Wojna domowa w Libanie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wojna domowa w Libanie
konflikt izraelsko-arabski
Ilustracja
Plac Męczenników w Bejrucie, 1982
Czas

13 kwietnia 1975 – 13 października 1990

Miejsce

Liban

Wynik

porozumienie z Taif

Strony konfliktu
Front Libański:

Armia Wolnego Libanu (do 1977)
Armia Południowego Libanu (do 1976)
 Izrael (do 1978)

Libański Ruch Narodowy:

Organizacja Wyzwolenia Palestyny (1975–1983)

ASALA
Hezbollah (od 1985)
Ruch Amal
 Syria (1976, 1983–1991)
 Iran (od 1980)

Dowódcy
Baszir al-Dżumajjil †
Amin al-Dżumajjil
William Hawi †
Dany Szamun †
Elie Hobeika
Samir Dżadża
Etienne Sakr
Georges Adwan
Saad Haddad
Antoine Lahad
Menachem Begin
Ariel Szaron
Refa’el Etan
Awigdor Ben-Gal
Kamal Dżumblatt †
Walid Dżumblatt
Inaam Raad
Abdallah Saadeh
Assem Kanso
George Hawi
Elias Atallah
Ibrahim Kulaylat
Ali Eid
Jasir Arafat
George Habasz
Hagop Hagopian
Monte Melkonian
Subhi al-Tufayli
Abbas al-Musawi
Nabih Berri
Tony Frangieh
Hafiz al-Asad
Mustafa Talas
brak współrzędnych

Wojna domowa w Libaniewojna domowa stoczona w latach 1975–1990 w Libanie, zakończona porozumieniem z Taif (1989).

Geneza[edytuj | edytuj kod]

Przyczyną wybuchu wojny były narastające antagonizmy wśród ludności zamieszkującej terytorium Libanu. Zmiany demograficzne, obecność uzbrojonych grup bojowników palestyńskich (którzy w latach 1948–1982 przybywali do Libanu jako uchodźcy), wmieszanie się Syrii, Izraela i Organizacji Wyzwolenia Palestyny w wewnętrzne sprawy Libanu doprowadziły do wybuchu walk wewnętrznych. Pierwsza strona konfliktu pozostawała na czele z radykalnie prawicowymi chrześcijańskimi Falangami Libańskimi wiernymi Baszirowi al-Dżumajilowi oraz milicjami Tygrysów prowadzonymi przez Danego Szamuna (syna byłego prezydenta Kamila Szamuna). Przeciwnikami Falangi i Tygrysów były zbrojne grupy palestyńskie częściowo zgrupowane w Organizacji Wyzwolenia Palestyny (al-Fatah, Front Wyzwolenia Palestyny, Demokratyczny Front Wyzwolenia Palestyny, Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny), koalicja ugrupowań lewicowych muzułmanów oraz druzów z Libańskiego Ruchu Narodowego na czele z Kamalem Dżumblattem z druzyjskiej Socjalistycznej Partii Postępu) i Libańska Partia Komunistyczna skupiająca głównie chrześcijan[1][2].

Przebieg konfliktu[edytuj | edytuj kod]

Starcia zainicjowane zostały po tym, gdy w lutym 1975 roku został zastrzelony propalestyński parlamentarzysta libański Maarouf Saad (za zamachem prawdopodobnie stała libańska armia)[3]. Konflikt pogłębił się w następnym miesiącu, gdy siły Falangi dokonały masakry 27 Palestyńczyków i Libańczyków podróżujących autobusem linii Sabra-Szatila z obozu dla uchodźców do innego obozu Tall az-Zataru położonego w Bejrucie[4]. Umiarkowane przywództwo al-Fatahu stojącego na czele OWP było przeciwne akcjom odwetowym. Sprzeciw ten nie spodobał się niektórym frakcjom OWP, a także niektórym radykalniejszym działaczom al-Fatahu[5]. Wbrew stanowisku liderów OWP, Demokratyczny Front Wyzwolenia Palestyny przeprowadził kilka odwetowych ataków na armię libańską. Walki rozgorzały na pełną skalę. Początkowo siły Fatahu wsparł prezydent Syrii Hafiz al-Asad, jednak już wkrótce poparł on prawicowych chrześcijan. W 1976 walki stopniowo objęły terytorium całego Libanu, przyjmując postać najbardziej krwawych masakr i pogromów. W maju 1976 libański prezydent Sulajman Farandżijja zwrócił się do Izraela z prośbą o udzielenie pomocy wojskowej. Izrael zaczął wówczas dostarczać sprzęt wojskowy i amunicję do oddziałów chrześcijańskich maronitów[6]. W czerwcu 1976 do Libanu wkroczyła syryjska armia, wymuszając na wszystkich stronach przyjęcie zawieszenia broni[7]. Siły syryjskie wsparły prosyryjskie ugrupowanie palestyńskie As-Sa’ika i Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny – Główne Dowództwo[2].

Mimo zawieszenia broni walki trwały dalej, a w 1976 roku sojusz milicji chrześcijańskiej z poparciem armii libańskiej i syryjskiej przystąpił do oblężenia Tall az-Zataru[8]. Sześciomiesięczne oblężenie Tall az-Zatar zakończyło się zwycięstwem sił chrześcijańskich, które następnie przystąpiły do masakr. W wyniku tych działań zginęły tysiące Palestyńczyków[9].

Pod koniec lat 70. OWP przeprowadziło serię przygranicznych ataków na siły izraelskie. W odpowiedzi siły zbrojne Izraela w 1978 roku rozpoczęły operację Litani skierowaną przeciwko oddziałom OWP. W operacji wojska izraelskie wsparły siły libańskich chrześcijan. Celem misji było przejęcie kontroli nad południowym Libanem, aż do rzeki Litani. Izrael osiągnął ten cel, a OWP wraz z Arafatem wycofało się na północ do Bejrutu[10]. Armia izraelska i Armia Południowego Libanu zajęły wąski pas ziemi, określony jako strefa bezpieczeństwa[11]. W 1978 roku w czasie „wojny studniowej” Baszir al-Dżumajjil czasowo wyparł oddziały wojsk syryjskich z obszarów zamieszkanych przez chrześcijan[12].

W dalszym ciągu dochodziło do przygranicznych starć, w rezultacie czego w sierpniu 1981 roku OWP przyjęło trwającą do maja 1982 roku oficjalną politykę powstrzymywania się od odpowiedzi na izraelskie prowokacje[13]. 6 czerwca 1982 roku wojsko izraelskie rozpoczęło inwazję na Liban w celu ponownego wydalenia sił OWP z południa kraju. Wkrótce wojska izraelskie rozpoczęły oblężenie i bombardowanie Bejrutu[2]. Wraz z zakończeniem pierwszej fazy wojny domowej lider OWP Jasir Arafat, dowodzący siłami al-Fatahu w Tel al-Zaatarze, ledwo co uciekł z pogrążonego w ciężkich walkach miasta[14]. Pod koniec oblężenia miasta USA i zaangażowane politycznie w konflikt państwa europejskie wynegocjowały umowę, na skutek której Arafatowi i OWP zagwarantowano bezpieczną ewakuację z terenów Libanu do Tunisu[15]. Arafat powrócił jeszcze do Libanu rok po jego ewakuacji z Bejrutu, jednak został wygnany z miasta przez palestyńskich bojowników wiernych Hafizowi al-Asadowi. Arafat nie powrócił już do Libanu, choć zrobiło to wielu bojowników al-Fatahu, którzy kontynuowali walki w tym kraju[2]. Atak wojsk izraelskich doprowadził do otwartej wojny z Syrią. Po wycofaniu się sił OWP przewodnictwo w walce z siłami prawicowych chrześcijan i Izraelem objęły grupy prosyryjskie, tj. Hezbollah i Ruch Amal, rekrutujące się spośród szyitów.

Podczas wojny ciągle zmieniały się sojusze. W czasie trwania konfliktu prawie każda strona łączyła się, a później zdradzała inną stronę. Lata 80. były okresem szczególnie gorącym, z ogromną ilością masakr (zarówno w stosunku do chrześcijan, jak i Palestyńczyków), po których Bejrut został zmieniony w ruinę. Wojna przyczyniła się do gospodarczej zapaści Libanu. Po podpisaniu porozumienia z Taif władzę w Libanie przejęli politycy prosyryjscy, a Syria wymusiła realizację rozejmu. W 1992 rozbrojono prawie wszystkie organizacje paramilitarne i odbyły się pierwsze od 1972 roku wybory do parlamentu, zbojkotowane przez większość partii chrześcijańskich.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. About this Collection - Country Studies | Digital Collections | Library of Congress, lcweb2.loc.gov [dostęp 2017-11-27] (ang.).
  2. a b c d Aburish, Said K. (1998). From Defender to Dictator. Bloomsbury Publishing. s. 150–175. ISBN 978-1-58234-049-4.
  3. Mardelli, Bassil A. (2012), Middle East Perspectives: From Lebanon, iUniverse, s. 260, ISBN 978-1-4759-0672-1
  4. Noam Chomsky (1999). The Fateful Triangle: The United States, Israel and the Palestinians. South End Press. s. 184. ISBN 978-0-89608-601-2.
  5. Sayigh, Yezid (1997). Armed Struggle and the Search for State, the Palestinian National Movement, 1949–1993. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-829643-0.
  6. Charles D. Smith: Palestine and the Arab Israeli Conflict. s. 354.
  7. Robert Fisk: Pity the Nation: Lebanon at War. Nation Books, 2002, s. 78-81. ISBN 0-19-280130-9.
  8. Harris, William (1996). Faces of Lebanon. Sects, Wars, and Global Extensions. Markus Wiener Publishers. s. 162–165. ISBN 978-1-55876-115-5.
  9. In Faces of Lebanon. Sects, Wars, and Global Extensions s.162–165
  10. "Time Line: Lebanon Israel Controls South". BBC News.
  11. Andrew Gowers, Tony Walker: Arafat. Bertelsmann Media, 2005, s. 136. ISBN 83-7391-860-4.
  12. Historical Fact: The Assassination of Bashir Gemayel – www.lebaneseforces.com. lebaneseforces.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-15)]. (ang.)
  13. Noam Chomsky, Fatal Triangle, 1999 s.346
  14. "The Battle of Tel al-Zaatar".
  15. Molly Moore: Fight Over Icon Has Plenty of Precedent. 9 listopada 2004. [dostęp 2011-09-11].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]