Czesław Kanafojski

Czesław Kanafojski

Data i miejsce urodzenia	23 marca 1898 Kozłówka
Data i miejsce śmierci	5 lutego 1981 Warszawa
profesor doktor habilitowany nauk mechanicznych
Specjalność: mechanizacja rolnictwa
Alma Mater	Politechnika Lwowska
Doktorat	1934 – mechanizacja rolnictwa Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Habilitacja	1935 – mechanizacja rolnictwa Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Profesura	1946 (nadzwyczajny), 1954 (zwyczajny)
Odznaczenia

Czesław Kanafojski (ur. 23 marca 1898 w Kozłówce, zm. 5 lutego 1981 w Warszawie) – polski inżynier, specjalista w dziedzinie mechanizacji rolnictwa.

Przed II wojną światową

Ukończył w 1917 szkołę realną w Winnicy i wyjechał do Moskwy, gdzie rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Instytutu Politechnicznego. Po roku przerwał naukę i ochotniczo wstąpił do tworzącej się armii polskiej, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Do rezerwy przeszedł w 1922 i zamieszkał we Lwowie, gdzie kontynuował naukę na Wydziale Mechanicznym Politechniki. Podczas studiów w 1927 został starszym asystentem w mieszczącej się w Dublanach Katedrze Maszynoznawstwa Rolniczego, rok później uzyskał dyplom inżyniera mechanika, a następnie rozpoczął uzupełniające studia rolnicze. W czerwcu 1934 przedstawił w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie pracę pt. Przyczynek do laboratoryjnych badań odkształceń i oporów gleby wywołanych działaniem ostróg ciągłówki i na jej podstawie uzyskał tytuł doktora nauk. Rok później uzyskał stopień doktora habilitowanego na podstawie pracy pt. Przyczynek do poznania zjawisk zachodzących podczas młocki bębnami cepowymi, w 1937 odbył staże naukowe w Niemczech, Austrii i Francji. Po powrocie do kraju przeniósł habilitację na Politechnikę Lwowską, gdzie od stycznia 1938 zajmował stanowisko kierownika Katedry Maszynoznawstwa Rolniczego, jednocześnie władze uczelni wystąpiły do Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego o nadanie Czesławowi Kanafojskiemu tytułu profesora nadzwyczajnego, ale proces ten przerwał wybuch II wojny światowej. Po wkroczeniu Armii Czerwonej i ustanowieniu Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, a także zmianie Politechniki Lwowskiej w Lwowski Instytut Politechniczny pozostał na dotychczas zajmowanym stanowisku. Hitlerowcy zajęli Lwów w 1941 i zamknęli uczelnię, Czesław Kanafojski został przez nich zatrudniony na stanowisku kierownika kursów dla traktorzystów, które odbywały się w Dublanach. W marcu 1944 został przeniesiony na adekwatne stanowisko do Podzamcza Chęcińskiego, zaangażował się wówczas nauczanie na konspiracyjnych kursach akademickich, które odbywały się w Kielcach.

Po 1945

Po zakończeniu działań wojennych z powodu zmian terytorialnych nie mógł powrócić do Lwowa, wyjechał do Warszawy, gdzie w sierpniu 1945 stanął na czele Katedry Mechaniki i Maszynoznawstwa Rolniczego Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. W 1946 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, od tego czasu przez trzy równolegle wykładał na stworzonej przez siebie Katedrze Konstrukcji i Budowy Maszyn Rolniczych na połączonych Uniwersytecie i Politechnice Wrocławskiej, tam też wykładał na Wydziale Rolniczym. W 1949 kierowaną przez niego Katedrę Mechaniki i Maszynoznawstwa przekształcono w Instytut Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa, który podlegał Ministerstwu Rolnictwa. Dwa lata później na zlecenie władz oświatowych podjął się organizacji na Politechnice Warszawskiej Wydziału Agromechanicznego, który w 1953 zmienił nazwę na Wydział Mechanizacji Rolnictwa, a pięć lat później na Wydział Maszyn i Urządzeń Rolniczych. W 1954 władze Politechniki Warszawskiej nadały Czesławowi Kanafojskiemu tytuł profesora zwyczajnego, w następnym roku kierowana przez niego Katedra zmieniła nazwę na Katedrę Maszyn Rolniczych. Od 1951 do 1953 i od 1956 do 1960 pełnił funkcję dziekana Wydziału Maszyn i Urządzeń Rolniczych. W 1968 przeszedł na emeryturę.

Zmarł w 1981, spoczywa na warszawskim Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 34A, rząd 6, grób 6).

Działalność naukowa

Od początku pracy zawodowej Czesław Kanafojski był autorem prac dotyczących maszyn i mechanizacji rolnictwa, badał odkształcenia i opór gleby wywoływany przez pracę ciągnika. Będąc docentem Politechniki Lwowskiej zainicjował powstanie pierwszej polskiej stacji doświadczalnej maszyn rolniczych. Prowadząc badania nad ich udoskonalaniem stworzył teorię ruchu pojazdów po nieutwardzonym podłożu, która została zastosowana przez Mieczysława Bekkera podczas projektowania pojazdu poruszającego się po Księżycu. Podsumowaniem wiedzy i dorobku zawodowego jest dwutomowa monografia pt. Teoria i konstrukcja maszyn rolniczych (tom I – 1967, tom II – 1972), napisana razem z Henrykiem Bernackim i Januszem Hamanem.

Członkostwo

• członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego od 1950;
• członek Polskiej Akademii Nauk, od 1952 rzeczywisty, od 1957 korespondencyjny, 1960–1962 członek prezydium;
• twórca i przewodniczący Komitetu Techniki Rolniczej Polskiej Akademii Nauk;
• członek Rady Naukowej przy Ministrze Rolnictwa;
• członek Komisji Kwalifikacyjnej Pracowników Naukowych Polskiej Akademii Nauk (1960–1965);
• członek korespondencyjny Niemieckiej Akademii Nauk Rolniczych w Berlinie od 1957.

Odznaczenia

• Krzyż Walecznych;
• Nagroda państwowa I stopnia (1950);
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1956);
• Order Sztandaru Pracy II klasy (1959);
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1968).

Bibliografia

• Nota biograficzna w „Dzieje studiów rolniczo-lasowych w ośrodku lwowsko-dublańskich w opracowaniu Tadeusza Wośkowskiego”. Warszawa: Centralna Biblioteka Rolnicza im. Michała Oczapowskiego, 2011, s. 21, 31. delta.cbr.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-13)]. ISBN 978-83-932996-0-7.
• „Cmentarz Komunalny Powązki dawny Wojskowy w Warszawie” Praca zbiorowa pod redakcją Juliusza Jerzego Malczewskiego, Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1989 s. 192 ISBN 83-217-2641-0;
• 60 lat polskiego środowiska akademickiego we Wrocławiu: Kanafojski Czesław. W: CD z wystawy „Wrocławskie Środowisko Akademickie, Twórcy i Ich Uczniowie” zorganizowanej na Politechnice Wrocławskiej w dniach 12–18 listopada 2003 roku. wsa.dbc.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-04)].
• Ryszard Smereczyński, Sylwetki profesorów Politechniki Warszawskiej, Kanafojski Czesław