Gildia św. Łukasza

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Gossaert Św. Łukasz malujący Madonnę (1520–1525
Jan de Bray Dziekani gildii w Haarlemie (1675)

Gildia św. Łukasza – nazwa cechu miejskiego malarzy oraz innych artystów i rzemieślników, nawiązująca do patrona lekarzy i artystów, Łukasza Ewangelisty[1].

Główne ośrodki[edytuj | edytuj kod]

Gildie św. Łukasza działały we wczesnej epoce nowożytnej Europy, głównie w Niderlandach[1][2]. Jedną z najsłynniejszych i prawdopodobnie najstarszą była gildia w Antwerpii, która funkcjonowała od 1453 do 1794[3][4]. We Flandrii działały też gildie w Brugii, Gandawie, Brukseli, Tournai, Middelburgu, zaś gildie holenderskie były w Amsterdamie, Haarlemie, Rotterdamie, Delfcie, Utrechcie, Hadze, Lejdzie, Arnhem, Dordrechcie. Ponadto gildie św. Łukasza miały swoje siedziby także w Würzburgu, Lubece, Wenecji, Florencji, Rzymie, Paryżu, Sewilli, Saragossie i Madrycie.

Cech św. Łukasza reprezentował nie tylko malarzy, rzeźbiarzy i innych artystów sztuk plastycznych, ale także złotników, hafciarzy, gobeliniarzy, grawerów, szklarzy, garncarzy, drukarzy, księgarzy, introligatorów, budowniczych klawesynów, handlarzy dziełami sztuki[3][5][6].

Członkostwo[edytuj | edytuj kod]

W większości miast, władze lokalne przyznawały gildii uprawnienia do regulowania określonych rodzajów handlu w mieście. Aby jednak artysta mógł prowadzić pracownie, przyjmować uczniów i sprzedawać publicznie obrazy, wymagane było nie tylko przyjęcie i opłacenie obywatelstwa danego miasta, ale także członkostwo w gildii[4][5]. Przynależność do cechu malarzy zapewniała artystom większe bezpieczeństwo w czasach niestabilności gospodarczej, gwaranowała promocję poprzez wykluczenie konkurencji ze strony twórców nie zrzeszonych w gildii. Gildie w Antwerpii i Brugii miały nawet własny salon wystawowy lub stoiska, z których członkowie mogli bezpośrednio sprzedawać obrazy swoje lub innych artystów[6][7][8].

Ogólne zasady członkostwa, przyjęte we wcześniej założonych i dobrze funkcjonujących gildiach były naśladowane w innych miastach, choć nierzadko różniły się w szczegółach. Aby zostać członkiem gildii, kandydat musiał praktykować u mistrza, przez od trzech do sześciu, a nawet dziewięciu lat (w zależności od gildii). Na kandydatów przyjmowano zwykle chłopców w wieku 12-14 lat. W niektórych gildiach mistrz mógł prowadzić tylko ograniczoną liczbę uczniów, inne stosowały takie ograniczenie wyłącznie w stosunku do malarzy pokojowych[6]. Uczeń nie mógł sygnować ani sprzedawać swoich prac, namalowane przez niego obrazy stawały się własnością mistrza, które mógł sprzedawać jako swoje[8]. Po ukończeniu praktyki i zaprezentowaniu swojego obrazu uczeń otrzymywał tytuł mistrza i członkostwo w gildii, choć nie w każdej gildii własnoręcznie namalowany obraz był wymogiem koniecznym[7][8][9]. Synowie mistrzów (jak np. Pieter Meulener) zapisywani byli do gildii od razu z tytułem mistrza (wijnmeester), bez obowiązku odbycia wieloletniej praktyki[9]. Prawa mistrzowskie można było uzyskać w wielu gildiach[9].

Znani malarze – członkowie gildi św. Łukasza[edytuj | edytuj kod]

(w nawiasie rok przystąpienia do gildii, na podstawie RKD)

w Antwerpii

W Brugii

w Gandawie

w Brukseli

w Amsterdamie

w Delfcie

w Haarlemie

w Lejdzie


Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b St. Luke, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2024-04-05] (ang.).
  2. ↑ Lothar Altmann (red.), Leksykon malarstwa i grafiki, Warszawa: Arkady, 2012, s. 322, ISBN 978-83-213-4729-5 (pol.).
  3. ↑ a b Clare Ford-Wille, Antwerp, guild of S. Luke, [w:] Hugh Brigstocke, Oxford Companion to Western Art, Oxford University Press, 2003, DOI: 10.1093/acref/9780198662037.001.0001, ISBN 978-0-19-172759-7 [dostęp 2024-04-05] (ang.).
  4. ↑ a b Frans Baudouin, Metropolis of the Arts. Antwerp's Golden Age: the metropolis of the West in the 16th and 17th centuries, Antwerpia 1973, s. 23–33, PDF [dostęp 2024-04-05] (ang.).
  5. ↑ a b John Michael Montias. The Guild of St. Luke in 17th-Century Delft and the Economic Status of Artists and Artisans. „Simiolus: Netherlands Quarterly for the History of Art”. vol. 9, nr 2, s. 93–105, 1977. Stichting Nederlandse Kunsthistorische Publicaties. (ang.). 
  6. ↑ a b c I.H. van Eeghen, The Amsterdam Guild of Saint Luke in the 17th Century [online], Journal of Historians of Netherlandish Art [dostęp 2024-04-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-01] (ang.).
  7. ↑ a b Maarten Prak. Guilds and the Development of the Art Market during the Dutch Golden Age. „Simiolus: Netherlands Quarterly for the History of Art”. vol. 30, nr 3/4, s. 236–251, 2003. Stichting Nederlandse Kunsthistorische Publicaties. (ang.). 
  8. ↑ a b c Jonathan Janson, Adelheid Rech, The Guild of Saint Luke of Delft [online], Essential Vermeer [dostęp 2024-04-05] (ang.).
  9. ↑ a b c Gildia, [w:] Robert Genaille, Słownik malarstwa holenderskiego i flamandzkiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975, s. 83 (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gildia_św._Łukasza&oldid=73539008”