50°08′33″N 19°07′51″E/50,142500 19,130833Lędziny
| ||||
 Plac Farski w Lędzinach | ||||
| ||||
| Państwo | ||||
|---|---|---|---|---|
| Województwo | ||||
| Powiat | ||||
| Konurbacja | ||||
| Prawa miejskie |
1966–1975, 1991 | |||
| Burmistrz |
Krystyna Wróbel | |||
| Powierzchnia |
31,65 km² | |||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
| |||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 32 | |||
| Kod pocztowy |
43-140, 43-143, 43-144 | |||
| Tablice rejestracyjne |
SBL | |||
Położenie na mapie powiatu bieruńsko-lędzińskiego  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | ||||
| 50°08′33″N 19°07′51″E/50,142500 19,130833
| ||||
| TERC (TERYT) |
2414031 | |||
| SIMC |
0940890 | |||
Urząd miejski ul. Lędzińska 5543-143 Lędziny | ||||
| Strona internetowa | ||||
| BIP | ||||
Lędziny (niem. Lendzin) – miasto w południowej Polsce, na Górnym Śląsku, w województwie śląskim, w powiecie bieruńsko-lędzińskim.
Według danych z 30 czerwca 2016 r. miasto miało 16 807 mieszkańców[1].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Lędziny leżą w południowej Polsce, w środkowo-wschodniej części województwa śląskiego. Centrum miasta wyznaczają współrzędne geograficzne: 19º 07' długości geograficznej wschodniej i 50º 08' szerokości geograficznej północnej[2].
Miasto oddalone jest w linii prostej: 16 km od centrum Katowic, 8 km od centrum Tychów, 13 km od centrum Oświęcimia, 59 km od centrum Krakowa oraz 267 km od centrum Warszawy. Lędziny graniczą od północy z Katowicami i Mysłowicami, od wschodu z Imielinem i Chełmem Śląskim, od południa z Bieruniem, natomiast od zachodu z Tychami[2].
Teren Lędzin wchodzi w skład dwóch jednostek fizycznogeograficznych: Wyżyny Śląskiej i Kotliny Oświęcimskiej[2]. Części północno-zachodnia i północna miasta leżą na pograniczu Wyżyny Śląskiej, natomiast południowo-wschodnia część stanowi fragment Kotliny Oświęcimskiej[2]. Fizjograficznie Lędziny położone są na obszarze Pagórów Jaworznickich[3]. Historycznie Lędziny leżą na Górnym Śląsku.
Według danych z 1 stycznia 2013 r. powierzchnia miasta wynosiła 31,65 km²[4], co stanowi 20,01% powierzchni powiatu. Stawia to miasto na 166. pozycji w Polsce pod względem powierzchni[4].
Środowisko naturalne[edytuj | edytuj kod]
Budowa geologiczna[edytuj | edytuj kod]
W budowie geologicznej fragmentu Lędzin leżącego w obrębie Wyżyny Śląskiej biorą udział głównie utwory triasowe i karbońskie oraz czwartorzędowe[3]. Północny fragment miasta jest częściowo wyścielony osadami mioceńskimi oraz plejstoceńskimi. Fragment wchodzący w skład Kotliny Oświęcimskiej jest zbudowany z mioceńskich iłów, piaskowców i łupków, nakrytych piaskami i iłami o genezie czwartorzędowej, a także glinami zwałowymi i piaskami, stanowiącymi rezultat działalności lodowców[3].
Rzeźba terenu[edytuj | edytuj kod]
Lędziny leżą na obszarze Pagórów Jaworznickich, na terenie urozmaiconym wzgórzami[3]:
- Klimont (302 m n.p.m.[3]/305 m n.p.m.[5])
- Szachta (290 m n.p.m.[5]/296 m n.p.m.[3])
- Strzyżówka (280 m n.p.m.[5]/290 m n.p.m.[3])
- Małkowiec (280 m n.p.m.[5])
- Glinogóra (280 m n.p.m.[5])
- Kępa (273 m n.p.m.[5])
- Wapieńka (272 m n.p.m.[5])
Wody[edytuj | edytuj kod]
Przez obszar Lędzin przebiegają dwa działy wodne drugiego rzędu pomiędzy Mleczną a Przemszą oraz Przemszą a Potokiem Goławieckim[6]. Najważniejszymi ciekami z sieci hydrograficznej są: Przyrwa i Potok Goławiecki, należące do zlewiska Wisły[3][6].
Lędziny są odwadniane również systemem małych potoków i rowów, do których zalicza się: Potok Stawowy (lewobrzeżny dopływ Mlecznej), Rów Hołdunowski (lewobrzeżny dopływ Przyrwy), Rów „E” (prawobrzeżny dopływ Potoku Goławieckiego), Rów Lędziński (lewobrzeżny dopływ Przyrwy) oraz Rów Wschodni (lewobrzeżny dopływ Rowu Hołdunowskiego)[6].
Gleby[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Lędzin występują przeważnie gleby bielicowe, powstałe z utworów pochodzenia lodowcowego, gleby brunatne, czarne ziemie, rędziny oraz gleby bagienne[3]. Wszystkie gleby występujące na terenie Lędzin są zaliczone do klasy „A”, czyli najmniej skażonych[3].
Klimat[edytuj | edytuj kod]
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rocznie |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnia temperatura maksymalna [°C] | 0 | +2 | +7 | +13 | +19 | +22 | +23 | +23 | +19 | +14 | +7 | +2 | +12 |
| Średnia temperatura minimalna [°C] | -7 | -5 | -1 | +3 | +8 | +11 | +12 | +12 | +9 | +4 | 0 | -4 | +3 |
| Opady [mm] | 34 | 32 | 34 | 48 | 83 | 97 | 85 | 87 | 54 | 46 | 45 | 41 | 686 |
Dzielnice[edytuj | edytuj kod]
Lędziny nie posiadają formalnie wyznaczonych dzielnic, funkcjonują one jednak w powszechnym użytku mieszkańców. Są to:
Demografia[edytuj | edytuj kod]
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Lędziny liczą ponad 16 tys. mieszkańców[1] i plasują się pod tym względem na 276. miejscu wśród miast Polski[4] oraz na 42. miejscu wśród miast województwa śląskiego.
Wykres liczby ludności miasta Lędziny na przestrzeni lat[8]:
 |
Według danych z 2015 r. w Lędzinach na 100 mężczyzn przypadało 101 kobiet[8].
Struktura płci i wieku mieszkańców Lędzin według danych z 31 grudnia 2015 r.[8]:
 |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Istnieją świadectwa penetracji przez człowieka terenu obecnych Lędzin już w epoce brązu. Archeolodzy wykopali fragmenty naczyń z okresu kultury łużyckiej. W okresie przedchrześcijańskim w granicach obecnego miasta miejsce kultu słowiańskiego na wzgórzu Klimont, zwanym niegdyś „Piorunową Górką” (obecnie na tym miejscu katolicki kościół św. Klemensa). Miejscowość wspomniana przez Jana Długosza, w 1160 r. stanowiła własność rycerza Jaksy z Miechowa, który przekazał ją Benedyktynom. W 1327 r. Lędziny przeszły pod panowanie Czech. W 1742 r. Lędziny znalazły się w granicach państwa pruskiego.
Teren walk z Niemcami w okresie powstań śląskich, szczególnie zaciętych podczas II powstania śląskiego w 1920 r. Od 1922 r. ponownie w granicach Polski. W czasie okupacji hitlerowskiej na terenie Lędzin istniał podobóz obozu koncentracyjnego Auschwitz (1944–1945).
Po wojnie rozwój górnictwa i wzrost liczby mieszkańców. W latach 1945–1951 siedziba gminy Lędziny, a 1951–1954 gminy Hołdunów. W latach 1957–1965 osiedle. W latach 1966–1975 status samodzielnego miasta. W 1972 r. Lędziny zostały odznaczone Krzyżem Partyzanckim.
W 1975 r. w wyniku reformy administracyjnej włączone do Tychów, od 2 kwietnia 1991 r. ponownie samodzielne miasto, utworzone na obszarze 3104,48 ha (rozporządzenie Rady Ministrów z 22 XII 1990).
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Dnia 28 maja 1260 r. w łacińskim dokumencie Władysława opolskiego wydanym w Raciborzu miejscowość wymieniona jest jako wieś villa Lenzini[10].
Miejscowość została wzmiankowana w spisie świętopietrza parafii dekanatu Oświęcim diecezji krakowskiej z 1326 r. pod nazwą Lensin[11][12].
Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Lyendzini oraz Landzyny wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[13].
W dokumencie sprzedaży dóbr pszczyńskich wystawionym przez Kazimierza II cieszyńskiego w języku czeskim we Frysztacie w dniu 21 lutego 1517 r. miejscowość została wymieniona jako Lendiny[14].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
W mieście znajdują się następujące obiekty wpisane do rejestru zabytków:
- kościół św. Klemensa z lat 1769–1772 (nr rej.: 574/59 z 10.12.1958, 677/66 z 28.05.1966[15] oraz A/691/2020 z 10.09.2020[16])
- budynek plebanii z 1788 r., obecnie siedziba Miejskiej Biblioteki Publicznej (nr rej.: 678/66 z 28.05.1966[15] oraz A/859/2021 z 28.07.2021[17])
- kostnica na cmentarzu ewangelickim z 1797 r. (nr rej.: 717/66 z 15.06.1966[15] oraz A/688/2020 z 20.08.2020[18])
- budynek domu gminy protestanckiej z XIX w., obecnie siedziba fundacji „Fastryga” (nr rej.: 718/66 z 15.06.1966[15])
- dom przy ulicy Gwarków 6 z XIX w. – nie istnieje (nr rej.: 719/66 z 15.06.1966[15])
- dom przy ulicy Gwarków 8 z XIX w. – nie istnieje (nr rej.: 720/66 z 15.06.1966[15])
W Lędzinach znajdują się też inne obiekty – które, mimo że nie widnieją w rejestrze zabytków – pełnią funkcję historyczną. Są to m.in.:
- dzwon z około 1540 r. znajdujący się na placu Farskim
- kaplica z końca XVIII w. znajdująca się pod wzgórzem Klimont
- kaplica z końca XVIII w. znajdująca się przy ulicy Sobieskiego
- budynek ewangelickiego domu parafialnego z 1778 lub 1779 r., obecnie siedziba Miejskiego Ośrodka Kultury
- figura św. Jana Nepomucena z 1885 r. znajdująca się przy ulicy Lędzińskiej
- klasztor sióstr Boromeuszek z 1905 r.
Kultura[edytuj | edytuj kod]
Instytucje kultury[edytuj | edytuj kod]
Instytucjami kultury w mieście są[19]:
- Miejski Ośrodek Kultury
- Miejska Biblioteka Publiczna
Imprezy cykliczne[edytuj | edytuj kod]
Lista imprez kulturalnych odbywających się cyklicznie w Lędzinach:
- Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy – styczeń
- Dni Lędzin – czerwiec
- Dzień Dziecka – 1 czerwca
- Powiatowe Igrzyska Osób Niepełnosprawnych – maj lub czerwiec
- Koncerty „Pod chmurką” – lipiec i sierpień
- Sylwester – 31 grudnia
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
W mieście funkcjonuje żłobek[20], dwa publiczne przedszkola[21], cztery szkoły podstawowe[22] oraz Powiatowy Zespół Szkół (w skład którego wchodzą: zasadnicza szkoła zawodowa, technikum, liceum ogólnokształcące i szkoła policealna)[23].
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Lędzin działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
- Kościół rzymskokatolicki (dekanat Lędziny):
- Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
- Świadkowie Jehowy (Sala Królestwa Tychy)[24][25]:
- zbór Lędziny-Hołdunów
- zbór Lędziny-Ziemowit
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Bezrobocie[edytuj | edytuj kod]
W 2015 r. stopa bezrobocia zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w mieście wynosiła 2,9%[26].
Przemysł[edytuj | edytuj kod]
W Lędzinach znajduje się 77 zakładów przemysłowych[27]. Wśród nich najważniejszą rolę odgrywa KWK Ziemowit[27] (obecnie działająca jako ruch KWK Piast-Ziemowit). W wyniku restrukturyzacji górnictwa liczba zatrudnionych w kopalni stale maleje, mimo to jest to zakład zatrudniający nadal największą liczbę osób z miasta i nie tylko[27].
Handel[edytuj | edytuj kod]
Lędziny posiadają własne targowisko miejskie[28]. Na terenie miasta działa kilka supermarketów i dyskontów.
Rolnictwo[edytuj | edytuj kod]
W 2005 r. na terenie Lędzin powierzchnia użytków rolnych wynosiła 1855 ha – w tym 1139 ha gruntów ornych, 17 ha sadów, 557 ha łąk i 142 ha pastwisk[29].
Transport[edytuj | edytuj kod]
Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]
Przez północną część miasta przebiega droga krajowa nr 1, umożliwiająca połączenia w kierunkach: Bielsko-Biała – Cieszyn oraz Kraków – Warszawa – Gdańsk[2]. Istnieją także połączenia drogowe z pozostałymi miastami konurbacji górnośląskiej – głównie Katowicami, Tychami, czy Mysłowicami[2].
Transport miejski[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Lędzin autobusowym przewozem zajmują się dwie firmy transportowe: ZTM[30].
Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]
Przez Lędziny przechodzi linia kolejowa nr 179 biegnąca do Tychów i Mysłowic[2].
Transport lotniczy[edytuj | edytuj kod]
| Najbliższe lotniska międzynarodowe | ||
|---|---|---|
| lotnisko | odległość w km | |
| 1 | Pyrzowice | 37 |
| 2 | Balice | 49 |
Polityka[edytuj | edytuj kod]
Burmistrz[edytuj | edytuj kod]
Obecnym burmistrzem miasta jest Krystyna Wróbel, która otrzymała 55,7% głosów w II turze wyborów samorządowych w 2014 r.[31]
| Burmistrzowie Lędzin od 1991 r. | ||
|---|---|---|
| Imię i nazwisko | Lata | |
| Władysław Trzciński | 1991–1994; 2002–2006[32] | |
| Mariusz Żołna | 1994–2002[33] | |
| Wiesław Stambrowski | 2006–2014[34] | |
| Krystyna Wróbel | od 2014 | |
Rada Miasta[edytuj | edytuj kod]
Rada Miasta jest organem stanowiącym i kontrolnym w mieście[35]. Aktualnie liczy piętnastu radnych, którzy wybierani są w wyborach bezpośrednich[35]. Rada Miasta działa na sesjach, poprzez swoje komisje oraz poprzez burmistrza wykonującego jej uchwały[35].
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
| Miasta partnerskie Lędzin[36] | ||
|---|---|---|
| Miasto | Państwo | Rok rozpoczęcia |
| Uničov |  Czechy
|
2006 |
| Revúca |  Słowacja
|
2008 |
| Roccagorga |  Włochy
|
2008 |
Prasa lokalna[edytuj | edytuj kod]
W Lędzinach wydawany jest przez Urząd Miasta miesięcznik Biuletyn Informacyjny Lędzin Lędziny teraz[37]. W mieście wydawane są także niezależne gazety lokalne.
Sport i rekreacja[edytuj | edytuj kod]
Obiekty sportowe[edytuj | edytuj kod]
- Stadion Miejski
- Ośrodek sportowo-rekreacyjny „Centrum”[38]:
- basen kryty
- sala kulturystyczna
- sala tenisa stołowego
- hala sportowa
- Ośrodek sportowo-rekreacyjny „Zalew”[39]:
- basen odkryty
- skatepark
- korty do tenisa ziemnego
- kompleks boisk sportowych „Orlik” przy Powiatowym Zespole Szkół[40]
- kilka siłowni zewnętrznych
Kluby i organizacje sportowe[edytuj | edytuj kod]
- MKS Lędziny – piłka nożna
- Klub Tenisa Stołowego Lędziny – tenis stołowy
- Uczniowski Klub Sportowy „Orka” – pływanie
- Klub Szachowy Górnik Lędziny – szachy
- Klub Skatowy OSP Lędziny – skat
- Polski Związek Wędkarski – Koło Nr 32 – wędkarstwo
- Klub Żeglarski „Ziemowit” – żeglarstwo
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
_(trails_in_Holdunow).jpg)
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
- Szlaki piesze
Szlak Krawędziowy GOP: Gliwice – Przyszowice – Chudów – Paniówki – Borowa Wieś – Ruda Śląska – Mikołów – Tychy – Lędziny – Chełm Śląski – Chełmek (78 km, w tym 11 km na terenie Lędzin)
Szlak im. ks. Jana Kudery: Mysłowice – Imielin – Chełm Śląski – Lędziny – Bieruń (21,5 km, w tym 9 km na terenie Lędzin)
Szlak Hołdunowski: Katowice – Mysłowice – Lędziny – Imielin – Mysłowice – Jaworzno (24,1 km, w tym 6 km na terenie Lędzin)
- Szlaki rowerowe
Trasa czerwona nr 151: Lędziny – Bieruń – Bojszowy – Jedlina (14,9 km, w tym 3 km na terenie Lędzin)
Trasa zielona nr 153: Lędziny (10,6 km – w całości na terenie Lędzin)
Trasa czarna nr 101: Katowice – Lędziny (24,1 km, w tym 5,3 km na terenie Lędzin)
Baza noclegowa[edytuj | edytuj kod]
W Lędzinach znajduje się jeden hotel dwugwiazdkowy (2015)[41].
Honorowi obywatele oraz zasłużeni dla miasta[edytuj | edytuj kod]
Miasto posiada dwunastu honorowych obywateli[42]:
- Andrzej Naczyński (od 22 marca 2001 r.) – były dyrektor KWK Ziemowit
- płk. Jerzy Szewełło (od 22 marca 2001 r.) – żołnierz, który w okresie stanu wojennego stanął po stronie strajkujących górników w KWK Ziemowit
- Franciszek Serafin (od 22 marca 2001 r.) – autor i redaktor wielu książek i opracowań poświęconych m.in. Tychom i okolicom
- Antoni Piszczek (od 22 listopada 2001 r.) – były dyrektor KWK Ziemowit
- Wiktor Zin (od 27 kwietnia 2006 r.) – architekt, który prowadził prace wykopaliskowe na wzgórzu Klimont
- ks. Tadeusz Orszulik (od 27 kwietnia 2006 r.) – były proboszcz parafii św. Klemensa
- ks. Józef Przybyła (od 3 czerwca 2008 r.) – były proboszcz parafii Chrystusa Króla
- Rafał Bula (od 28 kwietnia 2011 r.[43]) – autor wielu publikacji i książek historycznych na temat Lędzin
- Irena Gajer (od 28 kwietnia 2011 r.[43]) – była skarbnik miasta
- Jan Raszka (od 28 kwietnia 2011 r.[43]) – były przewodniczący Rady Miasta
- Władysław Trzciński (od 15 kwietnia 2016 r.[44]) – były burmistrz miasta
- Jan Górski (od 15 kwietnia 2016 r.[44]) – były dyrektor Szkoły Podstawowej nr 3
Miasto nadawało od marca 2001 r. do października 2006 r. tytuł „Zasłużony dla miasta Lędziny”, którym zostali uhonorowani[45]:
- Sylwester Łakota
- ks. Józef Przybyła
- Klemens Ścierski
- Mariusz Żołna
- Helena Szabrańska
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Lędziny, Lędzyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 199.
- Lędziny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 226.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Lędziny w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ a b c d e f g Położenie. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ a b c d e f g h i j Warunki naturalne. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 26 lipca 2013, ISSN 1505-5507 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-20].
- ↑ a b c d e f g Lędziny – teraz!: 11 (127) listopad 2013, Lędziny: Urząd Miasta Lędziny, s. 8, ISSN 1732−6818.
- ↑ a b c Plan gospodarki odpadami dla gminy Lędziny (pol.). Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Lędziny. s. 12.
- ↑ Lędziny – Klimat i temperatura (pol.). Meteovista. [dostęp 2014-10-06].
- ↑ a b c d Główny Urząd Statystyczny: Bank Danych Lokalnych. Ludność. Stan ludności (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Bank Danych Lokalnych. Narodowe Spisy Powszechne. Narodowy Spis Powszechny 2002 – Ludność.
- ↑ Franciszek Kulczycki, "Monumenta mediiaevi historica res gestas Poloniae illustrantia", Tomus IX, Cracoviae, 1886, str. XL.
- ↑ Franciszek Maroń. Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV wieku. „Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV wieku”, s. 101-167, 1969.
- ↑ Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344. Jan Ptaśnik (redakcja). Cracoviae: Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis, 1913, s. 147-150.
- ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, "Liber Beneficiorum", Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, str.227.
- ↑ Ludwik Musioł. Dokument sprzedaży księstwa pszczyńskiego z dn. 21 lutego 1517 r.. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”. R. 2, s. 235–237, 1930. Katowice: nakł. Towarzystwa ; Drukiem K. Miarki.
- ↑ a b c d e f Rejestr zabytków nieruchomych. Narodowy Instytut Dziedzictwa.
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 7 października 2020 r. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-10-08]
- ↑ SPIS OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW Z TERENU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-10-13]
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 4 września 2020 r. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-09-05]
- ↑ Instytucje kultury (pol.). Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Miejski Żłobek (pol.). Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Przedszkola w Lędzinach (pol.). Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Szkoły podstawowe (pol.). Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Szkoły ponadgimnazjalne (pol.). Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Sala Królestwa Świadków Jehowy. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-20].
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Bank Danych Lokalnych. Rynek pracy. Bezrobocie rejestrowane.
- ↑ a b c Informacje gospodarcze. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Targowisko Miejskie. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Bank Danych Lokalnych. Rolnictwo, leśnictwo i łowiectwo. Dane archiwalne.
- ↑ Komunikacja miejska. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Zmiana warty w Bieruniu i w Lędzinach. serwislokalny.com.
- ↑ Władysław Trzciński. Śląski Związek Gmin i Powiatów.
- ↑ Mariusz Żołna. Śląski Związek Gmin i Powiatów.
- ↑ Wiesław Stambrowski. Śląski Związek Gmin i Powiatówl.
- ↑ a b c Rada Miasta. Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Lędziny.
- ↑ Miasta partnerskie. Urząd Miasta Lędziny. [dostęp 2011-06-17].
- ↑ Gazeta lokalna (pol.). Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ Ośrodek Rekreacyjno-Sportowy Centrum. Fundacja Rozwoju Sportu, Kultury Fizycznej i Turystyki w Lędzinach. [dostęp 2017-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-17)].
- ↑ Ośrodek Rekreacyjno-Sportowy Zalew. Fundacja Rozwoju Sportu, Kultury Fizycznej i Turystyki w Lędzinach. [dostęp 2017-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-17)].
- ↑ Orlik. Starostwo Powiatowe w Bieruniu. [dostęp 2017-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-24)].
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Bank Danych Lokalnych. Turystyka. Turystyczne obiekty noclegowe (stan w dniu 31 lipca).
- ↑ Honorowi obywatele. Urząd Miasta Lędziny.
- ↑ a b c Uchwały Rady Miasta z 2011 roku. Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Lędziny.
- ↑ a b Rejestr Uchwał Rady Miasta VII kadencji. Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Lędziny. [dostęp 2017-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-31)].
- ↑ Zasłużeni obywatele. Urząd Miasta Lędziny.
- Na podstawie bazy TERYT/SIMC oraz Państwowego rejestru nazw geograficznych. Stan danych na 07-07-2017
