FBA Typ A

FBA Typ A
	; FBA Typ A
	Dane podstawowe
Państwo	Francja
Producent	Franco-British Aviation (FBA)
Typ	łódź latająca
Konstrukcja	dwupłat konstrukcji drewnianej
Załoga	2
	Historia
Data oblotu	1913
Liczba egz.	ok. 50
	Dane techniczne
Napęd	1 silnik rotacyjny Gnome Omega lub Gnome Monosoupape
Moc	37–59 kW (50–80 KM)
	Wymiary
Rozpiętość	9–11,88 m
Długość	7,7–8,83 m
Powierzchnia nośna	18 m²
	Masa
Własna	309 kg
Startowa	570 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	90–109 km/h
	Dane operacyjne
	Użytkownicy
	Austro-Węgry, Dania, Wielka Brytania
	Multimedia w Wikimedia Commons

FBA Typ A – francuska rozpoznawcza łódź latająca, zaprojektowana i zbudowana w 1913 roku w wytwórni lotniczej Franco-British Aviation (FBA). Samoloty te służyły na początku I wojny światowej w lotnictwie morskim Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine, Kongelige Danske Marine i Royal Naval Air Service. Rozwinięciem konstrukcji był ulepszony model FBA Typ B.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wodnosamolot FBA Typ A był pierwszą konstrukcją zakładów Franco-British Aviation (FBA)(inne języki), powstałą w 1913 roku^[1]. Początkowo znany był pod nazwą FBA-Leveque, ponieważ współwłaściciel firmy FBA, Louis Schreck pozyskał patenty na budowę łodzi latających Donnet-Leveque i Artois^[1]^[2]. Projekt zakładał dwie wersje: pierwszą ze skrzydłami o powierzchni nośnej 20 m², napędzaną silnikiem Gnome o mocy 70 KM i drugą, z powierzchnią nośną 22,2 m² i napędem w postaci silnika Gnome o mocy 80 KM^[1].

Prototyp FBA Typ A miał długość 7,7 metra, rozpiętość skrzydeł 9 metrów i powierzchnię nośną 18 m², a napędzany był silnikiem Gnome Omega o mocy 50 KM, umieszczonym w konfiguracji pchającej na rozpórkach pomiędzy górnym i dolnym płatem^[1]. Kadłub wykonany był z drewna, skrzydła miały konstrukcję dwuprzęsłową, a dwuosobowa załoga zajmowała miejsca obok siebie^[1]. Samolot skierowano do produkcji seryjnej, budując początkowo dziewięć sztuk^[1]. Jeden egzemplarz został przebudowany na amfibię, poprzez dodanie chowanego do kadłuba podwozia kołowego, zaś inny został wyposażony w silnik o mocy 100 KM i wziął udział w wyścigach lotniczych Schneider Trophy(inne języki) w 1914 roku, zajmując 2. miejsce^[1]. Druga seria FBA Typ A liczyła 40 egzemplarzy, wyprodukowanych na zamówienie brytyjskie, napędzanych silnikami o mocy 80 lub 100 KM^[a].

Użycie[edytuj | edytuj kod]

Samolot FBA Typ A nie został przyjęty na wyposażenie francuskiego lotnictwa morskiego(inne języki), latając wyłącznie w obcej służbie^[1]^[3].

Austro-Węgry[edytuj | edytuj kod]

Pierwszym użytkownikiem wodnosamolotów FBA Typ A było lotnictwo morskie k.u.k. Kriegsmarine, które przed I wojną światową nabyło trzy sztuki^[1]^[3]. Maszyny zostały zmodyfikowane według wymagań zamawiającego: otrzymały powiększony kadłub w celu możliwości zabrania większej ilości paliwa, wzmocniono część ogonową, zastosowano podskrzydłowe pływaki o okrągłym przekroju oraz wymieniono jednostki napędowe na silniki Gnome Monosoupape o mocy 80 KM^[1]. Samoloty otrzymały oznaczenia A22, A23 i A24, a po wybuchu I wojny światowej używane były do zadań rozpoznawczych z załogą zredukowaną do pilota, co pozwalało na zwiększenie zasięgu^[1].

Dania[edytuj | edytuj kod]

W lotnictwie morskim Kongelige Danske Marine służyły dwa egzemplarze FBA Typ A, zakupione przed wybuchem I wojny światowej^[4]^[5].

Wielka Brytania[edytuj | edytuj kod]

W 1915 i w 1916 roku Royal Naval Air Service zakupiło 42 sztuki wodnosamolotów FBA Typ A (w tym 40 nowych, wyprodukowanych na brytyjskie zamówienie)^[1]. Samoloty o numerach seryjnych 3113, 3114 oraz 3199–3208 służyły w 1. Skrzydle Morskim, operując później z Dunkierki; maszyny o numerach seryjnych 3637–3656 bazowały w Calshot, Dover, Killingholme(inne języki), Felixstowe, Windermere i White City(inne języki), a łodzie z numerami seryjnymi 9601–9610 operowały z Dover, Windermere, White City i Calshot^[1].

Opis konstrukcji i dane techniczne[edytuj | edytuj kod]

FBA Typ A był niewielką łodzią latającą o układzie dwupłatu i konstrukcji drewnianej^[1]. Szkielet jednoredanowego kadłuba wykonany był z drewna i pokryty sklejką^[6]. Długość samolotu wynosiła od 7,7 do 8,83 metra, rozpiętość skrzydeł od 9 do 11,88 metra, a powierzchnia nośna 18 m² (dla rozpiętości 9 metrów)^[1]. Masa własna samolotu 1. serii produkcyjnej wynosiła 309 kg, zaś masa całkowita (startowa) samolotu 2. serii produkcyjnej wynosiła 570 kg^[1]. Kokpit otwarty, z miejscami obok siebie, usytuowany przed komorą płatów^[6]. Pod dolnymi skrzydłami zamontowane były pomocnicze pływaki^[6].

Napęd stanowiły chłodzony powietrzem silniki rotacyjne: Gnome Omega o mocy 37 kW (50 KM) lub Gnome Monosoupape 7A o mocy 59 kW (80 KM), w układzie pchającym^[1]. Prędkość maksymalna wynosiła od 90 km/h w wersji z silnikiem o mocy 50 KM do 109 km/h w wersji z silnikiem o mocy 80 KM^[1].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Davilla i Soltan 1997 ↓, s. 257 w jednym miejscu podaje, że samoloty wyprodukowane na zamówienie brytyjskie miały silniki Gnome Monosoupape 7A o mocy 80 KM, a w innym, że wszystkie 42 zakupione przez Wielką Brytanię egzemplarze napędzane były jednostkami o mocy 100 KM.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r Davilla i Soltan 1997 ↓, s. 257.
↑ Taylor 1989 ↓, s. 381.
↑ ^a ^b Murphy 2005 ↓, s. 190.
↑ Munson 1969 ↓, s. 49.
↑ Munson 1971 ↓, s. 106.
↑ ^a ^b ^c Обухович i Никифоров 2003 ↓, s. 322.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

James J. Davilla, Arthur M. Soltan: French Aircraft of the First World War. Stratford, Connecticut: Flying Machines Press, 1997. ISBN 0-9637110-4-0. (ang.).
Jane’s Encyclopedia of Aviation. Michael J.H. Taylor (red.). London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-324-1. (ang.).
Kenneth Munson: Aircraft of World War I. London: Ian Allan, 1969. ISBN 978-0385034715. (ang.).
Kenneth Munson: Flying Boats and Seaplanes since 1910. London: Blandford Press, 1971. ISBN 0-7137-0537-X. (ang.).
Justin D. Murphy: Military Aircraft, Origins to 1918: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2005. ISBN 978-1851094882. (ang.).
Валерий Обухович, Андрей Никифоров: Самолеты Первой Мировой Войны. Минск: Харвест, 2003. ISBN 985-13-1701-2. (ros.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Sylwetka samolotów FBA Typ A, B i C w serwisie «Уголок неба». airwar.ru. [dostęp 2023-12-06]. (ros.).

[3] Davilla i Soltan 1997 ↓, s. 257 w jednym miejscu podaje, że samoloty wyprodukowane na zamówienie brytyjskie miały silniki Gnome Monosoupape 7A o mocy 80 KM, a w innym, że wszystkie 42 zakupione przez Wielką Brytanię egzemplarze napędzane były jednostkami o mocy 100 KM.

[CITEREFDavillaSoltan1997257-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r Davilla i Soltan 1997 ↓, s. 257.

[CITEREFTaylor1989381-2] Taylor 1989 ↓, s. 381.

[CITEREFMurphy2005190-4] Murphy 2005 ↓, s. 190.

[CITEREFMunson196949-5] Munson 1969 ↓, s. 49.

[CITEREFMunson1971106-6] Munson 1971 ↓, s. 106.

[CITEREFОбуховичНикифоров2003322-7] Обухович i Никифоров 2003 ↓, s. 322.

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

Samoloty myśliwskie	Breguet 17 Caudron R.11 Hanriot HD.1 Hanriot HD.2 Morane-Saulnier I Morane-Saulnier L Morane-Saulnier N Nieuport 11 Nieuport 16 Nieuport 17 Nieuport 21 Nieuport 23 Nieuport 24 Nieuport 27 Nieuport 28 SPAD S.A1 SPAD S.VII SPAD S.XII SPAD S.XIII SPAD S.XVII SPAD S.XX
Samoloty bombowe	Caudron G.4 Voisin III
Samoloty wielozadaniowe i szkolne	AR1/AR2 Caudron G.2 Caudron G.3 Morane-Saulnier AR Murice Farman S-7 Nieuport 83
Samoloty rozpoznawcze i lekkie bombowce	Breguet 14 Caudron R.11 Nieuport 10 Salmson 2 SPAD S.XI
Wodnosamoloty i łodzie latające	Caudron J Donnet-Denhaut DD-2 Donnet-Denhaut DD-8 Donnet-Denhaut DD-9 Donnet-Denhaut DD-10 FBA Typ A Georges Levy 40 HB2 SPAD S.XIV Tellier T-3
Konstrukcje prototypowe	Blériot 67 Blériot 71 Blériot 73 Breguet 11 Corsaire Dufaux C.2 Nieuport 25 Salmson 3