Aleja Wojska Polskiego w Szczecinie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleja Wojska Polskiego
Centrum, Śródmieście-Zachód, Śródmieście-Północ, Łękno, Pogodno, Arkońskie-Niemierzyn, Zawadzkiego-Klonowica, Głębokie-Pilchowo
Ilustracja
Aleja Wojska Polskiego widziana z placu Zwycięstwa
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Miejscowość

Szczecin

Długość

6895,3 m

Poprzednie nazwy

Falkenwalder Straße

Przebieg
światła 1 plac Zwycięstwa
światła 27 plac Zgody
światła 49 ulica Jagiellońska
63 plac Szarych Szeregów
światła 69 ulica Niedziałkowskiego / ulica Mickiewicza
światła 75 ulica Felczaka
81 ulica Honorowych Krwiodawców
światła 97 ulica Królowej Korony Polskiej
światła 103 ulica Skargi
światła 113 ulica Miłaszewskich / ulica Wawrzyniaka
115 ulica Gorkiego
117 ulica Kurcyuszowej
123 ulica Bogumiły
167 ulica Zaleskiego
169 Obwodnica Śródmiejska / ul. Traugutta
195c ul. Prusa / ul. Solskiego
199a ul. Skłodowskiej-Curie
211a ul. Wincentego Pola / ul. Ostrawicka
ul. Unii Lubelskiej / ul. Michałowskiego
ul. Rodakowskiego
247 rondo Olszewskiego
ul. Jarzyńskiego
ul. Kupczyka / ul. Miodowa
↓ ul. Zegadłowicza
Położenie na mapie Szczecina
Mapa konturowa Szczecina, po lewej znajduje się punkt z opisem „Aleja Wojska Polskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko lewej krawiędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Aleja Wojska Polskiego”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Aleja Wojska Polskiego”
Ziemia53°27′00,9″N 14°30′54,0″E/53,450250 14,515000
Multimedia w Wikimedia Commons

Aleja Wojska Polskiego w Szczecinie (przed 1945 r. niem. Falkenwalder Straße, tj. ulica Tanowska) – jedna z głównych ulic Szczecina[1] (długość 6,9 km[2]) przebiegająca od centrum miasta w kierunku północno-zachodnim. Położona na terenie ośmiu miejskich osiedli: Centrum, Śródmieście-Zachód, Śródmieście-Północ, Łękno, Pogodno, Arkońskie-Niemierzyn, Zawadzkiego-Klonowica i Głębokie-Pilchowo. Stanowi fragment drogi wojewódzkiej nr 115.

Według artykułów prasowych[3], folderów turystycznych, stron internetowych[4], a także oficjalnej strony Urzędu Miejskiego w Szczecinie[5] aleja Wojska Polskiego jest najdłuższą ulicą w Szczecinie. Formalnie najdłuższą ulicą w Szczecinie od 2015 stała się ul. Floriana Krygiera o długości ok. 8,5 km[6], jednak nie ma ona charakteru ulicy miejskiej, gdyż znajduje się na terenie niezabudowanym na terenie tzw. Autostrady Poznańskiej[7].

Przebieg[edytuj | edytuj kod]

Ulica rozpoczyna swój bieg na placu Zwycięstwa na osiedlu Centrum i biegnie na północny zachód[1]. Dochodzi do placu Zgody, krzyżuje się z ulicą Jagiellońską i dociera do placu Szarych Szeregów. Po jego minięciu krzyżuje się kolejno z ulicami: Adama Mickiewicza i Mieczysława Niedziałkowskiego, Wacława Felczaka, Honorowych Krwiodawców, Królowej Korony Polskiej, Księdza Piotra Skargi, Księdza Piotra Wawrzyniaka i Stanisława i Wandy Miłaszewskich, Maksyma Gorkiego, Heleny Kurcyuszowej, Bogumiły, Bohdana Zaleskiego, obwodnicą śródmiejską (ul. Kazimierza Majdańskiego) i Romualda Traugutta, Ludwika Solskiego i Bolesława Prusa, Marii Skłodowskiej-Curie, Ostrawicką i Wincentego Pola, Unii Lubelskiej i Piotra Michałowskiego, Henryka Rodakowskiego, dochodząc do ronda Olszewskiego. Za nim krzyżuje się jeszcze z ulicą Franciszka Jarzyńskiego, kończąc swój bieg na skrzyżowaniu z ulicą Miodową[8]. Jej przedłużeniem w kierunku granicy miasta jest ulica Emila Zegadłowicza.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Przed rokiem 1945[edytuj | edytuj kod]

Falkenwalder Straße, 1903 r.

Dzisiejsza aleja Wojska Polskiego była pierwotnie traktem wiodącym od Bramy Portowej do miejscowości położonych na północny zachód od Szczecina[1]. W 1858 r. przy skrzyżowaniu z ulicą Unii Lubelskiej (Am Deutschen Berg[9]) zbudowano zespół budynków fabryki Stoewera. W latach 70. XIX wieku przy odcinku alei między skrzyżowaniem z ulicą Piotra Skargi (Roonstraße[10]) a placem Szarych Szeregów (Arndtplatz[11]) wzniesiono wille osiedla Westend. W 1879 r. przy skrzyżowaniu z ulicą Piotra Skargi powstał kompleks budynków zajezdni tramwaju konnego[12]. Z zajezdni tej 23 sierpnia 1879 r. wyjechały na trasę wiodącą od alei Wojska Polskiego do ulicy Stanisława Staszica (Grenzstraße[13]) pierwsze tramwaje konne[14]. W latach 90. XIX wieku linię tramwajową zelektryfikowano[15], a północną część alei zabudowano częściowo willami należącymi do osiedla Neu Westend. W tym samym czasie zagospodarowano parcele po obu stronach alei na odcinku od placu Szarych Szeregów do placu Zgody (Bismarckplatz[16]) poprzez wzniesienie na nich wielokondygnacyjnych kamienic[1]. Kolejne inwestycje budowlane przy alei przeprowadzono po zakończeniu I wojny światowej, kiedy to powstały spółdzielcze bloki mieszkalne na północ od ulicy Piotra Skargi[1]. W 1925 r. przy alei utworzono tor kolarski (współcześnie pod nazwą Tor Kolarski im. Zbysława Zająca)[17]. W 1938 r. zamknięto starą zajezdnię tramwajową przy skrzyżowaniu z ulicą Piotra Skargi i otwarto nową zajezdnię Straßenbahnhof West (współcześnie Zajezdnia Pogodno) pod numerem 200[18].

Lata 1945–1973[edytuj | edytuj kod]

W wyniku bombardowań Szczecina w czasie II wojny światowej zniszczeniu uległa część zabudowy w obrębie placu Zgody[1]. W 1959 r. na działce przy skrzyżowaniu z ulicą Małkowskiego zbudowano budynek dla Kina Kosmos zgodnie z projektem Andrzeja Korzeniowskiego[19]. W 1962 r. jeden z narożników z ulicą Jagiellońską wypełniono blokiem według projektu J. Karwowskiego[20]. W 1963 r. ogłoszono konkurs na zagospodarowanie parcel powstałych po usunięciu gruzów zniszczonych kamienic[21]. Konkurs rozstrzygnięto na korzyść szczecińskich architektów Wacława Furmańczyka i Witolda Jarzynki[22], którzy zaprojektowali cztery jednakowe, 10-piętrowe bloki mieszkalne. Dwa z nich stanęły w pobliżu skrzyżowania z ulicą Edmunda Bałuki, trzeci przy skrzyżowaniu z ulicą Bohaterów Getta Warszawskiego, a czwarty w pierzei między placem Zgody a ulicą Jagiellońską.

Lata 1973–2015[edytuj | edytuj kod]

Autobus linii E na alei Wojska Polskiego przed Kinem Pionier 1909, 2016

1 grudnia 1973 r. decyzją prezydenta Jana Stopyry z odcinka alei między placem Szarych Szeregów a placem Zwycięstwa wycofano ruch tramwajowy. Rok później odcinek ten poddano modernizacji polegającej na remoncie chodników i jezdni, montażu sygnalizacji świetlnej, ustawieniu elementów małej architektury, nasadzeniu drzew i odnowieniu fasad budynków[1]. Na skrzyżowaniu z ulicą Piotra Ściegiennego i Królowej Jadwigi stanęła fontanna w formie ścianki wyłożonej mozaiką, nazywana potocznie „Ścianą Płaczu”[23]. Od początku lat 80. XX wieku do 1994 r. wykonano także remont alei wraz z torowiskiem tramwajowym na odcinku od placu Szarych Szeregów do ulicy Bogumiły i dalej w kierunku Jeziora Głębokiego[1]. W 1994 r. zajezdnię przy skrzyżowaniu z ulicą Piotra Skargi odcięto od linii tramwajowej biegnącej aleją Wojska Polskiego[24].

W latach 90. XX wieku wolne parcele między placem Zwycięstwa a placem Zgody wypełniono zabudową plombową[1]. 25 listopada 2001 r. rozebrano „Ścianę Płaczu” i zastąpiono ją miedzianą fontanną w formie dzbana wylewającego wodę, która po niespełna trzech latach została zdewastowana i ostatecznie zdemontowana[23].

Po roku 2015[edytuj | edytuj kod]

W lipcu i sierpniu 2015 r. Szczecińskie Towarzystwo Socjologiczne i Centrum Rozwoju Społeczno-Gospodarczego przeprowadziły konsultacje społeczne dotyczące przyszłego wyglądu odcinka alei Wojska Polskiego między placem Szarych Szeregów a placem Zwycięstwa. W konsultacjach społecznych mieszkańcy odrzucili możliwość odtworzenia torowiska tramwajowego lub przemiany alei w deptak[25][26]. W styczniu 2017 r. miasto przeprowadziło drugie konsultacje społeczne, w których członkowie rad osiedli oraz mieszkańcy mieli możliwość wyboru jednej z czterech koncepcji przebudowy alei[27][28]:

  • Wariant I: dwie jezdnie po jednym pasie ruchu rozdzielone pasem zieleni z miejscami parkingowymi, wprowadzenie strefy z ograniczeniem prędkości do 30 km/h;
  • Wariant II: dwie jezdnie po dwa pasy ruchu, przy czym pasy środkowe współdzielone z torowiskiem tramwajowym, ograniczenie ruchu samochodów osobowych, dopuszczenie wjazdu na aleję jedynie taksówek, samochodów mieszkańców i autobusów,
  • Wariant III: utrzymanie dotychczasowego rozwiązania, tj. dwóch jezdni po dwa pasy ruchu, ograniczenie miejsc parkingowych poprzez wprowadzenie zieleni,
  • Wariant IV: powrót do modelu ruchu sprzed 1973 r., tj. dwie jezdnie po dwa pasy ruchu, torowisko tramwajowe na dwóch środkowych pasach, ograniczenie miejsc parkingowych poprzez wprowadzenie zieleni.

Ostatecznie zwyciężył wariant I[29]. W odpowiedzi na rezygnację z odbudowy linii tramwajowej, Stowarzyszenie Estetycznego i Nowoczesnego Szczecina zażądało od miasta ponownego przeprowadzenia konsultacji społecznych[30]. W maju 2017 r. środowisko złożone z aktywistów miejskich rozpoczęło zbieranie podpisów pod obywatelskim projektem uchwały w sprawie przywrócenia ruchu tramwajowego na alei Wojska Polskiego[31]. Głos za przywróceniem linii tramwajowej oddały 1554 osoby, po czym uchwałę poddano pod głosowanie na sesji rady miasta. Ostatecznie przy 9 głosach za, 9 przeciw i 2 wstrzymujących się uchwała nie została przyjęta[32].

Zachowany fragment torowiska tramwajowego

W czerwcu 2017 r. miasto we współpracy ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich ogłosiło konkurs na opracowanie projektu przebudowy alei Wojska Polskiego od placu Zwycięstwa do placu Szarych Szeregów[33]. W konkursie zwyciężył projekt przygotowany przez pracownię Archaid[34]. Pod koniec 2020 r. miasto ogłosiło przetarg na przeprowadzenie remontu rzeczonego odcinka alei zgodnie ze zwycięskim projektem[35]. Przetarg rozstrzygnięto w marcu 2021 r. na korzyść firmy MTM S. A.[36] Wybrany wykonawca zobowiązany jest do przeprowadzenia prac modernizacyjnych w terminie do 24 miesięcy od podpisania umowy na realizację każdego z dwóch etapów inwestycji[37].

W ramach modernizacji zerwano stare płyty chodnikowe i nawierzchnię asfaltową, ułożono nowe chodniki z płyt granitowych i wybrukowano jezdnie, zamontowano nowe oświetlenie i elementy małej architektury. W pasie między jezdniami nasadzono platany a w sąsiedztwie placu Zgody dodatkowo założono rabaty z krzewami. Na pamiątkę zlikwidowanej w 1973 r. linii tramwajowej w nową jezdnię wbudowano odkryty w czasie remontu fragment torowiska wraz z oryginalną nawierzchnią[38]. Większość prac remontowych zakończono w sierpniu 2023 r., pozostałe prace mają zakończyć się w połowie 2024 r.[39]. Uroczyste otwarcie odnowionego fragmentu alei dla ruchu pieszego nastąpiło w dniach 26-27 sierpnia 2023 r., kiedy zorganizowano festyn pod nazwą „Słynne Marki Słynna Aleja”[40][41]. 28 sierpnia przywrócono ruch kołowy[42].

Aleja Wojska Polskiego to pierwsza szczecińska ulica, której wyremontowanym odcinkiem zarządza specjalnie powołany społeczny menadżer[43].

Ważniejsze obiekty[edytuj | edytuj kod]

Numer Nazwa Zdjęcie Lata budowy Obiekt zabytkowy Opis
Rzeźba „Labirynt” 1997 nie Fontanna z kształtek klinkierowych zaprojektowana przez Ryszarda Wilka i zbudowana z funduszy Urzędu Miasta Szczecin i Pomorskiego Banku Kredytowego[44][45]. Obecnie w stanie ruiny.
2 Kino Pionier 1907 1907 tak Jedno z najstarszych nieprzerwanie działających kin na świecie. Założycielem kina był Otto Blauert, rok później przejął je Albert Pietzke. Początkowo funkcjonowało jako Welt-Theater, później, do 1945, nosiło nazwę Helios.
8 Kino „Kosmos” 1959 tak Budynek kina wzniesiony w 1959 r. według projektu Andrzeja Korzeniowskiego[19]. Kino zostało zamknięte w 2003 r.
63 nie Kamienica, w której mieszkał w latach 1891–1935 Wilhelm Meyer-Schwartau[46].
64 Willa Heinricha Stoltinga 187x tak Zabytkowa willa wzniesiona po 1870 roku dla Heinricha Stoltinga. Współcześnie siedziba Szczecińskiej Agencji Artystycznej[47].
65 1882 tak Willa zbudowana w 1882 r.[48]
66 Willa Quodbacha 1882 tak Willa zaprojektowana w 1876 roku przez C.J. Deckera dla przedsiębiorcy Quodbacha[49][50]. Współcześnie siedziba m.in. Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód.
70 Willa Augusta Horna 1871–1872 tak Willa zbudowana dla Augusta Horna, przedsiębiorcy[51][52]. Jest to jeden z trzech drewnianych domów mieszkalnych zachowanych na terenie szczecińskiego Śródmieścia[49].
72 Willa Simona 1910–1911 tak Willa wzniesiona w latach 1910–1911 dla kupca o nazwisku Simon. Współcześnie siedziba przychodni lekarskiej[53].
73 tak Willa będąca wieloletnią siedzibą Polskiego Radia Szczecin.
76 Willa Fritza Hoerdera 1896–1897 tak Willa została wybudowana w latach 1896–1897 według projektu Nulina Widmana dla Fritza Hoerdera, przedsiębiorcy. Współcześnie siedziba Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego[54].
84 Willa Augusta Lentza 1888–1889 tak Wzniesiona w latach 1888–1889 w stylu eklektycznym według projektu Maxa Drechslera dla Augusta Lentza, dyrektora Szczecińskiej Fabryki Wyrobów Szamotowych[55][56].
92 Willa Quistorpów 1871–1872 tak Neorenensansowa willa zbudowana w latach 1871–1872 dla Johannesa Quistorpa[57]. Od 1950 r. siedziba Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego[58].
97 Willa Carla Gerloffa 1871–1872 tak Neorenesansowa willa wzniesiona w latach 1871–1872 dla mistrza ciesielskiego Carla Gerloffa[59]. Współcześnie siedziba przychodni lekarskiej[60].
115 Willa Georga Grawitza 1897–1898 tak Eklektyczna willa zbudowana w latach 1897–1898 dla radcy miejskiego Georga Grawitza[55][61]. Siedziba Państwowej Szkoły Muzycznej I Stopnia im. Tadeusza Szeligowskiego.
186 Fabryka Mechanizmów Samochodowych „Polmo” 1899 nie Fabryka powstała w Szczecinie w 1946 r. na terenie byłych niemieckich zakładów Stoewer Werke AG. Współcześnie budynek biurowy jest własnością dewelopera Modehpolmo.
200 Zajezdnia tramwajowa Pogodno 1938 nie Zajezdnia tramwajowa zlokalizowana na osiedlu Zawadzkiego-Klonowica, w dzielnicy Zachód. Została otwarta 22 września 1938 roku[62].
211 Willa Ottona Lindnera 1925 tak Modernistyczna willa wzniesiona w 1925 r. dla kupca Ottona Lindnera[63]. W latach 1956-1964 siedziba Konsulatu Finlandii[64]. Współcześnie mieści Przedszkole Publiczne nr 2.
246 Tor Kolarski im. Zbysława Zająca 1925 nie

Komunikacja miejska[edytuj | edytuj kod]

Współcześnie[edytuj | edytuj kod]

Tramwaj Tatra KT4DtM na linii nr 1 na przystanku Piotra Skargi

Według stanu z 24 maja 2021 r. aleją Wojska Polskiego w stałej organizacji ruchu kursowały następujące linie komunikacji miejskiej:

  • linie tramwajowe:
    •  1,  9[65]

Dawniej[edytuj | edytuj kod]

Autobus Solaris Urbino 18 na linii nr 87 w pobliżu placu Zgody
  • linie tramwajowe:
    • dzienne zwykłe: 5 (od 1905 r. do 1945 r. oraz od 1948 r. do 1973 r.), 7 (od 1934 r. do 1945 r. oraz od 1945 r. do 1973 r.), 10 (od 1967 r. do 1973 r.), 12 (od 1985 r. do 1988 r.)[15]
    • nocne: 1N (od 1960 r. do 1996 r.), 5N (od 1960 r. do 1973 r.), 7N (od 1969 r. do 1973 r.), 9N (od 1969 r. do 1996 r.)[15]

Numeracja[edytuj | edytuj kod]

  • Zawadzkiego-Klonowica: 184–202 parzyste, 235 – 248
  • Centrum: 1–63 nieparzyste
  • Łękno: 105–121 nieparzyste, 122–142, 143–171 nieparzyste, 185
  • Pogodno: 150–182 parzyste, 189–231c nieparzyste
  • Arkońskie-Niemierzyn: 187
  • Śródmieście-Zachód: 2–62 nieparzyste
  • Głębokie-Pilchowo: 245–254
  • Śródmieście-Północ: 64–106[2]

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • Odcinek między Małkowskiego a placem Zwycięstwa
    Odcinek między Małkowskiego a placem Zwycięstwa
  • Odcinek między placem Zgody a Jagiellońską
    Odcinek między placem Zgody a Jagiellońską
  • Odcinek między placem Szarych Szeregów a Jagiellońską
    Odcinek między placem Szarych Szeregów a Jagiellońską
  • Fragment alei w 2015 r.
    Fragment alei w 2015 r.
  • Koszary 12 Brygady Zmechanizowanej
    Koszary 12 Brygady Zmechanizowanej

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i Tadeusz Białecki (red.), Encyklopedia Szczecina. Wydanie jubileuszowe z okazji 70-lecia polskiego Szczecina, Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Kultury, 2015, s. 1200–1202, ISBN 978-83-942725-0-0, OCLC 924941684 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  2. ↑ a b Aleja Wojska Polskiego – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], pomeranica.pl [dostęp 2020-11-05].
  3. ↑ Ruszył projekt „Słynna Aleja”. Jak ożywić Wojska Polskiego w Szczecinie? [online], 24kurier.pl [dostęp 2024-01-29].
  4. ↑ Pucowali najdłuższą ulicę Szczecina [wideo] [online], wszczecinie.pl [dostęp 2024-01-29] (pol.).
  5. ↑ Al. Wojska Polskiego | Szczecin.EU [online], www.szczecin.eu [dostęp 2024-01-29] (pol.).
  6. ↑ Najdłuższe ulice w Szczecinie [TOP 15] [online], szczecin.se.pl [dostęp 2024-01-29].
  7. ↑ Ulica Floriana Krygiera w Szczecinie Mapy Google (dostęp 29.01.2024)
  8. ↑ aleja Wojska Polskiego · Szczecin, Polska [online], Mapy Google [dostęp 2021-06-23] (pol.).
  9. ↑ Ulica Unii Lubelskiej – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], pomeranica.pl [dostęp 2021-05-24].
  10. ↑ Ulica Księdza Piotra Skargi – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], pomeranica.pl [dostęp 2021-05-24].
  11. ↑ Plac Szarych Szeregów – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], pomeranica.pl [dostęp 2021-05-24].
  12. ↑ EDD: Dawna zajezdnia tramwajów konnych « sedina.pl [online], sedina.pl [dostęp 2021-02-26] (pol.).
  13. ↑ Ulica Księdza Stanisława Staszica – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], pomeranica.pl [dostęp 2021-05-24].
  14. ↑ Remigiusz Grochowiak, Mirosław Janiak, Tramwaje w Szczecinie: 1897-1945, KOLPRESS, 2019, s. 352, ISBN 978-83-943075-7-8, OCLC 1126644897 [dostęp 2021-02-26].
  15. ↑ a b c Tramwaje Szczecinie (1945-2014), [w:] Kajetan Szmuciński, Tramwaje w Szczecinie. Historyja ulicznego omnibusu we 13 księgach prozą., 2017.
  16. ↑ Plac Zgody – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], pomeranica.pl [dostęp 2021-05-24].
  17. ↑ Marek Łyskawa: Tor kolarski. W: Praca zbiorowa, red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. T. P–Ż. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 2000, s. 527. ISBN 83-7241-089-5. (pol.).
  18. ↑ Remigiusz Grochowiak, Mirosław Janiak, Tramwaje w Szczecinie: 1897-1945, KOLPRESS, 2019, s. 353, ISBN 978-83-943075-7-8, OCLC 1126644897 [dostęp 2021-02-26].
  19. ↑ a b Wyborcza.pl [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2020-11-06].
  20. ↑ Wojciech Bal, Architektura modernistyczna Szczecina lat 60. i 70. w idei i realizacji, „Wiadomości Konserwatorskie”, 47, 2017, s. 148 (pol.).
  21. ↑ Andrzej Kraśnicki jr., Plac Zgody. « sedina.pl [online], sedina.pl [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  22. ↑ Marcin Szneider, Plac Zgody w Szczecinie: konkurs z 1964 r. [online], 13 września 2020 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  23. ↑ a b Żal „ściany płaczu”, żal mozaiki [online], 24kurier.pl, 27 listopada 2020 [dostęp 2021-05-24].
  24. ↑ Encyklopedia: Historyczna zajezdnia przy ulicy Piotra Skargi [online], Serwis KOMIS [dostęp 2021-02-26] (pol.).
  25. ↑ Mirosław Winconek, Bez tramwajów? Dlaczego?, „Kurier Szczeciński”, 233, Szczecin: Kurier Szczeciński sp. z o.o., 2 grudnia 2016 (pol.).
  26. ↑ Marek Jaszczyński, Tramwaj nie pojedzie aleją. Mieszkańcy go nie chcą [online], Głos Szczeciński, 3 marca 2016 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  27. ↑ Marek Jaszczyński, Jaka będzie przyszłość al. Wojska Polskiego? Trwa dyskusja, „Głos Szczeciński 24”, Polska Press Sp. z o.o., 22 stycznia 2017.
  28. ↑ Mirosław Winconek, Co będą opiniować osiedlowcy?, „24Kurier.pl”, Kurier Szczeciński Sp. z o.o., 26 stycznia 2017 (pol.).
  29. ↑ Marek Jaszczyński, Jak będzie wyglądała aleja Wojska Polskiego po przebudowie? [online], Głos Szczeciński, 20 kwietnia 2017 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  30. ↑ Marek Jaszczyński, Walczą o tramwaj na al. Wojska Polskiego w Szczecinie [online], Głos Szczeciński, 17 marca 2016 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  31. ↑ Marek Jaszczyński, Tramwaje na al. Wojska Polskiego w Szczecinie? Zbierają podpisy „za” [WIDEO] [online], Głos Szczeciński, 18 maja 2017 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  32. ↑ Radni nie poparli odbudowy tramwaju na Wojska Polskiego w Szczecinie [online], Głos Szczeciński, 5 lipca 2017 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  33. ↑ Mirosław Winconek, Ledwie pięć wizji i... dywan [online], 24kurier.pl, 23 listopada 2017 [dostęp 2021-05-24].
  34. ↑ Mirosław Winconek, Zwycięska wizja alei [online], 24kurier.pl [dostęp 2021-05-24].
  35. ↑ Marcin Gigiel, O tym, kto przebuduje al. Wojska Polskiego dowiemy się później, niż zapowiadano [online], wszczecinie.pl [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  36. ↑ Wykonawca przebudowy al. Wojska Polskiego został wybrany, infoludek.pl, 31 marca 2021 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  37. ↑ Sylwia Polachowska, Przebudowa al. Wojska Polskiego w Szczecinie. Znamy wykonawcę! Zmiany będą ogromne. Zobacz WIZUALIZACJE [online], Głos Szczeciński, 31 marca 2021 [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  38. ↑ Przystanek pamiątka po tramwajach na al. Wojska Polskiego. Fotograficzny raport z przebudowy alei [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2023-11-30].
  39. ↑ Przebudowa pl. Zwycięstwa i al. Wojska Polskiego. Znamy nowy termin zakończenia prac, proponowany przez wykonawcę. W tle pożar [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2023-11-30].
  40. ↑ Otwarcie Alei Wojska Polskiego – Aleja Wojska Polskiego w Szczecinie [online], 22 sierpnia 2023 [dostęp 2023-11-30] (pol.).
  41. ↑ Bezpłatne zwiedzanie muzeów, targ słodkości, spacery z przewodnikami. Festyn na otwarcie al. Wojska Polskiego już w weekend! - Szczecin [online], wszczecinie.pl [dostęp 2023-11-30] (pol.).
  42. ↑ Przebudowana aleja Wojska Polskiego w Szczecinie już otwarta dla ruchu. Obowiązuje strefa tempo 30 [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2023-11-30].
  43. ↑ Dorota Kowalewska, menedżerka al. Wojska Polskiego: To miejsce jest tak wymyślone, żeby pchnąć Szczecin w lepszą stronę [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2023-11-30].
  44. ↑ „Labirynt” :: Zakład Usług Komunalnych w Szczecinie [online], zuk.szczecin.pl [dostęp 2020-11-05].
  45. ↑ Ewa Podgajna, A jednak. Jedyna taka fontanna w Szczecinie zostanie rozebrana i zbudowana od nowa [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2020-11-05].
  46. ↑ Niezwykli szczecinianie i ich kamienice | Visit Szczecin [online], visitszczecin.eu [dostęp 2021-05-24] (pol.).
  47. ↑ Kontakt [online], Szczecińska Agencja Artystyczna, 30 stycznia 2016 [dostęp 2021-05-23] (pol.).
  48. ↑ Willa przy alei Wojska Polskiego 65 – Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl [online], encyklopedia.szczecin.pl [dostęp 2021-05-23].
  49. ↑ a b Encyklopedia Szczecina. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Kultury, 2015, s. 1178. ISBN 978-83-942725-0-0.
  50. ↑ Willa Quodbacha – al. Wojska Polskiego 66. sedina.pl, 2009-02-12. [dostęp 2017-08-18].
  51. ↑ Marek Łuczak: Pogodno, Łękno. Szczecin: Pomorskie Towarzystwo Historyczne, 2009. ISBN 978-83-751817-6-0.
  52. ↑ Gonia: Dom drewniany – al. Wojska Polskiego 70. sedina.pl, 2009-01-08. [dostęp 2017-09-29].
  53. ↑ Zabytkowa willa przy al. Wojska Polskiego w Szczecinie odzyska dawny blask, „Infoludek” [dostęp 2021-05-23] (pol.).
  54. ↑ Liceum Katolickie Szczecin – Katolickie Liceum Ogólnokształcące [online], sk.edu.pl [dostęp 2021-05-23].
  55. ↑ a b Encyklopedia Szczecina. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Kultury, 2015, s. 1179. ISBN 978-83-942725-0-0.
  56. ↑ Maciej Słomiński: Pałac Młodzieży w Szczecinie – dawna willa Augusta Lentza. Szczecin: Pałac Młodzieży – Pomorskie Centrum Edukacji, 1998. ISBN 83-909632-1-3.
  57. ↑ Gonia: Willa Quistorpa – al. Wojska Polskiego 92. sedina.pl, 2009-01-22. [dostęp 2017-09-29].
  58. ↑ Damian Grzesiak: Willa Quistorpa (Pogotowie Ratunkowe). pomorzezachodnie.travel. [dostęp 2017-09-29].
  59. ↑ Marek Łuczak: Pogodno, Łękno. Szczecin: Pomorskie Towarzystwo Historyczne, 2009, s. 160–161. ISBN 978-83-751817-6-0.
  60. ↑ Willa Gerloffa (Przychodnia dla Szkół Wyższych). pomorzezachodnie.travel. [dostęp 2017-09-27].
  61. ↑ Willa Grawitza – al. Wojska Polskiego 115. sedina.pl, 2009-02-12. [dostęp 2017-08-17].
  62. ↑ Remigiusz Grochowiak, Mirosław Janiak, Tramwaje w Szczecinie: 1897-1945, wyd. 1, Poznań: KOLPRESS, 2019, s. 365, ISBN 978-83-943075-7-8, OCLC 1126644897 [dostęp 2021-01-31].
  63. ↑ EDD: Willa Lindnera – al. Wojska Polskiego 211 « sedina.pl [online], sedina.pl [dostęp 2021-05-23] (pol.).
  64. ↑ Ryszard Techman: Przedstawiciele służby konsularnej Finlandii w Szczecinie po drugiej wojnie światowej, Komunikaty Instytutu Bałtyckiego, Gdańsk 2012, zeszyt 49
  65. ↑ a b c Schemat sieci komunikacji dziennej, Szczecin: Zarząd Dróg i Transportu Miejskiego w Szczecinie, 24 maja 2021.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Główne ulice i place w Szczecinie
Główne arterie komunikacyjne
Główne place
Główne ulice i place Starego Miasta

Herb Szczecin

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleja_Wojska_Polskiego_w_Szczecinie&oldid=72712602”