Wróbel cynamonowy: Różnice pomiędzy wersjami

Wróbel cynamonowy
	Passer cinnamomeus
	(Gould, 1836)
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	wróble
Rodzaj	Passer
Gatunek	wróbel cynamonowy
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 19:31, 9 wrz 2019

Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.

Wróbel cynamonowy (Passer cinnamomeus) – gatunek ptaka z rodziny wróbli. Występuje w Himalajach, Azji Południowo-Wschodniej oraz Azji Wschodniej. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał John Gould w 1836. Holotyp pochodził z północno-zachodnich^[3] Himalajów. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Pyrgita cinnamomea^[4]. Obecnie (2019) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza wróbla cynamonowego w rodzaju Passer. Wyróżnia 3 podgatunki^[5], podobnie jak autorzy HBW^[3].

Dawniej wróbel cynamonowy klasyfikowany był pod nazwą Passer rutilans, jednak nazwa nadana przez Goulda ma pierwszeństwo^[6]. Coenraad Jacob Temminck w 1836 (według daty druku) opisał go pod nazwą Fringilla rutilans^[7] (w indeksie wydanym w 1839 błędnie odniósł się do tego gatunku jako Fringilla russata^[8]). Epitet gatunkowy rutilans oznacza z łaciny „zaczerwieniony” (od rutilus – „kasztanowaty”, „czerwony”)^[9]. Do opisu dołączona była tablica barwna opatrzona numerem 588, na której przedstawiony był również dzwoniec chiński (Chloris sinica). Według Temmincka holotyp pochodził z Japonii^[7]. Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux Temmincka prócz tomów ukazywało się również w zeszytach (fr. livraison). Tablica 588 była częścią zeszytu 99, który ukazał się 31 grudnia 1836^[10]. John Gould przedstawił nowy gatunek na posiedzeniu Zoological Society of London (ZSL) 8 grudnia 1835^[4], a relacjonujący to wolumin Proceedings of the ZSL wydany został 8 kwietnia 1836. Stąd nazwa Goulda opublikowana została 8 miesięcy wcześniej. Jako pierwszy P. rutilans i P. cinnamomeus połączył Ernst Hartert w 1904; wcześniej te dwa taksony uchodziły za bliskie, lecz odrębne gatunki^[10]. Hartert błędnie ustalił daty wydania obydwu pozycji, przyznając pierwszeństwo Temminckowi (1829)^[11]. Błąd sprostował w 2011 Jiří Mlíkovský^[6].

Proponowany podgatunek P. c. batangensis (Cheng & Tan, 1963^[12]) włączony jest do P. c. intensior Rothschild, 1922^[3]. Opisano również nieuznawane podgatunki, między innymi P. c. kikuchii (Kuroda, 1924^[13]) i P. c. debilis (Hartert, 1904^[11]); Hartert błędnie uznał zachodnie Himalaje wspomniane przez Goulda za Bhutan, nazywając nowy podgatunek rzekomo tam występujący^[14].

W języku angielskim wróbel cynamonowy znany jest pod nazwami Russet Sparrow^[3]^[5]^[15], Cinnamon Sparrow^[14], Cinnamon Tree Sparrow^[16].

Morfologia

Długość ciała wynosi 14–15 cm, masa ciała 13–23 g^[3]. Wymiary szczegółowe, bez uwzględniania podgatunków i liczby zbadanych okazów, podane w milimetrach przedstawia poniższa tabela^[17].


Płeć	Długość skrzydła	Długość dzioba od nasady w czaszce	Długość skoku	Długość ogona
Samce	68–82	12–14	17–21	46–56
Samice	60–78	12–14	17–21	46–53

Dalszy opis dotyczy ptaków podgatunku nominatywnego, jeżeli nie wskazano inaczej. W upierzeniu widoczny dymorfizm płciowy. U samca obszar od głowy po kuper ma barwę jaskrawocynamonową o czerwonym odcieniu. Górna część grzbietu intensywnie kreskowana^[14]. Długość kreskowanego obszaru zmienna, od 14,5 do 26 mm, w zależności od miejsca występowania^[13]. Policzki i boki szyi białawe. Obszar wokół oka czarny, sięga aż po dziób tworząc kantarek oddzielony od ciemienia wąską białą linią. Niewielki czarny śliniak ciągnie się od brody po górną część piersi, jednak nie rozszerza się na jej boki. Pozostałe części spodu ciała są jasnoszare. Pokrywy skrzydłowe mniejsze cynamonowoczerwone, występuje podwójny pasek skrzydłowy, górny szerszy. Pozostała część skrzydła pokryta czarno-szarymi pasami. Ogon ciemnoszaro-czarno paskowany. Dziób czarny w sezonie lęgowym, poza nim w barwie rogowej. Samica przypomina tę wróbla zwyczajnego (P. domesticus), lecz o bardziej jaskrawych wzorach w upierzeniu, z matowym cynamonowym nalotem w górnych częściach ciała. Bardzo wyraźnie widoczna jest u niej kremowa brew zachodząca na tył głowy, gdzie obydwa z tych pasków niemal się stykają. Dziób ciemnobrązowy w sezonie lęgowym, poza nim o barwie rogu^[14]. U osobników obojga płci tęczówka jest brązowa lub czerwonawobrązowa, a nogi i stopy – różowawobrązowe, czerwonawobrązowe lub jasnobrązowe^[17]. Osobniki młodociane upierzone są podobnie do samic, lecz bardziej matowe^[14].

U ptaków podgatunku nominatywnego w świeżym upierzeniu widoczny jest żółty nalot. U reprezentantów P. c. intensior jest on słabo zaznaczony, ponadto wyróżniają się ogólnie ciemniejszym upierzeniem^[17].

Podgatunki i zasięg występowania

BirdLife International szacuje zasięg występowania wróbla cynamonowego na 12,4 mln km²^[15]. IOC wyróżnia następujące podgatunki^[5]:

P. c. cinnamomeus (Gould, 1836) – północno-wschodni Afganistan na wschód przez Himalaje (również w Nepalu, głównie zachodnim^[18], i w północnym Bhutanie^[14]) po południowe Chiny (południowy i południowo-wschodni Tybet oraz południowy Qinghai) i północno-wschodnie Indie (Arunachal Pradesh)^[3]; zasięg mieści się w pasie terenu szerokim na 200 km^[14]
P. c. intensior Rothschild, 1922 – północno-wschodnie Indie (Asam), południowo-centralne i południowe Chiny (na zachód od południka 103°30'E^[14]) oraz północna Mjanma na wschód po północny Laos i północno-zachodni Wietnam^[3]
P. c. rutilans (Temminck, 1836) – północno-centralne i wschodnie Chiny, Półwysep Koreański (głównie Korea Południowa gdzie gniazduje, w Korei Północnej do roku 2002 stwierdzony 4 razy^[19]), Tajwan, południowy Sachalin (do równoleżnika 49°N^[14]), południowe Wyspy Kurylskie i Japonia^[3]

Ekologia i zachowanie

W większej części zasięgu wróble cynamonowe występują w terenach górskich, choć położenie zasiedlanych przez nie terenów zmienia się wraz z szerokością geograficzną. Zamieszkują świetliste lasy, szczególnie te rosnące na skrajach tarasów rolnych, niekiedy zapuszczają się do miasteczek i wsi. Jeśli na danym terenie występują wróble zwyczajne (P. domesticus) lub mazurki (P. montanus), wróble cynamonowe trzymają się rzadziej zabudowanych części miast z przestrzennymi ogrodami. Gdy są jedynymi wróblami na danym obszarze, nie wymagają obecności drzew, trybem życia przypominają typowe miejskie wróble, w tym poprzez zbieranie z ulic rozsypanego ziarna czy odpadków^[14]. W Nepalu występują w wioskach na wyżynach, w których wróble zwyczajne są nieobecne^[18]. W północnej części zasięgu, na Sachalinie, wróble cynamonowe zasiedlają otwarte lasy i ich obrzeża, zwłaszcza na obszarach zalewowych. Na terenach zamieszkałych przez ludzi pojawiają się wyłącznie podczas migracji^[14].

Zimą wróble cynamonowe przemieszczają się na niżej położone obszary na zboczach gór i nieopodal wybrzeży, gdzie żyją na otwartych uprawach i nadrzecznych terenach trawiastych. Zawsze przebywają w pobliżu drzew i krzewów, w których chowają się w razie jakiegokolwiek niepokoju. U przedstawicieli poszczególnych podgatunków zwyczaje związane z wędrówkami różnią się. U P. c. rutilans północne rubieże zasięgu (chińskie prowincje Shaanxi, Shanxi i Szantung, Japonia, Korea, Sachalin, Wyspy Kurylskie) są zamieszkiwane jedynie latem, południowe – zimą. Przedstawiciele P. c. intensior w większości prowadzą osiadły tryb życia, wędrówki mają charakter lokalny. Ptaki podgatunku nominatywnego zimą wędrują na południe, często tylko na odległość kilku kilometrów. Na tereny lęgowe wracają w okolicy marca^[14].

Na północnych granicach zasięgu, leżących między równoleżnikami 49° i 38°N (między innymi na Sachalinie), wróble cynamonowe występują na poziomie morza. Na największych wysokościach – 4500 m n.p.m. – spotykane są na szerokości 28°N. W skrajnie południowej części zasięgu, na szerokości 20°N, wróble cynamonowe odnotowywane są na co najmniej 2500 m n.p.m.^[14] W Himalajach stwierdzane głównie powyżej 1800 m n.p.m., zimą schodzą na wysokość 500–1000 m n.p.m.^[3] (500–1500 m n.p.m. według innego źródła)^[14]. W zachodnich Himalajach, od Czitralu po Shimla, gniazdują od 1800 do 2400 m n.p.m., w Kaszmirze – do 2700 m n.p.m., w południowo-wschodnim Tybecie – do 4200 m n.p.m.^[17] W Nepalu przeważnie stwierdzane od 915 do 4270 m n.p.m. (ogółem od 75 do 4350 m n.p.m.)^[18]. W Mjanmie występują na wysokości 1500–2000 m n.p.m., na Tajwanie – 500–1800 m n.p.m.^[14]. W Chinach gniazdują na wysokości od 100 m n.p.m. (Rezerwat przyrody Dongzhai, Henan) do 1600 m n.p.m. (Rezerwat przyrody Kuankuoshui, Kuejczou)^[20]. W Japonii wróble cynamonowe odnotowywane były do 1400 m n.p.m.^[21] (są to jednak stosunkowo stare informacje z lat 40. XX wieku).

W sezonie lęgowym wróble cynamonowe tworzą luźne kolonie, przez pozostałą część roku zbierają się w stada. Podczas jesiennych wędrówek mogą one osiągać spektakularne rozmiary, później rozpadają się na mniejsze grupy ptaków wędrujące na południe. Zimą stada wróbli cynamonowych raczej unikają ludzkich siedlisk. Żerują w zwartych grupach na ziemi. Spłoszone uciekają na pobliskie drzewa i wracają, gdy zagrożenie minie, tak jak to czynią wróble wielu innych gatunków. Podczas szukania pokarmu stado przesuwa się do przodu w schemacie polegającym na przelatywaniu poszczególnych osobników nad głowami tych przed nimi, by je „wyprzedzić”. W literaturze wróble cynamonowe opisywane są zarówno jako skryte, jak i niepłochliwe, często widywane na wyeksponowanych gałęziach czy drutach. Prawdopodobnie nie łączą się w grupy z innymi wróblami czy ogólnie ziarnojadami^[14]. Blisko ⅓ (31,35%) czasu spędzają na pilnowaniu sytuacji w otoczeniu, ⅕ (22,12%) – na żerowaniu i szukaniu pokarmu^[16].

Pożywieniem są głównie nasiona oraz niewielkie jagody^[3], między innymi berberysu (Berberis vulgaris)^[14], i owady^[22]^[17]. Wróble cynamonowe jedzą również nasiona zbóż (ryżu i jęczmienia)^[14]. U 7 osobników z Korei żołądki zawierały wyłącznie ziarna traw^[23].

U rosyjskiej populacji (P. c. rutilans; Sachalin, Wyspy Kurylskie) pierzenie trwa od sierpnia do września^[21].

Głos

Uwaga: głosy podano w transkrypcji anglojęzycznej, zgodnie ze źródłami.
Najpowszechniejszym głosem wróbli cynamonowych, używanym przez ptaki obydwu płci, jest monosylabiczne cheep lub chilp, miększe i bardziej melodyjne od podobnego głosu wróbli zwyczajnych. Często odzywają się nim samce w miejscach gniazdowania, gdzie przesiadują w wyeksponowanych miejscach pokroju nagich gałęzi drzew czy drutów. Zapisywane są również jako chweep i podobne do trylu cheep, zawsze monosylabiczne. Tego rodzaju dźwięki mogą został połączone w krótką pieśń – cheep chirrup cheeweep^[14]. Ali i Ripley (1974) opisują również swee...swee podobne do głosu opocznika (Saxicoloides fulicatus), lecz nie wspominają, w jakich sytuacjach wróble cynamonowe tak się odzywają^[17].

Lęgi

Okres lęgowy w Indiach trwa od kwietnia do sierpnia^[17], w północnym Pakistanie (Bagh) – od kwietnia do września^[16], w Nepalu – od maja do lipca^[24], na Sachalinie – od maja do lipca^[21] (informacje z lat 40. XX wieku), w Japonii (Hokkaido) – od początku maja do początku lipca^[25]. Dwa lęgi w roku^[3]^[17]. Wróble cynamonowe najczęściej zakładają gniazda w różnego rodzaju zagłębieniach, zarówno w dziuplach drzew jak i w skarpach, murach, budynkach (pod okapami dachów lub pod strzechą), w starych gniazdach jaskółek rudawych (Hirundo daurica) lub w puszkach elektroinstalacyjnych, typowym miejscu na gniazda żyjących w miastach wróbli. Gniazdo budowane jest przez obydwa ptaki z pary, ma formę luźnej zbieraniny suchych traw^[14] i igliwia^[17]. Umieszczone jest od poniżej 1 do 10 m nad ziemią. Wyściółkę stanowią pióra^[14] i sierść^[17].

Zniesienie liczy 4–6 jaj^[14]. Średnie wymiary 60 jaj (P. c. cinnamomeus): 18,9 na 13,9 mm^[17]. Obydwa ptaki z pary biorą udział w wysiadywaniu i opiece nad młodymi^[14]. Wysiadywanie rozpoczyna się od złożenia pierwszego jaja. Przy inkubacji prowadzonej w inkubatorze młode klują się po około 13 dniach^[26]. Czas jej trwania w naturze był nieznany przynajmniej do 2009 roku^[27]. Wróble cynamonowe zdają się nie rozpoznawać jaj ptaków innych gatunków, jednak rozpoznają obce pisklęta i wyrzucają je z gniazda lub głodzą na śmierć. W jednym przypadku zaakceptowały jednak pisklę mazurka^[28]. Młode otrzymują niemal wyłącznie pokarm zwierzęcy – gąsienice, pędraki i latające owady, zarówno łapane w locie, jak i zbierane z liści^[14]. Pisklęta badane na Hokkaido po wykluciu ważyły 2–5 g. Były w pełni opierzone w wieku 14–15 dni od wyklucia, wówczas miały masę 15–55 g^[25]. W badaniu porównującym niektóre z parametrów związanych z rozrodem na nizinach i wyżynach w Chinach uzyskano wartość sukcesu lęgowego wynoszącą średnio 4,20 i 3,46 opierzonego młodego na gniazdo (ze średnią liczbą jaj wynoszącą odpowiednio 4,92 i 4,09). Na nizinach wróble cynamonowe miały przeciętnie większe zniesienia i więcej młodych dożywało opierzenia, zaś na wyżynach okres lęgowy trwał dłużej^[20].

Pasożyty

W 1926 z wróbla cynamonowego opisano nowy gatunek wszoła głaszczkowego z rzędu Phthiraptera – Menacanthus subspinosus^[29], później zsynonimizowany z Menacanthus eurysternus^[30]. Wróble cynamonowe są podatne na zarażenie apikompleksami Isospora michaelbakeri drogą pokarmową, przynajmniej w warunkach laboratoryjnych; pierwotniaki te nie wywołały infekcji u innych badanych ptaków. Zarażone osobniki umarły w ciągu 96 godzin, wcześniej doświadczając osłabienia mięśni i letargu, ponadto stroszyły się. Sekcja wykazała znaczne powiększenie śledziony i wątroby^[31].

Status i zagrożenia

IUCN uznaje wróbla cynamonowego za gatunek najmniejszej troski nieprzerwanie od 1988 (stan w 2019). BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny^[15]. W 2009 na Tajwanie wróbel cynamonowy miał być rzadki, a jego liczebność – zmniejszać się^[32]. Tego samego roku oceniono ten gatunek jako pospolity w zachodniej części zasięgu, a prawdopodobnie z malejącą liczebnością populacji we wschodniej części zasięgu^[27].

Według wyników badań opublikowanych w 2017, w północnym Pakistanie (dystrykt Bagh, Azad Dżammu i Kaszmir) wróble cynamonowe są łapane przez lokalną ludność w celach spożywczych, dla trofeów i piór (wykorzystywanych do wypychania pościeli) oraz dla wykorzystania w medycynie ludowej, między innymi na porażenia, grypę, problemy ze stawami i gorączkę. Autorzy wspomnieli również, że lokalną ludność cieszy śpiew tych ptaków o poranku^[16]. Summers-Smith (1990) stwierdził, że według wszystkich znanych mu obserwatorów wróbla cynamonowego wyróżnia jeden z najsłodszych i najbardziej melodyjnych głosów spośród wszystkich wróbli^[14].

Przypisy

↑ Passer cinnamomeus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Passer cinnamomeus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Summers-Smith, D.: Russet Sparrow (Passer cinnamomeus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 24 sierpnia 2019].
↑ ^a ^b John Gould. Pyrgita cinnamomea. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 3, s. 186, 1836.
↑ ^a ^b ^c Frank Gill & David Donsker: Old World sparrows, snowfinches, weavers. IOC World Bird List (v9.2), 22 czerwca 2019. [dostęp 23 sierpnia 2019].
↑ ^a ^b Mlíkovský J.. Correct name for the Asian Russet Sparrow. „Chinese Birds”. 2 (2), s. 109–110, 2011. DOI: 10.5122/cbirds.2011.0016.
↑ ^a ^b Temminck, C.J.: Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux. T. 3. 1838, s. Plate 588.
↑ R.W.R.J. Dekker & C.R.W.R.J.D.& C. Quaisser R.W.R.J. Dekker & C.R.W.R.J.D.& C., Type specimens of birds in the National Museum of Natural History, Leiden. Part 3, „NNM Technical Bulletin”, 9, Leiden 2006, s. 47 [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-16] .
↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 344. ISBN 1-4081-2501-3.
↑ ^a ^b E.C.E.C. Dickinson E.C.E.C., Systematic notes on Asian birds. 9.1 The “Nouveau recueil de planches coloriées” of Temminck & Laugier (1820-1839), „Zoologische Verhandelingen”, 335, 2001 [zarchiwizowane z adresu 2017-09-27] .
↑ ^a ^b Ernst Hartert: Die Vögel der paläarktischen Fauna systematische Übersicht der in Europa, Nord-Asien und der Mittelmeerregion vorkommenden Vögel. T. 1. 1904, s. 161–162. (niem.).
↑ Cheng, Tan, Zhilan and Zhu. 四川西南與雲南西北地區鳥類的分類研究 III. 雀形目’ [Classification of birds in southwest Sichuan and northwest Yunnan, III: Passerines]. „Acta zoologica sinica”. 15/2, s. 307, 1963. (chiń.).
↑ ^a ^b Kuroda, N.. Description of three new races from Kurile Islands, Hokkaido, and Formosa. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 45, s. 16, 1924.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y Denis Summers-Smith: The Sparrows. A study of the genus Passer. A&C Black [edycja cyfrowa: T & AD Poyser], 1988 [2010], s. 205–215. ISBN 978-1-4081-3823-6.
↑ ^a ^b ^c Russet Sparrow Passer cinnamomeus. BirdLife International. [dostęp 24 sierpnia 2019].
↑ ^a ^b ^c ^d Kiran, Assessment of behavior, diversity, ecology and interaction study of Cinnamon Tree Sparrow (''Passer rutilans'') in district Bagh-Pakistan, „Journal of Wildlife and Ecology”, 3, 1, 2017, s. 43-49 [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-01] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Salim Ali & S. Dillon Ripley: Handbook of the Birds of India and Pakistan. T. 10. Flowerpeckers to Buntings. Oxford University Press, 1998, s. 78–80. ISBN 978-0195659436.
↑ ^a ^b ^c Richard Grimmett, Carol Inskipp, Tim Inskipp, Hem Sagar Baral: Birds of Nepal: Revised Edition. Bloomsbury Publishing, 2016, s. 332.
↑ TeresaT. Tomek TeresaT., The birds of North Korea. Passeriformes, „Acta Zoologica Cracoviensia”, 1, 45, 2002, s. 164–165 [zarchiwizowane z adresu 2019-09-01] .
↑ ^a ^b Yang C, Liang W, Cai Y, Wu J, Shi S, Antonov A.. Variation in russet sparrow (Passer cinnamomeus) breeding biology in relation to small-scale altitudinal differences in China. „Zoological Science”. 29 (7), s. 419-422, 2012. DOI: 10.2108/zsj.29.419.
↑ ^a ^b ^c Dementiew G.P. & Gładkow N.A. (red.): Птицы Советского Союза. T. 5. Воробьинообразные до Синицевых. Moskwa: Советская наука, 1954, s. 369-371. (ros.).
↑ Peter Clement: Finches and Sparrows. A&C Black, 2010, s. 450–451. ISBN 978-1-4081-3530-3.
↑ Chester M.Ch.M. Fennell Chester M.Ch.M., Stomach Analyses of Korean Birds, „Journal of the Yamashina Institute for Ornithology”, 3–4, 4, 1965, s. 182 [zarchiwizowane z adresu 2018-10-30] .
↑ Tej Kumar Shrestha: Birds of Nepal: Field Ecology, Natural History and Conservation. Wyd. 2. Steven Simpson Books, 2001, s. 311.
↑ ^a ^b Hee-Young Chae. Variations in Fledging Body Weight and Wing Length of Russet Sparrow Passer rutilans in Two Different Habitats. „Japanese Journal of Ornithology”. 45 (4), s. 215-223, 1997.
↑ Huo, J., Su, T., Niu, N., Yang, C., & Liang, W.. Last but not the least: effects of laying sequence on egg color variation and embryonic development of Russet Sparrow (Passer cinnamomeus). „Avian Research”. 9, s. 1-8, 2018. DOI: 10.1186/s40657-018-0113-x.
↑ ^a ^b David A. Christie, Andrew Elliott, Josep del Hoyo (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 14. Bush-shrikes to Old World Sparrows. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 796. ISBN 978-84-96553-50-7.
↑ Huo J, Yang C, Su T, Liang W, Møller AP. Russet Sparrows spot alien chicks from their nests. „Avian Research”, s. 9–12, 2018. DOI: 10.1186/s40657-018-0104-y.
↑ S.S. Uchida S.S., Studies on amblycerous Mallophaga of Japan, „Journal of the College of Agriculture”, 1, 9, Tokio, s. 2 [zarchiwizowane z adresu 2019-02-07] .
↑ Vince Smith / International Society ofV.S./ I.S. Phthirapterists, ''Menacanthus subspinosus'' Uchida, S. [Invalid] [online], Phthiraptera.info [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-01] .
↑ Tung et al.. Study on the species-specificity of Isospora michaelbakeri by experimental infection. „Acta Veterinaria Hungarica”. 55 (1), s. 77-85, 2007. DOI: 10.1556/AVet.55.2007.1.8.
↑ Mark Brazil: Birds of East Asia: China, Taiwan, Korea, Japan, and Russia. A&C Black, 2009, s. 446. ISBN 978-0-691-13926-5.

[itis-1] Passer cinnamomeus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Passer cinnamomeus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[hbwa-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Summers-Smith, D.: Russet Sparrow (Passer cinnamomeus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 24 sierpnia 2019].

[oryg-4] John Gould. Pyrgita cinnamomea. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 3, s. 186, 1836.

[ioc-5] Frank Gill & David Donsker: Old World sparrows, snowfinches, weavers. IOC World Bird List (v9.2), 22 czerwca 2019. [dostęp 23 sierpnia 2019].

[mlik-6] Mlíkovský J.. Correct name for the Asian Russet Sparrow. „Chinese Birds”. 2 (2), s. 109–110, 2011. DOI: 10.5122/cbirds.2011.0016.

[temminck-7] Temminck, C.J.: Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux. T. 3. 1838, s. Plate 588.

[nlmus-8] R.W.R.J. Dekker & C.R.W.R.J.D.& C. Quaisser R.W.R.J. Dekker & C.R.W.R.J.D.& C., Type specimens of birds in the National Museum of Natural History, Leiden. Part 3, „NNM Technical Bulletin”, 9, Leiden 2006, s. 47 [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-16] .

[nzw-9] James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 344. ISBN 1-4081-2501-3.

[temminckD-10] E.C.E.C. Dickinson E.C.E.C., Systematic notes on Asian birds. 9.1 The “Nouveau recueil de planches coloriées” of Temminck & Laugier (1820-1839), „Zoologische Verhandelingen”, 335, 2001 [zarchiwizowane z adresu 2017-09-27] .

[hartert-11] Ernst Hartert: Die Vögel der paläarktischen Fauna systematische Übersicht der in Europa, Nord-Asien und der Mittelmeerregion vorkommenden Vögel. T. 1. 1904, s. 161–162. (niem.).

[batan-12] Cheng, Tan, Zhilan and Zhu. 四川西南與雲南西北地區鳥類的分類研究 III. 雀形目’ [Classification of birds in southwest Sichuan and northwest Yunnan, III: Passerines]. „Acta zoologica sinica”. 15/2, s. 307, 1963. (chiń.).

[kikuch-13] Kuroda, N.. Description of three new races from Kurile Islands, Hokkaido, and Formosa. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 45, s. 16, 1924.

[pdf-14] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y Denis Summers-Smith: The Sparrows. A study of the genus Passer. A&C Black [edycja cyfrowa: T & AD Poyser], 1988 [2010], s. 205–215. ISBN 978-1-4081-3823-6.

[birdlife-15] Russet Sparrow Passer cinnamomeus. BirdLife International. [dostęp 24 sierpnia 2019].

[bagh-16] Kiran, Assessment of behavior, diversity, ecology and interaction study of Cinnamon Tree Sparrow (''Passer rutilans'') in district Bagh-Pakistan, „Journal of Wildlife and Ecology”, 3, 1, 2017, s. 43-49 [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-01] .

[ripley-17] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Salim Ali & S. Dillon Ripley: Handbook of the Birds of India and Pakistan. T. 10. Flowerpeckers to Buntings. Oxford University Press, 1998, s. 78–80. ISBN 978-0195659436.

[nepal-18] Richard Grimmett, Carol Inskipp, Tim Inskipp, Hem Sagar Baral: Birds of Nepal: Revised Edition. Bloomsbury Publishing, 2016, s. 332.

[nkorea-19] TeresaT. Tomek TeresaT., The birds of North Korea. Passeriformes, „Acta Zoologica Cracoviensia”, 1, 45, 2002, s. 164–165 [zarchiwizowane z adresu 2019-09-01] .

[sscale-20] Yang C, Liang W, Cai Y, Wu J, Shi S, Antonov A.. Variation in russet sparrow (Passer cinnamomeus) breeding biology in relation to small-scale altitudinal differences in China. „Zoological Science”. 29 (7), s. 419-422, 2012. DOI: 10.2108/zsj.29.419.

[zsrr-21] Dementiew G.P. & Gładkow N.A. (red.): Птицы Советского Союза. T. 5. Воробьинообразные до Синицевых. Moskwa: Советская наука, 1954, s. 369-371. (ros.).

[gb-22] Peter Clement: Finches and Sparrows. A&C Black, 2010, s. 450–451. ISBN 978-1-4081-3530-3.

[koreaSC-23] Chester M.Ch.M. Fennell Chester M.Ch.M., Stomach Analyses of Korean Birds, „Journal of the Yamashina Institute for Ornithology”, 3–4, 4, 1965, s. 182 [zarchiwizowane z adresu 2018-10-30] .

[nepals-24] Tej Kumar Shrestha: Birds of Nepal: Field Ecology, Natural History and Conservation. Wyd. 2. Steven Simpson Books, 2001, s. 311.

[jjoo-25] Hee-Young Chae. Variations in Fledging Body Weight and Wing Length of Russet Sparrow Passer rutilans in Two Different Habitats. „Japanese Journal of Ornithology”. 45 (4), s. 215-223, 1997.

[hatch-26] Huo, J., Su, T., Niu, N., Yang, C., & Liang, W.. Last but not the least: effects of laying sequence on egg color variation and embryonic development of Russet Sparrow (Passer cinnamomeus). „Avian Research”. 9, s. 1-8, 2018. DOI: 10.1186/s40657-018-0113-x.

[hbw14-27] David A. Christie, Andrew Elliott, Josep del Hoyo (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 14. Bush-shrikes to Old World Sparrows. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 796. ISBN 978-84-96553-50-7.

[rej-28] Huo J, Yang C, Su T, Liang W, Møller AP. Russet Sparrows spot alien chicks from their nests. „Avian Research”, s. 9–12, 2018. DOI: 10.1186/s40657-018-0104-y.

[lice-29] S.S. Uchida S.S., Studies on amblycerous Mallophaga of Japan, „Journal of the College of Agriculture”, 1, 9, Tokio, s. 2 [zarchiwizowane z adresu 2019-02-07] .

[syn-30] Vince Smith / International Society ofV.S./ I.S. Phthirapterists, ''Menacanthus subspinosus'' Uchida, S. [Invalid] [online], Phthiraptera.info [dostęp 2019-09-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-01] .

[iso-31] Tung et al.. Study on the species-specificity of Isospora michaelbakeri by experimental infection. „Acta Veterinaria Hungarica”. 55 (1), s. 77-85, 2007. DOI: 10.1556/AVet.55.2007.1.8.

[easta-32] Mark Brazil: Birds of East Asia: China, Taiwan, Korea, Japan, and Russia. A&C Black, 2009, s. 446. ISBN 978-0-691-13926-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

@@ Linia 33: / Linia 33: @@
 Po raz pierwszy gatunek opisał [[John Gould]] w 1836. [[Holotyp]] pochodził z północno-zachodnich{{r|hbwa}} [[Himalaje|Himalajów]]. Autor nadał nowemu gatunkowi [[binominalne nazewnictwo gatunków|nazwę]] ''Pyrgita cinnamomea''{{r|oryg}}. Obecnie (2019) [[Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny]] umieszcza wróbla cynamonowego w rodzaju ''[[Passer]]''. Wyróżnia 3 podgatunki{{r|ioc}}, podobnie jak autorzy [[Handbook of the Birds of the World|HBW]]{{r|hbwa}}.
-Dawniej wróbel cynamonowy klasyfikowany był pod nazwą ''Passer rutilans'', jednak nazwa nadana przez Goulda ma pierwszeństwo{{r|mlik}}. [[Coenraad Jacob Temminck]] w 1836 (według daty druku) opisał go pod nazwą ''Fringilla rutilans''{{r|temminck}} (w indeksie wydanym w 1839 błędnie odniósł się do tego gatunku jako ''Fringilla russata''{{r|nlmus}}). Epitet gatunkowy ''rutilans'' oznacza z [[łacina|łaciny]] „zaczerwieniony” (od ''rutilus'' – „kasztanowaty”, „czerwony”){{r|nzw}}. Do opisu dołączona była tablica barwna opatrzona numerem 588, na której przedstawiony był również [[dzwoniec chiński]] (''Chloris sinica''). Według Temmincka holotyp pochodził z [[Japonia|Japonii]]{{r|temminck}}. ''Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux'' Temmincka prócz tomów ukazywało się również w zeszytach ([[język francuski|fr]]. ''livraison''). Tablica 588 była częścią zeszytu 99, który ukazał się 31 grudnia 1836{{r|temminckD}}. John Gould przedstawił nowy gatunek na posiedzeniu Zoological Society of London (ZSL) 8 grudnia 1835{{r|oryg}}, a relacjonujący to wolumin ''Proceedings of the ZSL'' wydany został 8 kwietnia 1836. Stąd nazwa Goulda opublikowana została 8 miesięcy wcześniej. Jako pierwszy ''P. rutilans'' i ''P. cinnamomeus'' połączył [[Ernst Hartert]] w 1904; wcześniej te dwa taksony uchodziły za bliskie, lecz odrębne gatunki{{r|temminckD}}. Hartert błędnie ustalił daty wydania obydwu pozycji, przyznając pierwszeństwo Temminckowi (1829){{r|hartert}}. Błąd sprostował w 2011 Jiří Mlíkovský{{r|mlik}}.
+Dawniej wróbel cynamonowy klasyfikowany był pod nazwą ''Passer rutilans'', jednak nazwa nadana przez Goulda ma pierwszeństwo{{r|mlik}}. [[Coenraad Jacob Temminck]] w 1836 (według daty druku) opisał go pod nazwą ''Fringilla rutilans''{{r|temminck}} (w indeksie wydanym w 1839 błędnie odniósł się do tego gatunku jako ''Fringilla russata''{{r|nlmus}}). Epitet gatunkowy ''rutilans'' oznacza z [[łacina|łaciny]] „zaczerwieniony” (od ''rutilus'' – „kasztanowaty”, „czerwony”){{r|nzw}}. Do opisu dołączona była tablica barwna opatrzona numerem 588, na której przedstawiony był również [[dzwoniec chiński]] (''Chloris sinica''). Według Temmincka holotyp pochodził z [[Japonia|Japonii]]{{r|temminck}}. ''Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux'' Temmincka prócz tomów ukazywało się również w zeszytach ([[język francuski|fr]]. ''livraison''). Tablica 588 była częścią zeszytu 99, który ukazał się 31 grudnia 1836{{r|temminckD}}. John Gould przedstawił nowy gatunek na posiedzeniu [[Zoological Society of London]] (ZSL) 8 grudnia 1835{{r|oryg}}, a relacjonujący to wolumin ''Proceedings of the ZSL'' wydany został 8 kwietnia 1836. Stąd nazwa Goulda opublikowana została 8 miesięcy wcześniej. Jako pierwszy ''P. rutilans'' i ''P. cinnamomeus'' połączył [[Ernst Hartert]] w 1904; wcześniej te dwa taksony uchodziły za bliskie, lecz odrębne gatunki{{r|temminckD}}. Hartert błędnie ustalił daty wydania obydwu pozycji, przyznając pierwszeństwo Temminckowi (1829){{r|hartert}}. Błąd sprostował w 2011 Jiří Mlíkovský{{r|mlik}}.
 Proponowany podgatunek ''P. c. batangensis'' (<span style="font-variant:small-caps;">Cheng & Tan, 1963</span>{{r|batan}}) włączony jest do ''P. c. intensior'' <span style="font-variant:small-caps;">Rothschild, 1922</span>{{r|hbwa}}. Opisano również nieuznawane podgatunki, między innymi ''P. c. kikuchii'' (Kuroda, 1924{{r|kikuch}}) i ''P. c. debilis'' (<span style="font-variant:small-caps;">Hartert, 1904</span>{{r|hartert}}); Hartert błędnie uznał zachodnie Himalaje wspomniane przez Goulda za [[Bhutan]], nazywając nowy podgatunek rzekomo tam występujący{{r|pdf}}.
-W języku angielskim wróbel cynamonowy znany jest pod nazwami Russet Sparrow{{r|hbwa|ioc|birdlife}}, Cinnamon Sparrow{{r|pdf}}, Cinnamon Tree Sparrow{{r|bagh}}.
+W języku angielskim wróbel cynamonowy znany jest pod nazwami ''Russet Sparrow''{{r|hbwa|ioc|birdlife}}, ''Cinnamon Sparrow''{{r|pdf}}, ''Cinnamon Tree Sparrow''{{r|bagh}}.
 == Morfologia ==
@@ Linia 45: / Linia 45: @@
 !Płeć
 !Długość skrzydła
-!Długość dzioba<br/>od nasady w czaszce
+!Długość dzioba<br />od nasady w czaszce
 !Długość skoku
 !Długość ogona
@@ Linia 70: / Linia 70: @@
 == Ekologia i zachowanie ==
-W większej części zasięgu wróble cynamonowe występują w terenach górskich, choć położenie zasiedlanych przez nie terenów zmienia się wraz z szerokością geograficzną. Zamieszkują świetliste lasy, szczególnie te rosnące na skrajach [[tarasy rolne|tarasów rolnych]], niekiedy zapuszczają się do miasteczek i wsi. Jeśli na danym terenie występują [[wróbel zwyczajny|wróble zwyczajne]] (''P. domesticus'') lub [[mazurek (ptak)|mazurki]] (''P. montanus''), wróble cynamonowe trzymają się rzadziej zabudowanych części miast z przestrzennymi ogrodami. Gdy są jedynymi wróblami na danym obszarze nie wymagają obecności drzew, trybem życia przypominają typowe miejskie wróble, w tym poprzez zbieranie z ulic rozsypanego ziarna czy odpadków{{r|pdf}}. W Nepalu występują w wioskach na wyżynach, w których wróble zwyczajne są nieobecne{{r|nepal}}. W północnej części zasięgu, na Sachalinie, wróble cynamonowe zasiedlają otwarte lasy i ich obrzeża, zwłaszcza na obszarach zalewowych. Na terenach zamieszkałych przez ludzi pojawiają się wyłącznie podczas migracji{{r|pdf}}.
+W większej części zasięgu wróble cynamonowe występują w terenach górskich, choć położenie zasiedlanych przez nie terenów zmienia się wraz z szerokością geograficzną. Zamieszkują świetliste lasy, szczególnie te rosnące na skrajach [[tarasy rolne|tarasów rolnych]], niekiedy zapuszczają się do miasteczek i wsi. Jeśli na danym terenie występują [[wróbel zwyczajny|wróble zwyczajne]] (''P. domesticus'') lub [[mazurek (ptak)|mazurki]] (''P. montanus''), wróble cynamonowe trzymają się rzadziej zabudowanych części miast z przestrzennymi ogrodami. Gdy są jedynymi wróblami na danym obszarze, nie wymagają obecności drzew, trybem życia przypominają typowe miejskie wróble, w tym poprzez zbieranie z ulic rozsypanego ziarna czy odpadków{{r|pdf}}. W Nepalu występują w wioskach na wyżynach, w których wróble zwyczajne są nieobecne{{r|nepal}}. W północnej części zasięgu, na Sachalinie, wróble cynamonowe zasiedlają otwarte lasy i ich obrzeża, zwłaszcza na obszarach zalewowych. Na terenach zamieszkałych przez ludzi pojawiają się wyłącznie podczas migracji{{r|pdf}}.
 Zimą wróble cynamonowe przemieszczają się na niżej położone obszary na zboczach gór i nieopodal wybrzeży, gdzie żyją na otwartych uprawach i nadrzecznych terenach trawiastych. Zawsze przebywają w pobliżu drzew i krzewów, w których chowają się w razie jakiegokolwiek niepokoju. U przedstawicieli poszczególnych podgatunków zwyczaje związane z wędrówkami różnią się. U ''P. c. rutilans'' północne rubieże zasięgu (chińskie prowincje [[Shaanxi]], [[Shanxi]] i [[Szantung]], Japonia, Korea, Sachalin, Wyspy Kurylskie) są zamieszkiwane jedynie latem, południowe – zimą. Przedstawiciele ''P. c. intensior'' w większości prowadzą osiadły tryb życia, wędrówki mają charakter lokalny. Ptaki podgatunku nominatywnego zimą wędrują na południe, często tylko na odległość kilku kilometrów. Na tereny lęgowe wracają w okolicy marca{{r|pdf}}.
-Na północnych granicach zasięgu, leżących między równoleżnikami 49° i 38°N (między innymi na Sachalinie), wróble cynamonowe występują na poziomie morza. Na największych wysokościach – 4500 m n.p.m. – spotykane są na szerokości 28°N. W skrajnie południowej części zasięgu, na szerokości 20°N, wróble cynamonowe odnotowywane są na co najmniej 2500 m n.p.m.{{r|pdf}} W Himalajach stwierdzane głównie powyżej 1800 m n.p.m., zimą schodzą na wysokość 500–1000 m n.p.m.{{r|hbwa}} (500–1500 m n.p.m. według innego źródła){{r|pdf}}. W zachodnich Himalajach, od [[Czitral]]u po [[Shimla]], gniazdują od 1800 do 2400 m n.p.m., w [[Kaszmir (region)|Kaszmirze]] – do 2700 m n.p.m., w południowo-wschodnim Tybecie – do 4200 m n.p.m.{{r|ripley}} W Nepalu przeważnie stwierdzane od 915 do 4270 m n.p.m. (ogółem od 75 do 4350 m n.p.m){{r|nepal}}. W Mjanmie występują na wysokości 1500–2000 m n.p.m., na Tajwanie – 500–1800 m n.p.m.{{r|pdf}}. W Chinach gniazdują na wysokości od 100 m n.p.m. ([[Rezerwat przyrody Dongzhai]], [[Henan]]) do 1600 m n.p.m. ([[Rezerwat przyrody Kuankuoshui]], [[Kuejczou]]){{r|sscale}}. W Japonii wróble cynamonowe odnotowywane były do 1400 m n.p.m.{{r|zsrr}} (są to jednak stosunkowo stare informacje z lat 40. XX wieku).
+Na północnych granicach zasięgu, leżących między równoleżnikami 49° i 38°N (między innymi na Sachalinie), wróble cynamonowe występują na poziomie morza. Na największych wysokościach – 4500 m n.p.m. – spotykane są na szerokości 28°N. W skrajnie południowej części zasięgu, na szerokości 20°N, wróble cynamonowe odnotowywane są na co najmniej 2500 m n.p.m.{{r|pdf}} W Himalajach stwierdzane głównie powyżej 1800 m n.p.m., zimą schodzą na wysokość 500–1000 m n.p.m.{{r|hbwa}} (500–1500 m n.p.m. według innego źródła){{r|pdf}}. W zachodnich Himalajach, od [[Czitral]]u po [[Shimla]], gniazdują od 1800 do 2400 m n.p.m., w [[Kaszmir (region)|Kaszmirze]] – do 2700 m n.p.m., w południowo-wschodnim Tybecie – do 4200 m n.p.m.{{r|ripley}} W Nepalu przeważnie stwierdzane od 915 do 4270 m n.p.m. (ogółem od 75 do 4350 m n.p.m.){{r|nepal}}. W Mjanmie występują na wysokości 1500–2000 m n.p.m., na Tajwanie – 500–1800 m n.p.m.{{r|pdf}}. W Chinach gniazdują na wysokości od 100 m n.p.m. ([[Rezerwat przyrody Dongzhai]], [[Henan]]) do 1600 m n.p.m. ([[Rezerwat przyrody Kuankuoshui]], [[Kuejczou]]){{r|sscale}}. W Japonii wróble cynamonowe odnotowywane były do 1400 m n.p.m.{{r|zsrr}} (są to jednak stosunkowo stare informacje z lat 40. XX wieku).
-W sezonie lęgowym wróble cynamonowe tworzą luźne kolonie, przez pozostałą część roku zbierają się w stada. Podczas jesiennych wędrówek mogą one osiągać spektakularne rozmiary, później rozpadają się na mniejsze grupy ptaków wędrujące na południe. Zimą stada wróbli cynamonowych raczej unikają ludzkich siedlisk. Żerują w zwartych grupach na ziemi. Spłoszone uciekają na pobliskie drzewa i wracają gdy zagrożenie minie, tak jak to czynią wróble wielu innych gatunków. Podczas szukania pokarmu stado przesuwa się do przodu w schemacie polegającym na przelatywaniu poszczególnych osobników nad głowami tych przed nimi, by je „wyprzedzić”. W literaturze wróble cynamonowe opisywane są zarówno jako skryte, jak i niepłochliwe, często widywane na wyeksponowanych gałęziach czy drutach. Prawdopodobnie nie łączą się w grupy z innymi wróblami czy ogólnie ziarnojadami{{r|pdf}}. Blisko ⅓ (31,35%) czasu spędzają na pilnowaniu sytuacji w otoczeniu, ⅕ (22,12%) – na żerowaniu i szukaniu pokarmu{{r|bagh}}.
+W sezonie lęgowym wróble cynamonowe tworzą luźne kolonie, przez pozostałą część roku zbierają się w stada. Podczas jesiennych wędrówek mogą one osiągać spektakularne rozmiary, później rozpadają się na mniejsze grupy ptaków wędrujące na południe. Zimą stada wróbli cynamonowych raczej unikają ludzkich siedlisk. Żerują w zwartych grupach na ziemi. Spłoszone uciekają na pobliskie drzewa i wracają, gdy zagrożenie minie, tak jak to czynią wróble wielu innych gatunków. Podczas szukania pokarmu stado przesuwa się do przodu w schemacie polegającym na przelatywaniu poszczególnych osobników nad głowami tych przed nimi, by je „wyprzedzić”. W literaturze wróble cynamonowe opisywane są zarówno jako skryte, jak i niepłochliwe, często widywane na wyeksponowanych gałęziach czy drutach. Prawdopodobnie nie łączą się w grupy z innymi wróblami czy ogólnie ziarnojadami{{r|pdf}}. Blisko ⅓ (31,35%) czasu spędzają na pilnowaniu sytuacji w otoczeniu, ⅕ (22,12%) – na żerowaniu i szukaniu pokarmu{{r|bagh}}.
 [[Plik:Passer rutilans (female eating Sakura s2).JPG|thumb|small|Samica jedząca kwiat [[sakura|sakury]]]]
@@ Linia 84: / Linia 84: @@
 === Głos ===
-<small>Uwaga: głosy podano w transkrypcji anglojęzycznej, zgodnie ze źródłami.</small>
+<small>Uwaga: głosy podano w transkrypcji anglojęzycznej, zgodnie ze źródłami.</small><br />
-Najpowszechniejszym głosem wróbli cynamonowych, używanym przez ptaki obydwu płci, jest monosylabiczne ''cheep'' lub ''chilp'', miększe i bardziej melodyjne od podobnego głosu wróbli zwyczajnych. Często odzywają się nim samce w miejscach gniazdowania, gdzie przesiadują w wyeksponowanych miejscach pokroju nagich gałęzi drzew czy drutów. Zapisywane są również jako ''chweep'' i podobne do trylu ''cheep'', zawsze monosylabiczne. Tego rodzaju dźwięki mogą został połączone w krótką pieśń – ''cheep chirrup cheeweep''{{r|pdf}}. Ali i Ripley (1974) opisują również ''swee...swee'' podobne do głosu [[opocznik]]a (''Saxicoloides fulicatus''), lecz nie wspominają w jakich sytuacjach wróble cynamonowe tak się odzywają{{r|ripley}}.
+Najpowszechniejszym głosem wróbli cynamonowych, używanym przez ptaki obydwu płci, jest monosylabiczne ''cheep'' lub ''chilp'', miększe i bardziej melodyjne od podobnego głosu wróbli zwyczajnych. Często odzywają się nim samce w miejscach gniazdowania, gdzie przesiadują w wyeksponowanych miejscach pokroju nagich gałęzi drzew czy drutów. Zapisywane są również jako ''chweep'' i podobne do trylu ''cheep'', zawsze monosylabiczne. Tego rodzaju dźwięki mogą został połączone w krótką pieśń – ''cheep chirrup cheeweep''{{r|pdf}}. Ali i Ripley (1974) opisują również ''swee...swee'' podobne do głosu [[opocznik]]a (''Saxicoloides fulicatus''), lecz nie wspominają, w jakich sytuacjach wróble cynamonowe tak się odzywają{{r|ripley}}.
 === Lęgi ===
@@ Linia 93: / Linia 93: @@
 == Pasożyty ==
-W 1926 z wróbla cynamonowego opisano nowy gatunek wszoła głaszczkowego z rzędu [[Phthiraptera]] – ''Menacanthus subspinosus''{{r|lice}}, później zsynonimozowany z ''[[Menacanthus eurysternus]]''{{r|syn}}. Wróble cynamonowe są podatne na zarażenie [[apikompleksy|apikompleksami]] ''[[Isospora michaelbakeri]]'' drogą pokarmową, przynajmniej w warunkach laboratoryjnych; pierwotniaki te nie wywołały infekcji u innych badanych ptaków. Zarażone osobniki umarły w ciągu 96 godzin, wcześniej doświadczając osłabienia mięśni i letargu, ponadto stroszyły się. Sekcja wykazała znaczne powiększenie [[śledziona|śledziony]] i [[wątroba|wątroby]]{{r|iso}}.
+W 1926 z wróbla cynamonowego opisano nowy gatunek [[Wszoły głaszczkowe|wszoła głaszczkowego]] z rzędu [[Phthiraptera]] – ''Menacanthus subspinosus''{{r|lice}}, później zsynonimizowany z ''[[Menacanthus eurysternus]]''{{r|syn}}. Wróble cynamonowe są podatne na zarażenie [[apikompleksy|apikompleksami]] ''[[Isospora michaelbakeri]]'' drogą pokarmową, przynajmniej w warunkach laboratoryjnych; pierwotniaki te nie wywołały infekcji u innych badanych ptaków. Zarażone osobniki umarły w ciągu 96 godzin, wcześniej doświadczając osłabienia mięśni i letargu, ponadto stroszyły się. Sekcja wykazała znaczne powiększenie [[śledziona|śledziony]] i [[wątroba|wątroby]]{{r|iso}}.
 == Status i zagrożenia ==
@@ Linia 108: / Linia 108: @@
 <ref name=pdf>{{cytuj książkę | tytuł = The Sparrows. A study of the genus <em>Passer</em> | autor = Denis Summers-Smith | rok = 1988 [2010] | wydawca = A&C Black [edycja cyfrowa: T & AD Poyser] | isbn = 9781408138236 | strony = 205–215}}</ref>
 <ref name=zsrr>{{cytuj książkę | autor = Dementiew G.P. & Gładkow N.A. (red.) | tytuł = Птицы Советского Союза | tom = 5. Воробьинообразные до Синицевых | wydawca = Советская наука | rok = 1954 | miejsce = Moskwa | strony = 369-371 | język = ru}}</ref>
-<ref name=mlik>{{cytuj pismo | autor = Mlíkovský J. | tytuł = Correct name for the Asian Russet Sparrow | czasopismo = Chinese Birds | rok = 2011 | wolumin = 2 | wydanie = 2 | strony = 109–110}}</ref>
+<ref name=mlik>{{cytuj pismo | autor = Mlíkovský J. | tytuł = Correct name for the Asian Russet Sparrow | czasopismo = Chinese Birds | rok = 2011 | wolumin = 2 | wydanie = 2 | strony = 109–110 | doi = 10.5122/cbirds.2011.0016}}</ref>
 <ref name=hartert>{{cytuj książkę | url = https://archive.org/details/dievgelderpal01hart/page/160 | tytuł = Die Vögel der paläarktischen Fauna systematische Übersicht der in Europa, Nord-Asien und der Mittelmeerregion vorkommenden Vögel | autor = Ernst Hartert | tom = 1 | rok = 1904 | strony = 161–162 | język = de}}</ref>
 <ref name=temminck>{{cytuj książkę | url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/112979#page/490/mode/1up | tytuł = Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux | autor = Temminck, C.J. | rok = 1838 | strony = Plate 588 | tom = 3}}</ref>
 <ref name=temminckD>{{cytuj | url = http://repository.naturalis.nl/document/46425 | archiwum = https://web.archive.org/web/20170927052832/http://repository.naturalis.nl/document/46425 | zarchiwizowano = 27 września 2017 | autor = E.C. Dickinson | tytuł = Systematic notes on Asian birds. 9.1 The “Nouveau recueil de planches coloriées” of Temminck & Laugier (1820-1839) | czasopismo = Zoologische Verhandelingen | wolumin = 335 | data = 2001}}</ref>
-<ref name=batan>{{cytuj pismo | autor = Cheng, Tan, Zhilan and Zhu | tytuł = 四川西南 與雲南西北地區鳥類的分類研究 III. 雀形目’ [Classification of birds in southwest Sichuan and northwest Yunnan, III: Passerines] | czasopismo = Acta zoologica sinica | wolumin = 15/2  | rok = 1963 | strony = 307 | język = ch}}</ref>
+<ref name=batan>{{cytuj pismo | autor = Cheng, Tan, Zhilan and Zhu | tytuł = 四川西南 與雲南西北地區鳥類的分類研究 III. 雀形目’ [Classification of birds in southwest Sichuan and northwest Yunnan, III: Passerines] | czasopismo = Acta zoologica sinica | wolumin = 15/2 | rok = 1963 | strony = 307 | język = zh}}</ref>
-<ref name=ripley>{{cytuj książkę | autor = Salim Ali & S. Dillon Ripley | tytuł = Handbook of the Birds of India and Pakistan | tom = 10. Flowerpeckers to Buntings | wydawca = Oxford University Press | strony = 78–80 | rok = 1998}}</ref>
+<ref name=ripley>{{cytuj książkę | autor = Salim Ali & S. Dillon Ripley | tytuł = Handbook of the Birds of India and Pakistan | tom = 10. Flowerpeckers to Buntings | wydawca = Oxford University Press | strony = 78–80 | rok = 1998 | isbn = 978-0195659436}}</ref>
 <ref name=nepal>{{cytuj książkę | autor = Richard Grimmett, Carol Inskipp, Tim Inskipp, Hem Sagar Baral | tytuł = Birds of Nepal: Revised Edition | url = https://books.google.pl/books?id=NrUDDQAAQBAJ | rok = 2016 | wydawca = Bloomsbury Publishing | strony = 332}}</ref>
 <ref name=sscale>{{cytuj pismo | autor = Yang C, Liang W, Cai Y, Wu J, Shi S, Antonov A. | tytuł = Variation in russet sparrow (''Passer cinnamomeus'') breeding biology in relation to small-scale altitudinal differences in China | czasopismo = Zoological Science | rok = 2012 | wolumin = 29 | wydanie = 7 | strony = 419-422 | doi = 10.2108/zsj.29.419}}</ref>
@@ Linia 125: / Linia 125: @@
 <ref name=nkorea>{{cytuj | url = http://www.isez.pan.krakow.pl/journals/azc/pdf/azc_v/45(1)/02.pdf | archiwum = https://web.archive.org/web/20190901070313/http://www.isez.pan.krakow.pl/journals/azc/pdf/azc_v/45(1)/02.pdf | zarchiwizowano = 1 września 2019 | tytuł = The birds of North Korea. Passeriformes | autor = Teresa Tomek | czasopismo = Acta Zoologica Cracoviensia | wolumin = 45 | wydanie = 1 | data = 2002 | s = 164–165}}</ref>
 <ref name=gb>{{cytuj książkę | url = https://books.google.pl/books?hl=pl&id=8XitjjeymKQC | tytuł = Finches and Sparrows | autor = Peter Clement | rok = 2010 | wydawca = A&C Black | isbn = 9781408135303 | strony = 450–451}}</ref>
-<ref name=jjoo>{{cytuj pismo | autor = Hee-Young Chae | tytuł = Variations in Fledging Body Weight and Wing Length of Russet Sparrow ''Passer rutilans'' in Two Different Habitats | czasopismo = Japanese Journal of Ornithology | wolumin = 45 | wydanie = 4 | strony = 215-223}}</ref>
+<ref name=jjoo>{{cytuj pismo | autor = Hee-Young Chae | tytuł = Variations in Fledging Body Weight and Wing Length of Russet Sparrow ''Passer rutilans'' in Two Different Habitats | czasopismo = Japanese Journal of Ornithology | data = 1997 | wolumin = 45 | wydanie = 4 | strony = 215-223 | url = https://web.archive.org/web/20190901013310/https://www.jstage.jst.go.jp/article/jjo1986/45/4/45_4_215/_pdf}}</ref>
-<ref name=hatch>{{cytuj pismo | autor = Huo, J., Su, T., Niu, N., Yang, C., & Liang, W. | rok = 2018 | tytuł = Last but not the least: effects of laying sequence on egg color variation and embryonic development of Russet Sparrow (''Passer cinnamomeus'') | czasopismo = Avian Research | wolumin = 9 | strony = 1-8}}</ref>
+<ref name=hatch>{{cytuj pismo | autor = Huo, J., Su, T., Niu, N., Yang, C., & Liang, W. | rok = 2018 | tytuł = Last but not the least: effects of laying sequence on egg color variation and embryonic development of Russet Sparrow (''Passer cinnamomeus'') | czasopismo = Avian Research | wolumin = 9 | strony = 1-8 | doi = 10.1186/s40657-018-0113-x}}</ref>
-<ref name=rej>{{cytuj pismo | autor = Huo J, Yang C, Su T, Liang W, Møller AP | tytuł = Russet Sparrows spot alien chicks from their nests | czasopismo = Avian Research | rok = 2018 | strony = 9–12}}</ref>
+<ref name=rej>{{cytuj pismo | autor = Huo J, Yang C, Su T, Liang W, Møller AP | tytuł = Russet Sparrows spot alien chicks from their nests | czasopismo = Avian Research | rok = 2018 | strony = 9–12 | doi = 10.1186/s40657-018-0104-y}}</ref>
 <ref name=easta>{{cytuj książkę | url = https://books.google.pl/books?id=Wk_CAwAAQBAJ | tytuł = Birds of East Asia: China, Taiwan, Korea, Japan, and Russia | autor = Mark Brazil | rok = 2009 | wydawca = A&C Black | isbn = 9780691139265 | strony = 446}}</ref>
 <ref name=hbw14>{{cytuj książkę | tytuł = Handbook of the Birds of the World | tom = 14. Bush-shrikes to Old World Sparrows | rok = 2009 | autor = David A. Christie, Andrew Elliott, Josep del Hoyo (red.) | wydawca = Lynx Edicions | miejsce = Barcelona | strony = 796 | url = https://books.google.pl/books?id=BiZaAAAAYAAJ | isbn = 9788496553507}}</ref>
-<ref name=iso>{{cytuj pismo | autor = Tung ''et al''. | tytuł = Study on the species-specificity of ''Isospora michaelbakeri'' by experimental infection | czasopismo = Acta Veterinaria Hungarica | rok = 2007 | wolumin = 55 | wydanie = 1 | strony = 77-85}}</ref>
+<ref name=iso>{{cytuj pismo | autor = Tung ''et al''. | tytuł = Study on the species-specificity of ''Isospora michaelbakeri'' by experimental infection | czasopismo = Acta Veterinaria Hungarica | rok = 2007 | wolumin = 55 | wydanie = 1 | strony = 77-85 | doi = 10.1556/AVet.55.2007.1.8}}</ref>
 <ref name=nzw>{{Cytuj książkę | tytuł = Helm Dictionary of Scientific Bird Names | autor = James A. Jobling | wydawca = Christopher Helm Publishers Ltd | rok = 2009 | strony = 344 | isbn = 1408125013}}</ref>
 }}