Wielka Synagoga w Łodzi
51°46′12″N 19°27′14″E/51,770000 19,454000
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Budulec |
murowana |
| Architekt | |
| Data budowy | |
| Data zburzenia |
10 na 11 listopada 1939 (podpalona) |
| Tradycja |
reformowana |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
| 51°46′12″N 19°27′14″E/51,770000 19,454000
| |
Wielka Synagoga (Dajczeszil) w Łodzi – łódzka synagoga zbudowana z funduszy łódzkich fabrykantów, m.in.: Izraela Poznańskiego, Joachima Silbersteina i Karola Scheiblera przy ulicy Spacerowej 2 (obecnie al. Tadeusza Kościuszki 2). Była największą i najpiękniejszą synagogą przedwojennej Łodzi. [1].
Projekt wykonał Adolf Wolff ze Stuttgartu, znany projektant i budowniczy obiektów sakralnych, między innymi: Matthäuskirche w Stuttgarcie (1876-81) i synagoga w Stuttgarcie (1859-61). Będąc architektem niemieckim nie mógł wówczas swobodnie wykonywać swojego zawodu w Polsce, dlatego przedkładane władzom plany sygnował architekt miejski Hilary Majewski. Budowa rozpoczęła się w 1881. Synagoga była wyraźnie wyższa od otaczających ją budynków, a efekt potęgował cokół pod budynkiem. Ogrodzenie i zieleń wokół synagogi wyodrębniały ją z otoczenia[2][3].
Synagoga była przeznaczona dla żydowskiej burżuazji, zasymilowanej z polską kulturą. Wstęp do świątyni umożliwiały tylko specjalne przepustki, wydawane najbogatszym Żydom, przede wszystkim tym, którzy sponsorowali jej budowę. W okresie międzywojennym kazania były w języku polskim, a w narodowe święta polskie odbywały się uroczystości patriotyczne.
Podpaloną przez Niemców z 10 na 11 listopada 1939 budowlę rozebrano w 1940. Po wojnie nie została odbudowana – na jej miejscu znajduje się parking z pamiątkowym kamieniem[2][3].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Rzut synagogi
Fasada synagogi
Synagoga i pałac Hertza
Wnętrze synagogi
Obelisk upamiętniający synagogę
Obelisk z fasadą upamiętniający synagogę
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ [https://polska-org.pl/7691045,Lodz,Wielka_Synagoga_w_Lodzi_dawna.html Wielka Synagoga w Łodzi (dawna) Dajczeszil]. polska-org.pl. [dostęp 2022-11-08].
- ↑ a b VIRTUAL RECONSTRUCTION OF SYNAGOGUES IN LODZ - Great Synagogue of Lodz (Reform Synagogue) – corner of Kościuszki/Zielona 9 –a “quasi-freestanding” Synagogue; s:187-190. www.researchgate.net. [dostęp 2022-11-16].
- ↑ a b Maria Piechotka i Kazimierz Piechotka: Bramy Nieba Bóżnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata i Muzeum Historii Żydów Polskich POLINWarszawa, 2017, s. 592, język polski, ISBN 978-83-942344-2-3
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Synagoga przy ul. Promenadowej 2 i Zielonej 8. Wirtualny Sztetl. [dostęp 2018-09-25].
- Jacek Walicki, Synagoga przy ulicy Promenadowej (później Kościuszki) 2 i Zielonej 8 – synagoga reformowana i jej poprzedniczki, [w:] Synagogi i Domy Modlitw w Łodzi (do 1939 r.) [online], Łódź 2000, s. 40, ISBN 83-912403-9-8 [dostęp 2018-09-25].
