Łęgajny
53°49′11″N 20°38′12″E/53,819722 20,636667| wieś | |
 Budynek szkoły | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1467 |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
11-010[2] |
| Tablice rejestracyjne |
NOL |
| SIMC |
0469955 |
Położenie na mapie gminy Barczewo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego  | |
| 53°49′11″N 20°38′12″E/53,819722 20,636667[1]
| |
Łęgajny (niem. Lengeinen[3]) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo.
W latach 1954-1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łęgajny, po zmianie siedziby i nazwy gromady w gromadzie Barczewo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś znajduje się w historycznym regionie Warmia.
W roku 2021 we wsi mieszkało 1467 osób, z czego 50% stanowiły kobiety, a 50% - mężczyźni.[4]
Pod koniec XIX wieku przez miejscowość przeprowadzono linię kolejową Olsztyn – Korsze, ze stacją Łęgajny.
W pobliżu znajduje się: Jezioro Linowskie i przebiega droga krajowa nr 16.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś lokowana była w roku 1364 przez kapitułę warmińską. Zasadźcami wsi byli dwaj Prusowie bracia Gedeke i Hannike. Wieś lokowana była na obszarze 60 włók. W ogólnej powierzchni wsi mieściła się działka sołtys o powierzchni 6 wolnych włók na prawie chełmińskim. Osadnicy mieli zapewnione 15 lat wolnizny. W akcie lokacyjnym wsi przewidziano założenie we wsi karczmy.
Według zapisów z lustracji Łęgajn w roku 1658 wieś miała powierzchnię 60 włók. W tym czasie były tam 23 gospodarstwa chłopskie, dwóch dziedzicznych sołtysów oraz jeden wolny właściciel włók z obowiązkiem służby rycerskiej, a także jedna karczma. Chłopi odprowadzali czynsz z 50 włók w wysokości: 241 florenów, 17 groszy i 9 fenigów oraz w naturze 96 kur i 24 gęsi.
Od roku 1796 właścicielami niewielkiego majątku ziemskiego, funkcjonującego obok gospodarstw chłopskich była rodzina von Saß. W XIX wieku majątek ten był w posiadaniu kolejnych rodzin: Jagodyńskich, Goeldelów i Binder. Ostatnią właścicielką majątku o powierzchni prawie 300 ha w Łęgajnach przed rokiem 1945 była Marga von Teubern.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kaplica z 1875 roku, po rozbudowie w roku 1989 kościół parafialny.
- Dzwonnica wykonana z pnia dębu rozwidlonego na górze.
- Dwór z końca XIX wieku, murowany z czerwonej cegły, wzniesiony na rzucie prostokąta, dwukondygnacyjny. Przy dworze park ze starodrzewem.
- Kapliczka przydrożna z XIX wieku.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
W roku 1864 na terenie majątku były 4 domy mieszkalne w których mieszkało 59 osób. W tej liczbie osób było 9 luteran i 50 katolików, w tym 23 Niemców i 36 Polaków. W tym samym roku w części wsi zamieszkanej przez chłopów było 40 domów mieszkalnych, w których żyło 415 osób, wszyscy byli katolikami i posługiwali się językiem polskim.
Liczba mieszkańców: w roku 1818 – 208 osób, w 1864 – 474, w 1939 – 731, w 1998 – 1072.
Osoby związane[edytuj | edytuj kod]
W Łęgajnach urodził się i pracował Franciszek Gollan. Urodzili się tutaj także bracia Goeldel-Bronikoven (Alfred i Horst) – niemieccy medaliści olimpijscy w strzelectwie.
Dorastał tu i mieszkał tu również Marek Jackowski, lider zespołu Maanam[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Lęgajny – stacja kolejowa w Łęgajnach
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 72711
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 705 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Wieś Łęgajny w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-08-07] (pol.).
- ↑ Marek Jackowski: Miał być anglistą, został ojcem Maanamu. Urodził się w Starym Olsztynie, mieszkał w Łęgajnach [online], gazetaolsztynska.pl [dostęp 2022-08-03] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom V, Warszawa, 1884. (str. 657 – hasło Łęgajny)
- Jan Bałdowski, Województwo olsztyńskie, Vademecum turystyczne, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980. (str. 68)
- Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, (Wydanie III poszerzone i uzupełnione) Studio ARTA, Olsztyn, 2001, ISBN 83-912840-2-6 (str. 311 dwór).
- Jan Chłosta, Słownik Warmii, Wydawnictwo LITTERA, Olsztyn, 2002, ISBN 83-914158-5-6 (str. 215-216 – opis wsi)
- Siedziba gminy: Barczewo
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi |
