Łodziki

Łodziki
	Nautilida
	Agassiz, 1847
	; Nautilus pompilius pompilius – przedstawiciel łodzików
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	mięczaki
Gromada	głowonogi
Podgromada	łodzikowce
Rząd	łodziki
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Łodziki (Nautilida) – rząd morskich głowonogów z podgromady łodzikowców (Nautiloidea) obejmujący liczne gatunki wymarłe oraz kilkanaście współcześnie żyjących. Muszli tych zwierząt używa się jako naczyń i do wyrobu ozdób, mięso jest jadalne.

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Środowiskiem ich życia są ciepłe oceany, dość głębokie wody, rzędu 400–700 metrów^[2] p.p.m. Niewielkie populacje łodzikowatych zasiedlają morza wokół wysp Indonezji, Filipin i Australii. Pojedyncze osobniki spotykano także na otwartych wodach Oceanu Indyjskiego, jednak nie jest pewne, czy nie były to zwierzęta wyniesione przez prądy poza miejsce swojego zamieszkania.

Ewolucja[edytuj | edytuj kod]

Ewolucja tej grupy głowonogów opisana została w odrębnym artykule.

Osobny artykuł: Łodzikowce.

Budowa[edytuj | edytuj kod]

Spirala muszli łodzika tak naprawdę nie jest złotą spiralą

Łodziki mają dobrze rozwiniętą, symetryczną muszlę zewnętrzną zwiniętą planispiralnie (w jednej płaszczyźnie) – i choć spirala ta jest spiralą logarytmiczną, tak jak złota spirala, to wbrew powszechnemu poglądowi muszle łodzików nigdy nie mają kształtu złotej spirali^[3] (patrz → obraz po lewej). Muszla stanowi ochronę zewnętrzną zwierzęcia oraz bierze udział w regulacji jego pływalności. Jest podzielona wewnętrznie na szereg komór. Przez te komory przebiega asymetrycznie łącząca je cienka rurka, tzw. syfon, będąca przedłużeniem ciała łodzików. Otwór muszli zamykany jest mięsistym kapturem^[4]. Wnętrze muszli pokrywa warstwa perłowa^[2].

Te głowonogi mają dużą głowę i liczne ramiona, bez przyssawek, ułożone w dwóch wieńcach. Służą one do poruszania się i chwytania zdobyczy.

Łodziki mają dwie pary skrzeli, dwie pary nerek, dwie pary przedsionków wprowadzających krew do komory sercowej. Mają lejek niezrośnięty, dwudzielny, język szorstki, zaopatrzony w zęby ułożone w poprzecznych rzędach, duże oczy typu kubkowego, pozbawione soczewek i ciałek szklistych. W płaszczu łodzików nie występują chromatofory ani organy świetlne^[4]. Ubarwienie ciała białe, a muszli białe, czerwone lub brązowe.

Wymiary[edytuj | edytuj kod]

średnica muszli: do 28 cm współcześnie żyjące^[5], 0,5 m wymarłe

masa ciała: ok. 0,5 kg współczesne, 3 kg wymarłe

długość ramienia: 3–14 cm

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Są to zwierzęta przydenne, przystosowane do życia w warunkach niskiego stężenia tlenu w wodzie. W niekorzystnych warunkach chowają się do wnętrza muszli i mogą długo przebywać bez ruchu, obniżając poziom metabolizmu^[6]. Poruszają się dzięki odrzutowi wody wystrzykiwanej z lejka.

Wchodzą w skład nektonu. Są drapieżne. Żywią się skorupiakami, wieloszczetami, małżami, niektórymi ślimakami^[2] i małymi rybami, a także padliną (co jest wykorzystywane przez ludzi w zastawianych na łodziki pułapkach). Polują w nocy^[5]. Rozmnażają się przez powolny rozwój prosty jaj o dużych rozmiarach^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Podrząd: †Lirocerina
Podrząd: Nautilina
- Nadrodzina: Nautilitaceae
  - Rodzina: Nautilidae
    - Rodzaj: Allonautilus
      - Allonautilus perforatus
      - Allonautilus scrobiculatus
    - Rodzaj: Nautilus
      - Nautilus belauensis
      - †Nautilus clarkanus
      - †Nautilus cookanum
      - Nautilus danicus
      - Nautilus macromphalus
      - Nautilus pompilius – łodzik piękny
        Podgatunek: Nautilus pompilius pompilius
        
        Podgatunek: Nautilus pompilius suluensis
      - †Nautilus praepompilius
      - Nautilus stenomphalus
    - Rodzaj: †Stenzeloceras
Podrząd: †Ruticerina

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Nautilida, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0428-6.
↑ John Sharp. Spirals and the Golden Section. „Nexus Network Journal”. 4 nr 1, s. 59–82, 2002. DOI: 10.1007/s00004-001-0005-x. (ang.).
↑ ^a ^b Marek R. Lipiński: Gromada: głowonogi – Cephalopoda. W: Zoologia. Bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 553–596. ISBN 978-83-01-16108-8.
↑ ^a ^b Czesław Jura: Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
↑ ^a ^b Janet Moore: Wprowadzenie do zoologii bezkręgowców. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011. ISBN 978-83-235-0503-7.

[itis-1] Nautilida, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[mszB-2] Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0428-6.

[3] John Sharp. Spirals and the Golden Section. „Nexus Network Journal”. 4 nr 1, s. 59–82, 2002. DOI: 10.1007/s00004-001-0005-x. (ang.).

[BlaszakT1-4] Marek R. Lipiński: Gromada: głowonogi – Cephalopoda. W: Zoologia. Bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 553–596. ISBN 978-83-01-16108-8.

[Jura-5] Czesław Jura: Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.

[Moore-6] Janet Moore: Wprowadzenie do zoologii bezkręgowców. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011. ISBN 978-83-235-0503-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]