Lista najodleglejszych obiektów astronomicznych: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
następna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
"kompleksowy" artykuł na bazie ang. wiki
(Brak różnic)

Wersja z 21:25, 4 cze 2017

W artykule opisano dotychczas odkryte najodleglejsze obiekty astronomiczne, a także przedziały czasu w jakich te obiekty były tak sklasyfikowane.

Odległości obiektów innych niż te, które znajdują się w pobliskich galaktykach, są prawie zawsze mierzone przez kosmologiczne przesunięcie ku czerwieni ich światła. Ze względu na swoją naturę, bardzo odległe obiekty są bardzo słabe, a oszacowania ich odległości są trudnym zadaniem i są podatne na błędy. Ważnym rozróżnieniem jest to, czy odległość określono za pomocą spektroskopii czy też za pomocą techniki fotometrycznego przesunięcia ku czerwieni. Pierwsza z nich jest zarówno bardziej precyzyjna jak i bardziej niezawodna w tym sensie, że fotometryczne przesunięcia ku czerwieni są bardziej podatne na błędy z powodu źródeł o niższej wartości przesunięcia ku czerwieni, które mają nistandardowe widmo. Z tego względu powszechnie uznaje się, że zbadanie spektroskopowego przesunięcia ku czerwieni jest konieczne, aby definitywnie ustalić odległość obiektu, podczas gdy fotometrycznie określone przesunięcia ku czerwieni identyfikują "kandydatów" na bardzo odległe źródła. W poniższych tabelach fotometryczne przesunięcie ku czerwieni zostało oznaczone literą "p" w indeksie dolnym.

Obiekty wyraźnie odległe

1 Gly = 1 miliard lat świetlnych.

Najodleglejsze obiekty o przesunięciu ku czerwieni zbadanym metodą spektroskopową
Nazwa Redshift
(z) 		Droga przebyta przez światło§
(Gly)[1] 		Type Notes
GN-z11 z = 11.09 13.39 galaktyka galaktyka o potwierdzonej odległości[2]
EGSY8p7 z = 8.68 13.23 galaktyka galaktyka o potwierdzonej odległości[3]
GRB 090423 z = 8.2 13.18 rozbłysk gamma [4][5]
EGS-zs8-1 z = 7.73 13.13 galaktyka galaktyka o potwierdzonej odległości[6]
z7 GSD 3811 z = 7.66 13.11 galaktyka galaktyka[7]
z8 GND 5296 z = 7.51 13.10 galaktyka galaktyka o potwierdzonej odległości[8][9]
A1689-zD1 z = 7.5 13.10 galaktyka galaktyka[10]
SXDF-NB1006-2 z = 7.215 13.07 galaktyka galaktyka[11][12]
GN-108036 z = 7.213 13.07 galaktyka galaktyka[12][13]
BDF-3299 z = 7.109 13.05 galaktyka [14]
ULAS J1120+0641 z = 7.085 13.05 Kwazar [15]
A1703 zD6 z = 7.045 13.04 galaktyka [12]
BDF-521 z = 7.008 13.04 galaktyka [14]
G2-1408 z = 6.972 13.03 galaktyka [12][16]
IOK-1 z = 6.964 13.03 galaktyka [12][17] Emiter serii Lymana[18]
LAE J095950.99+021219.1 z = 6.944 13.03 galaktyka emiter Serii Lymana — Słaba gaalktyka[19]

§ Przedstawione odległości oznaczają czas podróży światła obiektu, która nie ma bezpośredniego naczenia w sensie fizycznym.

W 2012 roku, było ok. 50 możliwych obiektów o wartości z = 8 lub bardziej odległych, a kolejne 100 było kandydatami o wartości z = 7, co oszacowano metodą fotometryczną w ramach projektu Hubble eXtreme Deep Field (XDF); obserwacje były prowadzone od połowy roku 2002 do grudnia 2012.[20] Nie wszystkie obiekty zostały tu przedstawione.[20]

Ważniejsi "kandydaci" na najodleglejszy obiekt o przesunięciu ku czerwieni oszacowanym metodą fotometryczną
Nazwa Przesunięcie ku czerwieni
(z) 		Light travel distance§
(Gly) 		Typ Uwagi
UDFj-39546284 zp≅11.9? 13.37 Protogalaktyka Kandydat na protogalaktykę,[21][22][23][24] jednak ostatnie analizy sugerują iż prawdopodobnie jest ona źródłem słabszego przesunięcia ku czerwieni.[25][26]
MACS0647-JD zp≅10.7 13.3 galaktyka Kandydat na najbardziej odległą galaktykę, która ma "przewagę" ze względu na fakt iż jej obraz jest powiększony w wyniku soczewkowania grawitacyjnego przez pobliską gromadę galaktyk.[27][28]
A2744-JD zp≅9.8 13.2 galaktyka galaktyka jest powięszkona i soczewkowana, przez co obserwujemy trzy obrazy obiektu. Najsłabsza znana galaktyka o wartości z~10.[29][30]
MACS1149-JD zp≅9.6 13.2[31] Kandydat na galaktykę lub protogalaktyka [32]
GRB 090429B zp≅9.4 13.14[33] rozbłysk gamma [34] Fotometryczne przesunięcie ku czerwieni w tym przypadku jest w dość dużym stopniu niepewne, przy dolnej granicy dla przesunięcia ku czerwieni mającej wartość z>7.
UDFy-33436598 zp≅8.6 13.1 Kandydat na galaktykę lub protogalaktyka [35]
UDFy-38135539 zp≅8.6 13.1 Kandydat na galaktykę lub protogalaktyka Spektroskopowe przesunięcie ku czerwieni o wartości z = 8.55 zostało uzyskane w 2010,[36] lecz w kolejnych badaniach wykazywano regularnie iż było ono błędne.[37]
BoRG-58 zp≅8 13 Gromada lub Protogromada Kandydat na protogromadę[38]

§ Przedstawione odległości oznaczają czas podróży światła obiektu, która nie ma bezpośredniego naczenia w sensie fizycznym.

Szablon:Dynamic list


Lista najodleglejszych obiektów w zależności od typu

Najodleglejszy obiekt danego typu
Typ Obiekt Redshift Uwagi
Obiekt astronomiczny dowolnego typu GN-z11 z = 11.09 Po oszacowaniu odległości na ok. 13.4 mld lat świetlnych, astronomowie ogłosili ją najodleglejszą znaną galaktyką.[39]
galaktyka lub Protogalaktyka GN-z11 z = 11.09 Ogłoszono w marcu 2016.[39]
Gromada galaktyk CL J1001+0220 z≅2.506 Stan na rok 2016[40]
Supergromada
Kwazar ULAS J1120+0641 z = 7.085 [15]
Czarna dziura ULAS J1120+0641 z = 7.085 [15]
Gwiazda lub Protogwiazda lub pozostałość po gwieździe
(detected by an event) 		Protoplasta GRB 090423 z = 8.2 [4][5] Należy zauważyć, że GRB 090429B miał fotometryczne przesunięcie ku czerwieni zp≅9.4,[41] i tym samym jest prawdopodobnie bardziej odległy niż GRB 090423, jednak brakuje potwierdzienia w postaci badań spektroskopowych. Szacowana średnia odległość to 13 mld l.św. od Ziemi.
Gwiazda lub Protogwiazda lub pozostałość po gwieździe
(detected as a star) 		SDSS J1229+1122 55 Mly (17 Mpc) Błękitny nadolbrzym oświetla mgławicę w ogonie galaktyki IC 3418.[42]
Gwiazda Gromada
System gromad gwiazd Gromada kulista w galaktyce eliptycznej za NGC 6397 1.2Gly [43][44][45][46][47]
X-ray jet GB 1428+4217 nearside Kwazar jet z = 4.72
12.4Gly 		The previous recordholder was at 12.2Gly.[48]
MicroKwazar XMMU J004243.6+412519 2.5 Mly pierwszy odkryty pozagalaktyczny Mikrokwazar[49][50][51]
Planeta SWEEPS-11 / SWEEPS-04 27,710ly [52]
  • Analiza krzywej światła mikrosoczewkującego zdarzenia PA-99-N2 sugeruje obecność planety orbitującej gwiazdę w galaktyce Andromedy.[53]
  • Kontrowersyjne mikrosoczewkujące zdarzenie lobe A podwójnie soczekwoanego grawitacyjnie kwazara Q0957+561 sugeruje obecność planety w soczewkującej galaktyce, mającej z = 0.355 (3.7 Gly).[54][55]
Najodleglejsze zdarzenia w zależności od typu
Typ Zdarzenie Redshift Uwagi
rozbłysk gamma GRB 090423 z = 8.2 [4][5] Note, GRB 090429B has a photometric redshift zp≅9.4,[41] and so is most likely more distant than GRB 090423, but is lacking spectroscopic confirmation.
zapadnięcie się jądra Supernowej SN 1000+0216 z = 3.8993 [56]
Supernowa typu Ia SN UDS10Wil z = 1.914 [57]
 Zobacz też: Lista supernowych.
Supernowa typu Ia SN SCP-0401
(Mingus) 		z = 1.71 Po raz pierwszy zaobserwowana w 2004, dopiero w 2013 zostaął zidentyfikowana jako supernowa Typu Ia.[58][59]
 Zobacz też: Lista supernowych.
ksomiczne "odsprzęganie" (era rekombinacji) powstanie Kosmicznego promieniowania tła z (w przybliżeniu): od 1000 do 1089 [60][61]

Chronologiczny wykaz "rekordzistów" na najodleglejszy obiekt

Przedstawione obiekty - w chwili ustalenia ich odległości - były klasyfikowane jako najodleglejsze znane obiekty. Często jednak data ich odkrycia oraz data określenia ich odległości są różne.

Odległości obiektów można zmierzyć metodą paralaksy, standardowych zależności jak np. Cefeidy lub Supernowa typu Ia, bądź też pomiarów Przesunięcia ku czerwieni. Spektroskopowe przesunięcie ku czerwieni jest preferowaną metodą, podczas gdy fotometryczne przesunięcie ku czerwieni jest również używane do zidentyfikowania potencjalnych kandydatów na źródła o wysokiej wartości poczerwienienia.

"Zdobywcy tytułu" najodleglejszego znanego obiektu (nie uwzględniono kandydatów, których odległość oszacowano metodą fotometryczną)
Obiekt Typ Data Odległość
(z = Redshift) 		Uwagi
GN-z11 galaktyka 2016— z = 11.09 [62]
EGSY8p7 galaktyka 2015 − 2016 z = 8.68 [62][63][64][65]
Protoplasta GRB 090423 / pozostałość po GRB 090423 Protoplasta / pozostałość po GRB 2009 − 2015 z = 8.2 [5][66]
IOK-1 galaktyka 2006 − 2009 z = 6.96 [66][67][68][69]
SDF J132522.3+273520 galaktyka 2005 − 2006 z = 6.597 [69][70]
SDF J132418.3+271455 galaktyka 2003 − 2005 z = 6.578 [70][71][72][73]
HCM-6A galaktyka 2002 − 2003 z = 6.56 Galaktyka jest soczewkowana przez Gromadę galaktyk Abell 370. Była ona pierwszą galaktyką niebędącą Kwazarem, której przesunięcie ku czerwieni przekroczyło wartość 6. Ponadto jest ono większe od przesunięcia Kwazaru SDSSp J103027.10+052455.0 (z = 6.28)[71][72][74][75][76][77]
SDSS J1030+0524
(SDSSp J103027.10+052455.0) 		Kwazar 2001 − 2002 z = 6.28 [78][79][80][81][82][83]
SDSS 1044-0125
(SDSSp J104433.04-012502.2) 		Kwazar 2000 − 2001 z = 5.82 [84][85][82][83][86][87][88]
SSA22-HCM1 galaktyka 1999 − 2000 z>=5.74 [89][90]
HDF 4-473.0 galaktyka 1998 − 1999 z = 5.60 [90]
RD1 (0140+326 RD1) galaktyka 1998 z = 5.34 [91][92][93][90][94]
CL 1358+62 G1 & CL 1358+62 G2 Galaxies 1997 − 1998 z = 4.92 Były to najbardziej odległe obiekty odkryte w tym czasie. Okazało się, iż para galaktyk była soczewkowana przez Gromadę CL1358 + 62 (z = 0,33). To był pierwszy raz od 1964 roku, gdy obiekt inny niż Kwazar ustanowił rekord najbardziej odległego we wszechświecie.[92][95][96][93][90][97]
PC 1247-3406 Kwazar 1991 − 1997 z = 4.897 [84][98][99][100][101]
PC 1158+4635 Kwazar 1989 − 1991 z = 4.73 [84][101][102][103][104][105]
Q0051-279 Kwazar 1987 − 1989 z = 4.43 [106][102][105][107][108][109]
Q0000-26
(QSO B0000-26) 		Kwazar 1987 z = 4.11 [106][102][110]
PC 0910+5625
(QSO B0910+5625) 		Kwazar 1987 z = 4.04 Był to drugi Kwazar o przesunięciu ku czerwieni większym od 4.[84][102][111][112]
Q0046–293
(QSO J0048-2903) 		Kwazar 1987 z = 4.01 [106][102][111][113][114]
Q1208+1011
(QSO B1208+1011) 		Kwazar 1986 − 1987 z = 3.80 This is a gravitationally-lensed double-image Kwazar, and at the time of discovery to 1991, had the least angular separation between images, 0.45 ″.[111][115][116]
PKS 2000-330
(QSO J2003-3251, Q2000-330) 		Kwazar 1982 − 1986 z = 3.78 [111][117][118]'
OQ172
(QSO B1442+101) 		Kwazar 1974 − 1982 z = 3.53 [119][120][121]
OH471
(QSO B0642+449) 		Kwazar 1973 − 1974 z = 3.408 Jego przydomek brzmiał "Blask wyznaczający krawędź wszechświata".[119][121][122][123][124]
4C 05.34 Kwazar 1970 − 1973 z = 2.877 Jego redshift był znacznie większy niż w przypadku poprzedniego rekord w związku z czym podejrzewano, iż był on błędny.[121][125][126][127]
5C 02.56
(7C 105517.75+495540.95) 		Kwazar 1968 − 1970 z = 2.399 [97][127][128]
4C 25.05
(4C 25.5) 		Kwazar 1968 z = 2.358 [97][127][129]
PKS 0237-23
(QSO B0237-2321) 		Kwazar 1967 − 1968 z = 2.225 [125][129][130][131][132]
4C 12.39
(Q1116+12, PKS 1116+12) 		Kwazar 1966 − 1967 z = 2.1291 [97][132][133][134]
4C 01.02
(Q0106+01, PKS 0106+1) 		Kwazar 1965 − 1966 z = 2.0990 [97][132][133][135]
3C 9 Kwazar 1965 z = 2.018 [132][136][137][138]<ref>Schmidt. Large Redshifts of Five Quasi-Stellar Sources. „Astrophysical Journal”, s. 1295, 1965. DOI: 10.1086/148217. Bibcode: 1965ApJ...141.1295S. </ref>[139]
3C 147 Kwazar 1964 − 1965 z = 0.545 [140][141][142][143]
3C 295 Radio galaktyka 1960 − 1964 z = 0.461 [90][97][144][145][146]
LEDA 25177 (MCG+01-23-008) Najjaśniejsza galaktyka klastra 1951 − 1960 z = 0.2
(V = 61000 km/s) 		Ta galaktyka znajduje się w Supergromadzie w Centaurze. Jej współrzędne to B1950.0 08h 55m 4s +03° 21′, jest jednocześnie BCG słabszej gromady w Hydrze Cl 0855+0321 (ACO 732).[90][146][147][148][149][150][151]
LEDA 51975 (MCG+05-34-069) Najjaśniejsza galaktyka klastra 1936 - z = 0.13
(V = 39000 km/s) 		Najjaśniejsza galaktyka klastra w gromadzie Wolarza (ACO 1930), galaktyka eliptyczna o współrzędnych B1950.0 14h 30m 6s +31° 46′ o jasności 17.8, odkryta przez Milton L. Humason w 1936. Jej prędkość recesyjna to 40 000 km/s.[150][152][153]
LEDA 20221 (MCG+06-16-021) Najjaśniejsza galaktyka klastra 1932 - z = 0.075
(V = 23000 km/s) 		Jest to BCG w gromadzie bliźniąt (ACO 568) znaleziona na współrzędnych B1950.0 07h 05m 0s +35° 04′[152][154]
BCG of WMH Christie's Leo Gromada Najjaśniejsza galaktyka klastra 1931 − 1932 z =
(V = 19700 km/s) 		[154][155][156][157]
BCG of Baede's Ursa Major Gromada Najjaśniejsza galaktyka klastra 1930 − 1931 z =
(V = 11700 km/s) 		[157][158]
NGC 4860 galaktyka 1929 − 1930 z = 0.026
(V = 7800 km/s) 		[158][159][160]
NGC 7619 galaktyka 1929 z = 0.012
(V = 3779 km/s) 		Po dokonaniu pomiarów przesunięcia ku czerwieni, jej wartość dla NGC 7619 była największa w chwili pomiaru. W czasie ogłoszenia nie została jeszcze zaakceptowana jako ogólny wyznacznik odległości, ale później w tym roku Edwin Hubble opisał relację między przesunięciem ku czerwieni a odległością; stała się ona wówczas powszechnie akceptowanym dystansem.[159][161][162]
NGC 584
(Dreyer nebula 584) 		galaktyka 1921 − 1929 z = 0.006
(V = 1800 km/s) 		Ówcześnie, mgławica musiała być uznana za niezależne galaktyki. Jednak w 1923, galaktyki były przeważnie uznawane jako obiekty znajdujące się poza Drogą Mleczną.[150][159][161][163][164][165][166]
M104 (NGC 4594) galaktyka 1913 − 1921 z = 0.004
(V = 1180 km/s) 		Druga galaktyka, której przesunięcie ku czerwieni zostało obliczone; pierwszą była Andromeda – która zbliża się do naszej galaktyki i tym samym jej przesunięcie ku czerwieni nie może być użyte do określenia odległośći. Vesto Melvin Slipher dokonał obu pomiarów. W tamtym czasie, mgławice były uznawane jako niezależne galaktyki. Początkowe pomiary prędkości NGC 4594 wyniosły 1000 km/s, a następnie skorygowane do wartości 1100, i ostatecznie do 1180 km/s w roku 1916.[159][163][166]
Arktur
(Alpha Bootis) 		Gwiazda 1891 − 1910 160 ly
(18 mas)
(bardzo nieprecyzyjny pomiar; rzeczywista wartość to 37 ly) 		Ta liczba jest nieprawidłowa; Pierwotnie ogłoszona w 1891 r., została skorygowana w roku 1910 na 40 l.św. (60 mas). Od 1891 do 1910 r. uważano, że była to gwiazda z najmniejszą znaną paralaksą i zarazem najbardziej odległą gwiazdą, której odległość była znana. Przed 1891 r. Arktur był wcześniej zarejestrowany z paralaksą 127 mas.[167][168][169][170]
Kapella
(Alpha Aurigae) 		Gwiazda 1849 -  72 ly
(46 mas) 		[171][172][173]
Polaris
(Alpha Ursae Minoris) 		Gwiazda 1847 - 1849 50 ly
(80 mas)
(pomiar ten był bardzo nieprecyzyjny, w rzeczywistości to ok. 375 l.św.) 		[174][175]
Wega
(Alpha Lyrae) 		Gwiazda (part of a double star pair) 1839 - 1847 7.77 pc
(125 mas) 		[174]
61 Cygni Gwiazda podwójna 1838 − 1839 3.48 pc
(313.6 mas) 		Była to pierwsza gwiazda poza Słońcem, której odległość została zmierzona.[174][176][177]
Uran Planeta Układu Słonecznego 1781 − 1838 18 AU Uran był ostatnią planetą, której odkrycie nastąpiło przed pierwszym udanym pomiarem paralaksy. Ustalono wówczas iż gwiazdy znajdowały się znacznie dalej niż planety.
Saturn Planeta Układu Słonecznego 1619 − 1781 10 AU Z III prawa Keplera, ostatecznie wywnioskowano iż Saturn jest w rzeczywistości najbardziej oddaloną "klasyczną" planetą, ponadto obliczono jego odległość. Poprzednio jedynie przypuszczano taką właściwość Saturna, gdyż ma najdłuższy okres orbitalny i spowolniony ruch orbitalny. Ustalono wówczas iż gwiazdy znajdowały się znacznie dalej niż planety.
Mars Planeta Układu Słonecznego 1609 − 1619 2.6 AU when Mars is diametrically opposed to Earth Kepler prawidłowo sharakteryzował orbity Marsa i Ziemi w publikacji "Astronomia nova". Przypuszczano wówczas, że konkretne gwiazdy znajdowały się znacznie dalej niż planety.
Słońce Gwiazda III wiek p.n.e. — 1609 380 Promieni Ziemi (bardzo niedokładny pomiar, rzeczywista wartość: 16000 Promieni Ziemi) Arystarch z Samos dokonał pomiaru odległości Słońca od Ziemi w odniesieniu do odległości Księżyca od Ziemi. Odległość do Księżyca została opisana w promieniach Ziemi (obliczona na 20 promieni, zatem niedokładnie). Średnica Ziemi została wcześniej obliczona. W tamtych czasach założono, że niektóre z planet znajdują się dalej, ale ich odległości nie można było zmierzyć. Kolejność planet była jedynie przypuszczeniem, dopóki Kepler nie określił odległości czterech prawdziwych planet od Słońca, które nie były Ziemią. Przypuszczano wówczas, że konkretne gwiazdy znajdowały się znacznie dalej niż planety.
Księżyc Naturalny satelita III wiek p.n.e 20 Promieni Ziemi (bardzo niedokładny pomiar, rzeczywista wartość: 64 Promieni Ziemi) Arystarch z Samos dokonał pomiaru odległości Księżyca od Ziemi. Średnica Ziemi została wcześniej obliczona. W tamtych czasach założono, że niektóre z planet znajdują się dalej, ale ich odległości nie można było zmierzyć. Kolejność planet była jedynie przypuszczeniem, dopóki Kepler nie określił odległości czterech prawdziwych planet od Słońca, które nie były Ziemią. Przypuszczano wówczas, że konkretne gwiazdy znajdowały się znacznie dalej niż planety.

Lista obiektów i roku ich odkrycia, które okazały się być później najbardziej odległymi

Lista ta zawiera najbardziej odległe obiekty z uwzględnieniem roku ich odkrycia, a nie roku ustalenia ich odległości. Obiekt mógł być odkryty, lecz jego odległość nie została zmierzona, a w późniejszych latach ustalono iż w chwili jego odkrycia był on najbardziej odległym znanym obiektem. Jednak obiekty musiały zostać nazwane lub opisane. Przykładowo, OJ 287 nie został uwzględniony mimo iż został odkryty już w 1891 za pomocą płyt fotograficznych, lecz został zignorowany do czasu nadejścia ery radioteleskopów.

Przykłady
Rok odkrycia Współczesna
Droga przebyta przez światło (Mly)		 Obiekt Typ Odkryty za pomocą Pierwsza obserwacja (1)
964 2.5[178] Galaktyka Andromedy Galaktyka spiralna naked eye Abd al-Rahman al-Sufi[179]
1654 3 Galaktyka Trójkąta Galaktyka spiralna refraktor Giovanni Battista Hodierna[180]
1779 68[181] Messier 58 Barred Galaktyka spiralna refraktor Charles Messier[182]
1785 76.4[183] NGC 584 galaktyka William Herschel
1880s 206 ± 29[184] NGC 1 Galaktyka spiralna Dreyer, Herschel
1959 2,400[185] 3C 273 Kwazar Parkes Radio Telescope Maarten Schmidt, Bev Oke[186]
1960 5,000[187] 3C 295 Radio galaktyka Palomar Observatory Rudolph Minkowski
Data missing from table
2009 13,000[188] GRB 090423 rozbłysk gamma progenitor Swift rozbłysk gamma Mission Krimm, H. et al.[189]

  1. ↑ Czas podróży swiatła obliczony na podstawie wartości przesunięcia ku czerwieni przy pomocy kalkulatora kosmologicznego, użyto parametrów aktualnych na rok 2015: H0=67.74 and OmegaM=0.3089 (zob. tabelę w artykule Lambda-CDM model).
  2. ↑ P. A. Oesch, G. Brammer, P. G. van Dokkum, G. D. Illingworth, R. J. Bouwens, I. Labbe, M. Franx, I. Momcheva, M. L. N. Ashby, G. G. Fazio, V. Gonzalez, B. Holden, D. Magee, R. E. Skelton, R. Smit, L. R. Spitler, M. Trenti, S. P. Willner. A Remarkably Luminous galaxy at z = 11.1 Measured with Hubble Space Telescope Grism Spectroscopy. „The Astrophysical Journal”, s. 129, 2016. DOI: 10.3847/0004-637X/819/2/129. arXiv:1603.00461. Bibcode: 2016ApJ...819..129O. 
  3. ↑ Adi Zitrin, Ivo Labbe, Sirio Belli, Rychard Bouwens, Richard S. Ellis, Guido Roberts-Borsani, Daniel P. Gwiazdak, Pascal A. Oesch, Renske Smit. Lyman-alpha Emission from a Luminous z = 8.68 galaxy: Implications for Galaxies as Tracers of Cosmic Reionization. „The Astrophysical Journal”, s. L12, 2015. DOI: 10.1088/2041-8205/810/1/L12. arXiv:1507.02679. Bibcode: 2015ApJ...810L..12Z. 
  4. ↑ a b c NASA, "New gamma ray burst Smashes Cosmic Distance Record", 28 April 2009
  5. ↑ a b c d Tanvir, D. B. Fox, A. J. Levan, E. Berger i inni. A gamma ray burst at a redshift of z~8.2. „Nature”, s. 1254, 2009. DOI: 10.1038/nature08459. PMID: 19865165. Bibcode: 2009Natur.461.1254T. 
  6. ↑ P. A. Oesch, P. G. van Dokkum, G. D. Illingworth, R. J. Bouwens, I. Momcheva, B. Holden, G. W. Roberts-Borsani, R. Smit, M. Franx, I. Labbe, V. Gonzalez, D. Magee. A Spectroscopic Redshift Measurement for a Luminous Lyman Break galaxy at z = 7.730 using Keck/MOSFIRE. „The Astrophysical Journal”, s. L30, 2015. DOI: 10.1088/2041-8205/804/2/L30. arXiv:1502.05399. Bibcode: 2015ApJ...804L..30O. 
  7. ↑ M. Song, S. L. Finkelstein, R. C. Livermore, P. L. Capak i inni. Keck/MOSFIRE Spectroscopy of z = 7-8 Galaxies: Lyman-alpha Emission from a galaxy at z = 7.66. , 2016. 
  8. ↑ S. L. Finkelstein, C. Papovich, M. Dickinson, M. Song, V. Tilvi, A. M. Koekemoer, K. D. Finkelstein, B. Mobasher, H. C. Ferguson, M. Giavalisco, N. Reddy, M. L. N. Ashby, A. Dekel, G. G. Fazio, A. Fontana, N. A. Grogin, J.-S. Huang, D. Kocevski, M. Rafelski, B. J. Weiner, S. P. Willner. A galaxy rapidly forming stars 700 million years after the Big Bang at redshift 7.51. „Nature”, s. 524–527, 2013. DOI: 10.1038/nature12657. arXiv:1310.6031. PMID: 24153304. Bibcode: 2013Natur.502..524F. 
  9. ↑ R. Morelle: New galaxy 'most distant' yet discovered. [w:] BBC News [on-line]. 23 October 2013.
  10. ↑ Darach Watson, Lise Christensen, Kirsten Kraiberg Knudsen, Johan Richard i inni. A dusty, normal galaxy in the epoch of reionization. „Nature”, s. 327–330, 2015. DOI: 10.1038/nature14164. arXiv:1503.00002. PMID: 25731171. Bibcode: 2015Natur.519..327W. 
  11. ↑ SXDF-NB1006-2 – Thirty Meter Telescope.
  12. ↑ a b c d e Press Release.
  13. ↑ NASA – NASA Telescopes Help Find Rare galaxy at Dawn of Time.
  14. ↑ a b Vanzella. Spectroscopic Confirmation of Two Lyman Break Galaxies at Redshift Beyond 7. „ApJL”, s. L35, 2011. DOI: 10.1088/2041-8205/730/2/L35. arXiv:1011.5500. Bibcode: 2011ApJ...730L..35V. 
  15. ↑ a b c Scientific American, "Brilliant, but Distant: Most Far-Flung Known Kwazar Offers Glimpse into Early Universe", John Matson, 29 June 2011
  16. ↑ A. Fontana, E. Vanzella, L. Pentericci, M. Castellano i inni. The lack of intense Lyman~alpha in ultradeep spectra of z = 7 candidates in GOODS-S: Imprint of reionization?. „The Astrophysical Journal”, s. L205, 2010. DOI: 10.1088/2041-8205/725/2/L205. arXiv:1010.2754. Bibcode: 2010ApJ...725L.205F. 
  17. ↑ Jenny Hogan. Journey to the birth of the Universe. „Nature”, s. 128–129, 2006. DOI: 10.1038/443128a. PMID: 16971914. Bibcode: 2006Natur.443..128H. 
  18. ↑ Yoshiaki Ono, Masami Ouchi, Bahram Mobasher, Mark Dickinson i inni. Spectroscopic Confirmation of Three z-Dropout Galaxies at z = 6.844 – 7.213: Demographics of Lyman-Alpha Emission in z ~ 7 Galaxies. „The Astrophysical Journal”, s. 83, 2011. DOI: 10.1088/0004-637X/744/2/83. arXiv:1107.3159. Bibcode: 2012ApJ...744...83O. 
  19. ↑ James E. Rhoads, Pascale Hibon, Sangeeta Malhotra, Michael Cooper i inni. A Lyman Alpha galaxy at Redshift z = 6.944 in the COSMOS Field. „The Astrophysical Journal”, s. L28, 2012. DOI: 10.1088/2041-8205/752/2/L28. arXiv:1205.3161. Bibcode: 2012ApJ...752L..28R. 
  20. ↑ a b Garth Illingworth, Rychard Bouwens, Pascal Oesch, Ivo Labbe, Dan Magee: Our Latest Results. first Galaxies, December 2012. [dostęp marzec 10, 2016].
  21. ↑ Mike Wall: Ancient galaxy May Be Most Distant Ever Seen. Space.com, December 12, 2012. [dostęp December 12, 2012].
  22. ↑ NASA, "NASA's Hubble Finds Most Distant galaxy Candidate Ever Seen in Universe", 26 styczeń 2011
  23. ↑ Hubble finds a new contender for galaxy distance record. Space Telescope (heic1103 – Science Release), 26 styczeń 2011. [dostęp 2011-01-27].
  24. ↑ HubbleSite, "NASA's Hubble Finds Most Distant galaxy Candidate Ever Seen in Universe", STScI-2011-05, 26 styczeń 2011
  25. ↑ Brammer, Pieter G. Van Dokkum, Garth D. Illingworth, Rychard J. Bouwens i inni. A Tentative Detection of an Emission Line at 1.6 mum for the z ~ 12 Candidate. „The Astrophysical Journal Letters”, s. L2, 2013. DOI: 10.1088/2041-8205/765/1/L2. Bibcode: 2013ApJ...765L...2B. 
  26. ↑ Bouwens, P. A. Oesch, G. D. Illingworth, I. Labbé i inni. Photometric Constraints on the Redshift of z ~ 10 Candidate UDFj-39546284 from D. „The Astrophysical Journal Letters”, s. L16, 2013. DOI: 10.1088/2041-8205/765/1/L16. Bibcode: 2013ApJ...765L..16B. 
  27. ↑ information@eso.org: Hubble spots three magnified views of most distant known galaxy. [w:] www.spacetelescope.org [on-line].
  28. ↑ KDE Group, University of Kassel, DMIR Group, University of Würzburg, L3S Research Center: BibSonomy.
  29. ↑ Hubble Finds Distant galaxy Through Cosmic Magnifying Glass. [w:] NASA [on-line].
  30. ↑ Adi Zitrin, Wei Zheng, Tom Broadhurst, John Moustakas i inni. A GEOMETRICALLY SUPPORTED z ∼ 10 CANDIDATE MULTIPLY IMAGED BY THE HUBBLE FRONTIER FIELDS CLUSTER A2744. „The Astrophysical Journal”, s. L12, 2014. DOI: 10.1088/2041-8205/793/1/L12. arXiv:1407.3769. Bibcode: 2014ApJ...793L..12Z. 
  31. ↑ NASA – NASA Telescopes Spy Ultra-Distant galaxy.
  32. ↑ W. Zheng, M. Postman, A. Zitrin, J. Moustakas i inni. A magnified young galaxy from about 500 million years after the Big Bang. „Nature”, s. 406–408, 2012. DOI: 10.1038/nature11446. arXiv:1204.2305. PMID: 22996554. Bibcode: 2012Natur.489..406Z. 
  33. ↑ Penn State SCIENCE, "Cosmic Explosion is New Candidate for Most Distant Object in the Universe", Derek. B. Fox , Barbara K. Kennedy , 25 May 2011
  34. ↑ Space Daily, Explosion Helps Researcher Spot Universe's Most Distant Object, 27 May 2011
  35. ↑ ESA Science & Technology: The Hubble eXtreme Deep Field (annotated).
  36. ↑ David Shiga: Dim galaxy is most distant object yet found. [w:] New Scientist [on-line].
  37. ↑ Bunker, Joseph Caruana, Stephen M. Wilkins, Elizabeth R. Stanway i inni. VLT/XSHOOTER and Subaru/MOIRCS spectroscopy of HUDF.YD3: no evidence for Lyman &. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”, s. 3314, 2013. DOI: 10.1093/mnras/stt132. Bibcode: 2013MNRAS.430.3314B. 
  38. ↑ M. Trenti, L. D. Bradley, M. Stiavelli, J. M. Shull i inni. Overdensities of Y-dropout Galaxies from the Brightest-of-Reionizing Galaxies Su. „The Astrophysical Journal”, s. 55, 2011. DOI: 10.1088/0004-637X/746/1/55. arXiv:1110.0468. Bibcode: 2012ApJ...746...55T. 
  39. ↑ a b Nadia Drake: Astronomers Spot Most Distant galaktyka—At Least For Now. National Geographic, marzec 3, 2016. [dostęp marzec 10, 2016].
  40. ↑ Tao Wang, David Elbaz, Emanuele Daddi, Alexis Finoguenov i inni. Discovery of a Gromada galaktyk with a violently starbursting core at z=2.506. „The Astrophysical Journal”, 2016. DOI: 10.3847/0004-637X/828/1/56. arXiv:1604.07404. 
  41. ↑ a b Science Codex, "GRB 090429B – most distant gamma ray burst yet", NASA/Goddard, 27 May 2011
  42. ↑ Sky and Telescope, "The Most Distant Gwiazda Ever Seen?", Camille M. Carlisle, 12 April 2013
  43. ↑ New Scientist, "Lucky Hubble find raises star Gromada mystery", Rachel Courtland, 8 July 2008 (accessed 18 December 2012)
  44. ↑ Astronomy Magazine, "A star Gromada hides star Gromadas", Francis Reddy, 10 styczeń 2007 (accessed 18 December 2012)
  45. ↑ Space.com, "Faraway galaktyka Plays Peekaboo", Ker Than, 10 styczeń 2007 (accessed 18 December 2012)
  46. ↑ ScienceDaily, "Astronomers Find The Most Distant Gwiazda Gromadas Hidden Behind A Nearby Gromada", 14 styczeń 2007 (accessed 18 December 2012)
  47. ↑ Kalirai, Jason S.; Richer, H.; Anderson, J.; Strader, J.; Forde, K.; "Globular Gromadas in a Globular Gromada", 2007 AAS/AAPT Joint Meeting, American Astronomical Society Meeting 209, #228.02; Bulletin of the American Astronomical Society, Vol. 38, p.1214, December 2006; Szablon:Bibcode
  48. ↑ SpaceDaily, "Record-Setting X-ray Jet Discovered", 30 November 2012 (accessed 4 December 2012)
  49. ↑ ESA, "Artist's impression of the X-ray binary XMMU J004243.6+412519", 12 December 2012 (accessed 18 December 2012)
  50. ↑ e! Science News, "XMMU J004243.6+412519: Black-Hole Binary At The Eddington Limit", 12 December 2012 (accessed 18 December 2012)
  51. ↑ SpaceDaily, "MicroKwazar found in neighbor galaktyka, tantalizing scientists", 17 December 2012 (accessed 18 December 2012)
  52. ↑ USA Today, "Smallest, most distant planet outside solar system found", Malcolm Ritter, 25 styczeń 2006 (accessed 5 sierpień 2010)
  53. ↑ Schneider, J.: Notes for star PA-99-N2. [w:] The Extrasolar Planetas Encyclopaedia [on-line]. [dostęp 2010-08-06].
  54. ↑ Exoplaneten.de, "The Microlensing Event of Q0957+561" (accessed 5 sierpień 2010)
  55. ↑ R.E. Schild. Microlensing Variability of the Gravitationally Lensed Kwazar Q0957+561 A,B. „Astrophysical Journal”, 1996. DOI: 10.1086/177304. Bibcode: 1996ApJ...464..125S. 
  56. ↑ Cooke, Mark Sullivan, Avishay Gal-Yam, Elizabeth J. Barton i inni. Superluminous supernovae at redshifts of 2.05 and 3.90. „Nature”, s. 228, 2012. DOI: 10.1038/nature11521. PMID: 23123848. Bibcode: 2012Natur.491..228C. 
  57. ↑ information@eso.org: Record-breaking supernova in the CANDELS Ultra Deep Survey: before, after, and difference. [w:] www.spacetelescope.org [on-line].
  58. ↑ Science Newsline, "The Farthest Supernova Yet for Measuring Cosmic History", Lawrence Berkeley National Laboratory, 9 styczeń 2013 (accessed 10 styczeń 2013)
  59. ↑ Space.com, "Most Distant 'Standard Candle' Gwiazda Explosion Found", Mike Wall, 9 styczeń 2013 (accessed 10 styczeń 2013)
  60. ↑ Hinshaw, G.; Weiland, J. L.; Hill, R. S.; Odegard, N.; Larson, D.; Bennett, C. L.; Dunkley, J.; Gold, B.; Greason, M. R.; Jarosik, N.; Komatsu, E.; Nolta, M. R.; Page, L.; Spergel, D. N.; Wollack, E.; Halpern, M.; Kogut, A.; Limon, M.; Meyer, S. S.; Tucker, G. S.; Wright, E. L.. Five-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe Observations: Data Processing, Sky Maps, and Basic Results. „Astrophysical Journal Supplement”, s. 225–245, 2009. DOI: 10.1088/0067-0049/180/2/225. arXiv:0803.0732. Bibcode: 2009ApJS..180..225H. 
  61. ↑ Redshift states the Cosmic microwave background radiation as having a redshift of z = 1089
  62. ↑ a b Jonathan Amos: Hubble sets new cosmic distance record. BBC News, 3 marzec 2016.
  63. ↑ Mike Wall: Ancient galaktyka Is Most Distant Ever Found. Space.com, 5 sierpień 2015.
  64. ↑ W. M. Keck Observatory: A new record: Keck Observatory measures most distant galaktyka. Astronomy Now, 6 sierpień 2015.
  65. ↑ Mario De Leo Winkler: The Farthest Object in the Universe. Huffington Post, 15 July 2015.
  66. ↑ a b New Scientist, "Most distant object in the universe spotted", Rachel Courtland, 22:32 27 April 2009 . Retrieved 2009-11-11.
  67. ↑ New Scientist, "first generation of galaxies glimpsed forming", 'David Shiga ', 19:01 13 September 2006 (accessed 2009/11/11)
  68. ↑ Iye, K Ota, N Kashikawa, H Furusawa i inni. A galaktyka at a redshift z = 6.96. „Nature”, s. 186–8, 2006. DOI: 10.1038/nature05104. PMID: 16971942. Bibcode: 2006Natur.443..186I. 
  69. ↑ a b Yoshi Taniguchi. Gwiazda Forming Galaxies at z > 5. „Proceedings of the International Astronomical Union”, 23 June 2008. DOI: 10.1017/S1743921308020796. arXiv:0804.0644. 
  70. ↑ a b Yoshiaki Taniguchi, Masaru Ajiki, Tohru Nagao, Yasuhiro Shioya i inni. The SUBARU Deep Field Project: Lymanα Emitters at a Redshift of 6.6. „Publications of the Astronomical Society of Japan”, s. 165, 2005. DOI: 10.1093/pasj/57.1.165. Bibcode: 2005PASJ...57..165T. 
  71. ↑ a b BBC News, Most distant galaktyka detected, Tuesday, 25 marzec 2003, 14:28 GMT
  72. ↑ a b SpaceRef, Subaru Telescope Detects the Most Distant galaktyka Yet and Expects Many More, Monday, marzec 24, 2003
  73. ↑ K. Kodaira, Y. Taniguchi, N. Kashikawa, N. Kaifu i inni. The Discovery of Two Lyman$α$ Emitters Beyond Redshift 6 in the Subaru Deep Field. „Publications of the Astronomical Society of Japan”, s. L17, 2003. DOI: 10.1093/pasj/55.2.L17. arXiv:astro-ph/0301096. 
  74. ↑ New Scientist, New record for Universe's most distant object, 17:19 14 marzec 2002
  75. ↑ BBC News, Far away stars light early cosmos, Thursday, 14 marzec 2002, 11:38 GMT
  76. ↑ The Astrophysical Journal Letters, 568:L75–L79, April 1, 2002 ;A Redshift z = 6.56 galaktyka behind the Gromada Abell 370; Szablon:DOI
  77. ↑ K2.1 HCM 6A — Discovery of a redshift z = 6.56 galaktyka lying behind the Gromada Abell 370. Hera.ph1.uni-koeln.de, 2008-04-14. [dostęp 2010-10-22].
  78. ↑ L. Pentericci, X. Fan, H. W. Rix, M. A. Strauss i inni. VLT observations of the z = 6.28 Kwazar SDSS 1030+0524. „The Astronomical Journal”, s. 2151, 2001. DOI: 10.1086/340077. arXiv:astro-ph/0112075. Bibcode: 2002AJ....123.2151P. 
  79. ↑ The Astrophysical Journal, 578:702–707, 20 October 2002, A Constraint on the Gravitational Lensing Magnification and Age of the Redshift z = 6.28 Kwazar SDSS 1030+0524
  80. ↑ Richard L. White, Robert H. Becker, Xiaohui Fan, Michael A. Strauss. Probing the Ionization State of the Universe atz>6. „The Astronomical Journal”, s. 1, 2003. DOI: 10.1086/375547. Bibcode: 2003AJ....126....1W. 
  81. ↑ D. Farrah, R. Priddey, R. Wilman, M. Haehnelt i inni. The X-Ray Spectrum of thez = 6.30 QSO SDSS J1030+0524. „The Astrophysical Journal”, s. L13, 2004. DOI: 10.1086/423669. Bibcode: 2004ApJ...611L..13F. 
  82. ↑ a b PennState Eberly College of Science, Discovery Announced of Two Most Distant Objects, June 2001
  83. ↑ a b SDSS, Early results from the Sloan Digital Sky Survey: From under our nose to the edge of the universe, June 2001
  84. ↑ a b c d PennState – Eberly College of Science – Science Journal – Summer 2000 -- Vol. 17, No. 1 International Team of Astronomers Finds Most Distant Object
  85. ↑ The Astrophysical Journal Letters, 522:L9–L12, 1999 September 1, An Extremely Luminous galaktyka at z = 5.74
  86. ↑ PennState Eberly College of Science, X-rays from the Most Distant Kwazar Captured with the XMM-Newton Satellite, Dec 2000
  87. ↑ UW-Madison Astronomy, Confirmed High Redshift (z > 5.5) Galaxies – (nazwisko Updatad 10th February 2005)
  88. ↑ SPACE.com, Most Distant Object in Universe Comes Closer, 01 December 2000
  89. ↑ The Astrophysical Journal Letters, 522:L9–L12, September 1, 1999, An Extremely Luminous galaktyka at z = 5.74
  90. ↑ a b c d e f Publications of the Astronomical Society of the Pacific, 111: 1475–1502, 1999 December; Search Techniques for Distant Galaxies; Introduction
  91. ↑ New York Times, Peering Back in Time, Astronomers Glimpse Galaxies Aborning, October 20, 1998
  92. ↑ a b Astronomy Picture of the Day, A Baby galaxy, marzec 24, 1998
  93. ↑ a b Arjun Dey, Hyron Spinrad, Daniel Stern, James R. Graham i inni. A galaktyka at z = 5.34. „The Astrophysical Journal”, s. L93, 1998. DOI: 10.1086/311331. arXiv:astro-ph/9803137. Bibcode: 1998ApJ...498L..93D. 
  94. ↑ A New Most Distant Object: z = 5.34. Astro.ucla.edu. [dostęp 2010-10-22].
  95. ↑ Astronomy Picture of the Day, Behind CL1358+62: A New Farthest Object, July 31, 1997
  96. ↑ Marijn Franx, Garth D. Illingworth, Daniel D. Kelson, Pieter G. Van Dokkum i inni. A Pair of Lensed Galaxies at [CLC][ITAL]z[/ITAL][/CLC]=4.92 in the Field of CL 1358+62. „The Astrophysical Journal”, s. L75, 1997. DOI: 10.1086/310844. Bibcode: 1997ApJ...486L..75F. 
  97. ↑ a b c d e f "Astrophysics and Space Science" 1999, 269/270, 165-181 ; Galaxies at High Redshift - 8. Z > 5 Galaxies ; Garth Illingworth
  98. ↑ Smith, S. Djorgovski, D. Thompson, W. F. Brisken i inni. Multicolor detection of high-redshift Kwazars, 2: Five objects with Z greater than or approximately equal to 4. „The Astronomical Journal”, s. 1147, 1994. DOI: 10.1086/117143. Bibcode: 1994AJ....108.1147S. 
  99. ↑ New Scientist, issue 1842, 10 October 1992, page 17, Science: Infant galaktyka's light show
  100. ↑ FermiLab Scientists of Sloan Digital Sky Survey Discover Most Distant Kwazar December 8, 1998
  101. ↑ a b Hook, Richard G. McMahon. Discovery of radio-loud Kwazars with z = 4.72 and z = 4.01. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”, s. L7, 1998. DOI: 10.1046/j.1365-8711.1998.01368.x. Bibcode: 1998MNRAS.294L...7H. 
  102. ↑ a b c d e Turner. Kwazars and galaktyka formation. I - the Z greater than 4 objects. „Astronomical Journal”, s. 5, 1991. DOI: 10.1086/115663. Bibcode: 1991AJ....101....5T. 
  103. ↑ SIMBAD, Object query : PC 1158+4635, QSO B1158+4635 -- Kwazar
  104. ↑ Lennox L. Cowie. Young Galaxies. „Annals of the New York Academy of Sciences”, s. 31, 1991. DOI: 10.1111/j.1749-6632.1991.tb32157.x. Bibcode: 1991NYASA.647...31C. 
  105. ↑ a b New York Times, Peering to Edge of Time, Scientists Are Astonished, November 20, 1989
  106. ↑ a b c S. J. Warren, P. C. Hewett, P. S. Osmer, M. J. Irwin. Kwazars of redshift z = 4.43 and z = 4.07 in the South Galactic Pole field. „Nature”, s. 453, 1987. DOI: 10.1038/330453a0. Bibcode: 1987Natur.330..453W. 
  107. ↑ S. A. Levshakov. Absorption spectra of Kwazars. „Astrophysics”, s. 657, 1989. DOI: 10.1007/BF01005972. Bibcode: 1988Ap.....29..657L. 
  108. ↑ New York Times, Objects Detected in Universe May Be the Most Distant Ever Sighted, styczeń 14, 1988
  109. ↑ New York Times, Astronomers Peer Deeper Into Cosmos, May 10, 1988
  110. ↑ SIMBAD, Object query : Q0000-26, QSO B0000-26 -- Kwazar
  111. ↑ a b c d Schmidt, Donald P. Schneider, James E. Gunn. PC 0910 + 5625 - an optically selected Kwazar with a redshift of 4.04. „Astrophysical Journal”, s. L7, 1987. DOI: 10.1086/184996. Bibcode: 1987ApJ...321L...7S. 
  112. ↑ SIMBAD, Object query : PC 0910+5625, QSO B0910+5625 -- Kwazar
  113. ↑ Warren, P. C. Hewett, M. J. Irwin, R. G. McMahon i inni. imię observation of a Kwazar with a redshift of 4. „Nature”, s. 131, 1987. DOI: 10.1038/325131a0. Bibcode: 1987Natur.325..131W. 
  114. ↑ SIMBAD, Object query : Q0046-293, QSO J0048-2903 -- Kwazar
  115. ↑ SIMBAD, Object query : Q1208+1011, QSO B1208+1011 -- Kwazar
  116. ↑ New Scientist, Kwazar doubles help to fix the Hubble constant, 16 November 1991
  117. ↑ Orwell Astronomical Society (Ipswich) – OASI ; Archived Astronomy News Items, 1972–1997
  118. ↑ SIMBAD, Object query : PKS 2000-330, QSO J2003-3251 -- Kwazar
  119. ↑ a b OSU Big Ear, History of the OSU Radio Observatory
  120. ↑ SIMBAD, Object query : OQ172, QSO B1442+101 -- Kwazar
  121. ↑ a b c KwazarS – THREE YEARS LATER.
  122. ↑ Time Magazine, The Edge of Night, Monday, Apr. 23, 1973
  123. ↑ SIMBAD, Object query : OH471, QSO B0642+449 -- Kwazar
  124. ↑ S J Warren, P C Hewett. The detection of high-redshift Kwazars. „Reports on Progress in Physics”, s. 1095, 1990. DOI: 10.1088/0034-4885/53/8/003. Bibcode: 1990RPPh...53.1095W. 
  125. ↑ a b The Structure of the Physical Universe, wolumen III – The Universe of Motion, CHAPTER 23 – Kwazar Redshifts, by Dewey Bernard Larson, Library of Congress Catalog Card No. 79-88078, ISBN 0-913138-11-8 , Copyright © 1959, 1971, 1984
  126. ↑ Bahcall, J. B. Oke. Some Inferences from Spectrophotometry of Quasi-Stellar Sources. „Astrophysical Journal”, s. 235, 1971. DOI: 10.1086/150762. Bibcode: 1971ApJ...163..235B. 
  127. ↑ a b c R. Lynds, D. Wills. The Unusually Large Redshift of 4C 05.34. „Nature”, s. 532, 1970. DOI: 10.1038/226532a0. PMID: 16057373. Bibcode: 1970Natur.226..532L. 
  128. ↑ SIMBAD, Object query : 5C 02.56, 7C 105517.75+495540.95 -- Kwazar
  129. ↑ a b Burbidge. The Distribution of Redshifts in Quasi-Stellar Objects, N-Systems and Some Radio and Compact Galaxies. „Astrophysical Journal”, s. L41, 1968. DOI: 10.1086/180265. Bibcode: 1968ApJ...154L..41B. 
  130. ↑ Time Magazine, A Farther-Out Kwazar, Friday, Apr. 07, 1967
  131. ↑ SIMBAD, Object query : QSO B0237-2321, QSO B0237-2321 -- Kwazar
  132. ↑ a b c d Burbidge. On the Wavelengths of the Absorption Lines in Quasi-Stellar Objects. „Astrophysical Journal”, s. 851, 1967. DOI: 10.1086/149072. Bibcode: 1967ApJ...147..851B. 
  133. ↑ a b Time Magazine, The Man on the Mountain, Friday, Mar. 11, 1966
  134. ↑ SIMBAD, Object query : Q1116+12, 4C 12.39 -- Kwazar
  135. ↑ SIMBAD, Object query : Q0106+01, 4C 01.02 -- Kwazar
  136. ↑ Time Magazine, Toward the Edge of the Universe, Friday, May. 21, 1965
  137. ↑ Time Magazine, The Quasi-Kwazars, Friday, Jun. 18, 1965
  138. ↑ The Cosmic Century: A History of Astrophysics and Cosmology Page 379 by Malcolm S. Longair – 2006
  139. ↑ The Discovery of Radio Galaxies and Kwazars, 1965
  140. ↑ Schmidt, Thomas A. Matthews. Redshifts of the Quasi-Stellar Radio Sources 3c 47 and 3c 147. „Quasi-Stellar Sources and Gravitational Collapse”, s. 269, 1965. Bibcode: 1965qssg.conf..269S. 
  141. ↑ Schneider, J. H. Van Gorkom, Maarten Schmidt, James E. Gunn. Radio properties of optically selected high-redshift Kwazars. I - VLA observations of 22 Kwazars at 6 CM. „Astronomical Journal”, s. 1451, 1992. DOI: 10.1086/116159. Bibcode: 1992AJ....103.1451S. 
  142. ↑ Time Magazine, Finding the Fastest galaktyka: 76,000 Miles per Second, Friday, Apr. 10, 1964
  143. ↑ Schmidt, Thomas A. Matthews. Redshift of the Quasi-Stellar Radio Sources 3c 47 and 3c 147. „Astrophysical Journal”, s. 781, 1964. DOI: 10.1086/147815. Bibcode: 1964ApJ...139..781S. 
  144. ↑ The Discovery of Radio Galaxies and Kwazars. [dostęp 2010-10-22].
  145. ↑ Patrick J. McCarthy. High Redshift Radio Galaxies. „Annual Review of Astronomy and Astrophysics”, s. 639, 1993. DOI: 10.1146/annurev.aa.31.090193.003231. 
  146. ↑ a b Sandage. The Ability of the 200-INCH Telescope to Discriminate Between Selected World Models. „Astrophysical Journal”, s. 355, 1961. DOI: 10.1086/147041. Bibcode: 1961ApJ...133..355S. 
  147. ↑ Hubble. The law of red shifts (George Darwin Lecture). „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”, s. 658, 1953. DOI: 10.1093/mnras/113.6.658. Bibcode: 1953MNRAS.113..658H. 
  148. ↑ Observational, World Models. 6.1. Local Tests for Linearity of the Redshift-Distance Relation. „Annu. Rev. Astron. Astrophys.”. s. 561–630. 
  149. ↑ Humason, N. U. Mayall, A. R. Sandage. Redshifts and magnitudes of extragalactic nebulae. „Astronomical Journal”, s. 97, 1956. DOI: 10.1086/107297. Bibcode: 1956AJ.....61...97H. 
  150. ↑ a b c 1053 May 8 meeting of the Royal Astronomical Society. „The Observatory”, s. 97, 1953. Bibcode: 1953Obs....73...97.. 
  151. ↑ Merrill. From Atoms to Galaxies. „Astronomical Society of the Pacific Leaflets”, s. 393, 1958. Bibcode: 1958ASPL....7..393M. 
  152. ↑ a b M. L. Humason. The Apparent Radial Velocities of 100 Extra-Galactic Nebulae. „The Astrophysical Journal”, s. 10, styczeń 1936. DOI: 10.1086/143696. Bibcode: 1936ApJ....83...10H. 
  153. ↑ "The first 50 Years At Palomar: 1949–1999 ; The Early Years of Stellar Evolution, Cosmology, and High-Energy Astrophysics'; 5.2.1. The Mount Wilson Years ; Annu. Rev. Astron. Astrophys. 1999. 37: 445-486
  154. ↑ a b C. A. Chant. Notes and Queries (Doings at Mount Wilson-Ritchey's Photographic Telescope-Infra-red Photographic Plates). „Journal of the Royal Astronomical Society of Canada”, s. 180, 1 April 1932. Bibcode: 1932JRASC..26..180C. 
  155. ↑ Milton L. Humason. Apparent Velocity-Shifts in the Spectra of Faint Nebulae. „The Astrophysical Journal”, s. 35, July 1931. DOI: 10.1086/143287. Bibcode: 1931ApJ....74...35H. 
  156. ↑ Edwin Hubble, Milton L. Humason. The Velocity-Distance Relation among Extra-Galactic Nebulae. „The Astrophysical Journal”, s. 43, July 1931. DOI: 10.1086/143323. Bibcode: 1931ApJ....74...43H. 
  157. ↑ a b M. L. Humason. The Large Apparent Velocities of Extra-Galactic Nebulae. „Leaflet of the Astronomical Society of the Pacific”, s. 149, 1 styczeń 1931. Bibcode: 1931ASPL....1..149H. 
  158. ↑ a b Humason. The Rayton short-focus spectrographic objective. „Astrophysical Journal”, s. 351, 1930. DOI: 10.1086/143255. Bibcode: 1930ApJ....71..351H. 
  159. ↑ a b c d Trimble. H_0: The Incredible Shrinking Constant, 1925-1975. „Publications of the Astronomical Society of the Pacific”, s. 1073, 1996. DOI: 10.1086/133837. Bibcode: 1996PASP..108.1073T. 
  160. ↑ The Berkeley Meeting of the Astronomical Society of the Pacific, June 20-21, 1929. „Publications of the Astronomical Society of the Pacific”, s. 244, 1929. DOI: 10.1086/123945. Bibcode: 1929PASP...41..244.. 
  161. ↑ a b From the Proceedings of the National Academy of Sciences; wolumen 15 : marzec 15, 1929 : Number 3 ; The Large Radial Velocity of N. G. C. 7619 ; styczeń 17, 1929
  162. ↑ The Journal of the Royal Astronomical Society of Canada / Journal de la Société Royale D'astronomie du Canada; Vol. 83, No.6 December 1989 Whole No. 621 ; EDWIN HUBBLE 1889–1953
  163. ↑ a b National Academy of Sciences; Biographical Memoirs: V. 52 – Vesto Melvin Slipher; ISBN 0-309-03099-4
  164. ↑ Bailey. Comet Skjellerup. „Harvard College Observatory Bulletin No. 739”, s. 1, 1920. Bibcode: 1920BHarO.739....1B. 
  165. ↑ New York Times, DREYER NEBULA NO. 584 Inconceivably Distant; Dr. Slipher Says the Celestial Speed Champion Is 'Many Millions of Light Years' Away. ; styczeń 19, 1921, Wednesday
  166. ↑ a b New York Times, Nebula Dreyer Breaks All Sky Speed Records; Portion of the Constellation of Cetus Is Rushing Along at Rate of 1,240 Miles a Second. ; styczeń 18, 1921, Tuesday
  167. ↑ Hawera & Normanby Gwiazda, "Items of Interest", 29 December 1910, wolumen LX, page 3 . Retrieved 25 marzec 2010.
  168. ↑ Evening Gwiazda (San Jose), "Colossal Arcturus", Pittsburgh Dispatch, 10 June 1910 . Retrieved 25 marzec 2010.
  169. ↑ Nelson Evening Mail, "British Bloodthirstiness", 2 November 1891, wolumen XXV, Issue 230, Page 3 . Retrieved 25 marzec 2010.
  170. ↑ "Handbook of astronomy", Dionysius Lardner & Edwin Dunkin, Lockwood & Co. (1875), pp.121
  171. ↑ "The Three Heavens", Josiah Crampton, William Hunt and Company (1876), pp.164
  172. ↑ Szablon:De icon "Kosmos: Entwurf einer physischen Weltbeschreibung", wolumen 4, Alexander von Humboldt, J. G. Cotta (1858), pp.195
  173. ↑ "Outlines of Astronomy", John F. W. Herschel, Longman & Brown (1849), ch. 'Parallax of Gwiazdas', pp.551 (section 851)
  174. ↑ a b c The North American Review, "The Observatory at Pulkowa", FGW Struve, wolumen 69 Issue 144 (July 1849)
  175. ↑ The Sidereal Messenger, "Of the Precession of the Equinoxes, Nutation of the Earth's Axis, And Aberration of Light", Vol.1, No.12, April 1847: 'Derby, Bradley, & Co.' Cincinnati
  176. ↑ SEDS, "Friedrich Wilhelm Bessel (July 22, 1784 – marzec 17, 1846)" . Retrieved 11 November 2009.
  177. ↑ Harper's New Monthly Magazine, "Some Talks of an Astronomer", Simon Newcomb, wolumen 0049 Issue 294 (November 1874), pp.827 (accessed 2009-Nov-11)
  178. ↑ Jensen, Joseph B., Tonry, John L., Barris, Brian J., Thompson, Rodger I. i inni. Measuring Distances and Probing the Unresolved Stellar Populations of Galaxies Using Infrared Surface Brightness Fluctuations. „Astrophysical Journal”, s. 712–726, February 2003. DOI: 10.1086/345430. arXiv:astro-ph/0210129. Bibcode: 2003ApJ...583..712J. 
  179. ↑ George Robert Kepple, Glen W. Sanner: The Night Sky Observer's Guide, wolumen 1. 1998. ISBN 0-943396-58-1.
  180. ↑ Fodera-Serio, G., Indorato, L., Nastasi, P.. Hodierna's Observations of Nebulae and his Cosmology. „Journal of the History of Astronomy”, s. 1–36, February 1985. Bibcode: 1985JHA....16....1F. 
  181. ↑ G. Gavazzi, A. Boselli, M. Scodeggio, D. Pierini i inni. The 3D structure of the Virgo Gromada from H-band Fundamental Plane and Tully-Fisher distance determinations. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”, s. 595–610, 1999. DOI: 10.1046/j.1365-8711.1999.02350.x. arXiv:astro-ph/9812275. Bibcode: 1999MNRAS.304..595G. 
  182. ↑ Robert Jr Burnham: Burnham's Celestial Handbook: wolumen Three, Pavo Through Vulpecula. 1978, s. 2086–2088. ISBN 0-486-23673-0.
  183. ↑ The OBEY Survey – NGC 584.
  184. ↑ Distance Results for NGC 0001. [w:] NASA/IPAC Extragalactic Database [on-line]. [dostęp 2010-05-03].
  185. ↑ Falla, A. Evans. On the Mass and Distance of the Quasi-Stellar Object 3C 273. „Astrophysics and Space Science”, s. 395, 1972. DOI: 10.1007/BF00649767. Bibcode: 1972Ap&SS..15..395F. 
  186. ↑ Variable star Of The Season Szablon:Webarchive
  187. ↑ Minkowski. A New Distant Gromada of Galaxies. „Astrophysical Journal”, s. 908, 1960. DOI: 10.1086/146994. Bibcode: 1960ApJ...132..908M. 
  188. ↑ Exploding star is oldest object seen in universe. Cnn.com, 2009-04-29. [dostęp 2010-10-22].
  189. ↑ Krimm, H.. GRB 090423: Swift detection of a burst. „GCN Circulars”, 2009. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_najodleglejszych_obiektów_astronomicznych&oldid=49508941”