Stanisław Wrona (1896–1952)
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
2 grudnia 1952 |
Starosta grodzki łódzki | |
Okres |
od 1 lipca 1934 |
Małżonek |
Stefania Kotz |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Stanisław Wrona, ps. Brzózka[1] (ur. 23 kwietnia 1896 w Sidzinie, zm. 2 grudnia 1952 w Warszawie) – kapitan dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, prawnik, ekonomista, historyk wojskowości, urzędnik państwowy, starosta grodzki łódzki (1934–1936).
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z chłopskiej rodziny Szczepana i Agnieszki z Bugajów[1]. W 1914 ukończył V gimnazjum w Krakowie. W okresie szkolnym wstąpił do Związku Strzeleckiego, a w 1913 powołał jego oddział w Sidzinie. Należał również do Związku Walki Czynnej[1].
10 lutego 1915 został wcielony do cesarskiej i królewskiej Armii i przydzielony do Batalionu Strzelców Polnych Nr 13[2]. W tym samym roku odbył kurs w szkole oficerów rezerwy. 10 lipca 1916 został ranny w boju i skierowany na hospitalizację. Następnie był komendantem plutonu w kompanii karabinów maszynowych. W 1917 został ponownie ranny[3]. Na stopień porucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 lutego 1917[4].
W Wojsku Polskim pełnił służbę w 20 pułku piechoty[5]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 932. lokatą w korpusie oficerów piechoty[6]. W 1926 został przydzielony z macierzystego pułku do 6 Dywizji Piechoty w Krakowie[7]. 23 grudnia 1927 został przeniesiony do kadry oficerów piechoty z pozostawieniem na dotychczas zajmowanym stanowisku[8]. 2 listopada 1928 został powołany do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza kursu 1928/30[9]. Po ukończeniu I roku nauki został wysłany do École Supérieure de Guerre w Paryżu. Z dniem 1 listopada 1931, po ukończeniu studiów i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie na stanowisko wykładowcy[10][11]. Z dniem 1 grudnia 1933 został przydzielony do dyspozycji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na sześć miesięcy[12]. Z dniem 1 czerwca 1934 przedłużono mu przydział o jeden miesiąc[13]. Z dniem 30 czerwca 1934 został przeniesiony do rezerwy z jednoczesnym przeniesieniem w rezerwie do 28 pułku piechoty w Łodzi[14].
W 1919 ukończył kurs abiturientów przy Akademii Handlowej w Krakowie, gdzie zdał egzamin maturalny, uzupełniony kwalifikacjami I st. dla księgowych. W 1920–1924 studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, które zakończył doktoratem (12 czerwca 1925). W 1926 ukończył dwuletnie studia ekonomiczne oraz Szkołę Nauk Politycznych w Krakowie.
Po przeniesieniu do rezerwy rozpoczął pracę w administracji cywilnej. 1 lipca 1934 został powołany na starostę grodzkiego w Łodzi. Urząd ten sprawował do 22 października 1936. Następnie został naczelnikiem Wydziału Bezpieczeństwa (późniejszy Wydział Społeczno-Polityczny) Urzędu Wojewódzkiego Łódzkiego z promocją na stanowisko wicewojewody w przypadku jego opróżnienia. Jako pełnomocnik MSW sprawował kontrolę nad działaniami związanymi z rozpracowaniem środowisk komunistycznych w Łodzi. We wrześniu 1939 ewakuował się z urzędem do Zaleszczyk, skąd przedostał się do Krakowa. Poszukiwany listem gończym przez niemieckie władze okupacyjne, został aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym Gross-Rosen.
W 1945 powrócił do kraju i podjął pracę jako główny księgowy w Kombinacie Metalurgicznym im. W. I. Lenina Kraków – Nowa Huta. Następnie pracował na tym samym stanowisku w Zakładach Lotniczych w Mielcu. W 1948 został aresztowany przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Na podstawie decyzji Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Łodzi 28 stycznia 1949 został zwolniony z aresztu w Łodzi i przekazany pod dozór KM MO w Krakowie. Ponownie aresztowany we wrześniu 1951, był przetrzymywany w siedzibie WUBP w Łodzi, a następnie w więzieniu Warszawa–Mokotów.
Zmarł w wyniku ran doznanych w trakcie przesłuchań. Został pochowany na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie, następnie jego szczątki złożono na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
17 kwietnia 1927 ożenił się ze Stefanią z Olszańskich 1. v. Kotz.
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Medal Niepodległości (9 grudnia 1933)[15][16][1][17]
- Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[18]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Krzyż Kawalerski Orderu Korony Rumunii (Rumunia, 1926)[19]
- Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną i mieczami (Austro-Węgry)[2]
- Srebrny Medal Waleczności 1 klasy (Austro-Węgry)[2]
- Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry)[2]
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
- Zarys historji wojennej 20-go pułku piechoty Ziemi Krakowskiej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-30].
- ↑ a b c d Ranglisten 1918 ↓, s. 848.
- ↑ Lista strat nr 616. k. u. k. Kriegsministerium, 1917-10-12, s. 3.
- ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 338.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 82.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 53.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 128, 188.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 23 grudnia 1927. Dodatek Nr 1, s. 9.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 366.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 234.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 42, 802.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934, s. 16.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934, s. 287.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934, s. 247.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 258, poz. 276 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 19 marca 1934, s. 112.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-10-30].
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 128.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Mierzwa, Janusz: Wrona, Stanisław. [H. w]: Słownik biograficzny starostów w Drugiej Rzeczypospolitej. T. 1: Łomianki: Wyd. LTW, 2018, s. 470–471. ISBN 978-83-7565-572-8.
- Absolwenci Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
- Absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Absolwenci Uniwersytetu Paryskiego
- Członkowie Związku Strzeleckiego
- Członkowie Związku Walki Czynnej
- Kapitanowie piechoty II Rzeczypospolitej
- Ludzie związani z Krakowem
- Ludzie związani z Mielcem
- Ludzie związani z Warszawą
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie dyplomowani II Rzeczypospolitej
- Oficerowie Wojska Polskiego pełniący służbę w Straży Granicznej II Rzeczypospolitej
- Pochowani na cmentarzu Rakowickim
- Polacy odznaczeni Krzyżem Wojskowym Karola
- Polacy odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojskowej
- Polacy odznaczeni Medalem Waleczności
- Polacy odznaczeni Orderem Korony Rumunii
- Polscy historycy wojskowości
- Polscy księgowi
- Polscy prawnicy
- Polscy urzędnicy samorządowi
- Starostowie grodzcy II Rzeczypospolitej
- Urodzeni w 1896
- Więźniowie KL Gross-Rosen
- Więźniowie polityczni zmarli w więzieniach Polski Ludowej 1944–1956
- Zmarli w 1952
- Pochowani na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie
- Starostowie łódzcy