Ulica Bolesława Prusa w Katowicach

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
ulica Bolesława Prusa
Piotrowice-Ochojec
Ilustracja
Fragment ulicy w kierunku zachodnim (2022)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

1421 m

Przebieg
0 m
40 m ↖ linia kolejowa 142 ↘
światła 330 m ← ul. gen. Z. Waltera-Jankego →
560 m ← ul. Leśna →
700 m ← do ul. Kołłątaja / ul. Jaśminowa →
780 m ← do ul. Olszynowej
830 m ul. Wesoła →
920 m ← ul. Lawendowa
940 m ul. Liliowa →
1020 m ← ul. Rumiankowa / ul. Legnicka →
1100 m ← ul. Macierzanki / ul. Pszenna →
1180 m ul. Glebowa →
1270 m ul. Jarzębinowa →
1421 m ← linia kolejowa 142 →
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Bolesława Prusa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Bolesława Prusa”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Bolesława Prusa”
Ziemia50°12′51,1″N 18°59′42,0″E/50,214194 18,995000
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Bolesława Prusa w Katowicach – ulica w Katowicach, położona w południowej części miasta, w granicach dzielnicy Piotrowice-Ochojec.

Droga o przebiegu zbliżonym do równoleżnikowego znajduje się w centralnej części Ochojca i przy niej koncentruje się zabudowa mieszkaniowa przeważnie z początków XX wieku, a także późniejsza. Na rogu ulic B. Prusa i Leśnej znajduje się kościół św. Jacka, a sama ulica B. Prusa stanowi także siedzibę dla przedsiębiorstw różnych branż.

Przebieg[edytuj | edytuj kod]

Ulica B. Prusa przebiega przez teren katowickiej dzielnicy Piotrowice-Ochojec na całej swojej długości[1].

Rozpoczyna ona swój bieg przy torach kolejowych linii kolejowej nr 142[2][3]. Stamtąd droga biegnie w kierunku zbliżonym do wschodniego, mijając po południowej stronie osiedle mieszkaniowe. Dalej przekracza ona ulicę Z. Waltera-Jankego, a za nią, na skrzyżowaniu z bocznym odgałęzieniem do ulicy Olszynowej ulica B. Prusa zmienia swój kierunek na zbliżony do północno-wschodniego[4]. Droga kończy swój bieg w rejonie skrzyżowania z ulicą Jarzębinową, przed linią kolejową nr 142[2][3].

Na całej swojej trasie ulica B. Prusa z lewej strony krzyżuje się kolejno z ulicami: gen. Z. Waltera-Jankego, Leśną, Jaśminową, Wesołą, Liliową, Legnicką, Pszenną, Glebową i Jarzębinową, natomiast po prawej stronie z ulicami: gen. Z. Waltera-Jankego, Leśną, Lawendową, Rumiankową i Macierzanki[4].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Kościół parafialny parafii św. Jacka

Ulica B. Prusa to droga gminna nr 100467S o klasie drogi lokalnej (L)[3][5]. Jej długość wynosi 1 421 m[6], a szerokość jezdni o nawierzchni bitumicznej 6,1 m[5]. W systemie TERYT ulica widnieje pod numerem 17577[7]. Kod pocztowy dla adresów przy ulicy B. Prusa 1–53 po obydwu stronach to 40-619, dla numerów 58-84 po stronie parzystej i 55–73 po stronie nieparzystej to 40-620, a dla numerów 75 do końca po stronie nieparzystej i od 86 do końca po stronie parzystej to 40-631[8]. Jest ona w administracji Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach[9].

Na skrzyżowaniu ulicy B. Prusa z ulicą Z. Waltera-Jankego znajduje się czterowlotowa sygnalizacja świetlna akomodacyjna[10].

Wzdłuż ulicy B. Prusa nie znajdują się żadne przystanki autobusowe – pojazdy publicznego transportu zbiorowego organizowane na zlecenie ZTM-u kursują wzdłuż przecinającej ulicę B. Prusa ulicy gen. Z. Waltera-Jankego. Najbliższe przystanki to Ochojec Sadowa i Ochojec Ziołowa[11][12].

Wzdłuż ulicy B. Prusa na odcinku od ulicy gen. Z. Waltera-Jankego do ulicy Rumiankowej przebiega czarny szlak turystyczny – Szlak Ochojski[13], natomiast na dłuższym odcinku ulicy, tj. do ulicy Macierzanki przebiega czarny szlak rowerowy nr 101 Katowice – Lędziny[10].

Wzdłuż ulic gen. Z. Waltera-Jankego i B. Prusa skoncentrowana jest starsza zabudowa Ochojca, pochodząca głównie z I ćwierćwiecza XX wieku, natomiast przy ulicach odchodzących z ulicy B. Prusa dominuje zabudowa z okresu międzywojennego i nowsza w formie niskich domów w zieleni. Lokalną dominantą architektoniczną jest kościół św. Jacka. Od wschodu obszar ulicy B. Prusa przechodzi w tereny leśne Lasów Murckowskich[14].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Willa z lat 30.–40. XX wieku, położona przy ulicy B. Prusa 92
Fragment osiedla im. L. Szenwalda z lat 70. XX wieku

Ulica B. Prusa została wytyczona na terenie Ochojca, którego początki jako osady sięgają XVIII wieku[15], kiedy to na terenie zlikwidowanego w tym czasie folwarku osadzono tam trzech siodłaków[16]. Sama zaś ulica to dawna droga łącząca centrum Ochojca w rejonie dawnego folwarku w zakolu ulicy B. Prusa z Zadolem w kierunku zachodnim i z traktem mysłowickim w kierunku wschodnim[17].

Na mapie wydanej w 1883 roku zaznaczona została droga biegnąca w śladzie późniejszej ulicy B. Prusa z zabudową koncentrującą się na odcinku pomiędzy późniejszymi ulicami gen. Z. Waltera-Jankego a H. Kołłątaja[5]. Na mapie z 1914 roku zaznaczono dodatkowo budynki w rejonie skrzyżowania późniejszych ulic gen. Z. Waltera-Jankego i B. Prusa[18].

W latach 1922–1939 zachodni odcinek ulicy B. Prusa nosił nazwę ulicy Wolności, natomiast wschodni ulicy Zielonej[19]. W 1924 roku pomiędzy ulicami B. Prusa a Fabryczną[20] rozpoczęła działalność Fabryka Kotłów Parowych (późniejsze Zakłady Budowy Urządzeń Kotłowych)[21]. W 1938 roku w rejonie późniejszych ulic B. Prusa i Leśnej rozpoczęto budowę kościoła pw. św. Jacka[22], który w 1940 roku został kościołem parafialnym[21].

W okresie niemieckiej okupacji lat 1939–1945 droga nosiła nazwę Kirchstrasse, a nazwę ulica Wolności dla całej ulicy przywrócono w 1945 roku[19].

W 1951 roku tereny gminy Piotrowice, a wraz z tym Ochojca zostały włączone do Katowic[15], nazwę ulicy przemianowano w tym samym roku na ulicę Lucjana Szenwalda[19]. Droga ta na mapie topograficznej z lat 1958–1961 miała przebieg zbliżony do współczesnego z tą różnicą, że pomiędzy ulicami Leśną i Wesołą biegła ona większym łukiem, krzyżując się bezpośrednio z ulicą H. Kołłątaja. Była wówczas zabudowana z obydwu stron na całej swojej długości[5]. W latach 70. XX wieku, w pobliżu Ślepotki zostało wzniesione osiedle im. L. Szenwalda[23], natomiast w latach 1972–1975 rozbudowany został ochojecki kościół[21].

W 2005 roku na skrzyżowaniu ulic L. Szenwalda i gen. Z. Waltera-Jankego zainstalowano sygnalizację świetlną. Została ona w 2009 roku zmodernizowana[10]. W związku z uchwaleniem ustawy dekomunizacyjnej, 23 listopada 2017 roku ulicę Lucjana Szenwalda przemianowano na ulicę Bolesława Prusa[24].

Obiekty zabytkowe i historyczne[edytuj | edytuj kod]

Dom mieszkalny (ul. B. Prusa 45)
Dom mieszkalny (ul. B. Prusa 46)
Dom mieszkalny (ul. B. Prusa 48)
Dom mieszkalny (ul. B. Prusa 49)
Familok (ul. B. Prusa 51)
  • Kościół św. Jacka (róg ul. B. Prusa i ul. Leśnej) – przebudowany w latach 70. XX wieku[25]; jest to obiekt o konstrukcji żelbetowej, tynkowany, trójnawowy, z obejściem; fasada znajduje się od strony południowej i posiada dwie wieże, pomiędzy którymi znajduje się metalowa konstrukcja z zawieszonymi dzwonami zwieńczona krzyżem; elewacje nawy głównej, naw bocznych oraz fasady zrytmizowane są wertykalnie za pomocą czworokątnych filarów i wysmukłych prostokątnych, głęboko osadzonych okiem[26],
  • Dom mieszkalny (ul. B. Prusa 43) – z przełomu XIX i XX wieku, w stylu historyzmu ceglanego; jest to obiekt wolnostojący, murowany z cegły, wtórnie tynkowany, jednokondygnacyjny z poddaszem i podpiwniczeniem; wieńczony jest dachem dwuspadowym z wydatnym okapem i facjatką[27],
  • Dom mieszkalny (ul. B. Prusa 44) – z lat 30. XX wieku, w stylu historyzmu ceglanego; jest to obiekt murowany z cegły, dwukondygnacyjny z podpiwniczeniem, zwieńczony dachem dwuspadowym[27]; wtórnie przebudowany,
  • Dom mieszkalny (ul. B. Prusa 45) – z początków XX wieku, w stylu historyzmu ceglanego; jest to obiekt murowany z cegły, nietynkowany, jednokondygnacyjny z poddaszem; zwieńczony jest dachem dwuspadowym krytym papą; posiada takie detale, jak łęki okienne czy ceglane gzymsy i nadproża; zachowała się na budynku oryginalna stolarka do sieni[28],
  • Dom mieszkalny (ul. B. Prusa 46) – z początków XX wieku, w stylu historyzmu ceglanego; jest to obiekt murowany z cegły, nietynkowany, półtorakondygnacyjny; zwieńczony jest dachem dwuspadowym krytym papą; oś środkowa budynku została podkreślona pseudoryzalitem zwieńczonym facjatką, a innymi znaczącymi detalami są m.in. łęki okienne, gzymsy i nadproża[28],
  • Dom mieszkalny (ul. B. Prusa 48) – z początków XX wieku, w stylu historyzmu ceglanego; jest to obiekt murowany z cegły, nietynkowany, dwukondygnacyjny z mieszkalnym poddaszem; zwieńczony dachem dwuspadowym krytym dachówką; oś środkową domu podkreślono pseudoryzalitem zwieńczonym facjatką; posiada takie detale architektoniczne, jak łęki okienne oraz ceglane nadproża i gzymsy[29],
  • Dom mieszkalny (ul. B. Prusa 49) – z początków XX wieku, w stylu historyzmu ceglanego; jest to obiekt murowany z cegły, częściowo tynkowany na parterze, jednokondygnacyjny z poddaszem; zwieńczony jest dachem dwuspadowym krytym papą; znaczącymi detalami domu są ceglane gzymsy i nadproża okienne[29],
  • Familok (ul. B. Prusa 51) – z przełomu XIX i XX wieku, w stylu historyzmu ceglanego; jest to obiekt murowany z cegły, z tynkowanym parterem, dwukondygnacyjny, zwieńczony dachem dwuspadowym krytym papą; posiada takie detale architektoniczne, jak łęki okienne oraz ceglane nadproża i gzymsy[30],
  • Kamienica (ul. B. Prusa 54) – z lat 30. XX wieku, w stylu funkcjonalizmu; jest to wolnostojący obiekt murowany z cegły, tynkowany, trójkondygnacyjny i z podpiwniczeniem; zwieńczony jest stropodachem krytym papą; dom ma rozczłonkowaną bryłę, z czego na elewacji zachodniej znajduje się parterowy ryzalit z zaokrąglonymi narożnikami z tarasem na drugiej kondygnacji; na północnej elewacji znajdują się okrągłe okienka, a wokół okien budynku tynkowe rowkowane opaski[30],
  • Kamienica (ul. B. Prusa 60) – w stylu historyzmu; jest to wolnostojący obiekt murowany z cegły, nietynkowany i trójkondygnacyjny; zwieńczony jest dachem jednospadowym krytym papą; fasada kamienicy ma liczne detale, jak łęki odcinkowe, ceglane gzymsy czy podziały ramowe elewacji w formie dekoracji z białej glazurowanej cegły, a oś środkowa podkreślona została pseudoryzalitem[31],
  • Kamienica (ul. B. Prusa 61) – z lat 30. XX wieku, w stylu funkcjonalizmu; jest to obiekt murowany z cegły, tynkowany, trójkondygnacyjny z podpiwniczeniem; zwieńczony jest dachem jednospadowym krytym papą; otwory okienne na fasadzie zostały ujęte w horyzontalne płyciny, a między oknami znajdują się poziome rowkowania w barwionym na czerwono tynku[31],
  • Kamienica (ul. B. Prusa 72) – z lat 30. XX wieku w stylu funkcjonalizmu z elementami historyzmu[31]; jest to obiekt murowany z cegły, nietynkowany, trójkondygnacyjny z podpiwniczeniem i strychem; zwieńczony jest jednospadowym dachem krytym papą; na elewacji znajdują się ceglane gzymsy i nadproża okienne, a oś środkowa zwieńczona jest schodkowym szczytem z okienkiem termalnym szczytu[32],
  • Dom mieszkalny (ul. B. Prusa 73) – z początków XX wieku; jest to obiekt murowany z cegły, nietynkowany jednokondygnacyjny z poddaszem; zwieńczony dachem dwuspadowym naczółkowym; dom posiada łęki okienne, ceglane gzymsy i nadproża[33],
  • Dom mieszkalny (ul. B. Prusa 77) – z początków XX wieku; jest to obiekt murowany z cegły[33]; wtórnie przebudowany,
  • Willa (ul. B. Prusa 84) – z lat 30. XX wieku, w stylu modernizmu z elementami historyzmu; jest to obiekt murowany z cegły, nietynkowany, jednokondygnacyjny z poddaszem, zwieńczony dachem dwuspadowym naczółkowym z facjatką; w osi środkowej budynku znajduje się pięcioboczny parterowy ryzalit z balkonem na wyższej kondygnacji[34],
  • Willa w ogrodzie (ul. B. Prusa 92) – z lat 30.–40. XX wieku[25]; w stylu modernizmu z elementami historyzmu; jest to obiekt murowany z cegły, tynkowany, z ceglanym cokołem na parterze, dwu- i trójkondygnacyjny z poddaszem; zwieńczony jest dachem jedno-, dwu- i czterokondygnacyjnym krytym dachówką[34],
  • Kamienica (ul. B. Prusa 93) – z lat 30. XX wieku, w stylu funkcjonalizmu z elementami historyzmu; jest to wolnostojący obiekt murowany z cegły, nietynkowany, trójkondygnacyjny z podpiwniczeniem i strychem; zwieńczony został dachem dwuspadowym krytym papą; posiada ceglane gzymsy i nadproża okienne, a oś środkową fasady kamienicy podkreślono pseudoryzalitem[35],
  • Dom mieszkalny (ul. B. Prusa 106; róg z ul. Rumiankową) – z lat 30. XX wieku; jest to obiekt murowany z cegły, dwukondygnacyjny ze strychem, zwieńczony dachem dwuspadowym[35]; wtórnie przebudowany,
  • Kamienica (ul. B. Prusa 109) – z lat 30. XX wieku, w stylu funkcjonalizmu z elementami modernizmu; jest to obiekt murowany z cegły, nietynkowany, trójkondygnacyjny, zwieńczony dachem dwuspadowym krytym papą; posiada ceglane gzymsy i nadproża okienne zwieńczone płycinową attyką[36].

Gospodarka i instytucje[edytuj | edytuj kod]

Swoją siedzibę przy ulicy B. Prusa pod koniec listopada 2023 roku miało 71 aktywnych działalności gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON, w tym m.in.: hurtowania materiałów budowlanych, gabinety medyczne, warsztaty samochodowe, sklepy wielobranżowe, przedsiębiorstwo budowlane, zakład fryzjerski, agencja reklamowa, przedsiębiorstwa wielobranżowe, Klub Sportowy Bumeikan (ul. B. Prusa 38c/24), Fundacja Ogrody Przyszłości (ul. B. Prusa 54/3), kancelaria radcy prawnego i inne[37]. Działał tu wówczas także Urząd Pocztowy 26 Poczty Polskiej (ul. B. Prusa 42)[8], a także swoją siedzibę miało Leśnictwo Ochojec Nadleśnictwa Katowice (ul. B. Prusa 125)[38].

Wierni rzymskokatoliccy mieszkający przy ulicy B. Prusa przynależą do parafii św. Jacka[39].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2023-11-23]. (pol.).
  2. ↑ a b Ogólnopolska Baza Kolejowa: Railmap - mapa kolejowa. www.bazakolejowa.pl. [dostęp 2023-11-23]. (pol.).
  3. ↑ a b c Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XL/925/13 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 11 września 2013 r. w sprawie zaliczenia dróg na terenie miasta Katowice do kategorii dróg powiatowych oraz gminnych [online] [dostęp 2023-11-23] (pol.).
  4. ↑ a b Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2023-11-23]. (pol.).
  5. ↑ a b c d Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach. [dostęp 2023-11-23]. (pol.).
  6. ↑ Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2023-11-23]. (pol.).
  7. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2023-11-23]. (pol.).
  8. ↑ a b Poczta Polska: Wyszukiwarka kodów pocztowych (Pocztowych Numerów Adresowych). kody.poczta-polska.pl. [dostęp 2023-11-23]. (pol.).
  9. ↑ Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach: MZUiM w liczbach. www.mzum.katowice.pl. [dostęp 2023-11-23]. (pol.).
  10. ↑ a b c Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach: 37/XII/2020/WP Katowicki Inteligentny System Zarządzania Transportem 37/XII/2020/WP. Zał. Nr 1aa do PFU Wykaz sygnalizacji Katowice 2020 AKTUALIZACJA. platformazakupowa.pl. [dostęp 2023-11-23]. (pol.).
  11. ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2023-11-23]. (pol.).
  12. ↑ Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia: Mapa połączeń publicznego transportu zbiorowego ZTM. noweinfogzm.metropoliagzm.pl, 2023-06-09. [dostęp 2023-11-09]. (pol.).
  13. ↑ Urząd Miasta Katowice: Szlaki turystyczne. www.katowice.eu. [dostęp 2023-11-19]. (pol.).
  14. ↑ Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 10.
  15. ↑ a b Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 674.
  16. ↑ Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 40.
  17. ↑ Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 331.
  18. ↑ Bulsa 2018 ↓, s. 103.
  19. ↑ a b c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 724.
  20. ↑ Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 12.
  21. ↑ a b c Szaraniec 1996 ↓, s. 168.
  22. ↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 181.
  23. ↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 675.
  24. ↑ Dekomunizacja w Katowicach: 6. ulic już z nowymi nazwami. dziennikzachodni.pl, 2017-11-23. [dostęp 2023-11-23]. (pol.).
  25. ↑ a b Studium… 2012 ↓, Załącznik I.9 33/36.
  26. ↑ Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 244.
  27. ↑ a b Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 245.
  28. ↑ a b Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 246.
  29. ↑ a b Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 248.
  30. ↑ a b Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 249.
  31. ↑ a b c Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 250.
  32. ↑ Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 251.
  33. ↑ a b Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 252.
  34. ↑ a b Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 253.
  35. ↑ a b Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 254.
  36. ↑ Hiżycka i Sławiński 1996 ↓, s. 256.
  37. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2023-11-23]. (pol.).
  38. ↑ Nadleśnictwo Katowice: Leśnictwa. katowice.katowice.lasy.gov.pl. [dostęp 2023-11-23]. (pol.).
  39. ↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 180.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Wybrane ulice i place Piotrowic-Ochojca w Katowicach
Ulice

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Bolesława_Prusa_w_Katowicach&oldid=72039308”