Cmentarz wojenny nr 281 – Dębno
 nr rej. A-222 z 26.08.1980[1]
| |
 Ogólny widok | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
wojenny |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Liczba pochówków |
65 |
| Architekt |
Robert Motka |
Położenie na mapie gminy Dębno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu brzeskiego  | |
 49°57′47,5″N 20°43′08,6″E/49,963194 20,719056
| |
Cmentarz wojenny nr 281 – Dębno – cmentarz z I wojny światowej znajdujący się we wsi Dębno w województwie małopolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Dębno. Jest jednym z 400 zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych zbudowanych przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie. W VIII okręgu brzeskim cmentarzy tych jest 52[2].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Cmentarz wojenny znajduje się na cmentarzu parafialnym w Dębnie, po lewej stronie drogi prowadzącej od drogi krajowej nr 4 do Zamku w Dębnie. Zamek znajduje się po prawej stronie tej drogi, cmentarz naprzeciwko, po lewej[3]. Złożony jest z dwóch kwater; głównej, na której pochowano żołnierzy armii austriackiej i niemieckiej, oraz drugiej, mniejszej, na której pochowano żołnierzy armii rosyjskiej[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pochowano tutaj żołnierzy armii austro-węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej, którzy zginęli w walkach na okolicznych terenach w listopadzie i grudniu 1914 oraz od stycznia do maja 1915. Front przechodził tędy dwukrotnie; w listopadzie 1914 armia rosyjska zajęła te tereny, w 1915 natomiast, po zwycięstwie połączonych sił austriackich i niemieckich w bitwie pod Krakowem i bitwie pod Limanową wojska rosyjskie wycofywały się na wschód, broniąc linii kolejowej Przemyśl – Bochnia. Na okolicznych polach znajdowały się okopy i transzeje[4]. Ogółem na cmentarzu pochowano[5]:
- 31 żołnierzy armii austriackiej,
- 9 żołnierzy armii niemieckiej,
- 25 żołnierzy armii rosyjskiej.
Zidentyfikowano 28 żołnierzy[2].
Opis cmentarza[edytuj | edytuj kod]
Większa kwatera żołnierzy armii austriackiej i niemieckiej znajduje się po prawej stronie głównej alejki cmentarza. Jest na niej pomnik, mający murowany z kamienia piramidalny cokół, na którym umieszczono wysoki metalowy krzyż. Na cokole znajduje się duży krzyż maltański z datami 1914, 1915. W rzędach rozmieszczono nagrobki z betonowymi stelami. Są dwa rodzaje steli; większe, na czołowej ścianie których zamontowano żeliwny krzyż maltański z wieńcem laurowym i blaszaną tabliczkę imienną, oraz mniejsze zwieńczone żeliwnym krzyżem maltańskim, również z tabliczką imienną. Ogrodzenie stanowią betonowe słupki pomiędzy którymi rozpięto gruby łańcuch. Wejście przez dwuskrzydłową metalową furtkę. Na cmentarzu rośnie kilka nasadzonych drzew[5].
Na kwaterze żołnierzy rosyjskich nagrobki posiadają krzyż dwuramienny (prawosławny).
Losy cmentarza[edytuj | edytuj kod]
W okresie Polski międzywojennej cmentarz jako nowy był jeszcze w dobrym stanie. Po II wojnie ranga cmentarza w świadomości społeczeństwa i ówczesnych władz zmalała, przybyły bowiem nowe, świeższe cmentarze i dramatyczne historie nowej wojny. Młodzież szkolna uporządkowywała cmentarz przed dniem Wszystkich Świętych i zapalała znicze, jednak cmentarz ulegał w naturalny sposób niszczeniu przez czynniki pogody i roślinność[2]. Dopiero od lat 80. zaczęto bardziej dbać o cmentarze z I wojny światowej. Cmentarz odnowiono i jest pielęgnowany.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2014-08-09].
- ↑ a b c d Roman Frodyma: Galicyjskie cmentarze wojenne. Tom III. Bochnia-Limanowa-Brzesko. Rewasz, 1998. ISBN 83-85557-52-0.
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2013-10-10].
- ↑ Kazimierz Pilch: Bielcza. Wieś galicyjska. Brzesko: Brzeska Oficyna wydawnicza, 2007.
- ↑ a b Jerzy J. P. Drogomir: Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918). Tom 3. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2005.