ZAM-41

ZAM 41 – pierwszy polski komputer do przetwarzania danych zaprojektowany w Instytucie Maszyn Matematycznych (IMM) w Warszawie, a produkowany przez Zakład Doświadczalny Instytutu.

Był jedynym produkowanym seryjnie modelem rodziny komputerów do przetwarzania danych opracowanym przez IMM na polecenie rządu z roku 1961. Prace nad pozostałymi: minikomputerem ZAM-11 i największym ZAM-51 nie zostały ukończone. Wykonano jedynie 2 lub 3 maszyny prototypowe ZAM-21.

Komputer często umieszczano w dwóch albo trzech pomieszczeniach rozdzielonych przeszklonymi ściankami. Wydzielano pomieszczenie dla wymagających stałej temperatury i wyższej czystości pamięci taśmowych. W oddzielnym pomieszczeniu umieszczona była bardzo hałaśliwa drukarka wierszowa.

Z przodu po lewej: drukarka wierszowa
pod ścianą: jednostka centralna z pamięcią bębnową
za szybami: jednostki pamięci taśmowej PT-2
na środku biurko z modułów od lewej:
czytnik taśmy dziurkowanej
dwa perforatory taśmy dziurkowanej
dalekopis jako monitor
nad biurkiem pulpit

Dane

• rodzina: ZAM
• typ: komputer II generacji zbudowany na selekcjonowanych germanowych tranzystorach stopowych TG1 produkowanych w Tewie (pakiety typu S-400)
• organizacja:
  • arytmetyka binarna, zapis liczb znak-moduł
  • słowo maszynowe długości 24 bitów podzielone na 4 znaki po 6 bitów i 3 znaki po 8 bitów
  • liczby:
    • krótkie – 24 bity
    • długie – 48 bitów
    • zmiennoprzecinkowe – 48 bitów
  • rozkazy jednoadresowe z 15-bitowym adresem
  • zestaw znaków nie zawierał małych liter
  • programowy zmienny przecinek realizowany przez ekstrakody (brak rozkazów zmiennoprzecinkowych realizowanych sprzętowo)
• prędkość:
  • ponad 30 000 rozkazów stałoprzecinkowych na sekundę
  • cykl odczytu pamięci operacyjnej: 6 lub 10 µs
  • czas dostępu: 3,5 lub 6 µs
• pamięć operacyjna:
  • ferrytowa na rdzeniach o średnicy 2 mm, 24 bitowa + bit parzystości
  • od 8 do 256 Ksłów (w modułach po 8 Ksłów)
  • 32 k adresowane bezpośrednio, a pozostałe pośrednio lub z zastosowanie B-modyfikacji (rejestru indeksowego)
• szafy jednostki centralnej i pamięci bębnowej o wymiarach 1700x680x680 mm
• wyprodukowano łącznie: 16 szt.

Urządzenia we-wy

• monitor – dalekopis
• czytnik taśmy pięciokanałowej
• perforator taśmy pięciokanałowej
• czytnik kart dziurkowanych
• drukarka wierszowa.

Pamięć masowa

• pamięć taśmowa – jednostki pamięci PT-2 z jednostką sterującą
• od 1 do 4 modułów z pamięci bębnowej PB-5 o pojemności 32 Ksłów każdy (przy pojemności 64 Ksłów ok. 42 Ksłów przeznaczonych dla programu)
• z jednym komputerem był używany prototyp pamięci bębnowej PB-6 o pojemności 20 mln bitów (ok. 800 Ksłów).

Wieloprogramowość

• 2 programy w trybie wsadowym; rzadko wykorzystywana.

Oprogramowanie

Systemy operacyjne

• SO (system operacyjny): SO 41, SO 141 (wsadowy), SO 241
• TRAN – czasu rzeczywistego.

Języki programowania

• PJEG (asembler przeznaczony dla twórców oprogramowania)
• JOM
• SAS 41 (makroasembler)
• algorytmiczne:
  • SAKO
  • Algol
• przetwarzania danych:
  • EOL – język do przetwarzania informacji tekstowej
  • COBOL
• symulacyjne:
  • CEMMA – język do symulacji procesów ciągłych
  • ZAM-GPSS – język do symulacji procesów dyskretnych
  • Astek – język opisu i obróbki statystycznej
• przewidziane w projekcie lecz niezrealizowane
  • FORTRAN IV.

Zachowane

Brak.