Kwieciak bawełniany: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
CommonsDelinker zamienia link do pliku z Cotton_boll_weevil.jpg na Boll_weevil.jpg. Powód: Duplicate: Exact or scaled-down duplicate: [[:c... |
zasadniczo nw. art. |
||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
|nazwa łacińska = ''Anthonomus grandis'' |
|nazwa łacińska = ''Anthonomus grandis'' |
||
|TSN = |
|TSN = |
||
|zoolog = Boheman, 1843 |
|zoolog = [[Carl Henrik Boheman|Boheman]], 1843 |
||
|okres istnienia = |
|okres istnienia = |
||
|grafika = Boll weevil.jpg |
|grafika = Boll weevil.jpg |
||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
|typ = [[stawonogi]] |
|typ = [[stawonogi]] |
||
|gromada = [[owady]] |
|gromada = [[owady]] |
||
|podgromada = [[Owady uskrzydlone|uskrzydlone]] |
|||
|rząd = [[chrząszcze]] |
|rząd = [[chrząszcze]] |
||
|podrząd = [[chrząszcze wielożerne]] |
|podrząd = [[chrząszcze wielożerne]] |
||
|rodzina = [[ryjkowcowate]] |
|rodzina = [[ryjkowcowate]] |
||
|podrodzina = |
|podrodzina = [[Curculioninae]] |
||
| |
|plemię = [[Anthonomini]] |
||
|rodzaj = ''[[Anthonomus]]'' |
|||
|gatunek = kwieciak bawełniany |
|gatunek = kwieciak bawełniany |
||
|synonimy = |
|synonimy = |
||
|wikispecies = Anthonomus grandis |
|wikispecies = Anthonomus grandis |
||
|commons = Anthonomus grandis |
|commons = Category:Anthonomus grandis |
||
}} |
|||
'''Kwieciak bawełniany''' (''Anthonomus grandis'') — [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[chrząszcze|chrząszcza]] z [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[ryjkowcowate|ryjkowcowatych]]. [[Larwa|Larwy]] jak i [[imago|imagines]] żerują na różnych [[ślazowate|ślazowatych]]. Rozwój larw odbywa się wewnątrz [[pąk|pąków kwiatowych]] i [[torebka (botanika)|torebek nasiennych]]. Jest [[Gatunek inwazyjny|inwazyjnym]] [[szkodnik]]iem [[bawełna (roślina)|bawełny]], rozprzestrzenionym w obu [[Ameryka|Amerykach]]. W [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] uchodzi za najważniejszego szkodnika tej rośliny, ale dzięki integrowanemu programowi zwalczania został wytępiony wszędzie prócz [[Teksas]]u. |
|||
== Opis == |
|||
[[plik:Boll weevil illustration.jpg|thumb|left|Ilustracja owada dorosłego, poczwarki i larwy]] |
|||
Rudobrązowy chrząszcz o ciele długości od 5,5 do 8 mm, miejscami porośniętym białawym, położonym owłosieniem{{r|cabi}}. Grzbietowe żeberka na ryjku zaznaczone z umiarkowaną siłą. U samic ryjek grubszy niż w przypadku ''[[Anthonomus hunteri|A. hunteri]]'' i ''[[Anthonomus mallyi|A. mallyi]]''. Owłosienie ryjka obecne co najwyżej u jego nasady{{r|JonesBurke}}. Czułki są nieco jaśniejsze od ciała, o eliptycznej buławce i 7-członowym [[funiculus|funikulusie]], którego drugi człon jest znacznie krótszy od pierwszego{{r|cabi}}. U samic czułki osadzone są daleko przed połową długości ryjka{{r|JonesBurke}}. Długie i proste rowki czułkowe kończoną się w sąsiedztwie przednich brzegów dużych, półkulistych oczu. [[Przedplecze]] cechuje bardzo grube punktowanie oraz białawe, położone szczecinki rosnące na jego bokach i wzdłuż linii środkowej{{r|cabi}}. Szczecinki na bokach przedplecza oraz te na przednich biodrach mają formę tępo zakończonych łusek{{r|JonesBurke}}. Rzędy [[pokrywy (entomologia)|pokryw]] zawierają grube punkty, a międzyrzędy czwarty i piąty mają w części wierzchołkowej guzki. Zewnętrzny z dwóch kolców obecnych na udach przedniej pary odnóży jest dwukrotnie mniejszy niż wewnętrzny. Zewnętrzny kolec na udach środkowej pary jest silnie zredukowany, a na tylnych całkiem nieobecny. [[Pygidium]] jest wypukłe i ukryte pod pokrywami{{r|cabi}}. Środkowy płat [[edeagus]]a samca w widoku bocznym jest umiarkowanie zakrzywiony, a jego część szczytową charakteryzują silnie zbieżne ku tępemu wierzchołkowi boki. Stosunek, mierzonej od wciągniętej [[fallotrema|fallotremy]] do wierzchołka, długości części szczytowej edeagusa do jej szerokości wynosi między 1,2 a 1,7{{r|JonesBurke}}. |
|||
W pełni wyrośnięte [[larwa|larwy]] mierzą od 5,6 do 8,1 mm. Mają grube, najgrubsze pośrodku [[odwłok]]a, wyraźnie zakrzywione i zwężone ku tylnemu końcowi ciało. Ubarwione są biało z jasnożółtawobrązową głową, na której znajduje się para [[przyoczko|oczek]] i kilka par szczecinek. Odwłok ma po 3 fałdy grzbietowe na segmentach od pierwszego do siódmego oraz prawie stożkowaty segment końcowy z położonym brzusznie otworem odbytowym{{r|cabi}}. |
|||
== Biologia i ekologia == |
|||
[[plik:Female Catolaccus grandis wasp.jpg|thumb|Samica ''[[Catolaccus grandis]]'' przywabiona przez larwę kwieciaka]] |
|||
Roślinami żywicielskimi tego kwieciaka są głównie [[Bawełna (roślina)|bawełny]] oraz inne, dzikie [[ślazowate]]. Odnotowano także jego rozwój w [[ketmia syryjska|ketmii syryjskiej]]. [[Cykl życiowy]] trwa u niego 17-21 dni, a na południu Stanów Zjednoczonych może występować do 7 generacji w roku. [[Imago|Owady dorosłe]] żerują na młodych liściach bawełny, a samice składają jaja w jej pąkach kwiatowych, a pod koniec sezonu także w młodych torebkach nasiennych. [[Larwa|Larwy]] żerują wewnątrz wymienionych organów i tam też się [[przepoczwarczenie|przepoczwarczają]]. Stadia jaja i [[poczwarka|poczwarki]] trwają po 3-5 dni, a larwy 7-12 dni. Hibernacja owadów dorosłych odbywa się na roślinach żywicielskich lub w ściółce leśnej, a w jej trakcie ginie około 95% z nich{{r|cabi}}. |
|||
Ryjkowiec ten stanowi pokarm takich drapieżników jak mrówki: ''[[Ectatomma tuberculatum]]'', ''[[Solenopsis invicta]]'' i ''[[Pheidole oliveirai]]'', osowaty ''[[Synoeca septentrionalis]]'', skakun ''[[Phidippus audax]]'' czy zażartka ''[[Nabis roseipennis]]''. Pada on także ofiarą licznych [[parazytoidy|parazytoidów]]: ''[[Bracon compressitarsis]]'', ''[[Bracon kirkpatricki]]'', ''[[Bracon mellitor]]'', ''[[Bracon saueri]]'', ''[[Bracon vesticida]]'', ''[[Catolaccus grandis]]'', ''[[Catolaccus hunteri]]'', ''[[Eupelmus cushmani]]'', ''[[Eurytoma herrerae]]'', ''[[Eurytoma pini]]'', ''[[Heterolaccus grandis]]'', ''[[Heterospilus megalopus]]'', ''[[Triaspis vestiticida]]'', ''[[Vipio vulgaris]]''{{r|cabi}}. Do poznanych drobnoustrojów chorobotwórczych atakujących tego kwieciaka należą m.in. sporowiec ''[[Mattesia grandis]]''{{r|McLaughlin}} oraz bakteria ''[[Bacillus thuringiensis]]''. Atakowany jest także przez grzyby ''[[Metarhizium anisopliae]]'' i ''[[Beauveria bassiana]]''{{r|cabi}}. |
|||
== Rozprzestrzenienie == |
|||
Owad ten pochodzi z [[Ameryka Środkowa|Ameryki Środkowej]], prawdopodobnie z południowego [[Meksyk]]u i [[Gwatemala|Gwatemali]]. Współcześnie występuje w niemal całej [[Ameryka Centralna|Ameryce Centralnej]] (oprócz Panamy) oraz na [[Kuba|Kubie]], [[Haiti]], [[Dominikana|Dominikanie]], [[Martynika|Martynice]] i [[Saint Kitts i Nevis]]. Od 1898 występuje w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], przy czym w niektórych stanach został już zwalczony. W 1949 odnotowany został po raz pierwszy w Ameryce Południowej. Obecnie występuje tam w [[Wenezuela|Wenezueli]], [[Kolumbia|Kolumbii]], [[Brazylia|Brazylii]], [[Paragwaj]]u i [[Argentyna|Argentynie]]{{r|cabi}}. |
|||
== Znaczenie gospodarcze i kontrola == |
|||
[[plik:Weevil monument.jpg|thumb|Pomnik kwieciaka bawełnianego w Enterprise]] |
|||
Chrząszcz ten jest najważniejszym szkodnikiem bawełny w Stanach Zjednoczonych. Szacuje się że od czasu pojawienia się w tym kraju zniszczył lub obniżył jakość bawełny o wartości kilku miliardów dolarów{{r|cabi}}, a wszystkie koszty związane ze stratami i jego zwalczaniem wyniosły około 15 miliardów dolarów{{r|hisBWEP}}. Jego pojawienie się w 1915 w [[Georgia|Georgii]] spowodowało spadek produkcji z 2,8 milionów beli w 1914 do 0,6 miliona w 1923. Oszacowano, że owad ten był celem około 30% wszystkich [[insektycydy|insektycydów]] zużytych w rolnictwie Stanów Zjednoczonych{{r|cabi}}. Po II wojnie światowej służył do tego celu [[Dichlorodifenylotrichloroetan|DDT]]. W połowie lat 50' owad ten rozwinął na nie odporność i zaczęto używać [[paration metylowy|parationu metylowego]], [[malation]]u i [[pyretroidy|pyretroidów]] – ich stosowanie później również ograniczano w trosce o środowisko{{r|Schowalter}}. W walce z nim stosuje się również [[Biologiczne zwalczanie szkodników|metody biologiczne]] np. pasożytniczą [[błonkoskrzydłe|błonkówkę]] ''Catolaccus grandis'' – do skuteczniej kontroli szkodnika zaleca się wypuszczenie 2500 jej osobników na hektar uprawy{{r|Pimentel}}. Rozważa się także wykorzystanie wirusa [[Chilo iridescent virus|CIV]]{{r|Henderson}}, grzybów ''Metarhizium anisopliae''{{r|Nussenbaum}} i ''Beauveria bassiana''{{r|daSilva}} oraz odpornych odmian bawełny{{r|Hedin}}. W niektórych rejonach Stanów Zjednoczonych rolę w ograniczeniu liczebności tego ryjkowca odegrało również pojawienie się innego [[gatunek inwazyjny|gatunku inwazyjnego]] – mrówki ogniowej ''[[Solenopsis invicta]]''{{r|Fillman|cabi}}. |
|||
W 1978 wdrożono w Stanach Zjednoczonych poprzedzony badaniami program [[Integrowana ochrona roślin|integrowanej walki]] z tym gatunkiem pod nazwą Boll Weevil Eradication Program. Dzięki niemu udało się do 2009–2010 roku całkowicie zwalczyć tego chrząszcza w 13 stanach{{r|cabi|hisBWEP|BWEP}}. W 2016 roku występował on już tylko w południowej i wschodniej części [[Teksas]]u{{r|tbwef}}. |
|||
W 1915 pojawienie się tego kwieciaka w hrabstwie [[Hrabstwo Coffee (Alabama)|Coffee]] w [[Alabama|Alabamie]] doprowadziło do blisko 60% strat w produkcji bawełny i zmusiło farmerów do urozmaicenia upraw. Wskutek tego hrabstwo jeszcze w 1917 stało się największym w kraju producentem [[orzacha podziemna|orzeszków ziemnych]]. W 1919 w centrum [[Enterprise (Alabama)|Enterprise]] mieszkańcy postawili kwieciakowi bawełnianemu pomnik jako "zwiastunowi dostatku"{{r|Enterprise|Giesen}}. |
|||
{{Przypisy|2|przypisy= |
|||
<ref name="cabi">{{Cytuj stronę | url = http://www.cabi.org/isc/datasheet/5735 | tytuł = Anthonomus grandis (Mexican cotton boll weevil) | praca = Invasive Species Compendium | opublikowany = CABI | data dostępu = 2017-06-27}}</ref> |
|||
<ref name="JonesBurke">{{Cytuj pismo | autor = Robert W. Jones, H.R. Burke | tytuł = New species and host plants of the Anthonomus grandis species group (Coleoptera: Curculionidae) | czasopismo = Proceedings of the Entomological Society of Washington | wydanie = 4 | wolumin = 99 | strony = 705-719 | data = 1997}}</ref> |
|||
<ref name="McLaughlin">{{Cytuj pismo | autor = Roy E. McLaughlin | tytuł = Mattesia grandis n. sp., a Sporozoan Pathogen of the Boll Weevil, Anthonomus grandis Boheman | czasopismo = Journal of Eucaryotic Microbiology | wydanie = 3 | wolumin = 12 | strony = 405–413 | data = 1965 | doi = 10.1111/j.1550-7408.1965.tb03233.x}}</ref> |
|||
<ref name="Henderson">{{Cytuj pismo | autor = C.W. Henderson, C.L. Johnson, S.A. Lodhi, S.L. Bilimoria | tytuł = Replication of Chilo iridescent virus in the cotton boll weevil, Anthonomus grandis, and development of an infectivity assay | czasopismo = Arch. Virol. | wydanie = 4 | wolumin = 146 | strony = 767-775 | doi = 2001}}</ref> |
|||
<ref name="Hedin">{{Cytuj pismo | autor = P.A. Hedin, J.C. McCarty | tytuł = Boll weevil Anthonomus grandis Boh. oviposition is decreased in cotton Gossypium hirsutum L. lines lower in anther monosaccharides and gossypol | czasopismo = Journal of agricultural and food chemistry | wydanie = 10 | wolumin = 43 | strony = 2735-2739 | issn = 0021-8561 | data = 1995}}</ref> |
|||
<ref name="Pimentel">{{Cytuj książkę | autor = David Pimentel (red.) | tytuł = Encyclopedia of Pest Management | wydawca = Marcel Dekker, Inc. | miejsce = New York, Basel | data = 2002 | strony = 37-38 | isbn = 0-8247-0632-3}}</ref> |
|||
<ref name="Nussenbaum">{{Cytuj pismo | autor = A.L.Nussenbaum, R.E.Lecuona | tytuł = Selection of Beauveria bassiana sensu lato and Metarhizium anisopliae sensu lato isolates as microbial control agents against the boll weevil (Anthonomus grandis) in Argentina | czasopismo = Journal of Invertebrate Pathology | wydanie = 1 | wolumin = 110 | strony = 1-7 | data = 2012 | doi = 10.1016/j.jip.2012.01.010}}</ref> |
|||
<ref name="Schowalter">{{Cytuj książkę | autor = Timothy D. Schowalter | tytuł = Insect Ecology: An Ecosystem Approach | wydawca = Academic Press | data = 2011 | strony = 482 | isbn = 978-0-12-381351-0}}</ref> |
|||
<ref name="daSilva">{{Cytuj pismo | autor = Carlos Alberto Domingues da Silva | tytuł = Seleção de isolados de Beauveria bassiana patogênicos ao bicudo-do-algodoeiro | czasopismo = Pesquisa Agropecuária Brasileira | wydanie = 2 | wolumin = 36 | issn = 0100-204X | data = 2001 | doi = 10.1590/S0100-204X2001000200005}}</ref> |
|||
<ref name="Fillman">{{Cytuj pismo | autor = D.A. Fillman, W.L. Sterling | tytuł = Killing power of the red imported fire ant [Hym.: Formicidae]: a key predator of the boll weevil [Col.: Curculionidae] | czasopismo = Entomophaga | wolumin = 28 | strony = 339-344 | data = 1983 | doi = 10.1007/BF02372186}}</ref> |
|||
<ref name="hisBWEP">{{Cytuj stronę | url = http://www.cotton.org/tech/pest/bollweevil/eradication2.cfm | tytuł = History of the Eradication Program | opublikowany = National Cotton Council of America | data dostępu = 2017-06-28}}</ref> |
|||
<ref name="BWEP">{{Cytuj stronę | url = http://www.cotton.org/tech/pest/bollweevil/index.cfm | tytuł = Boll Weevil Eradication Program | opublikowany = National Cotton Council of America | data dostępu = 2017-06-28}}</ref> |
|||
<ref name="tbwef">{{Cytuj stronę | url = http://www.txbollweevil.org/program.html | tytuł = 2016 Program Year End Summary | data = 2017 | opublikowany = Texas Boll Weevil Eradication Foundation, Inc. | data dostępu = 2017-06-28 | archiwum = http://web.archive.org/web/20170628131912/http://www.txbollweevil.org/program.html | zarchiwizowano = 2017-06-28}}</ref> |
|||
<ref name="Enterprise">{{Cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20070901223039/http://www.cityofenterprise.net/Default.asp?ID=91&pg=History+of+Enterprise | tytuł = History of Enterprise | data = 2004-2007 | praca = Enterprise. City of Progress | opublikowany = City of Enterprise, Alabama | data dostępu = 2017-06-28}}</ref> |
|||
<ref name="Giesen">{{Cytuj pismo | autor = J.C. Giesen | tytuł = The herald of prosperity": tracing the boll weevil myth in Alabama | czasopismo = Agric Hist. | wydanie = 1 | wolumin = 85 | strony = 24-49 | data = 2011}}</ref> |
|||
}} |
}} |
||
'''Kwieciak bawełniany''' (''Anthonomus grandis'') — [[chrząszcze|chrząszcz]] z rodziny [[ryjkowcowate|''Curculionidae'']], [[szkodnik]] żerujący na [[bawełna (roślina)|bawełnie]]. |
|||
[[Kategoria:Ryjkowcowate]] |
[[Kategoria:Ryjkowcowate]] |
||
[[Kategoria:Chrząszcze Ameryki Północnej]] |
|||
[[Kategoria:Chrząszcze Argentyny]] |
|||
[[Kategoria:Chrząszcze Brazylii]] |
|||
[[Kategoria:Chrząszcze Kolumbii]] |
|||
[[Kategoria:Chrząszcze Paragwaju]] |
|||
[[Kategoria:Chrząszcze Wenezueli]] |
|||
Wersja z 16:01, 28 cze 2017
| Anthonomus grandis | |
| Boheman, 1843 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kwieciak bawełniany |
Kwieciak bawełniany (Anthonomus grandis) — gatunek chrząszcza z rodziny ryjkowcowatych. Larwy jak i imagines żerują na różnych ślazowatych. Rozwój larw odbywa się wewnątrz pąków kwiatowych i torebek nasiennych. Jest inwazyjnym szkodnikiem bawełny, rozprzestrzenionym w obu Amerykach. W Stanach Zjednoczonych uchodzi za najważniejszego szkodnika tej rośliny, ale dzięki integrowanemu programowi zwalczania został wytępiony wszędzie prócz Teksasu.
Opis
Rudobrązowy chrząszcz o ciele długości od 5,5 do 8 mm, miejscami porośniętym białawym, położonym owłosieniem[1]. Grzbietowe żeberka na ryjku zaznaczone z umiarkowaną siłą. U samic ryjek grubszy niż w przypadku A. hunteri i A. mallyi. Owłosienie ryjka obecne co najwyżej u jego nasady[2]. Czułki są nieco jaśniejsze od ciała, o eliptycznej buławce i 7-członowym funikulusie, którego drugi człon jest znacznie krótszy od pierwszego[1]. U samic czułki osadzone są daleko przed połową długości ryjka[2]. Długie i proste rowki czułkowe kończoną się w sąsiedztwie przednich brzegów dużych, półkulistych oczu. Przedplecze cechuje bardzo grube punktowanie oraz białawe, położone szczecinki rosnące na jego bokach i wzdłuż linii środkowej[1]. Szczecinki na bokach przedplecza oraz te na przednich biodrach mają formę tępo zakończonych łusek[2]. Rzędy pokryw zawierają grube punkty, a międzyrzędy czwarty i piąty mają w części wierzchołkowej guzki. Zewnętrzny z dwóch kolców obecnych na udach przedniej pary odnóży jest dwukrotnie mniejszy niż wewnętrzny. Zewnętrzny kolec na udach środkowej pary jest silnie zredukowany, a na tylnych całkiem nieobecny. Pygidium jest wypukłe i ukryte pod pokrywami[1]. Środkowy płat edeagusa samca w widoku bocznym jest umiarkowanie zakrzywiony, a jego część szczytową charakteryzują silnie zbieżne ku tępemu wierzchołkowi boki. Stosunek, mierzonej od wciągniętej fallotremy do wierzchołka, długości części szczytowej edeagusa do jej szerokości wynosi między 1,2 a 1,7[2].
W pełni wyrośnięte larwy mierzą od 5,6 do 8,1 mm. Mają grube, najgrubsze pośrodku odwłoka, wyraźnie zakrzywione i zwężone ku tylnemu końcowi ciało. Ubarwione są biało z jasnożółtawobrązową głową, na której znajduje się para oczek i kilka par szczecinek. Odwłok ma po 3 fałdy grzbietowe na segmentach od pierwszego do siódmego oraz prawie stożkowaty segment końcowy z położonym brzusznie otworem odbytowym[1].
Biologia i ekologia
Roślinami żywicielskimi tego kwieciaka są głównie bawełny oraz inne, dzikie ślazowate. Odnotowano także jego rozwój w ketmii syryjskiej. Cykl życiowy trwa u niego 17-21 dni, a na południu Stanów Zjednoczonych może występować do 7 generacji w roku. Owady dorosłe żerują na młodych liściach bawełny, a samice składają jaja w jej pąkach kwiatowych, a pod koniec sezonu także w młodych torebkach nasiennych. Larwy żerują wewnątrz wymienionych organów i tam też się przepoczwarczają. Stadia jaja i poczwarki trwają po 3-5 dni, a larwy 7-12 dni. Hibernacja owadów dorosłych odbywa się na roślinach żywicielskich lub w ściółce leśnej, a w jej trakcie ginie około 95% z nich[1].
Ryjkowiec ten stanowi pokarm takich drapieżników jak mrówki: Ectatomma tuberculatum, Solenopsis invicta i Pheidole oliveirai, osowaty Synoeca septentrionalis, skakun Phidippus audax czy zażartka Nabis roseipennis. Pada on także ofiarą licznych parazytoidów: Bracon compressitarsis, Bracon kirkpatricki, Bracon mellitor, Bracon saueri, Bracon vesticida, Catolaccus grandis, Catolaccus hunteri, Eupelmus cushmani, Eurytoma herrerae, Eurytoma pini, Heterolaccus grandis, Heterospilus megalopus, Triaspis vestiticida, Vipio vulgaris[1]. Do poznanych drobnoustrojów chorobotwórczych atakujących tego kwieciaka należą m.in. sporowiec Mattesia grandis[3] oraz bakteria Bacillus thuringiensis. Atakowany jest także przez grzyby Metarhizium anisopliae i Beauveria bassiana[1].
Rozprzestrzenienie
Owad ten pochodzi z Ameryki Środkowej, prawdopodobnie z południowego Meksyku i Gwatemali. Współcześnie występuje w niemal całej Ameryce Centralnej (oprócz Panamy) oraz na Kubie, Haiti, Dominikanie, Martynice i Saint Kitts i Nevis. Od 1898 występuje w Stanach Zjednoczonych, przy czym w niektórych stanach został już zwalczony. W 1949 odnotowany został po raz pierwszy w Ameryce Południowej. Obecnie występuje tam w Wenezueli, Kolumbii, Brazylii, Paragwaju i Argentynie[1].
Znaczenie gospodarcze i kontrola
Chrząszcz ten jest najważniejszym szkodnikiem bawełny w Stanach Zjednoczonych. Szacuje się że od czasu pojawienia się w tym kraju zniszczył lub obniżył jakość bawełny o wartości kilku miliardów dolarów[1], a wszystkie koszty związane ze stratami i jego zwalczaniem wyniosły około 15 miliardów dolarów[4]. Jego pojawienie się w 1915 w Georgii spowodowało spadek produkcji z 2,8 milionów beli w 1914 do 0,6 miliona w 1923. Oszacowano, że owad ten był celem około 30% wszystkich insektycydów zużytych w rolnictwie Stanów Zjednoczonych[1]. Po II wojnie światowej służył do tego celu DDT. W połowie lat 50' owad ten rozwinął na nie odporność i zaczęto używać parationu metylowego, malationu i pyretroidów – ich stosowanie później również ograniczano w trosce o środowisko[5]. W walce z nim stosuje się również metody biologiczne np. pasożytniczą błonkówkę Catolaccus grandis – do skuteczniej kontroli szkodnika zaleca się wypuszczenie 2500 jej osobników na hektar uprawy[6]. Rozważa się także wykorzystanie wirusa CIV[7], grzybów Metarhizium anisopliae[8] i Beauveria bassiana[9] oraz odpornych odmian bawełny[10]. W niektórych rejonach Stanów Zjednoczonych rolę w ograniczeniu liczebności tego ryjkowca odegrało również pojawienie się innego gatunku inwazyjnego – mrówki ogniowej Solenopsis invicta[11][1].
W 1978 wdrożono w Stanach Zjednoczonych poprzedzony badaniami program integrowanej walki z tym gatunkiem pod nazwą Boll Weevil Eradication Program. Dzięki niemu udało się do 2009–2010 roku całkowicie zwalczyć tego chrząszcza w 13 stanach[1][4][12]. W 2016 roku występował on już tylko w południowej i wschodniej części Teksasu[13].
W 1915 pojawienie się tego kwieciaka w hrabstwie Coffee w Alabamie doprowadziło do blisko 60% strat w produkcji bawełny i zmusiło farmerów do urozmaicenia upraw. Wskutek tego hrabstwo jeszcze w 1917 stało się największym w kraju producentem orzeszków ziemnych. W 1919 w centrum Enterprise mieszkańcy postawili kwieciakowi bawełnianemu pomnik jako "zwiastunowi dostatku"[14][15].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Anthonomus grandis (Mexican cotton boll weevil). [w:] Invasive Species Compendium [on-line]. CABI. [dostęp 2017-06-27].
- ↑ a b c d Robert W. Jones, H.R. Burke. New species and host plants of the Anthonomus grandis species group (Coleoptera: Curculionidae). „Proceedings of the Entomological Society of Washington”. 99 (4), s. 705-719, 1997.
- ↑ Roy E. McLaughlin. Mattesia grandis n. sp., a Sporozoan Pathogen of the Boll Weevil, Anthonomus grandis Boheman. „Journal of Eucaryotic Microbiology”. 12 (3), s. 405–413, 1965. DOI: 10.1111/j.1550-7408.1965.tb03233.x.
- ↑ a b History of the Eradication Program. National Cotton Council of America. [dostęp 2017-06-28].
- ↑ Timothy D. Schowalter: Insect Ecology: An Ecosystem Approach. Academic Press, 2011, s. 482. ISBN 978-0-12-381351-0.
- ↑ David Pimentel (red.): Encyclopedia of Pest Management. New York, Basel: Marcel Dekker, Inc., 2002, s. 37-38. ISBN 0-8247-0632-3.
- ↑ C.W. Henderson, C.L. Johnson, S.A. Lodhi, S.L. Bilimoria. Replication of Chilo iridescent virus in the cotton boll weevil, Anthonomus grandis, and development of an infectivity assay. „Arch. Virol.”. 146 (4). s. 767-775. DOI: 2001.
- ↑ A.L.Nussenbaum, R.E.Lecuona. Selection of Beauveria bassiana sensu lato and Metarhizium anisopliae sensu lato isolates as microbial control agents against the boll weevil (Anthonomus grandis) in Argentina. „Journal of Invertebrate Pathology”. 110 (1), s. 1-7, 2012. DOI: 10.1016/j.jip.2012.01.010.
- ↑ Carlos Alberto Domingues da Silva. Seleção de isolados de Beauveria bassiana patogênicos ao bicudo-do-algodoeiro. „Pesquisa Agropecuária Brasileira”. 36 (2), 2001. DOI: 10.1590/S0100-204X2001000200005. ISSN 0100-204X.
- ↑ P.A. Hedin, J.C. McCarty. Boll weevil Anthonomus grandis Boh. oviposition is decreased in cotton Gossypium hirsutum L. lines lower in anther monosaccharides and gossypol. „Journal of agricultural and food chemistry”. 43 (10), s. 2735-2739, 1995. ISSN 0021-8561.
- ↑ D.A. Fillman, W.L. Sterling. Killing power of the red imported fire ant [Hym.: Formicidae]: a key predator of the boll weevil [Col.: Curculionidae]. „Entomophaga”. 28, s. 339-344, 1983. DOI: 10.1007/BF02372186.
- ↑ Boll Weevil Eradication Program. National Cotton Council of America. [dostęp 2017-06-28].
- ↑ 2016 Program Year End Summary. Texas Boll Weevil Eradication Foundation, Inc., 2017. [dostęp 2017-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-28)].
- ↑ History of Enterprise. [w:] Enterprise. City of Progress [on-line]. City of Enterprise, Alabama, 2004-2007. [dostęp 2017-06-28].
- ↑ J.C. Giesen. The herald of prosperity": tracing the boll weevil myth in Alabama. „Agric Hist.”. 85 (1), s. 24-49, 2011.