Aleja Adama Mickiewicza w Bydgoszczy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleje Mickiewicza
Śródmieście
Ilustracja
Aleje Adama Mickiewicza
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bydgoszcz

Długość

400 m

Przebieg
światła ul. Gdańska, ul. Świętojańska ↑
ul. 20 stycznia 1920 r.
ul. Paderewskiego
Plac Weyssenhoffa
Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Aleje Mickiewicza”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Aleje Mickiewicza”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Aleje Mickiewicza”
Ziemia53°07′52,5″N 18°00′43,4″E/53,131260 18,012048
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleje Adama Mickiewicza – jedna z głównych ulic miejskich położonych na terenie Śródmieścia w Bydgoszczy.

Przebieg[edytuj | edytuj kod]

Ulica znajduje się w obrębie Śródmieścia Bydgoszczy i łączy ulicę Gdańską z placem Józefa Weyssenhoffa. Jej północną pierzeję stanowi zespół kamienic i willi wzniesionych w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku. Od strony południowej z ulicą sąsiaduje Teatr Polski oraz park im. Jana Kochanowskiego.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Ulicę wytyczono w 1903 r. w ramach zagospodarowania urbanistycznego terenu położonego na wschód od ul. Gdańskiej tzw. Hempelscher Felde[1]. W latach 90. XIX wieku miasto Bydgoszcz zakupiło teren położony między dzisiejszymi ulicami: Gdańską, Krasińskiego, Chodkiewicza i Ogińskiego oraz opracowało dla niego plany urbanistyczne według koncepcji miasta-ogrodu[1].

Jedną z reprezentacyjnych osi całego założenia była ulica Bülowa – wówczas jedna z najpiękniejszych i najszerszych ulic miasta. Dwujezdniowa aleja zaczynała się u zbiegu z ulicą Gdańską i prowadziła na wschód, tworząc ciekawą kompozycyjnie oś widokową, zaakcentowaną pasem zieleni ze szpalerem drzew, między którymi zostały rozpięte girlandy z pnączy[2]. Kontynuacją ulicy od Placu Weyssenhoffa w kierunku południowym była wytyczona równocześnie Aleja Ossolińskich.

Po północnej stronie ulicy, w latach 1903-1907 wzniesiono kompleks jednorodnych stylowo kamienic w stylu secesji berlińskiej, zaś do 1910 r. zabudowano dalszą pierzeję ulicy willami i kamienicami. Perspektywę wschodnią ulicy zamknięto głównym gmachem pierwszego powołanego w tym okresie zakładu naukowego w mieście, tj. Instytutu Rolniczego im. cesarza Wilhelma (niem. Kaiser-Wilhelm-Institut für Landwirtschaft)[1].

W 1949 r. ukończono budowę Teatru Polskiego, który stanął przy skrzyżowaniu z ul. 20 stycznia 1920 r. W 1960 r. w parku przy ulicy stanął również pomnik Łuczniczki. W okresie powojennym upaństwowione kamienice zostały zaniedbane, w wyniku nieumiejętnie prowadzonych remontów usunięto część dekoracji i reliefów na elewacjach[3].

Podupadła ulica została poddana stopniowej rewitalizacji dopiero po 1990 r. W latach 2002-2009 wszystkie kamienice w pierzei ulicy zostały wyremontowane, częściowo z przywróceniem dawnych zdobień na fasadach budynków.

Nazwy[edytuj | edytuj kod]

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Przy al. Mickiewicza (nr 1-9) znajduje się kompleks kamienic w stylu wpisującym się w niemiecka odmianę secesji – Jugendstil. W kompozycji budynków przeważają spokojne formy, urozmaicone wykuszami oraz pionami balkonów i loggii o falujących liniach, falistymi szczytami oraz łukowymi zamknięciami okien i portali. Dekoracje łączące motywy organiczne z geometrycznymi zamknięte zostały w formach prostokąta i kwadratu, zgrupowane w szlakach i fryzach. Nawiązywano również do baroku poprzez zastosowanie przekrytych kopułami ryzalitów i wieżyczek zwieńczonych hełmami[4].

Obiekty prezentujące ten trend zostały wzniesione według projektów architektów: Rudolfa Kerna, Ericha Lindenburgera, Paula Böhma, Otto Rosenthala[5]. Willę przy ulicy zaprojektował również architekt Józef Święcicki – znany z kilkudziesięciu realizacji z ul. Gdańskiej.

Kamienice przez prawie cały okres powojenny były własnością państwa, w 1990 r. przeszły na własność miasta i Administracji Domów Miejskich. Obiekty popadały ruinę wskutek niedoinwestowania. Przyczyną tego stanu rzeczy były: brak poczucia własności, zaniedbywanie remontów i powszechne lekceważenie wartości zabytków sztuki i architektury secesyjnej (do lat 70. XX w.) Obiekty zostały odrestaurowane po 2002 r.

Obiekty godne uwagi[edytuj | edytuj kod]

Nr Obiekt Adres Lata budowy Budowniczy Styl architektoniczny Wpisany do rejestru zabytków Uwagi Zdjęcie
1. Kamienica Rudolfa Kerna Mickiewicza 1 – róg Gdańskiej 1903-1904[6] Rudolf Kern secesja T dom własny Rudolfa Kerna
2. Teatr Polski Mickiewicza 2 1947-1949 Alfons Licznerski funkcjonalizm N budynek jest następcą Teatru Miejskiego, zniszczonego w 1945 r.
3. Kamienica Mickiewicza 3 1904-1905[6] Erich Lindenburger secesja N bogato zdobiony portal i dekoracyjne szczyty, w fasadzie zaakcentowano pionowe podziały lizenami, kilkukondygnacyjnymi wykuszami nakrytymi obitymi blachą hełmami oraz pionami loggii. Siedziba konsulatu honorowego Czech. Na przełomie 2019/2020 na skutek remontu sąsiedniego budynku nr 1 kamienica zaczęła pękać i osiadać[7].
4. Kamienica narożna Mickiewicza 4 – Paderewskiego 8 1906-1908[6] secesja N kamienica z loggiami i wykuszami, zdobiona ornamentami
5. Kamienica Mickiewicza 5 1906[6] Rudolf Kern secesja T
6. Kamienica Mickiewicza 7 1904-1905[6] Rudolf Kern secesja T
7. Kamienica Mickiewicza 9 Mickiewicza 9 1904-1905[6] Rudolf Kern secesja T w latach 1905-1921 siedziba Bydgoskiego Konserwatorium Muzycznego
8. Kamienica narożna 20 Stycznia 1920 17 róg al. Mickiewicza 1905-1906[6] secesja T
9. Kamienica narożna 20 Stycznia 1920 2 róg al. Mickiewicza 1903[6] secesja N
10. Willa Mickiewicza 11 1903-1904[6] secesja N
11. Wille Mickiewicza 13-15 1903-1904[6] Rudolf Kern[8] secesja T
12. Willa Józefa Święcickiego Mickiewicza 17 1906[6] Józef Święcicki historyzm malowniczy N trzeci dom własny Józefa Święcickiego; w l. 1914-1920 zamieszkały przez Emily Ruetede – urodzoną jako Sayyida Salme, córka sułtana Zanizbaru i Omanu[9]
13. Kamienica narożna Paderewskiego 10 róg al. Mickiewicza 1905-1907[6] secesja N
14. Kamienica narożna Paderewskiego 1 róg al. Mickiewicza 1905-1908[6] Paul Sellner secesja N Architekt Paul Sellner był uczniem innego bydgoskiego architekta, Karla Bergnera. Budynek posiada charakterystyczne wykusze, nad którymi umieszczono hełmy. W latach 2021-2022 obiekt poddano renowacji[10], w czasie której odtworzono dawną sztukaterię. Zrealizowany remont otrzymał wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie „Fasada roku” w kategorii obiektów zabytkowych[11].
15. Park Jana Kochanowskiego dzielnica muzyczna – przy al. Mickiewicza 1906 N w parku znajduje się m.in. galeria pomników kompozytorów i wirtuozów w Bydgoszczy

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

Przez aleje Mickiewicza przejeżdżają autobusy linii nr 71 i 77.

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Jastrzębska-Puzowska, Iwona: Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850-1920. Wydawnictwo MADO. Toruń 2005. ISBN 83-89886-38-3, 978-83-89886-38-5
  2. ↑ Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003
  3. ↑ Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996
  4. ↑ Bręczewska-Kulesza Daria: Wielkomiejska kamienica czynszowa w Bydgoszczy na przełomie XIX i XX wieku. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 12. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2007
  5. ↑ Majchrzak Agnieszka: Bydgoskie Konserwatorium Muzyczne. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 1. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1996
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m Gminna Ewidencja Zabytków Miasta Bydgoszczy. [w:] Program Opieki nad Zabytkami miasta Bydgoszczy na lata 2013-2016
  7. ↑ Dramat przy al. Mickiewicza. Od fundamentu po szczyt popękała secesyjna kamienica
  8. ↑ Grażyna Marks Duma Bydgoszczy w pełnej krasie. Plac, z którego jesteśmy dumni
  9. ↑ Wojciech Borakiewicz: Córka sułtana Zanzibaru i Omanu w Bydgoszczy. Arabska księżniczka, która została Niemką. 2019-01-11. [dostęp 2019-01-11].
  10. ↑ Spektakularny remont kamienicy w Śródmieściu Bydgoszczy. Efekt wow! przy ul. Paderewskiego
  11. ↑ Przywrócone sztukaterie docenione w konkursie

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Bręczewska-Kulesza, Daria: Przegląd stylów występujących w bydgoskiej architekturze drugiej połowy XIX i początku XX stulecia
  • Bręczewska-Kulesza Daria, Derkowska-Kostkowska Bogna, Wysocka A., [i inni]: Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny, Bydgoszcz 2003
  • Jastrzębska-Puzowska, Iwona: Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850-1920. Wydawnictwo MADO. Toruń 2005. ISBN 83-89886-38-3, 978-83-89886-38-5
  • Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996
Główne ulice i place w Bydgoszczy
Główne arterie komunikacyjne
Główne place
Główne ulice w centrum i okolicach
Ulice i place według osiedli
Zobacz też

Herb Bydgoszczy

Północna pierzeja alei Adama Mickiewicza w Bydgoszczy
Północna pierzeja alei Adama Mickiewicza w Bydgoszczy
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleja_Adama_Mickiewicza_w_Bydgoszczy&oldid=72320696”