Zadole (Katowice)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zadole
Część Katowic
Ilustracja
Fragment Zadola w rejonie ulicy Zadole
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miasto

Katowice

Dzielnica

Ligota-Panewniki,
Piotrowice-Ochojec

Data założenia

XIX wiek

W granicach Katowic

1 kwietnia 1951

SIMC

0937847

Strefa numeracyjna

32

Tablice rejestracyjne

SK

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Zadole”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Zadole”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Zadole”
Ziemia50°13′03″N 18°58′17″E/50,217606 18,971389

Zadole – część Katowic[1], położona w zachodnim obszarze miasta, na terenie dwóch dzielnic: Ligoty-Panewnik i Piotrowic-Ochojca, w rejonie ulicy Armii Krajowej i ulicy Zadole.

Początki Zadola sięgają XIX wieku jako przysiółka Piotrowic, a w 1951 roku został włączony Katowic. Część ta składa się głównie z zabudowy powstałej w czasach Polski Ludowej, w tym wielokondygnacyjnych bloków mieszkalnych przy ulicy Gdańskiej i ulicy Zadole, osiedla Młodych oraz osiedla Akademickiego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Położony w miejscowości park Zadole był stałym miejscem zjazdów śpiewaczych oraz koncertów chórów i orkiestr, a współcześnie jest miejscem organizacji różnego typu wydarzeń. Znajduje się tam też ośrodek sportowo-rekreacyjny.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Kościół parafialny parafii Matki Bożej Różańcowej w Zadolu

Zadole powstało w XIX wieku nad Ślepiotką jako przysiółek Piotrowic[2][3], a w jego rejonie na Ślepiotce już od połowy XVIII wieku czynny był młyn wodny, działający do lat 20. XX wieku[3]. Pierwsze nieliczne gospodarstwa chłopskie zlokalizowane były na terenach leśnych, wzdłuż linii kolejowej łączącej Ligotę z Piotrowicami[3]. Zabudowa Zadola rozwijała się powoli, zwłaszcza od II połowy XIX wieku wraz z rozwojem przemysłu. Na początku XX wieku powstała główna część miejscowości[3].

W 1900 roku z lasów fideikomisu pszczyńskiego został wyodrębniony teren w rejonie późniejszego parku Zadole[4]. W historii miejsce to odegrało szczególne miejsce w górnośląskim ruchu śpiewaczy. W 1909 roku został wybrany na miejsce pierwszego spotkania śląskich zespołów śpiewaczy[5], które odbyło się 19 kwietnia[6] bądź 19 września 1909 roku[5]. Wystąpiło w nim osiem polskich chórów z Górnego Śląska[6]. Dnia 8 października 1911 roku odbył się tutaj I Zjazd Chórów Związku Śląskich Kół Śpiewaczych, a od tego czasu do ostatnich lat XX wieku Zadole było stałym miejscem zjazdów śpiewaczych oraz koncertów chórów i orkiestr[5].

W 1912 roku w Zadolu rozpoczął działalność ośrodek katowickiego i górnośląskiego sokolstwa. Przed wybuchem I wojny światowej odbyły się tutaj trzy okręgowe zloty Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[7].

W dniu 10 listopada 1918 r. ks. Paweł Pośpiech, reprezentujący Narodową Demokrację, po raz pierwszy od wybuchu I wojny światowej zorganizował na Zadolu legalną polską manifestację[8].

Tereny Zadola wraz z całą gminą Piotrowice zostały 1 kwietnia 1951 roku włączone do Katowic[9] i od tego czasu nastąpiła dalsza rozbudowa zabudowy tej części miasta. W latach 60. pomiędzy ulicami Wczasową i Armii Krajowej a linią kolejową powstało osiedle domów jednorodzinnych – osiedle Młodych[3], a także osiedle Akademickie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach składające się z trzech domów studenckich[9]. W latach 70. XX wieku wybudowano przy ulicy Bieszczadzkiej osiedle domów jednorodzinnych[10], a 1976 roku przy ulicach Zadole i Gdańskiej rozpoczęto budowę osiedle jedenastokondygnacyjnych bloków mieszkalnych dla 4 tysięcy osób zaprojektowane przez Henryka Trzcionkowskiego z katowickiego „Miastoprojektu”[3].

W dniu 19 sierpnia 1984 roku erygowano rzymskokatolicką parafię Matki Bożej Różańcowej[11]. Rok później roku przy ulicy Zadole zaczęto budowę kościoła parafialnego. Został on poświęcony 25 marca 1992 roku przez arcybiskupa katowickiego Damiana Zimonia[12][13].

W Zadolu mieszkało kilka znanych osób, w tym m.in. Adam Otręba, Krzysztof Głuch i Jerzy Chromik[14], a przy ulicy Gdańskiej 16 Jerzy Kukuczka – jeden z najwybitniejszych polskich himalaistów[14].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Fragment parku Zadole

Zadole położone jest w zachodniej części Katowic, w granicach dwóch dzielnic rozdzielonych przez Ślepiotkę: Ligoty-Panewnik (północna część miejscowości) i Piotrowic-Ochojca (południowa część)[15], w rejonie ulic: Zadole, Śląskiej, Studenckiej, Traktorzystów, A. Asnyka, Armii Krajowej i Polarnej[9]. Tereny tej części Katowic geograficznie położone są na Płaskowyżu Katowickim zbudowanym głównie ze skał karbońskich[16], w dorzeczu Odry[17].

Zadole składa się z zabudowy powstałej głównie po 1945 roku. Najstarsze obiekty powstały w latach 30. i 40. XX wieku – koncentrują się one w rejonie ulic: Zadole Gajowej, Chełmskiej, Armii Krajowej, Kosynierów i Traktorzystów[18]. Na jednorodzinnym domu przy ulicy Zadole 36 widnieje płaskorzeźba przedstawiająca Matkę Bożą Różańcową[14]. Rejon ulicy Gdańskiej zabudowany jest wysokimi blokami mieszkalnymi[14], a w sąsiedztwie parku Zadole znajduje się osiedle składające się z trzech domów akademickich Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach[14]. W jednym z nich siedzibę ma Radio Egida[19].

Bloki w rejonie ulicy Zadole

Lokalny ośrodek handlowo-usługowy Zadola koncentruje się w rejonie ulic: Zadole, Zielonogórskiej, Kołobrzeskiej i Gorzowskiej[20]. Siedzibę w tym rejonie ma kilka placówek oświatowo-wychowawczych, w tym m.in. Szkoła Podstawowa nr 61 im. Polskich Kawalerów Maltańskich Specjalna w Katowicach (ul. Kołobrzeska 8)[21]. Przy ulicy Zadole 2 znajduje się Auchan Supermarket, przy ulicy Zadole 24 sklep Lewiatan, a przy ulicy Armii Krajowej 3 sklep sieci Biedronka[22].

Pomiędzy ulicami Poziomkową, Wczasowa i Traktorzystów znajduje się ośrodek sportowo-rekreacyjny „Zadole”, zarządzany przez katowicki MOSiR. Składają się na niego: korty tenisowe, tory deskorolkowe, basen ze zjeżdżalnią i stoły do tenisa stołowego. W jego obrębie znajduje się park Zadole o powierzchni 12 ha[4]. Park ten jest miejscem organizacji zawodów rekreacyjno-sportowych dla okolicznych mieszkańców, a także corocznej imprezy pn. Święto Kwitnących Głogów[4].

W 2007 roku w Zadolu mieszkało około 3,9 tys. osób[23].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2023-05-16]. (pol.).
  2. ↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 48.
  3. ↑ a b c d e f Szaraniec 1996 ↓, s. 253.
  4. ↑ a b c Steuer 2023 ↓, Z.
  5. ↑ a b c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 189.
  6. ↑ a b Gierlotka 2005 ↓, s. 77.
  7. ↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 737.
  8. ↑ Marek Białokur, Nie było miejsca na kompromis. Uwagi w związku z książką: Ryszard Kaczmarek, Powstania śląskie 1919–1920–1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2019, „Studia Podlaskie” (28), 2020, s. 251, ISSN 0867-1370 [dostęp 2024-01-02].
  9. ↑ a b c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012b ↓, s. 680.
  10. ↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 84.
  11. ↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 167.
  12. ↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 255.
  13. ↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 611.
  14. ↑ a b c d e Płonka 2015 ↓, s. 10.
  15. ↑ Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2023-05-18]. (pol.).
  16. ↑ Studium... 2012 ↓, s. 25.
  17. ↑ Gierlotka 2005 ↓, s. 9.
  18. ↑ Katowickie budynki. katowickiebudynki.eu. [dostęp 2023-05-19]. (pol.).
  19. ↑ Płonka 2015 ↓, s. 11.
  20. ↑ Studium... 2012 ↓, s. 63.
  21. ↑ Szkoła Podstawowa Nr 61 im. Polskich Kawalerów Maltańskich Specjalna, Kontakt [online], zss12.edupage.org [dostęp 2023-01-18].
  22. ↑ OpenStreetMap, Mapa podstawowa [online], www.openstreetmap.org [dostęp 2023-05-20] (pol.).
  23. ↑ Studium... 2012 ↓, s. 18.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Części miasta Katowice
Części miasta wg SIMC
Miejskie obszary funkc.
Pozostałe

Herb Katowic

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zadole_(Katowice)&oldid=72386393”