Helena Serbska
| Jelena Karađorđević | |
| |
| |
| królewna Serbów, Chorwatów i Słoweńców, księżna krwi imperatorskiej | |
| Dynastia | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Mąż | |
| Dzieci | |
| Rodzeństwo |
Milena, Jerzy, Aleksander I Jednoczyciel, Andrzej |
| Odznaczenia | |
| |
Helena Karadziordziewić, serb. Јелена Карађорђевић, serb.-chorw. Jelena Karađorđević, ros. Елена Петровна Карагеоргиевич (ur. 4 listopada 1884 w Cetynii, zm. 16 października 1962 w Nicei) – serbska arystokratka, księżniczka rodowa, królewna Serbii, następnie Serbów, Chorwatów i Słoweńców jako córka Piotra I Wyzwoliciela, księżna krwi imperatorskiej jako żona Ioanna Romanowa.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się jako najstarsza córka gen. Piotra Karadziordziewicia (1844–1921) oraz Zorki Petrowić-Niegosz (1864–1890), księżniczki czarnogórskiej. Miała młodsze rodzeństwo: siostrę Milenę (1886–1887) oraz braci Jerzego (1887–1972), Aleksandra (1888–1934) i Andrzeja (1890). Gdy miała 6 lat zmarła jej matka, a opiekę nad dziewczynką przejęły ciotki Milena i Anastazja Petrowić-Niegoszówny, mieszkające w Petersburgu. Tam otrzymała wykształcenie podstawowe, zapewnione przez guwernantów Romanowów. Następnie uczęszczała do Instytutu Smolnego[1].
21 września 1904 wraz z koronacją ojca, otrzymała tytuł królewny Serbii, przemianowany później na Serbów, Chorwatów i Słoweńców (1 grudnia 1918).
.jpg)
Dzięki ciotce Helenie Petrowić-Niegosz, która była królową Włoch, poznała księcia Ioanna Romanowa. Jego oświadczyny zaskoczyły rodzinę, ponieważ planował zostać mnichem. Pobrali się 3 września 1911 roku w kaplicy Piotra i Pawła w pałacu Peterhof w Petersburgu[2].
Podczas wojen bałkańskich ufundowali szpital we Vranje, a księżna wyjechała do Serbii opiekować się rannymi[3]. Pracowała w szpitalu również po wybuchu I wojny światowej, ufundowała też pociąg szpitalny[2].
Po ślubie Helena rozpoczęła studia medyczne na Petersburskim Uniwersytecie Państwowym, ale po urodzeniu pierwszego dziecka w 1914 roku musiała zrezygnować z dalszej nauki. Para miała dwójkę dzieci: Wosiewołoda Iwanowicza Romanowa (1914–1973) i Katarzynę Iwanowną Romanową (1915-2007). Córka Katarzyna wyszła za mąż za Ruggiero Farace di Villaforesta i miała trójkę dzieci oraz siedmiu wnuków[4].
Mąż Heleny został aresztowany po wybuchu rewolucji w Rosji w 1917 roku. Uwięziono go w Jekaterynburgu, a potem bolszewicy przenieśli go do Ałapajewska w obwodzie swierdłowskim. Helena, która dobrowolnie towarzyszyła mężowi, została przez niego namówiona do opuszczenia Ałapajewska i powrotu do dwójki ich małych dzieci, które zostawiła z matką Ioanna, wielką księżną Elżbietą. Ioann został zamordowany 18 lipca 1918 roku razem z wielką księżną Elżbietą Romanową, wielkim księciem Siergiuszem Romanowem, braćmi Ioanna księciem Konstantym Romanowem i księciem Igorem Romanowem, dalekim kuzynem księciem Włodzimierzem Pawłowiczem Paley, sekretarzem księcia Siergieja, Fiodorem Remezem oraz Barbarą Jakowlewą. Bolszewicy zagonili ich do lasu, wepchnęli do opuszczonego szybu, a następnie wrzucili do niego granaty[2].
W czerwcu 1918 roku Helena pojechała do Jekaterynburga, licząc na spotkanie z carem, ale nie pozwolono jej wejść do Domu Ipatiewa grożąc rozstrzelaniem. Poprosiła o pozwolenie na spotkanie CZEKA, ale wcześniej została aresztowana i uwięziona w Permie. Szwedzcy dyplomaci uzyskali pozwolenie, aby wielka księżna Elżbieta mogła w październiku 1918 roku opuścić Rosję na pokładzie szwedzkiego statku Angermanland razem z dziećmi Heleny, Wsiewołodem i Katarzyną oraz dwójką swoich młodszych dzieci: Jerzym Konstantynowiczem Romanowem i Werą Konstantynową Romanową[5]. Helena przebywała w więzieniu w Permie, dopóki po interwencji norweskich dyplomatów nie została przeniesiona do pałacu kremlowskiego. Po zwolnieniu pozwolono jej wyjechać i dołączyć do swoich dzieci w Szwecji[6]. Na stałe zamieszkała we Francji w Nicei. Powtórnie nie wyszła za mąż[7].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
- 11 września 2019 roku w Muzeum Wojewodiny w Nowym Sadzie została otwarta wystawa poświęcona życiu księżniczki Heleny Karađorđević[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Helen of Serbia – A determined Princess [online], History of Royal Women, 24 lutego 2020 [dostęp 2021-04-03] (ang.).
- ↑ a b c Принцеза Јелена Карађорђевић и трагедија породице Романових [online], РАСЕН, 16 czerwca 2017 [dostęp 2021-04-03] (serb.).
- ↑ Њ.Ц.В. Велика Кнегиња Јелена Петровна Романова од Русије [online], www.czipm.org [dostęp 2021-04-03] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-10].
- ↑ Seth B. Leonard, Eurohistory: A Biographical Sketch of the Last Princess of Russia: Catherine Ivanovna Romanova [online], Eurohistory, 11 września 2019 [dostęp 2021-04-03].
- ↑ Princess Vera Konstantinovna of Russia: Princess, Patron, Presence [online], Russian History Museum, 11 stycznia 2021 [dostęp 2021-04-03] (ang.).
- ↑ Dimitrije Bukvić, Kako je Norvežanin spasao srpsku princezu [online], Politika Online [dostęp 2021-04-03].
- ↑ Кнегиња Јелена Карађорђевић – Јелена Петровна Романов [online], ВОСТОК вести [dostęp 2021-04-03] (serb.).
- ↑ Ирина Матич, У Новом Саду отворена изложба посвећена Јелени Петровној [online], 12 września 2019 [dostęp 2021-04-03].