Stanisław Józef Thugutt
| ||
![]() Fotografia portretowa z 1928 | ||
Data i miejsce urodzenia | 12 maja 1862 Kalisz | |
Data i miejsce śmierci | 27 grudnia 1956 Kraków | |
profesor nauk chemicznych | ||
Specjalność: Mineralogia | ||
Alma Mater | Uniwersytet w Dorpacie | |
Doktorat | 1894 Uniwersytet w Dorpacie | |
Profesura | 1918 | |
Polska Akademia Umiejętności | ||
Status | członek krajowy czynny | |
Doktor honoris causa (Uniwersytet w Dorpacie – 1929) | ||
Uczelnia | Uniwersytet Warszawski Politechnika Warszawska | |
Rektor UW | ||
Odznaczenia | ||
![]() ![]() |
Stanisław Józef Thugutt (ur. 12 maja 1862 w Kaliszu, zm. 27 grudnia 1956 w Krakowie) – polski mineralog.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Stanisława Antoniego (1836-1869) właściciela apteki w Warszawie, i Ludwiki z Rydeckich. Był stryjecznym bratem znanego polityka dwudziestolecia międzywojennego, ministra spraw wewnętrznych Stanisława Augusta Thugutta. Ukończył 8-klasowe gimnazjum filologiczne w Warszawie, a następnie zapisał się na wydział matematyczno-przyrodniczy Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Po pierwszym semestrze przeniósł się na Uniwersytet w Dorpacie. W Dorpacie odbył studia chemiczne, uzyskując w roku 1892 stopień magistra chemii na podstawie rozprawy pt. „Studia mineralogiczno-chemiczne”, a w 1894 doktora chemii za rozprawy „O chemicznej budowie niektórych glinokrzemianów”. W latach 1893–1894 pracował jako asystent w Zakładzie Mineralogicznym Uniwersytetu Dorpackiego. W roku 1896 kupił majątek ziemski Sieradzicew powiecie pińczowskim i zajął się gospodarką rolną. W 1902 ożenił się z Lucyną Cywińską córką właścicieli sąsiednich Nagorzan i został sędzią pokoju w Kazimierzy Wielkiej. W 1903 przeniósł się do Warszawy, by organizować prywatną pracownię mineralogiczno-chemiczną. W roku 1908 pracownia weszła w skład utworzonego Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Majątek Sieradzice sprzedał w 1906, źródłem utrzymania stał się dochód z Nagorzan, które odziedziczyła żona i procent od kapitału ulokowanego w listach zastawnych Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Trzykrotnie odmawiał (w latach 1902, 1907 i 1912) objęcia katedry gleboznawstwa i chemii rolnej w Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1915 profesor Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie, w roku 1918 przyjął nominację na profesora zwyczajnego mineralogii i petrografii i kierownika Zakładu Mineralogicznego UW od 1919 również Politechniki w Warszawie. Prowadzone przez profesora dotyczyły mineralogii teoretycznej i eksperymentalnej. Interesował się minerałami z grupy skalenoidów i zeolitów. Był założycielem i długoletnim redaktorem czasopisma: "Archiwum Mineralogiczne" ukazującym się od 1925. Przechodząc na emeryturę w roku 1935 otrzymał godność profesora honorowego Uniwersytetu Warszawskiego. W 1929 uzyskał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Dorpacie[1]
Od 1913 członek AU, od 1921 członek Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Od 1952 członek tytularny Polskiej Akademii Nauk[2].
Autor ponad 90 prac naukowych, w tym szereg prac specjalnych, zwłaszcza z dziedziny krzemianów.
Po wkroczeniu do Polski Armii Czerwonej w 1945 osiemdziesięciotrzyletni profesor i jego dzieci Bohdan i Wanda (oboje żołnierze AK) zostali aresztowani przez NKWD. Profesora po niedługim czasie zwolniono na skutek próśb polskich naukowców, ale Wanda zmarła w łagrze w ZSRR, a Bohdan do 1948 był więziony w łagrze w ZSRR, gdzie stracił nogę, zaś po powrocie do kraju przez cztery lata więziony był przez polskie władze komunistyczne[3]. Wobec zniszczenia Warszawy profesor zamieszkał z żoną w Krakowie. Podjął badania w użyczonym mu pomieszczeniu w Zakładzie Mineralogii Uniwersytetu Jagiellońskiego, powierzono mu zorganizowanie pracowni ultramikroskopowej dla badań nad genezą minerałów.
Członek honorowy Polskiego Towarzystwa Geologicznego[4].
Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta. W 1951 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi[5]. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera Q, rząd 5,grób 48).
Prace naukowe[edytuj | edytuj kod]
- "Mineralogische Studien" (1891)
- "O reagonicie, nowym produkcie wietrzenia nefelinu" (1899)
- "O nowym sposobie mikrochemicznym rozpoznawania kalcytu" (1911)
- "O pochodzeniu skaleni pegmatytowych" (1926)
- "O pochodzeniu diamentów" (1925)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jerzy B. Miecznik "Profesor Stanis³aw Józef Thugutt – arystokrata nauki" [w:] "Przegląd Geologiczny, vol. 61, nr 2 wyd. 2013 s.113-116
- ↑ Członkowie PAN: Skorowidz
- ↑ Jerzy B. Miecznik, 2013: Profesor Stanisław Józef Thugutt - arystokrata nauki. Przegląd Geologiczny, 2: strona 116.
- ↑ Lista członków P. T. G.. Annales Societatis Geologorum Poloniae. s. 207. [dostęp 2015-05-26].
- ↑ M.P. z 1951 r. nr 93, poz. 1275.
- Członkowie Polskiego Towarzystwa Geologicznego
- Członkowie tytularni PAN
- Członkowie Polskiej Akademii Umiejętności
- Ludzie urodzeni w Kaliszu
- Ludzie związani z Krakowem
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (1944–1989)
- Ofiary represji dokonanych przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich w Polsce 1939–1989
- Polscy mineralodzy
- Rektorzy Uniwersytetu Warszawskiego
- Urodzeni w 1862
- Zmarli w 1956