Łotewski Kościół Prawosławny
 Sobór Narodzenia Pańskiego w Rydze | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data powołania |
1926 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Sobór | |
| Metropolita |
ryski i całej Łotwy Aleksander (Kudriaszow) |
| Dane statystyczne | |
| Liczba diecezji |
2 |
| Liczba dekanatów |
6 |
| Liczba klasztorów |
3 |
| Powierzchnia |
64 573 km² |
Położenie na mapie Rygi  | |
Położenie na mapie Łotwy  | |
 56°57′13,8″N 24°06′56,6″E/56,953833 24,115722
| |
| Strona internetowa | |
Łotewski Kościół Prawosławny (łot. Latvijas Pareizticīgā Baznīca, ros. Латвийская Православная Церковь) – autokefaliczny[1], a do 2022 samorządny Kościół prawosławny podlegający Patriarchatowi Moskiewskiemu. Zwierzchnik Kościoła nosi tytuł metropolity ryskiego i całej Łotwy, obecnie jest nią metropolita Aleksander (Kudriaszow).
Do Kościoła prawosławnego na Łotwie należą głównie przedstawiciele mniejszości rosyjskiej i niewielka liczba Łotyszy, natomiast wyznaniem dominującym w kraju jest protestantyzm (luteranizm). Liczbę członków Łotewskiego Kościoła Prawosławnego szacuje się na ok. 350 tys.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Prawosławie było religią mniejszościową na dzisiejszej Łotwie od XI w., kiedy na obszarze tym pracę misyjną podjęli duchowni z Połocka, których działania nie przyniosły jednak większych rezultatów. Na terenach zdominowanych przez katolicyzm, a następnie luteranizm prawosławie wyznawali głównie zamieszkali na stałe lub czasowo Rosjanie. Odsetek ludności tego wyznania wzrósł po aneksji tych terenów do Imperium Rosyjskiego, a następnie po wprowadzeniu języka łotewskiego jako alternatywnego języka nabożeństw. W drugiej połowie XIX wieku ok. 40 tys. łotewskich luteran przyjęło prawosławie; po wprowadzeniu swobody wyznaniowej po rewolucji 1905 r. tylko 25% z tej liczby wróciło do poprzedniej wiary. Od 1836 działała eparchia ryska Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.
W czasie I wojny światowej cały majątek Kościoła prawosławnego został skonfiskowany przez niemieckie wojska okupacyjne, a po odzyskaniu niepodległości przez Łotwę nowy rząd nie chciał go formalnie uznać, traktując prawosławie jako zakamuflowaną organizację rosyjską. Stabilizacja sytuacji w ogarniętym chaosem organizacyjnym Kościele prawosławnym oraz uzyskanie formalnej akceptacji ze strony państwa udała się dopiero metropolicie Janowi (Pommersowi) w 1926. Mimo wrogości wobec bolszewizmu, nie starał się on o autokefalię dla Kościoła łotewskiego. W 1934 został on zamordowany przez NKWD. Rok później metropolita Augustin (Pētersons) zdecydował o przejściu Kościoła Łotewskiego pod jurysdykcję patriarchy Konstantynopola, czego Rosyjska Cerkiew Prawosławna nie uznała.
Po II wojnie światowej Łotewski Kościół Prawosławny na nowo został wcielony do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego z zachowaniem dużej autonomii organizacyjnej. Władze odnosiły się jednak do niego podobnie nieprzychylnie jak do innych działających w ZSRR związków wyznaniowych, z wyjątkiem okresu pieriestrojki.
24 października 2019 r. władze łotewskie zarejestrowały Łotewski Autonomiczny Kościół Prawosławny, uznający zwierzchnictwo patriarchy Konstantynopola[2]; Łotewski Kościół Prawosławny nie uznał tej struktury za kanoniczną[3].
8 września 2022 r. łotewski Sejm uchwalił ustawę, na mocy której Łotewski Kościół Prawosławny stał się niezależny od jakiejkolwiek struktury kościelnej za granicą, a zatem także od Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego[1]. Duchowieństwo Kościoła zaakceptowało nowe przepisy, a na soborze Kościoła 20 października 2022 r. stosowne zapisy zostały wniesione również do statutu wewnętrznego Kościoła[1][4]. Sobór Kościoła zwrócił się oficjalnie do patriarchy moskiewskiego i całej Rusi o uznanie Łotewskiego Kościoła Prawosławnego za autokefaliczny[5]. 13 sierpnia 2023 r. w Rydze odbyła się chirotonia biskupia archimandryty Jana (Lipšānsa), którą przeprowadzono bez konsultacji z patriarchą moskiewskim i całej Rusi[6]. Rosyjski Kościół Prawosławny stoi na stanowisku, że dopiero sobór biskupów mógłby przyjąć lub odrzucić prośbę Łotewskiego Kościoła Prawosławnego, a wspomnianej chirotonii nie uznaje[7].
Struktura[edytuj | edytuj kod]
Łotewski Kościół Prawosławny jest metropolią – jego zwierzchnik nosi każdorazowo tytuł metropolity ryskiego i całej Łotwy. Dzieli się na dwie eparchie – ryską i dyneburską (ta ostatnia utworzona w 2013)[8].
Ponadto na terenie Kościoła działają dwa monastery: monaster Trójcy Świętej i św. Sergiusza z Radoneża w Rydze (żeński) i monaster Świętego Ducha w Jēkabpilsie (męski); czynny jest też żeński skit Przemienienia Pańskiego w Jełgawie[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Łotwa: Kościół prawosławny wezwał wiernych do zachowania spokoju. 2022-09-16. [dostęp 2022-09-16].}
- ↑ У ЛАТВІЇ ЗАРЕЄСТРУВАЛИ АВТОНОМНУ ПРАВОСЛАВНУ ЦЕРКВУ ВСЕЛЕНСЬКОГО ПАТРІАРХАТУ. risu.org.ua, 29 października 2019. [dostęp 2019-10-31]. (ukr.).
- ↑ Разъяснение Синода Латвийской Православной Церкви. pareizticiba.lv, 6 listopada 2019. [dostęp 2019-11-08]. (ros.).
- ↑ Официальный сайт Латвийской Православной Церкви [online], www.pravoslavie.lv [dostęp 2023-08-25].
- ↑ Латвийская православная церковь просит РПЦ об автокефалии, „Радио Свобода”, 21 października 2022 [dostęp 2023-08-25] (ros.).
- ↑ В Латвийской Православной Церкви совершили епископскую хиротонию. Благовест-Инфо [online], www.blagovest-info.ru [dostęp 2023-08-25].
- ↑ ЖУРНАЛЫ Священного Синода от 24 августа 2023 года [online], Патриархия.ru [dostęp 2023-08-25] (ros.).
- ↑ Образована Даугавпилсская епархия в составе Латвийской Православной Церкви
- ↑ Wykaz klasztorów