Amanita
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
muchomor |
| Nazwa systematyczna | |
| {{{nazwa łacińska}}} Pers Tent. disp. meth. fung.: 65 (Lipsk, 1797) | |
Amanita Pers. (muchomor) – rodzaj grzybów z rodziny muchomorowatych (Amanitaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji: Amanitaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
Nazwę polską podał Feliks Berdau w 1876 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym należące do tego rodzaju gatunki opisywane też były jako bedłka, muchomorka, mglejarka i muchomór[2]. Synonimów łacińskich jest 25[3].
Charakterystyka
Owocniki: młode – kuliste, chronione osłoną całkowitą, jej resztki pozostają w części gatunków u dorosłych osobników w postaci łatek na kapeluszu i pochwy u podstawy, występuje również osłona częściowa, której pozostałością jest pierścień (pierścień nie występuje u wszystkich gatunków). Występują w lasach, tworzą mikoryzę z drzewami[4][5].
Niektóre gatunki
- Amanita arenaria (O.K. Mill. & E. Horak) Justo 2010
- Amanita argentea Huijsman 1959
- Amanita australis G. Stev. 1962
- Amanita battarrae (Boud.) Bon 1985 – muchomor oliwkowy
- Amanita betulae Neville & Poumarat 2004
- Amanita boudieri Barla 1887
- Amanita brunnescens G.F. Atk. 1918
- Amanita caesarea (Scop.) Pers. 1801 – muchomor cesarski
- Amanita calyptroderma G.F. Atk. & V.G. Ballen 1909
- Amanita ceciliae (Berk. & Broome) Bas 1984 – muchomor złotawy
- Amanita citrina (Schaeff.) Pers. – muchomor cytrynowy
- Amanita contui Bon & Courtec. 1989)
- Amanita crocea (Quél.) Singer 1951 – muchomor żółtawy
- Amanita dryophila Consiglio & Contu 1999
- Amanita echinocephala (Vittad.) Quél. 1872)
- Amanita eliae Quél. 1872 – muchomor białożółtawy
- Amanita excelsa (Fr.) P. Kumm.1871 – muchomor twardawy
- Amanita farinosa Schwein. 1822
- Amanita flavescens (E.-J. Gilbert & S. Lundell) Contu 1988
- Amanita flavoconia G.F. Atk. 1902
- Amanita franchetii (Boud.) Fayod 1889 – muchomor szorstki
- Amanita friabilis (P. Karst.) Bas 1974)
- Amanita fulva Fr. 1815 – muchomor rdzawobrązowy
- Amanita gemmata (Fr.) Bertill. 1866 – muchomor narcyzowy
- Amanita grandis (Bougher) Justo 2010
- Amanita grisea Massee & Rodway 1901
- Amanita hemibapha (Berk. & Broome) Sacc. 1887
- Amanita inculta (Bougher) Justo 2010
- Amanita inopinata D.A. Reid & Bas 1987
- Amanita karea G.S. Ridl. 1991
- Amanita mairei Foley 1949) – muchomor srebrzysty
- Amanita mumura G.S. Ridl. 1991
- Amanita muscaria (L.) Lam. 1783 – muchomor czerwony
- Amanita mutabilis Beardslee 1919
- Amanita nauseosa (Wakef.) D.A. Reid 1966
- Amanita nehuta G.S. Ridl. 1991
- Amanita nigrescens G. Stev. 1962
- Amanita nivalis Grev. 1821 – muchomor alpejski
- Amanita nothofagi G. Stev. 1962
- Amanita nummularia Lam. 1783
- Amanita oleosa (Bougher & T. Lebel) Justo 2010
- Amanita olivaceogrisea Kalamees 1986
- Amanita ovoidea (Bull.) Link 1833
- Amanita pachyvolvata (Bon) Krieglst. 1984
- Amanita pantherina (DC.) Krombh. 1846 – muchomor plamisty
- Amanita pareparina G.S. Ridl. 1991
- Amanita pekeoides G.S. Ridl. 1991
- Amanita phalloides (Vaill. ex Fr.) Link 1833 – muchomor zielonawy (sromotnikowy)
- Amanita porphyria Alb. & Schwein. 1805 – muchomor porfirowy
- Amanita procera Pers. 1818
- Amanita pseudoinculta Justo 2010
- Amanita pumatona G.S. Ridl. 1991
- Amanita punctata (Cleland & Cheel) D.A. Reid 1980
- Amanita regalis (Fr.) Michael 1904 – muchomor królewski
- Amanita rubescens Pers. 1797 – muchomor czerwieniejący
- Amanita simulans Contu 1999
- Amanita singeri Bas 1969
- Amanita solitaria (Bull.) Fr. 1836
- Amanita spadicea Pers. 1797
- Amanita strobiliformis (Paulet ex Vittad.) Bertill. 1866 – muchomor szyszkowaty
- Amanita submembranacea (Bon) Gröger 1979 – muchomor brązowooliwkowy
- Amanita taiepa G.S. Ridl. 1991
- Amanita torrendii Justo 2010
- Amanita umbonata (Sumst.) Sartory & L. Maire 1923
- Amanita vaginata (Bull.) Lam. 1783 – muchomor szarawy
- Amanita verna (Bull.) Lam. 1783
- Amanita virosa (Fr.) Bertill. 1866) – muchomor jadowity
- Amanita vittadinii (Moretti) Sacc. 1887
Wykaz gatunków (nazwy naukowe) na podstawie Index Fungorum. Obejmuje on wszystkie gatunki występujące w Polsce i niektóre inne. Uwzględniono tylko gatunki zweryfikowane o potwierdzonym statusie[6]. Nazwy polskie według checklist Władysława Wojewody[2].
Znaczenie
Wiele muchomorów zawiera toksyny, nieraz bardzo silne, jak alfa-amanityna występująca w muchomorze zielonawym. Niektóre z alkaloidów muchomorów mają właściwości halucynogenne, jak muscymol w muchomorze czerwonym[4].
Większość gatunków niejadalnych i trujących, niektóre śmiertelnie (niebezpieczny muchomor sromotnikowy Amanita phalloides), są też gatunki jadalne. Dawniej muchomory stosowano do trucia much stąd nazwa mucho-mor. "Skórka" kapelusza muchomora, ze względu na odurzające działanie niewielkich dawek, wykorzystywana jest jako narkotyk. Z muchomorów czerwonych ludy syberyjskie przygotowywały odurzający napój, używany przez szamanów. W lecznictwie ludowym na polskiej wsi muchomory zalane spirytusem lub denaturatem były wykorzystywane do nacierania miejsc bolących z powodu reumatyzmu[7].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ Index Fungorum (gatunki). [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
- ↑ Adam Paluch: Świat roślin w tradycyjnych praktykach leczniczych wsi polskiej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1988, s. 99. ISBN 83-229-0254-9.