Hermanis Buks

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Hermanis Buks
generał (ģenerālis) generał (ģenerālis)
Data i miejsce urodzenia

15 stycznia 1896
parafia Limbaži, Imperium Rosyjskie (obecnie Łotwa)

Data i miejsce śmierci

18 sierpnia 1942
Moskwa, ZSRR

Przebieg służby
Lata służby

1915–1918, 1918–1940

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Łotewskie Siły Zbrojne

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
łotewska wojna o niepodległość

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Hermanis Georgs Rūdolfs Buks (ur. 15 stycznia 1896, zm. 18 sierpnia 1942) – oficer wojskowy, sierżant łotewskich strzelców w czasie walk o niepodległość Łotwy. Po wojnie pozostał w wojsku i dosłużył się stopnia generała Łotewskiej Armii (1939). Kawaler m.in. orderu Lāčplēsisa oraz Orderu Odrodzenia Polski.

Dowodził Dywizją Zemgalską Armii Łotewskiej, był także komendantem obozów dla polskich uchodźców organizowanych na Łotwie po klęsce wrześniowej[1]. Po okupacji Łotwy deportowany do ZSRR, gdzie zmarł lub został rozstrzelany w więzieniu na Butyrkach[2].

Biogram[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 15 stycznia 1896 roku w parafii (gminie) Limbaži, w rodzinie rolnika Ernesta Buksa. Uczył się w miejskiej szkole w Limbaži, a po jej ukończeniu w 1915 został zmobilizowany do Armii Imperium Rosyjskiego. Służył w Preobrażeńskim Pułku Lejbgwardii, następnie został wysłany do Piotrogrodu, gdzie w 1916 ukończył kursy we włodzimierskiej szkole oficerskiej i w czerwcu uzyskał promocję na stopień porucznika. Następnie służył w 19. Pułku Syberyjskim. W kwietniu 1917 wstąpił do Dynemunckiego Pułku Strzelców Łotewskich, początkowo w stopniu podporucznika, a w październiku tego roku zweryfikowany w stopniu porucznika. Przeniesiony do 5 Brygady Artylerii Strzelców Syberyjskich, gdzie służył do pokoju brzeskiego. Zdemobilizowany, po inwazji Armii Czerwonej na Łotwę dołączył do powstających sił zbrojnych tego kraju. Zweryfikowany przez łotewski rząd tymczasowy(inne języki) z dniem 18 grudnia w stopniu starszego porucznika, dołączył do korpusu oficerów rezerwy[2].

25 stycznia 1919 rozpoczął służbę w 1 Samodzielnym Batalionie Łotewskim(inne języki), jednak już 29 stycznia został poważnie ranny w bitwie pod Skrundą. W lutym powrócił do służby jako dowódca ośrodka uzupełnień w Lipawie, później pełnił tę samą funkcję w Rydze. Ostatecznie wrócił do służby liniowej jako dowódca 2 Batalionu Kieskiego w składzie Brygady Północnej(inne języki), formacji łotewskiej w strukturze sojuszniczej armii Estonii. Po bitwie pod Kiesią w sierpniu 1919 jego batalion wszedł w skład 2 Windawskiego Pułku Piechoty(inne języki). We wrześniu tego samego roku awansował do stopnia kapitana i objął stanowisko dowódcy batalionu w 9 Rzeczyckim Pułku Piechoty(inne języki)[3]. W październiku 1919 r. brał udział w obronie Rygi przed białą rosyjską Zachodnią Armią Ochotniczą Pawła Bermondta-Awałowa. Uczestniczył w walkach na wydmach wokół Bolderai, przedmieścia Rygi. Za męstwo w walce został później odznaczony orderem Lāčplēsisa[4][2][5]. W styczniu 1920 brał udział w walkach o wyzwolenie Łatgalii, m.in. w bitwie pod Dyneburgiem. W listopadzie otrzymał awans do stopnia podpułkownika (pulkvežleitnants).

Po zakończeniu wojny, w 1921 pełnił służbę na stanowisku dowódca szwadronu, a następnie zastępcy dowódcy Pułku Kawalerii[6]. W 1925 ukończył kursy oficerskie w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu, a w 1927 awansowano go do stopnia pułkownika. Następnie w 1929 został wysłany na kurs w polskiej Wyższej Szkole Wojennej, który ukończył w 1931. W tym samym roku został dowódcą Pułku Kawalerii Armii Łotewskiej. Następnie w latach 1935–1936 dowodził stacjonującym w Windawie 12 Bauskim Pułkiem Piechoty(inne języki), a od 1938 pełnił obowiązki inspektora kawalerii w sztabie generalnym[7]. W czerwcu 1939 został mianowany zastępcą szefa sztabu[7], a od listopada w stopniu generała dowodził 1. Kurlandzką Dywizją Piechoty[8][2].

Po okupacji Łotwy, w sierpniu 1940 roku generał Buks został mianowany oficerem do specjalnych poruczeń głównodowodzącego, a w październiku odszedł ze służby. Początkowo mieszkał w Rydze, ostatecznie przeniósł się do domu rodzinnego w parafii Lēdurga. Tam też 14 czerwca 1941 został aresztowany przez NKWD i w ramach wielkiej akcji deportacyjnej(inne języki) wywieziony w głąb ZSRR. Osadzony w obozie Usołłag w pobliżu Solikamska[2].

W początkach 1942, w ramach prowadzonego przez NKWD śledztwa, generał został przeniesiony do moskiewskiego więzienia na Butyrkach, gdzie 18 sierpnia 1942 zmarł lub został rozstrzelany (wcześniejsze źródła podawały, że zginął na Syberii dopiero w 1958)[9]. Jego żona Milda Kuplā-Odiņa (1891-1943) również została wywieziona i zmarła w obozach Norilłagu w pobliżu Norylska. W latach 1941–1947 w łagrach przebywali także jego synowie: Miervaldis (ur. 1924) i Mintauts Olafs (ur. 1927)[10][2].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Hermanis Buks został odznaczony szeregiem spośród najwyższych odznaczeń wojskowych, zarówno łotewskich, jak i zagranicznych. Nie licząc medali pamiątkowych, otrzymał m.in.[3]:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Ēriks Jēkabsons, Uchodźcy wojskowi i cywilni z Polski na Łotwie 1939-1940 [pdf], „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, 30, 1995, s. 136.
  2. ↑ a b c d e f Ēriks Jēkabsons, Valters Ščerbinskis (red.), Latvijas armijas augstākie virsnieki, 1918-1940: biogrāfiska vārdnīca, Rīga: Latvijas Valsts vēstures arhīvs, 1998, s. 128, ISBN 978-9984-510-17-0, OCLC 40703054 (łot.).
  3. ↑ a b Buks, Hermanis [online], latvjustrelnieki.lv [dostęp 2017-09-29].
  4. ↑ a b LKOK nr.3/151: Buks, Hermanis [online], Lāčplēša kaŗa ordeņa kavalieŗi, 2017 [dostęp 2017-09-29] (łot.).
  5. ↑ Ģenerālis Hermanis Buks (1896-1942) [online], Kara muzejs [dostęp 2017-09-29] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-29] (łot.).
  6. ↑ Edgar Anderson, Latvju enciklopēdija, 1962-1982, Amerikas latviešu apvienības Latviešu institūts, 1990, s. 62, ISBN 978-0-935582-33-8 [dostęp 2017-09-29] (łot.).
  7. ↑ a b Charles D. Pettibone, THE ORGANIZATION AND ORDER OF BATTLE OF MILITARIES IN WORLD WAR II, Trafford Publishing, kwiecień 2014, s. 160, 162, ISBN 978-1-4907-3386-9 [dostęp 2017-09-29] (ang.).
  8. ↑ Jan Rutkiewicz, Wojsko łotewskie, 1918-1940, oraz, Łotewskie formacje zbrojne, 1915-1950, Barwa i Broń, 2005, s. 48, ISBN 978-83-923074-0-2 [dostęp 2017-09-29] (pol.).
  9. ↑ Dainis Vairogs, Martins T. Hildebrants, Latvian Deportations, 1940-present, World Federation of Free Latvians, 1986, s. 58, 108 [dostęp 2017-09-29] (ang.).
  10. ↑ Krimināllieta izbeigta. Pilnīgi reabilitēts Vija Beinerte, Mājas viesis, 2007. gada 8. jūnijā.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hermanis_Buks&oldid=71908094”