Zachodni. Zajmuje w dużej części Pasmo Sajańskie, północne zbocza leżącego na południe od niego Pasma Chemczikskiego i wschodnią część leżącego na północ od niego Pasma Kantegirskiego. Znajduje się na wysokościach od 400 m n.p.m do 2735 m n.p.m. Jego wschodnią granicą jest zbiornik Sajańsko-Szuszeńskiej Elektrowni Wodnej na rzece Jenisej. Przez rezerwat przepływa kilkanaście rzek. Są to m.in.: Gołaja, Tałowka, Uzun-Sug, Małyje Ury, Bolszije Ury[5][6][7][4].

Flora

Rezerwat położony jest na styku syberyjskiej tajgi ze stepami środkowoazjatyckimi, co wraz z górzystym ukształtowaniem terenu powoduje duże zróżnicowanie szaty roślinnej. Większość terenu rezerwatu zajmuje tajga[8].

Na stepach rośnie m.in. karagana syberyjska, berberys syberyjski, piołun, aster alpejski, roślina z gatunku Panzerina lanata. Lasostepy tworzą w większości sosna zwyczajna i topola laurolistna. Wyżej, w dolnej części zboczy, rośnie sosna syberyjska i modrzew syberyjski. Powyżej znajduje się pas lasów modrzewiowych, gdzie rośnie m.in. tawuła ożankolistna i różanecznik dahurski. Na południowych zboczach występują lasy jodłowe. Lasy sosnowe (sosna zwyczajna) rosną na wysokości powyżej 1500 metrów. Najwyższa część rezerwatu to łąki subalpejskie i tundra górska[7][9][10].

Fauna

Fauna rezerwatu liczy ponad 61 gatunków ssaków, 260 gatunków ptaków, 21 gatunków ryb, 6 gatunków gadów i 3 gatunki płazów, 777 gatunków owadów[11].

Z zagrożonych ssaków żyją tu m.in. irbis śnieżny, manul stepowy, piżmowiec syberyjski, renifer tundrowy, koziorożec syberyjski. Inne ssaki żyjące w rezerwacie to m.in. łasica syberyjska, gronostaj europejski, wydra europejska, borsuk azjatycki. soból tajgowy, niedźwiedź brunatny, rosomak tundrowy, ryś euroazjatycki, wilk szary, łoś euroazjatycki, jeleń szlachetny[12][13].

Z ptaków żyją tu m.in.: drozd czarnogardły, drozd rdzawogardły, trznadel białogłowy, sikora brunatna, kapturka, kowalik zwyczajny, głuszec zwyczajny, cietrzew zwyczajny, bocian czarny, puchacz zwyczajny, pustułka stepowa, orzeł przedni, bielik, orlik grubodzioby, orzeł stepowy, rybołów, sokół wędrowny[13][10][14].

Przypisy

  1. ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej, 2019, s. 252. ISBN 978-83-254-1988-2.
  2. ↑ Саяно-Шушенский | ООПТ России [online], oopt.aari.ru [dostęp 2021-12-07].
  3. ↑ Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский» [online], sayanzapoved.ru [dostęp 2021-12-07].
  4. ↑ a b Sayano-Shushensky Biosphere Reserve, Russian Federation [online], UNESCO, 19 kwietnia 2019 [dostęp 2021-12-07] (ang.).
  5. ↑ Физико-географическая характеристика — Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский» [online], sayanzapoved.ru [dostęp 2021-12-07].
  6. ↑ Гидрография — Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский» [online], sayanzapoved.ru [dostęp 2021-12-07].
  7. ↑ a b Саяно-Шушенский заповедник [online], www.ecotravel.ru [dostęp 2021-12-07].
  8. ↑ ООПТ России - Саяно-Шушенский биосферный заповедник [online], oopt.info [dostęp 2021-12-07].
  9. ↑ Флора — Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский» [online], sayanzapoved.ru [dostęp 2021-12-07].
  10. ↑ a b Заповедник «Саяно-Шушенский» [online], naturerussia.travel [dostęp 2021-12-07].
  11. ↑ Саяно-Шушенский заповедник [online], zapovednikssh.rgo.ru [dostęp 2021-12-07].
  12. ↑ Фауна — Государственный природный биосферный заповедник «Саяно-Шушенский» [online], sayanzapoved.ru [dostęp 2021-12-07].
  13. ↑ a b Саяно-Шушенский биосферный заповедник: заповедники России [online], Мир живой природы, 2 maja 2013 [dostęp 2021-12-07] (ros.).
  14. ↑ ООПТ России - Саяно-Шушенский биосферный заповедник [online], oopt.info [dostęp 2021-12-07].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sajańsko-Szuszeński_Rezerwat_Biosfery&oldid=65538502”